De vlinder fascineert ons, maar
Vlinders. Er zijn weinig insecten die ons zo
bekoren. ,,Een vlinder is een heel universum
in de palm van je hand'', zegt Wendy
Williams, auteur van De taal van vlinders.
18
de wereld telt 20.000
vlindersoorten,
Nederland 2000
vlinders en motten
bestaan al ruim
100 miljoen jaar
Het oudste bekende vlinderfossiel, Prodryas. foto harvard college
Florissant (Colorado Springs). On
der de microscoop kan Williams
de schubben zien, en 'piepkleine,
snorhaarachtige vezels die uit de
kop staken'. Hoe oud vlinders zijn?
Paleontologen gaan ervan uit dat
de eerste bloemen, zo'n 140 mil
joen jaar oud, hebben geleid tot de
evolutie van vlinders. Zij kunnen
niet zonder bloemen. Motten wel.
Die bestonden toen al minstens 50
miljoen jaar. Tussen motten en
vlinders is er één duidelijk ver
schil. Motten hebben een frenu-
lum (een haakje dat de voor- en
achtervleugels verbindt), vlinders
niet.
Zij hebben allebei een opmer
kelijke 'snuit', de proboscis,
om zich te voeden. Het is
geen roltong maar een
verlenging van de kop
van het insect, soms
vijf keer zo lang als het
lijf. De proboscis zuigt
voedsel op zonder te
kauwen, te slurpen, te
lebberen of te likken.
Vlinders zijn vooral op
zoek naar nectar.
Williams noemt de an
tennes van een vlinder een na
tuurwonder. Zij zijn een multi
functioneel instrument. Zij detec
teren geuren, zorgen voor even
wicht bij het vliegen, helpen de
weg te vinden en bevatten onder
meer een klok voor tijdinformatie,
aldus de auteur.
Ook hun ogen zijn fenomenaal.
Vlinders hebben geen cameraogen
maar samengestelde ogen, met
veel deeloogjes, gerangschikt in
strak geordende rijen. Onderzoe
kers denken dat vlinders de wereld
zien als een soort mozaïek van
kleur. ,,Bij het koolwitje roepen
specifieke golflengtes van blauw
voedingsreacties op en wanneer
het vrouwtjeskoolwitje een be-
paalde groene
golflengte detec
teert, reageert ze door ei
tjes te gaan leggen", beschrijft
de wetenschapsjournaliste.
Volgens Williams hebben vlin
ders maar één taal: kleur. Kleur in
al zijn pracht en verscheiden
heid. „De schoonheid van een
vlindervleugel heeft iets ele
mentairs", verzekert zij.
Ook zij raakt gehypnoti
seerd door de aanblik van
een azuurvlinder. „De
eerste keer dat ik er een
zag, stond ik als aan de
grond genageld, alsof
de vlinder me had be
toverd met zijn
blauwe vleugels'',
schrijft Williams.
Het geschitter wordt
gevormd door de
schubben van de
vlinder. „Die liggen
als dakpannen op een
dak en zijn ongeloof
lijk klein. Het menselijk
oog neemt ze waar als
stof of poeder." De ene
vlinder moet het doen met
bruintinten, sommige - zo
als de azuurvlinder - pronken
HANS VAN ZON
ls een vlinder fladdert
Wendy Williams langs
alle kennis die door de
eeuwen heen is ver
zameld over de op
één na grootste
orde van insecten:
die van de vlin
ders, ook wel Le-
pidoptera ge
noemd. ,,Het
zijn levende bloemen'', aldus de
Amerikaanse wetenschapjourna
liste. Ze openen ons hart. Bij het
zien van de eerste vlinder in de
lentezon krijgt iedereen een lek
ker gevoel. Vlinders fascineren ons
ons hele leven. ,,Als peuters probe
ren we ze te pakken. Als kinderen
jagen we erachteraan. Worden we
ouder, dan zien we hun schitte
rende kleuren als iets om van te
genieten in de tijd die we nog heb
ben'', concludeert Williams. Zelfs
in onze laatste levensdagen is er
die speciale aantrekkingskracht. In
Mexico ziet zij een oude man met
zijn laatste krachten een berg be
klimmen waarop hij monarch
vlinders kan bewonderen.
Vooropgesteld, niet alle Lepi-
doptera zijn vlinders. De insecten
orde met schubben op hun vleu
gels telt tot nu toe 180.000 soorten.
Ongeveer 14.500 ervan zijn vlin
ders, de overige motten. Wendy
Williams reist door de tijd en over
heel de wereld om het leven van
vlinders kleur te geven. Ze be
schrijft de enorme collectie - ruim
twee miljoen exemplaren - van de
steenrijke Britse bankier Lord
Walter Rothschild. Zij vergaapt
zich in de kelder van Harvard in
Cambridge (Massachusetts) aan
'Vlinder nummer 1', Prodryas. Een
volmaakt en daarmee uiterst zeld
zaam vlinderfossiel, gevonden in
distel- en monarchvlinders
leggen bij hun trek
4000 kilometer af
ZATERDAG 6 MAART 2021 GO
A
Een vernuftig staaltje
