Grote en kleine baersen
8 ZEELAND
GROENTEBOER NIEUWE KAR IS UITKLAPBAAR
Op de markt van Goes staat
sinds kort een opvallende
verschijning. De
groentekraam van Peter van
Vliet meet bij aankomst slechts 2
bij 5 meter. Maar uitgevouwen en
-geschoven neemt hij opeens 14
bij 6 meter in beslag.
■EM
Ik ben eigenlijk op het idee
gekomen tijdens een vakan
tie in Spanje'', vertelt Peter
van Vliet. ,,Ik ben al 32 jaar
marktkoopman en als ik op
vakantie ben bezoek ik altijd bui
tenlandse markten. Want mis
schien doe ik het al best vrij goed,
er zijn vast collega's die het nog
beter doen. Daar probeer ik wat
van te leren.''
In Spanje zag Van Vliet dus de
kraam van zijn dromen. ,,Ik zei te
gen mijn vrouw Jessica: 'dat vind
ik wel wat.' Drie jaar geleden ben
ik toen met Marco Nieuwenhuize
van Multiteqs gaan praten over
een nieuwe kraam. Marco is een
verschrikkelijk handige kerel die
alles kan maken. Ik heb gezegd 'dit
en dat wil ik' en hij is het voor mij
gaan maken.''
Van een collega werd een oude
kraam gekocht die Nieuwenhuize
helemaal heeft gestript en ver
bouwd. Zo ongeveer alleen het on
derstel is nog hetzelfde. Bovenop
bouwde Nieuwenhuize een tent
die volautomatisch uitvouwt. ,,In
dertig seconden'', aldus de bou
wer. Daarna worden er aan de zij
kanten allerlei stangen uitgescho
ven waar weer platen op komen.
Vervolgens draaien drie weeg
schalen met kassa's aan zwenkar-
men naar buiten.
Die weegschalen vond Van Vliet
overigens ook in Spanje. ,,Die heb
ik dan weer in Valencia gezien. Ze
zijn echt heel handig. Want nu
hoeven mijn medewerkers niet
meer met die zware weegschalen
te sjouwen."
Van Vliet heeft bewust gekozen
voor deze opzet. ,,Veel groenteboe-
ren op de markt gaan juist over op
zelfbediening, maar dat wilde ik
niet. Ik wil het contact met de
klant behouden. En dat geldt ook
voor mijn twee dochters en mijn
schoonzoon die in het bedrijf zit
ten. Zij vinden dat contact ook
heel belangrijk."
De nieuwe kraam is van alle ge
makken voorzien. Er zit een mover
(afstandbediening die ook bij cara
vans wordt gebruikt, red.) op, bin
nenin zit een koffiezetapparaat,
een radio, een wifi-verbinding en
camera's voor de beveiliging. Van
Vliet: ,,Die kan ik ook gebruiken
om thuis op mijn telefoon te kij
ken of het druk is aan de kraam.
Dan weet ik of ik snel naar de
markt moet.''
Nieuwenhuize deed zo'n ander
halfjaar over de ombouw. Dat was
een hele uitdaging. ,,Want je hebt
geen enkel voorbeeld. Ik had het
wensenlijstje van Peter en we
Ik wil het contact met
de klant behouden
moesten koste wat kost onder de
3500 kilo blijven. Dat is goed ge
lukt. Er zit zelfs een noodstroom-
voorziening op waarmee we twee
uur zonder stroom kunnen en de
accu's zijn uiteraard oplaadbaar.
We denken nu nog na over zonne
panelen.''
,,Marco is een soort Willie Wor
tel'', zegt Jessica van Vliet. ,,Wat hij
allemaal niet kan maken." Echtge
noot Peter vult aan: ,,Ik heb zoiets
nog nooit meegemaakt." Van Vliet
is dan ook zeer tevreden met het
resultaat. ,,Ik ben er zielsgelukkig
mee. Want je moet begrijpen dat
de markt ons leven is. Wij staan
zes dagen per week op de markt. In
Goes, Middelburg, Ridderkerk en
Berkel en Rodenrijs. Maar we zijn
de enige groenteboer in Nederland
die dit heeft. Het is een uniek
stukje werk. Het was een oude kar
en nu is hij hypermodern.''
