Uit Zeeland komen nu 3 3
4 ZEELAND
De namen van Marinus en Jacomina Bierens komen op de eremuur van het instituut voor
Ouders van Kees Bierens krijgen postuum
Israëlische onderscheiding voor verbergen
van een joods meisje in Nieuwdorp.
Het verhaal is afge
rond. Alleen jam
mer dat zijn
ouders het niet
meer meemaken.
In het Bevrijdings
museum in Nieuwdorp kreeg
Kees Bierens (89) uit 's-Heeren-
hoek gisteren uit handen van de
Israëlische ambassadeur Haim Di-
von de medaille en de oorkonde
die horen bij de eretitel 'rechtvaar
digen onder de volkeren', de hoog
ste Israëlische onderscheiding.
„Dit is niet voor mij", zegt hij be
scheiden. „Het is voor mijn
ouders. Ik zou willen dat ik ze kon
vertellen wat er vandaag is ge
beurd."
Als postuum eerbetoon wor
den de namen van Marinus Bie
rens en Jacomina Johanna Bie-
rens-Bal bijgeschreven op de ere
muur van de tuin der rechtvaardi
gen van het instituut voor oorlogs
documentatie Yad Vashem in Jeru
zalem. Bijna drie jaar lang boden
zij op hun grote boerderij in
Nieuwdorp onderdak aan het jood
se meisje Martine Cohen, of zoals
Bierens zijn tijdelijke zusje nog
steeds liefkozend noemt: Martien
tje.
Ontslagen
De vijftienjarige Kees zat tij
dens het eerste oorlogsjaar op het
lyceum in Middelburg. Op een
dag in december 1940 kwam hij
thuis met het verhaal dat dr Emile
Cohen, zijn leraar Nederlands en
geschiedenis, ontslagen was, om
dat hij met zijn vrouw en dochter
in het bevolkingsregister als joods
stond geregistreerd. „Ja, daar maak
ten de Duitsers snel werk van",
vertelt Bierens. Hij imiteert de
priemende wijsvinger van zijn va
der. „Ik zie hem nog staan. 'Dan
ga jij morgen tussen de middag
naar het huis van die leraar toe en
dan ga jij vragen of wij hem kun
nen helpen.' Dat vond hij vanzelf
sprekend."
Cohen was dankbaar voor het
aanbod, maar sloeg het af. Na een
tijdje werd hij benoemd als leraar
aan het Joodse Lyceum in Gronin
gen. „Nou, dan weet je het wel",
verklaart Bierens. „Een joods ly
ceum. Dat was een baantje voor
een blauwe maandag. Die school
werd al snel opgedoekt."
De Cohens merkten dat steeds
meer joden werden opgepakt. Het
was een kwestie van tijd voordat
zij aan de beurt waren. Ze herin
nerden zich het aanbod van vader
Bierens. „Ze schreven een brief
naar meester Fortgens, de conrec
tor van het gymnasium in Middel
burg. Hij riep me bij zich en zei:
'Luister eens. Indertijd ben je bij
doctor Cohen geweest. Geldt dat
nog steeds? Nu is het wel nodig.
Het zou fijn zijn als zijn dochter
tje een poosje op de boerderij zou
mogen komen.' Ik denk dat veel
joodse kinderen naar Zeeland kwa
men omdat het toen toch als een
soort luilekkerland werd gezien.
Betrekkelijk veilig en genoeg te
eten. Ik kwam thuis en vroeg of
Martientje een tijdje op de boerde
rij mocht komen. 'Ja', riepen mijn
ouders. Ze hebben er geen secon
de over getwijfeld."
Risico's
Niet alleen bood zijn vader Mar
tientje een onderduikadres, hij re
gelde ook valse persoonbewijzen
voor de Cohens en een adres in
Schoorl waar zij naartoe konden.
„Hij kende de risico's. Alle contact
tussen Martientje en haar ouders
moest verbroken worden. Nog
geen brief. Niets daarvan."
Het vijfjarige meisje had nau
welijks tijd haar ouders te mis
sen. Ze hield van dieren.
De boerderij was een
speelparadijs voor
haar. „Als zo'n
kind zich er
gens goed
voelt, dringt
de ernst min
der door",
denkt Bie
rens. „Ze had
een prachtige
tijd."
En als enig
kind had hij ineens
een zusje. „Mijn we
reld veranderde. Ze had
niet zoveel kleur, lang, mooi
lichtblond haar, ze was vrolijk, ze
zong de hele dag. En ze speelde
piano. We hadden er een staan
van een mevrouw die bang was
dat hij verloren zou gaan bij een
luchtaanval. Die had gevraagd of
wij hem voor haar wilden bewa
ren. Zo had Martientje een piano.
Daar speelde ze zelfgecomponeer
de liedjes op."
Luchtafweer
Maar het gekst was ze op de die
ren. „We hebben haar een geitje
gegeven, een wit ding, daar was
ze gek mee. En ze ging wandelen
met onze hond. Dat was haar bes
te vriendje. Op een dag kwam ze
hijgend thuis. De hond had lucht
afweer gehoord en was in paniek
aan de riem gaan trekken. Hij had
ooit een scherf in zijn rug gehad.
Martientje
En we hadden ook vaak een nest
met jonge poesjes. Die waren zo
schuw. Ik begrijp niet hoe het
komt, maar Martientje wist die
schoeve katjes te temmen."
Tegen zijn ouders zei ze 'oom'
en 'tante', een valse naam had ze
niet. Ze was zogenaamd een nicht
je dat in Nieuwdorp logeerde. Mar
tientje kon ontzettend goed over
weg met Janneke, de meid. Net als
Kees trouwens. „Als ik een vuile
broek had, ging ik naar haar toe.
Van mijn moeder kreeg ik een
standje, maar zij haalde de vlek
ken eruit." Als Jannetje de koeien
molk, stond Martientje erbij om
met een tak met bladeren de vlie
gen te verjagen. En op den duur
leerde ze zelf melken."
Op 30 oktober 1944 werd
Nieuwdorp bevrijd. Vanaf dat mo
ment ging het joodse meisje met
de andere dorpskinderen mee
naar school. Ze begon zelfs
Zeeuws te praten, herinnert Bie
rens zich. Het duurde nog meer
dan een halfjaar voor ze met haar
ouders werd herenigd. Toen het
westen van Nederland was be
vrijd, kwamen de Cohens aange
fietst. „Op rammelkasten van fiet
sen", weet Bierens. „Dolblij waren
ze. Martientje was ook blij, maar
ze moest wennen. Het was toch of
ze inbreuk kwamen maken op
haar geluk. Mijn ouders hadden
haar ouders trouwens beloofd dat
Martientje bij ze mocht blijven als
hun tijdens de oorlog iets zou
overkomen."
Het meisje ging niet meteen
Paul Krugerstraat 9 a
Vlissingen
UUil'fcfc Huurprij's 695,- p.m.
Nog 3t andere Zeeuwen
hebben de eretitel
rechtvaardigen onder
de volkeren van het
Yad Vashem gekregen. Opvallend
vaak was dat vanwege de opvang
van joodse kinderen. De volgen
de namen staan op de eremuur:
Elizabeth van Leeuwen uit
Middelburg.
Geleyn en Marie Naeije uit
Axel.
Jacobus en Adriana den Ha
mer en Lein en Bep Geschiere
uit Terneuzen.
Jacobus en Cornelia van der
Linden uit 's-Gravenpolder.
Teunis en Anna van den
Dool in Hulst.
Truus Fonteijne-Groenen-
boom uit Wissenkerke.
Leendert en Cornelia de
Nooijer uit Vlissingen.
Jan en Franscina Schrier uit
Kamperland.
Pieter en Esther Scheele uit
Kapelle en hun dochter Cornelia,
Martientje vond speelparadijs
door Ernst Jan Rozendaal
Martientje werd gescheiden
Van haar zus en pa en moe
Ze was één van al die miljoenen
Die niet wisten waar naar toe...
Toen was daar een gezin dat zei:
"Kom maar bij ons, kleine meid
Hier ben je hopelijk veilig
totdat we worden bevrijd!"
Liedtekst van
Ina Hoebeke-Leemans
Martine 'Martientje' Cohen foto's collectie Kees Bierens
Bovenwoning boven het
kantoor van M2 Make
laars. Geheel gerenoveerd
in 2005 en gemeubileerd
en gestoffeerd. De woning
beschikt over één slaap
kamer.