Uit Zeeland komen nu 3 3 4 ZEELAND De namen van Marinus en Jacomina Bierens komen op de eremuur van het instituut voor Ouders van Kees Bierens krijgen postuum Israëlische onderscheiding voor verbergen van een joods meisje in Nieuwdorp. Het verhaal is afge rond. Alleen jam mer dat zijn ouders het niet meer meemaken. In het Bevrijdings museum in Nieuwdorp kreeg Kees Bierens (89) uit 's-Heeren- hoek gisteren uit handen van de Israëlische ambassadeur Haim Di- von de medaille en de oorkonde die horen bij de eretitel 'rechtvaar digen onder de volkeren', de hoog ste Israëlische onderscheiding. „Dit is niet voor mij", zegt hij be scheiden. „Het is voor mijn ouders. Ik zou willen dat ik ze kon vertellen wat er vandaag is ge beurd." Als postuum eerbetoon wor den de namen van Marinus Bie rens en Jacomina Johanna Bie- rens-Bal bijgeschreven op de ere muur van de tuin der rechtvaardi gen van het instituut voor oorlogs documentatie Yad Vashem in Jeru zalem. Bijna drie jaar lang boden zij op hun grote boerderij in Nieuwdorp onderdak aan het jood se meisje Martine Cohen, of zoals Bierens zijn tijdelijke zusje nog steeds liefkozend noemt: Martien- tje. Ontslagen De vijftienjarige Kees zat tij dens het eerste oorlogsjaar op het lyceum in Middelburg. Op een dag in december 1940 kwam hij thuis met het verhaal dat dr Emile Cohen, zijn leraar Nederlands en geschiedenis, ontslagen was, om dat hij met zijn vrouw en dochter in het bevolkingsregister als joods stond geregistreerd. „Ja, daar maak ten de Duitsers snel werk van", vertelt Bierens. Hij imiteert de priemende wijsvinger van zijn va der. „Ik zie hem nog staan. 'Dan ga jij morgen tussen de middag naar het huis van die leraar toe en dan ga jij vragen of wij hem kun nen helpen.' Dat vond hij vanzelf sprekend." Cohen was dankbaar voor het aanbod, maar sloeg het af. Na een tijdje werd hij benoemd als leraar aan het Joodse Lyceum in Gronin gen. „Nou, dan weet je het wel", verklaart Bierens. „Een joods ly ceum. Dat was een baantje voor een blauwe maandag. Die school werd al snel opgedoekt." De Cohens merkten dat steeds meer joden werden opgepakt. Het was een kwestie van tijd voordat zij aan de beurt waren. Ze herin nerden zich het aanbod van vader Bierens. „Ze schreven een brief Risico's Niet alleen bood zijn vader Mar tientje een onderduikadres, hij re gelde ook valse persoonbewijzen voor de Cohens en een adres in Schoorl waar zij naartoe konden. „Hij kende de risico's. Alle contact tussen Martientje en haar ouders moest verbroken worden. Nog geen brief. Niets daarvan." Het vijfjarige meisje had nau welijks tijd haar ouders te mis sen. Ze hield van dieren. De boerderij was een speelparadijs voor haar. „Als zo'n kind zich er gens goed voelt, dringt de ernst min der door", denkt Bie rens. „Ze had een prachtige tijd." En als enig kind had hij ineens een zusje. „Mijn we reld veranderde. Ze had niet zoveel kleur, lang, mooi lichtblond haar, ze was vrolijk, ze zong de hele dag. En ze speelde piano. We hadden er een staan van een mevrouw die bang was dat hij verloren zou gaan bij een luchtaanval. Die had gevraagd of wij hem voor haar wilden bewa ren. Zo had Martientje een piano. Daar speelde ze zelfgecomponeer de liedjes op." Luchtafweer Maar het gekst was ze op de die ren. „We hebben haar een geitje gegeven, een wit ding, daar was ze gek mee. En ze ging wandelen met onze hond. Dat was haar bes te vriendje. Op een dag kwam ze hijgend thuis. De hond had lucht afweer gehoord en was in paniek aan de riem gaan trekken. Hij had ooit een scherf in zijn rug gehad. Martientje En we hadden ook vaak een nest met jonge poesjes. Die waren zo schuw. Ik begrijp niet hoe het komt, maar Martientje wist die schoeve katjes te temmen." Tegen zijn ouders zei ze 'oom' en 'tante', een valse naam had ze niet. Ze was zogenaamd een nicht je dat in Nieuwdorp logeerde. Mar tientje kon ontzettend goed over weg met Janneke, de meid. Net als Kees trouwens. „Als ik een vuile broek had, ging ik naar haar toe. Van mijn moeder kreeg ik een standje, maar zij haalde de vlek ken eruit." Als Jannetje de koeien molk, stond Martientje erbij om met een tak met bladeren de vlie gen te verjagen. En op den duur leerde ze zelf melken." Op 30 oktober 1944 werd Nieuwdorp bevrijd. Vanaf dat mo ment ging het joodse meisje met de andere dorpskinderen mee naar school. Ze begon zelfs Zeeuws te praten, herinnert Bie rens zich. Het duurde nog meer dan een halfjaar voor ze met haar ouders werd herenigd. Toen het westen van Nederland was be vrijd, kwamen de Cohens aange fietst. „Op rammelkasten van fiet sen", weet Bierens. „Dolblij waren ze. Martientje was ook blij, maar ze moest wennen. Het was toch of ze inbreuk kwamen maken op haar geluk. Mijn ouders hadden haar ouders trouwens beloofd dat Martientje bij ze mocht blijven als hun tijdens de oorlog iets zou overkomen." Het meisje ging niet meteen naar meester Fortgens, de conrec tor van het gymnasium in Middel burg. Hij riep me bij zich en zei: 'Luister eens. Indertijd ben je bij doctor Cohen geweest. Geldt dat nog steeds? Nu is het wel nodig. Het zou fijn zijn als zijn dochter tje een poosje op de boerderij zou mogen komen.' Ik denk dat veel joodse kinderen naar Zeeland kwa men omdat het toen toch als een soort luilekkerland werd gezien. Betrekkelijk veilig en genoeg te eten. Ik kwam thuis en vroeg of Martientje een tijdje op de boerde rij mocht komen. 'Ja', riepen mijn ouders. Ze hebben er geen secon de over getwijfeld." Nog 31 andere Zeeuwen hebben de eretitel rechtvaardigen onder de volkeren van het Yad Vashem gekregen. Opvallend vaak was dat vanwege de opvang van joodse kinderen. De volgen de namen staan op de eremuur: Elizabeth van Leeuwen uit Middelburg. Geleyn en Marie Naeije uit Axel. Jacobus en Adriana den Ha mer en Lein en Bep Geschiere uit Terneuzen. Jacobus en Cornelia van der Linden uit 's-Gravenpolder. Teunis en Anna van den Dool in Hulst. Truus Fonteijne-Groenen- boom uit Wissenkerke. Leendert en Cornelia de Nooijer uit Vlissingen. Jan en Franscina Schrier uit Kamperland. Pieter en Esther Scheele uit Kapelle en hun dochter Cornelia, Martientje vond speelparadijs door Ernst Jan Rozendaal Martientje werd gescheiden Van haar zus en pa en moe Ze was één van al die miljoenen Die niet wisten waar naar toe... Toen was daar een gezin dat zei: "Kom maar bij ons, kleine meid Hier ben je hopelijk veilig totdat we worden bevrijd!" Liedtekst van Ina Hoebeke-Leemans Martine 'Martientje' Cohen foto's collectie Kees Bierens

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2015 | | pagina 111