Theya van Rutte maakte de sprong van uitkeringsgerechtigde naar ondernemer
12 PORTRET
Moeder van drie
kinderen,
kostwinner en
haar ganse leven
chronisch moe.
Toch gaf
Theya van Rutte
nooit op.
Als werkloze moeder
met drie jonge sna
ken kende ze pure
armoede. Het me
nu was monotoon
in de huurwoning
aan de Goese Monnetstede. „Twee
jaar lang macaroni met kaas of
met ham, maar ook daarmee red
je het. Zoals mijn moeder altijd
zei: Alles komt goed, zolang je
haar maar goed zit!"
Ze strijkt door haar blonde coif
fure, als ik bij haar aanschuif in
haar stamlokaal, De Smederij in
het hartje van Goes. Een verzorg
de mevrouw van 68 jaar. Blauwe
robe met dito jasje, waarop glitter-
tjes het zonlicht weerkaatsen.
„Bling bling, dat past wel bij mij.
Als het mooi kan, waarom niet?"
Ze strijkt de rug van Kruimel
tje, haar witte terriër die haar over
al vergezelt. „Ah, wat ben je toch
een schatje."
Op het oog een zakenvrouw.
En dat klopt ook. Ze maakte de
sprong van uitkeringsgerechtigde
naar geslaagde ondernemer. Vanaf
1997 dreef ze haar eigen bedrijf
Cleanmaster Biolux, groothandel
in ecologisch verantwoorde
schoonmaakmiddelen. Ze leverde
onder meer aan bedrijven, scho
len en instellingen. Begin dit jaar
droeg ze het bedrijf over aan haar
jongste zoon Björn ('ja, vernoemd
naar Abba'). Maar in het gelaat
van deze hartelijke, elegante dame
heeft de ploeg des levens diepe vo
ren getrokken. Theya van Rutte
komt dan wel over als een vitale,
praatgrage lady, het is bedrieglijke
schijn. Ze worstelt met chroni
sche vermoeidheid, heel haar le
ven al. „Kijk, mijn ene oog trekt
weg, een teken dat ik moe ben."
Waar komt die chronische ver-
moedheid vandaan?
„Ik heb me natuurlijk laten onder
zoeken, maar een aanwijsbare oor
zaak is nooit gevonden. Ik denk
dat het erfelijk is. Ik vermoed dat
mijn vader het ook had. Ik heb
heel veel slaap nodig. Om acht
uur lig ik doorgaans in bed en de
volgende ochtend kom ik er voor
achten meestal niet uit. Mijn hob
by is dus slapen, hahaha."
„Mijn kwaal heeft grote impact
op mijn sociale leven. Na mijn
werk kon ik weinig meer. Ik heb
nooit De Wereld Draait Door ge
zien. Dan was ik al onderweg naar
bed. Feesten en partijen liet en
laat ik meestal passeren. Laatst
was ik uitgenodigd voor een groot
feest, maar overdag moest ik op
mijn kleinzoon passen. Beide is
me te veel. Natuurlijk kies ik dan
voor mijn kleinzoon."
'Elk dubbeltje
omdraaien. IWee jaar
lang macaroni met kaas
of met ham, maar ook
daarmee red je het'
Na je scheiding begin jaren tach
tig, stond je er alleen voor met
drie opgroeiende kinderen. Later
zette je zelfs een eigen bedrijf op
poten, twee jaar na een zware
hernia-operatie. Waar heb je de
energie vandaan gehaald?
„Wilskracht! En ook een stukje op
voeding, denk ik. Niet klagen
maar dragen. Kijk, ik had drie kin
deren: Heike, Fritjof en Björn. He
le lieve kinderen. Ik wilde ze alle
een goede toekomst geven, ze la
ten studeren. Dat was mijn doel
en ik zou het halen, wat er ook ge
beurde. Het is gelukt doordat
Cleanmaster Biolux een succes
werd. Heike is nu forensisch kin
derarts, Fritjof mede-eigenaar van
een rijschool en Björn directeur
van Cleanmaster Biolux. Ze zijn
goed terechtgekomen. Ik ben daar
heel blij om."
„Ik denk dat werken voor mij
het beste medicijn was. Maar na
53 jaar arbeid in het onderwijs en
als ondernemer kan ik nu met een
gerust hart met mijn hondje regel
matig gaan genieten van zon, zee
en strand, bij voorkeur in het Turk
se Side, waar ik elk jaar heen ga.
Denk echter niet dat ik uitgerust
van vakantie terugkom. Dat is het
verraderlijke aan chronische ver
moeidheid. Die is er continu.
Maar ach, kijk om je heen. Het
kan toch veel erger! Gewoon blij
ven genieten en optimistisch zijn.
Mijn moeder is 100 jaar geworden
en ik ben stellig van plan haar te
evenaren."
Babyboomer Theya van Rutte
is een dochter van een Utrechtse
vader en Oostenrijkse moeder. Ze
is de op één na jongste in een
warm katholiek gezin met zes mei
den. Ze toont een foto: „Kijk, hier
lopen mijn moeder, zussen en ik
in 1952 arm in arm door Den
Haag. Ach gut, die goeie oude
tijd..."
Vader zit in de meubelen en la
ter in de mode. Door de collectie
badkleding die hij voert, schopt
hij het ook tot 'showmaster' bij
Miss Holland-verkiezingen. Theya
ontwerpt en maakt decorstukken
voor het verkiezingsgala. Zelf
mijdt ze de catwalk. „Ik was toen
veel te onzeker over mezelf. Bo
vendien snoep ik te graag. Choco
la en ijs, mmm. Dat is niet het bes
te dieet voor een model", grijnst
ze terwijl in een bonbon hapt.
Je droomde ooit van een carrière
als zangeres en danseres. Je hebt
zelfs vijfjaar conservatorium ge
daan. Het plan was je in Wenen
te vestigen. Uiteindelijk werd je
leerkracht. Hoe is die droom ver
stoord?
„Zet stewardess er ook maar bij...
Tja, waarom geen zangcarrière?
Goede raad van vader, op basis
van economische motieven. Hij
zei altijd: 'Als je als vrouw alleen
komt te staan, moet je je finan
cieel kunnen redden. Het onder
wijs biedt de beste garantie op
werk'. Dus ging ik naar de kweek
school voor de opleiding kleuter
leidster. Later heb ik mijn hoofdak
te gehaald en diploma bevoegd on
derwijzers zoals dat heette. Grap
pig is dat al mijn zussen ook op ad
vies van vader kozen voor het on
derwijs. Als 17-jarige kleuterleid
ster stond ik direct voor een klas
met 42 kinderen. Ik denk er met
plezier aan terug. Ouders werden
vrienden, kom daar tegenwoordig
maar eens om. De keuze voor het
onderwijs zie ik niet als een ge
miste kans. Het was gewoon een
gezellige, gemoedelijke tijd. Ik ben
een gezelligheidsdier en hou ont
zettend van kinderen."
Ze krijgt er zelf drie in haar hu
welijk met een onderwij scollega.
Nadat ze in 1974 wordt weg gereor
ganiseerd, wijdt ze zich in de
wachtgeldfase aan de opvoeding.
Na 13 jaar loopt de relatie echter
stuk. Ze komt er alleen voor te
staan.
'Als 17-jarige kleuter
leidster stond ik direct
voor een klas met 42
kinderen. Ik denk er
met plezier aan terug*
Waarom ben je toen naar Zee
land verhuisd?
„Ik zocht een happy omgeving
met goede scholen voor mijn kids.
Ik was veel kwijt geraakt. Ons
mooie huis in de Betuwe, maar er
ger nog, ik had letterlijk geen dub
beltje meer. In een echtscheidings
procedure vertrouw je op advoca
ten en notarissen. Helaas was ik
toen nog te naïef. Financieel was
er niets meer over. Later bleek dat
het met de alimentatie ook niet
vlotte. Ik besloot toen: 'Laat ik in
elk geval mijn kinderen een leuk
gezond leven geven'. Dus naar
Zeeland: goede scholen, water en
strand. Dat trok me aan."
Je landde in Goes, maar zat zon
der werk. Kon je geen baan op
een school vinden?
„Ik schreef de ene na de andere
sollicitatiebrief en werd ook uitge
nodigd. Tijdens die gesprekken -
we praten over 1986 - kwam de
spreekwoordelijke aap uit de
mouw: 'Mevrouw, u spreekt geen
Zeeuws en u verstaat het ook
niet'. Tja, dat klopte als een bus."
En toen?
„Een uitkering. Elk dubbeltje om
draaien. We hebben twee jaar op
macaroni met kaas of ham ge
leefd. Cola kon er niet af. De kin
deren hebben nooit geklaagd. Ik
maakte het gezellig en gaf ze veel
aandacht. Nou ja, je wordt inven
tief, speurt naar aanbiedingen.
Een probleem waren schoenen.
