O
t
t
t
I
'Ja, want
terroristen
gebruiken
ook nieuwe
technieken
en sociale
media'
8
Analyse
REFERENDUM WET OP DE INLICHTINGEN- EN VEILIGHEIDSDIENSTEN
Het goede nieuws? Dat er vooraf
gaand aan dit tweede én waar
schijnlijk laatste referendum ooit
een zeer inhoudelijk debat is ge
voerd. Bij het vorige referendum
(u weet nog wel: over het Oe-
kraïne-verdrag) was er vooral
campagnespektakel over de voors
en tegens van de Europese Unie.
Dit keer werden er diepe discus
sies gevoerd over de balans tus
sen privacy en veiligheid, over
wat de geheime diensten AIVD
en MIVD wel en niet zouden
mogen.
Het slechte nieuws? Dat we ei
genlijk niet écht weten waar we
het over hebben. Dat is het ge
volg van een discussie over de ge
heime dienst, want die wil en
mag zo min mogelijk kwijt over
haar eigen modus operandi.
Daardoor kunnen we wel in
schatten wat de diensten nu al
doen en wat ze precies met hun
nieuwe mogelijkheden (mogen)
gaan doen, maar de praktijk ken
nen we nauwelijks.
Soms horen of zien we iets van
het resultaat dat de diensten boe
ken: AIVD-baas Rob Bertholee
meldde dat zijn dienst de afgelo
pen jaren zeker vier aanslagen
heeft voorkomen. Hoe de AIVD
dat klaarspeelde, kan Bertholee
dan weer niet zeggen. We weten
alleen dat het zijn dienst was die
de politie wees op een Rotter
dammer met een kalasjnikov in
de kelder. Ook de commissie die
de dienst controleert, mag ons
niet tot in detail vertellen wat ze
controleert.
Soms krijgen we in de rechts
zaal een inkijkje. Momenteel
loopt er een zaak tegen een te
ruggekeerde (vermeende) Syrië-
ganger, waarbij de AIVD in een
zogenoemd ambtsbericht meldt
dat de telefoon van de man meer
dere keren in Syrië is gebruikt.
Hoe de dienst dat heeft achter
haald, weten we niet. Een 'sleep
net' in de ether? Aangestraalde
telefoonpalen in Turkije en wat
hulp van de Turken? Maar blijk-
W De werkwijze van
geheime diensten
kennen we amper,
want ze zijn geheim
baar beschikt de dienst al wel
over dergelijke informatie. Zijn
meer bevoegdheden voor een zo
genoemd digitaal sleepnet dan
wel nodig?
Soms pakt iets juist kleiner uit
dan gedacht. Een klacht over een
door de AIVD aangelegde illegale
'dna-databank' bleek, volgens de
Volkskrant, in de praktijk om een
doos bewaarde kofïïemokken
van de radicale Hofstadgroep te
gaan.
Het zijn voorbeelden als hier
boven die pas een smoel geven
aan de praktische invulling van
de bevoegdheden van de dienst.
Omdat we die voorbeelden nau
welijks kennen, stemmen we in
het duister. We weten na een
maand vol discussie misschien
waar we in theorie voor of tegen
zijn. Maar de kans is klein dat we
ooit zullen weten wat onze stem
in de praktijk precies betekent.
Rob
Bertholee
Ferry
Zandvliet
Kajsa
Ollongren
Paul
Abels
over twee
Minister van Binnen
landse Zaken en
verantwoordelijk
voor de AIVD:
„De inlichtingen
diensten hebben deze
nieuwe tools hard no
dig. Dus hebben ze
ook deze nieuwe wet
nodig. De wet gaat in
op t mei. Het zou
mooi zijn als Neder
land met een voor
stem laten weten dat
het deze wet óók be
langrijk vindt. Het
kabinet is voorstan
der van deze wet. Ik
hoop heel erg dat
mensen vandaag naar
de stembus gaan. En
als je dan toch in het
stembureau bent, ga
dan ook vóór de Wiv
stemmen."
Bijzonder hoogle
raar inlichtingenstu
dies aan de Univer
siteit Leiden:
„Een open democra
tie als Nederland
heeft slagvaardige
diensten nodig. Het
zou naïef zijn om te
denken dat dit kan
zonder belangrijke
middelen die nodig
zijn in deze tijd van
snel wisselende tech
nische communica
tiemiddelen en an
dere technieken. De
Wiv zorgt daarvoor,
ook al zijn er natuur
lijk altijd verbeter-
punten te noemen.
Meer waarborgen op
het vlak van het delen
van informatie met
het buitenland en
meer bewustzijn van
de risico's van politi
sering van inlichtin
gen door regerende
partijen zijn wat mij
betreft nodig. Maar
dat kan ook via kleine
reparaties na de eva
luatie van deze wet
Directeur-generaal
van de AIVD:
„De AIVD heeft de
nieuwe wet hard no
dig om Nederland en
de Nederlanders vei
lig te houden. Onze
bevoegdheden zijn
aan modernisering
toe. Waar vroeger ie
dereen met een vaste
telefoon belde, gaat
tegenwoordig alle
communicatie in bits
en bytes. Communi
catie waar de AIVD
nu niet bij kan. De
AIVD gaat altijd zo
gericht mogelijk te
werk en bewaart al
leen data die voor het
onderzoek naar drei
ging van belang zijn.
De dienst zet nooit
zomaar een zwaar
middel in als er nog
een ander middel is
dat minder inbreuk
maakt op iemands
privacy."
„Ik denk dat de
nieuwe bevoegdhe
den helaas heel hard
nodig zijn. Sociale
media bezorgen ons
veel vrijheid, maar
dezelfde kanalen
worden door terroris
ten ook gebruikt voor
slechte dingen. Zoals
zo vaak moeten de
goeden onder de
kwaden lijden. Ik heb
wel zorgen over wat
er straks allemaal be
kend is over onze pri-
végegevens, maar, en
misschien is dat naïef,
ik ga er wel vanuit dat
de inlichtingendien
sten integer omgaan
met de informatie die
ze over ons verzame
len."
woensdag 21 maart 2018
GO
Zo geheim
dat u zelf
niet weet
wat u stemt
Het referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheids
diensten (Wiv) gaat over principiële zaken als veiligheid en pri
vacy. Maar omdat het de geheime diensten betreft, weten we
niet écht waar we nu voor of tegen stemmen.
Cyril Rosman
Peter Winterman
Den Haag
=£}gi--«èsrjJS
"li |i|iAaimiiifTii i
Wat de veiligheidsdiensten
doen, blijft vaag. fotoanp
Was in 2015 in de
Parijse concertzaal
Bataclan toen daar
een aanslag werd
gepleegd:
