II
10
PASEN KINDERKOOR
Een belegen stuk voor louter
fijnproevers is het allang niet meer.
De Matthaus-Passion var\ Bach is
tegenwoordig het muzikale hoogtepunt rond
Pasen. In Utrecht klinkt vanavond de
nationale versie met liefst 350 kinderen.
Het is voor velen muziek die
hoop, troost, vrede of rust brengt
Wat is toch de magie
achter de Matthaus-
Passion, het mag
num opus van de
Duitse componist
Johann Sebastian Bach (1685-1750)
dat de lijdensweg van Christus ver
klankt in een bijna drie uur durend
monumentaal oratorium?
Jos van Veldhoven, muzikaal leider
van de Nederlandse Bachvereniging,
is bij uitstek de man die de onmis
kenbare populariteit van 'De Matt-
heus' - dit jaar worden er verspreid
over ons land meer dan 250 uitvoe
ringen gegeven - kan duiden. De di
rigent neemt vanavond afscheid van
het ensemble dat hij 35 jaar in de be
ste muziektraditie van Bach diende.
„In de Matthaus zijn zo ongeveer
alle menselijke emoties onderge
bracht. Jezus is bang, eenzaam, heeft
verdriet, vraagt zich af wanneer zijn
lijden eindigt. Er is pijn en Maria ziet
haar zoon aan het kruis sterven.
„Het is voor velen muziek die
hoop, troost, vrede of rust brengt. De
Bijbelse thematiek is het inmiddels
ontstegen. Hoewel een uiterst reli
gieus werk, wordt het door de hui
dige generatie nauwelijks meer met
God en kerk verbonden."
Van Veldhoven neemt afscheid in
stijl. Liefst 350 jongens en meisjes, af
komstig uit koren in heel Nederland,
alsof ik het voor de eerste maal in
handen had. Ik begin met een schone
lei, probeer me voor te stellen hoe
Bach een maagdelijk wit papier voor
zich had. Waarom die noten?
Waarom die toonsoort? Waarom dit
motief?"
In zijn werkkamer kijkt Johann Se
bastian Bach hem dagelijks 'streng op
de vingers'. Van Veldhoven liet door
kunstenares Marte Röling een por
tret maken van de componist aan wie
hij inmiddels zijn halve leven wijdt.
„Je moet eerlijk over Bach zijn - er zit
een drempeltje voor. Maar wanneer
je zijn wereld instapt, wil je er niet
meer weg."
De dirigent zag het meesterwerk
van de barokcomponist in de loop
der jaren steeds populairder worden.
„Nederland neemt een exceptionele
positie in. Er is geen land ter wereld
waar de Matthaus-Passion (Van Veld
hoven houdt graag de Duitse spelling
aan) in zo'n korte tijd zoveel wordt
uitgevoerd.
„In het buitenland staan ze daar
van te kijken. Daar is de Matthaus het
hele jaar door te horen. Hier móet het
op of rond Pasen. Zouden we het met
Kerstmis uitvoeren - een storm van
protest zou opsteken. Dat is eenvou
digweg ondenkbaar."
Hij weet dat hij jaarlijks op zijn
vingers wordt gekeken. Ons land telt
een groep fanatieke aanhangers van
het oratorium, dat is gebaseerd op het
Evangelie volgens Matteüs. Er zijn er
klinken vanavond in TivoliVreden-
burg op de 333ste geboortedag van
Bach. Een unicum in kwantiteit,
maar evenzeer een inhoudelijke nou
veauté. In de Matthaus-Passion zingt
het kinderkoor immers alleen voor
de pauze - nu mogen ze alle twaalf
koralen voor hun rekening nemen.
Een van de koren is het Haags Ma-
trozenkoor, dat huist in de Klooster
kerk in Den Haag en met ruim 70
zangers in de leeftijd van 4 tot 22 jaar
het grootste jongensensemble hier te
lande is.
In het repetitielokaal zitten Lean-
der (10), Ilias (10), Aarnout (23), Na-
than (13), Samuel (13), Maas (14) en
Micha (15) op rij één - zij hebben de
Matthaus-Passion al paar keer gezon
gen. „Ik vind het zo mooi. Zo indruk
wekkend", zegt Maas over het werk
van Bach. „Elke keer weer."
Anno1921
Het koor (anno 1921) staat
onder leiding van Wouter
Verhage, een leerling van
Jos van Veldhoven. Die
wordt in Nederland, en
daarbuiten, nog altijd be
schouwd als de musicus die
heel dicht bij de oorspron
kelijke uitvoering van Bach
blijft.
Verhage probeert zijn
jongens niet alleen zang-
technisch klaar te stomen
voor de Nationale Matt
haus-Passion ('Niet middenin een
woord ademen') maar geeft ook
enige niet-vocale wenken en tips.
„Er staan straks camera' s op jullie
gericht. Dus - goed staan, rechtop en
met gezonde trots. De trots van: 'Ik
kan mooi zingen, maar ik loop niet
naast m'n schoenen.' En let er tijdens
de uitvoering op dat je niet zichtbaar
gaapt, in je neus peutert of op je na
gels bijt."
De dirigent spreekt uit ervaring.
„Ik stond als koorzanger alleen maar
te wiebelen. Kon geen seconde stil
staan."
Even daalt in de repetitieruimte de
hemel op aarde neer als de jongens
sopranen, in zuiverheid en ontroe
ring gelijk een engelenkoor, het
onschuldige lam gods bezin
gen: Am stamm des Kreuzes
geslachtet...
Hij is de tel kwijt, maar
Jos van Veldhoven - die
als gastdirigent actief
blijft - moet in zijn le
ven honderden keren
de Matthaus-Passion
hebben geleid. „En altijd
woensdag 21 maart 2018
Arno Gelder
Den Haag
'Stoffig?
Matthaus
Passion
is juist
kicken'
—Jos van Veldhoven, dirigent
