Kabinet koerst aan op
verlenging avondklok
10 NIEUWS
Nieuwe onthullingen opgedoken over werkwijze Belastingdienst
'Geen grond
vervolging'
Houdt het dan nooit op? Wéér
blijkt dat de toeslagenaffaire nog
veel dieper steekt dan tot dusver
werd aangenomen. Uit opgedoken
stukken in handen van RTL Nieuws
blijkt dat al in 2006 binnen de Be
lastingdienst een 'werkinstructie'
bestond die spreekt van 'afwijkend
behandelen' van toeslagaanvragers
bij vermoedens van fraude.
Hun toeslagen werden stopgezet,
al was er geen bewijs. Dat mag niet
volgens de wet. En dit gebeurde ook
nog eens op grote schaal, al zegt de
Belastingdienst in een reactie dat er
wel altijd een 'handmatige toets'
aan voorafging. Ofwel: er zou geen
sprake zijn geweest van automati
sche stopzetting.
De onthulling is saillant, omdat
er tot dusver vanuit werd gegaan
dat de doorgeschoten aanpak van
fraude het gevolg was van de Bulga-
renfraude in 2013. Maar de kiem ligt
dus jaren eerder, al tijdens het
derde kabinet-Balkenende.
Tussen de stukken waarop RTL
Nieuws de hand wist te leggen zit
ook een memo uit 2016, met de titel
'De Rechters'. Hierin wordt ge
schetst hoe ambtenaren die zich
zelf 'De Rechters' hebben ge
noemd, zelf gaan bepalen welke
toeslagaanvragers in de categorie
'hoog risico' vallen en strenger wor
den gecontroleerd. Juridisch is dit
twijfelachtig, willekeur ligt immers
op de loer. De Belastingdienst stelt
overigens dat de risicoselectie uit
eindelijk niet op deze manier is ver
lopen, en stelt dat de benaming 'De
Rechters' achteraf een 'ongelukkige
aanduiding' is.
De nieuwe documenten zetten
de bevindingen van de parlemen
taire ondervragingscommissie kin-
deropvangtoeslag in een ander dag-
DEN HAAG De regering zal
geen opdracht geven om pre
mier Rutte en andere poli
tieke kopstukken strafrechte
lijk te vervolgen voor hun rol
in de toeslagenaffaire. Dat
heeft demissionair minister
Grapperhaus gisteren ge
schreven aan de Tweede Ka
mer. Behalve tegen Rutte de
den 87 gedupeerde toeslagou-
ders begin dit jaar aangifte te
gen (oud-)bewindslieden As-
scher, Wiebes, Hoekstra, Van
Ark en Snel.
licht. Voormalig topambtenaren en
oud-bewindslieden verwezen tij
dens hun verhoor steevast naar de
te harde wetgeving, waardoor zo
veel mensen hun toeslag kwijtraak
ten. Ook de opgeschroefde fraude-
jacht na de Bulgarenfraude werd als
argument aangevoerd voor de ont
sporing. Dat de randen van de wet
bewust werden opgezocht - en ook
overschreden - daar zeiden de ver
antwoordelijken geen weet van te
hebben gehad of zich niet te kun
nen herinneren.
De ondervragingscommissie had
toen al grote moeite om dit te gelo
ven, maar vond evenmin een smo
king gun. En dus luidde de conclusie
dat er niet één hoofdschuldige aan
te wij zen was, maar dat de overheid
op vele fronten - van politiek tot
ambtenarij tot de rechtspraak - ste
ken had laten vallen.
Geen verrassing
Toch komt deze nieuwe wending
niet als een verrassing. Terwijl in
december de schokgolfvan het kei
harde toeslagenrapport nog over
het Binnenhof spoelde, viel in de
wandelgangen meteen al te horen:
dit is pas begin. Er zouden nog veel
meer documenten opduiken, werd
toen al voorspeld. En ook zou van
zelf blijken dat het niet alleen met
de kinderopvangtoeslag mis is ge
gaan, maar ook met andere toesla
gen.
Het kabinet mag dan inmiddels
de verantwoordelijkheid op zich
hebben genomen en zijn ontslag
hebben aangeboden, de toeslagen
affaire laat zich allerminst als een
vuiltje wegpoetsen. De Belasting
dienst lijkt schuldiger dan eerder
gedacht. En dan moet de échte par
lementaire enquête nog komen.
,,Een avondklok drukt minder
zwaar dan bepaalde niet-essentiële
winkels die dicht zijn", zei minister
van Justitie Ferd Grapperhaus
(CDA) gistermiddag na afloop van
de ministerraad. Diverse bronnen
verwachten dat de avondklok
wordt verlengd. Grapperhaus zegt
ook: ,,Ik heb veel liever dat we voor
ondernemers wat ruimte hebben,
dat we wat kunnen doen voor het
hoger onderwijs.'' Een heropening
van terrassen per half maart ziet
Grapperhaus 'niet gebeuren'. ,,Ik
houd niet van mensen blij maken
met een dooie mus.''