SPOREN IN DE DELTA
In 1438 raakten Zeeland en
Holland in een kaperoorlog
verwikkeld met zes Noord-
Duitse, 'Wendische' steden
onder leiding van Lübeck. Oor
zaak: onze economische expansie
in het Oostzeegebied en een be
lemmerde doorvaart door de Sont.
Er waren dus nieuwe schepen no
dig en de Raad van Holland en
Zeeland vaardigde zijn eerste
vlootprogramma uit. Er moesten
79 baardzen of baerdzen worden
gebouwd. Dit scheepstype kon zo
wel worden gezeild als geroeid.
Dat laatste was gunstig voor snelle
landingsacties. Daarom sprak men
ook wel van roeibaerse. Er waren
ook grote baardzen, die drie mas
ten voerden.
Oorlogsschepen als zodanig be
stonden eigenlijk nog niet. Hierin
kwam nu, althans op organisato
risch vlak, een kentering. In
Zeeuwse en Hollandse steden
werd koortsachtig geklopt en ge
hamerd aan de wendbare baard-
zen. In het huidige Zeeland moes
ten Zierikzee, Westenschouwen,
Brouwershaven, Kortgene, Rei-
merswaal, Goes, Tholen, Poort
vliet, Sint-Maartensdijk, Middel
burg en Vlissingen elk één baardze
bouwen en
Veere zelfs twee.
Zierikzee en
Middelburg kre
gen specifiek de
opdracht om
grote baardzen
te maken. Histo
ricus Ad van der
Zee meent in De
Wendische Oorlog
(2018) dat dit op
ontwikkelde
scheepsbouw kan duiden. Ook
kon men zich in de Zeeuwse wate
ren misschien grotere diepgang
permitteren. Dat is maar de vraag.
De Zeeuwen maakten ook later, in
de strijd tegen Spanje, immers
juist graag gebruik van kleinere
schepen en platbodems. Dit van
wege de aard van de delta met zijn
vele ondiepten, 'verschuivende'
geulen en zandbanken.
Zeeuwen konden in elk geval
goed met hun baardzen overweg.
Tegen het eind van de oorlog, in
1441, kaapten vijftien baardzen
onder Hendrik van Borssele op de
Elbe bij Hamburg een aanzienlijk
aantal koopvaarders. Vervolgens
herhaalden ze dit staaltje op de
Wezer bij Bremen. Middelburg
liet in 1477 nog eens twee baard-
zen bouwen. Allereerst voor de
fensieve doeleinden, maar óók om
het nieuwe vorstenpaar Maximili-
aan van Oostenrijk en Maria van
Bourgondië 'cierlijke', dus in stijl,
'te ontfangen ende in te halen'.
Zierikzee hield beide varianten
van de baerse in ere. Aan het Ha
venplein staat het pand de Groote
Roybaersse uit 1601-1605 (nu het
adres van een bekende boekhan
del). En aan de achterzijde daar
van, aan de Sint Domusstraat,
stond de Cleene Roybaersse
(1600-1602). Maar tot op heden
twisten maritiem-historische spe
cialisten over de juiste details van
het intrigerende scheepstype van
de baerse, roeibaar of niet.
woensdag 24 april 2019
GO
Peter heeft de kraam van zijn dromen
Willem Adriaansens
Goes
Peter van
Vliet bij zijn
marktkraam.
I-OIO'S JOHAN VAN DER
HEIJDEN
En zo ziet de kraam eruit als
hij volledig is uitgevouwen en -
geschoven.
-Peter van Vliet, groenteboer
Kijk op de site bij /video
De groenteboer komt met
een uitvouwkraam
Dit is de eerste aflevering van een
tweewekelijkse rubriek over
Zeeuwse vondsten, historische
sporen en verhalen
Jan J.B. Kuipers
bardiïc
M Een
baardze
lijdt
schip
breuk.
Tekening
uit ca.
1480.