Die waren duur. We snuffelden
bij schoenwinkel Verburg in de
opruimingsbakken, maar de juiste
maat is er dan vaak net niet bij.
Tja, schoenen van 80 gulden kon
ik me niet veroorloven. Dan zei ik
tegen Fritjof: 'Jouw schoenen kun
nen nog wel even mee!'. De derde
keer had-ie zijn afgetrapte voetbal
schoenen aangetrokken. Zegt hij:
'Man, anders zeg je dat ze het nog
wel even uithouden'."
Hoe heb jij je uit die knellende
armoede bevrijd?
„Iemand maakte me op attent op
Biofriends uit Nunspeet, een be
drijf in biologische schoonmaakar
tikelen. Ze zochten een vertegen
woordiger op provisiebasis. Ik
kwam meteen in vaste dienst en
mocht de boer op. De eerste twee
weken kwam ik vaak jankend
thuis. Ik kon niet goed omgaan
met klachten van klanten. Dat
leerde je niet in het onderwijs.
Toen heb ik een cursus 'omgaan
met bezwaren' gevolgd. Dat heeft
me geen windeieren gelegd. Ik ver
diende plots een leuk salaris en
kon zelfs de voor dit werk noodza
kelijke auto kopen. Een vreemde
gewaarwording na een periode
van bittere armoede. Helaas
kwam daar een eind aan toen ik
in 1995 een hernia-operatie moest
ondergaan en kort daarna het be
drijf sloot. Na bemiddeling door
de rechtbank werd gelukkig wel
het achterstallig loon uitbetaald."
Theya kiest de vlucht naar vo
ren. Ze richt 1 april 1997 haar ei
gen bedrijf Cleanmaster Biolux
op. Van huis uit voorziet ze bedrij
ven, horeca, scholen duurzame,
ecologische schoonmaakproduc
ten. De zaken gaan goed. Later ver
kast het bedrijf naar bedrijventer
rein De Poel.
Geluk of wijsheid?
„Het laatste. Ik had nog al mijn
klanten uit de tijd van Biofriends.
Bovendien was ecologisch verant
woord reinigen een opkomende
markt. Kijk, klanten moeten je het
ook gunnen. Dat heeft te maken
met je persoonlijkheid. Wees
vriendelijk en lever kwaliteit en
service. Ik heb toen goed ver
diend.
Het geld ging vooral naar stu
dies van de kinderen en investerin
gen in mijn bedrijf. Je moet blij
ven innoveren, bijvoorbeeld in
een goede webshop. In 2012 be
kroonde de gemeente Goes ons
met de MVO-prijs voor maat
schappelijk verantwoord onderne
men. Kijk, hier sta ik op foto met
burgemeester René Verhulst.
Wacht, die ga ik hem sturen.
'Ik verdiende plots
een leuk salaris en
kon zelfs de voor
dit werk noodzakelijke
auto kopen'
Sinds 1 januari zwaait je zoon
Björn de scepter in Cleanmaster
Biolux. Ben je blij dat het bedrijf
in familiehanden blijft?
„Jazeker, maar Björn is er ook
klaar voor. Toen hij in het bedrijf
kwam, breidde hij het assorti
ment uit met onder meer hand
doeken en toiletpapier. Een goede
beslissing. Hij zette toen ook de
webshop goedkopewcartikelen.nl
op. Hij is inmiddels ook handiger
en sneller met de administratie en
inkoop dan ik. Ik ben heel erg
trots op hem."
Hoe bevalt het leven als pensio-
nado?
„Ik heb nog geen rust gevonden,
weet het nog niet. Het wordt voor
lopig veel slapen en op de klein
kinderen passen. En ik hou aan
vast aan mijn lijfspreuk: 's Mor
gens bedenk ik langzaam wat me
's middag te doen staat, om 's
avonds te beseffen dat ik niet veel
heb gedaan'."
THEYA VAN RUTTE
Een doorzetter die eeuwig
door Frank Balkenende
Theya van Rutte (68)
is geboren en getogen
in Utrecht, maar
woont sinds 1986 in
Goes.
Ze is gescheiden en
heeft drie kinderen:
Heike, Fritjof en Björn.
Ze ruilde het onder
wijs in voor het be
drijfsleven.
In 1997 zette ze een ei
gen groothandel in eco
logisch verantwoorde
schoonmaakartikelen
op: Cleanmaster Bio
lux.
Sinds 1 januari van dit
jaar is ze met pen
sioen. Haar zoon Björn
zet het bedrijf voort.
Theya van Rutte worstelt met chronische vermoeidheid, heel haar leven al.