De avondklok kan epidemiolo
gisch wisselgeld zijn voor de andere
versoepelingen. Volgens het RIVM
drukt het straatverbod in avond en
nacht - inclusief de visiterestricties
- de verspreiding van het virus met
zo'n tien procent. ,,Er is veel draag-
vlak voor de avondklok'', zegt Grap
perhaus, die geen problemen voor
ziet met de steun onder de bevol
king nu die weer verlengd wordt.
,,Mensen groeien mee met de maat
regel. Peilingen laten ook zien dat
burgers steeds meer denken: hé
verrek, laten we dit maar even
doen.'' Eerder zei premier Rutte dat
de maatregel 'zo snel mogelijk' in de
prullenbak zou gaan, maar nu kiest
het kabinet een andere koers.
De huidige lockdown - inclusief
avondklok - loopt tot 15 maart, de
eerste dag van de verkiezingen,
maar ingewijden verwachten dat
de avondklok na 17 maart weer in
gaat.
Roep uit samenleving
Gedeeltelijke heropening van het
hoger onderwijs en verruiming
voor grootwinkelbedrijven liggen
op tafel in het Catshuis vandaag.
Een bron zegt: ,,Eigenlijk is er am
per ruimte om wat te doen, maar de
roep uit de samenleving is groot.''
Minister Hugo de Jonge (Volksge
zondheid) zei na de ministerraad
Er is veel draagvlak
voor de avondklok.
Mensen groeien mee
met de maatregel
ook 'dat we er inmiddels een beetje
aan gewend zijn'. ,,Ik denk vooral
dat als je de avondklok nu zou
schrappen, dat je heel veel andere
dingen ervoor in de plaats zou moe
ten zetten om te voorkomen dat het
uit de hand loopt. De ruimte is so
wieso niet groot om iets van verrui
ming te doen en de avondklok nu
uit het pakket halen, dat is denk ik
wel erg onvoorzichtig, hoor."
Maandag komt het kabinet weer
met een persconferentie over de
maatregelen vanaf 15 maart. Al zou
het nog kunnen dat de verruimin
gen pas eind maart ingaan. Het
OMT vergaderde vandaag over de
mogelijkheden. Veel speelruimte is
er niet. ,,Maar er is meer dan alleen
de epidemiologie", zegt een OMT-
lid. ,,Dat weegt de politiek ook
mee."
Niet hoopvol
Premier Rutte temperde de ver
wachtingen eerder deze week nog
wel. ,,Als ik kijk naar de ziekenhuis-
cijfers, ben ik niet hoopvol." Met de
afgelopen week gemiddeld 4500
nieuwe infecties per dag en ruim
1900 coronapatiënten in het zie
kenhuis blijft de situatie in alle 25
Veiligheidsregio's 'zeer ernstig',
maar de roep om meer ruimte
klinkt luid en daar willen betrokke
nen op het Binnenhof niet doof
voor zijn. Als er ruimte komt, lijkt
deze dus te gaan naar het hoger on
derwijs, de detailhandel - en vol-
gens een enkele bron ook naar de
terrassen. Maar Grapperhaus ge
looft dus niet dat dat kan.
De vorige keer adviseerde het
OMT al dat hbo's en universiteiten
zich moesten voorbereiden op een
(gedeeltelijke) heropening, minis
ter Ingrid van Engelshoven (On-
derwijs, D66) zei voor de minister
raad dat het hoger onderwijs 'zo
snel als veilig en verantwoord kan'
open moet, ook met inzet van snel-
tests. Nederland heeft 26 miljoen
sneltests op de plank liggen in af
wachting van massale inzet - daar
moet regelgeving voor komen.
zaterdag 6 maart 2021
De toeslagenaffaire ettert door
Belastingkantoor Den Haag. foto laurens van putten/hh
Het onrechtmatig stopzetten
van toeslagen door de Belas
tingdienst blijkt al veel langer
gaande dan gedacht. Daarmee
komt de toeslagenaffaire op
nieuw in een ander daglicht te
staan. De beerput blijkt toch
weer dieper dan gedacht.
Laurens Kok
Den Haag
De straten zijn stil na 21.00 uur 's avonds. foto anp
De avondklok wordt na half
maart verlengd, ook om eventu
ele andere versoepelingen mo
gelijk te maken, verwachten in
gewijden. Een gedeeltelijke her
opening van het hoger onder
wijs en iets meer ruimte voor de
tailhandel lijken het hoogst haal
bare, voor terrassenopening
dreigt weinig ruimte te zijn. Dit
weekend hakt het kabinet de
knoop door.
Niels Klaassen
Den Haag
- Ferd Grapperhaus, minister
