Kenia wil monument Eerste Wereldoorlog
BUITENLAND 13
AQUACëlI
De Keniaan Jeremiah Folonja was
in 1914 een spion in het Engelse
leger, dat in de regio Taveta strijd
leverde met de Duitsers. Hij werd
gevangen genomen en opgesloten
in buurland Tanganyika, het hui
dige Tanzania, destijds een kolo
nie van Duitsland. Hij overleefde
de oorlog, maar was nooit meer
dezelfde, zegt zijn kleinzoon
Charles Munene. „Hij bleef maar
vragen waarom Afrikanen in een
oorlog verzeild waren geraakt die
niet de hunne was."
Folonja was één van de twee mil
joen Afrikanen die meevochten
in de Eerste Wereldoorlog. Een
groot aantal diende als soldaat in
Afrika in het Britse en Duitse le
ger. De meesten echter waren dra
gers die munitie, eten en andere
benodigdheden naar de troepen
in het veld in zowel Afrika als Eu
ropa moesten brengen. Taveta,
tweehonderd kilometer ten wes
ten van de havenstad Mombasa,
diende als centraal verzamelpunt
voor de dragers.
Naast Duits Oost-Afrika (Tanza
nia) en Brits Oost-Afrika (Kenia)
waren ook Belgisch Congo (De
mocratische Republiek Congo),
Noord-Rhodesië (Zambia), Nyasa-
land (Malawi), Portugees Oost-
Afrika (Mozambique) en Oegan
da betrokken bij de Eerste Wereld
oorlog.
Veel geschiedschrijving is er ei
genlijk niet, benadrukt de Brit Ja
mes Wilson, schrijver van Gueril
las ofTsavo, die al sinds t947 in Ke
nia woont. „De strijd in Oost-Afri-
ka is altijd onderbelicht geble
ven."
Bekend is dat op 8 augustus t9t4,
elf dagen nadat in Europa de oor
log uitbrak, het Britse fregat HMS
Astrea granaten afschoot op Dar
es Salaam, de hoofdstad van de
Duitse kolonie Tanzania. En in Ta
veta, op de grens van Kenia en
Tanzania, schoot een Brit een
Duitse soldaat dood. De oorlog in
Oost-Afrika was een feit.
Een belangrijk slagveld was Salai-
ta Hill in Taveta, ingeklemd tus
sen de berg Kilimanjaro in Tanza
nia en het Pare-gebergte in Kenia.
„Vergeleken met de zware veldsla
gen in Europa ging het hier voor-
De strijd in Oost-Afrika
is altijd onderbelicht
gebleven
Vergeleken met Europa
ging het hier om
schermutselingen
We zamelen geld in voor
een monument ter ere
van alle gesneuvelden
al om schermutselingen", zegt
Wilson. „De Duitsers probeerden
de infrastructuur in Kenia te ont
wrichten, zoals de spoorlijn van
Mombasa naar Oeganda. De Brit
ten probeerden de Duitse frontli
nie te breken en zich toegang tot
de Duitse kolonies te verschaf
fen."
Het grootste gevaar op het Afri
kaanse slagveld vormden niet de
vijandige kogels, maar het gebrek
aan eten, ziekten als malaria en
dysenterie en de wilde beesten.
Volgens schattingen had zeker 75
procent van de soldaten hieron
der te lijden.
Tot februari 1916 werd er nauwe
lijks gevochten in Oost-Afrika.
Hoewel de schaal van de gevech
ten niet te vergelijken is met die
in Europa, ging de strijd er wel
langer door. Want terwijl de Duit
sers zich op rr november in Frank
rijk officieel overgaven, bleven
hun commandanten in Oost-Afri
ka, zoals de als briljant bekend
staande generaal Paul Emil von
Lettow-Vorbeck, gewoon actief
op het slagveld. De generaal kreeg
het telegram waarin melding
werd gemaakt van de overgave
pas op t4 november onder ogen.
Daarna duurde het nog negen da
gen voordat hij in staat was zijn
troepen over te dragen aan de Brit
ten in Noord-Rhodesië.
In Taveta herinneren gevonden
voorwerpen als munitie, flessen
zwaar bier en fruitdrank uit t9t4,
Britse uniformen, knopen en lege
kogelhulzen nog aan de strijd van
honderd jaar geleden. Die gevech
ten hebben aan tenminste hon
derdduizend Afrikanen het leven
gekost.
Een treurige situatie, vinden Mu
nene en Wilson, die het de hoog
ste tijd vinden dat er een speciaal
herdenkingsmonument komt.
Wilson: „Samen met de lokale ge
meenschap en Britse vrienden za
melen we nu geld in voor een mo
nument in Taveta ter nagedachte
nis van alle Afrikanen die sneuvel
den terwijl ze met een van de par
tijen meevochten."
Hendrik Jeijsman uit Renesse liet 4 jaar geleden de Aquacell-waterontharder installeren
ZATERDAG 6 DECEMBER 2014
door onze correspondent
Frans van den Houdt
NAIROBI - Terwijl in Europa miljoe
nen jongemannen het leven verlo
ren op de slagvelden in België, eis
te de Eerste Wereldoorlog ook zijn
tol in Afrika. Op dit vergeten strijd
toneel vielen zeker honderddui
zend slachtoffers. In Kenia vinden
ze het tijd om hen te herdenken.
James Wilson, schrijver
Afrikaanse soldaten en een Nepa-
lees militair in Britse dienst staan
in het gelid in Brits Oost-Afrika.
foto HH
Advertentie
"Apparatuur en tegels in de douche zien er nog steeds als nieuw uit. Geen kalk!"
Hendrik Jeijsman uit Renesse liet
4 jaar geleden de Aquacell-water
ontharder installeren
"Apparatuur en tegels in de dou
che zien er nog steeds als nieuw
uit. Geen kalk!"
Nog altijd is hij er zicht- en hoor
baar trots op. Hendrik Jeijsman
bouwde zijn mooie huis in Renes
se grotendeels eigenhandig. En als
je een huis zelf bouwt en ont
werpt, ben je er misschien nog wel
net even zuiniger op, dan wanneer
je al dat werk uitbesteedt. Dat er
al snel zaken kapot gingen, zinde
hem dan ook niets. Een aantal
kranen begaven het en zelfs een
close-in boiler gaf 2 maal de geest.
Oorzaak? De kalk in het Zeeuwse
leidingwater.
Maar daar wilde waterbedrijf
Evides in 1991 niet aan. "De hard
heid van het Zeeuwse water is
geen probleem", kreeg Jeijsman te
horen. Nu is de inventieve doe-
het-zelver niet voor één gat te
vangen, dus hij ging zelf op on
derzoek uit. Van waterontharders
had hij (als voormalig leidingge
vende van een technisch bedrijf
en een persoon die sowieso graag
met techniek bezig is) wel eens
gehoord, dus begon hij een zoek
tocht op internet. Daar stuitte hij
op verschillende varianten, waar
van er meteen één in positieve zin
uitsprong. "De AquaCell van het
Friese familiebedrijf Aquacombi.
Bij apparaten van diverse andere
leveranciers vond ik een flink aan
tal nadelen, die de AquaCell alle
maal tackelde. Het is een compact
en eenvoudig werkend apparaat
dat geen stroom gebruikt."
Geen probleem
December 2010 werd de AquaCell
in het huis van Jeijsman geïnstal
leerd. De nu 76-jarige Hendrik
waagde zich in dit geval niet aan
de installatie, die werd vakkundig
door een monteur gedaan. "Ik had
twee opties opgegeven om het
apparaat te plaatsen: de meterkast
en de garage. Uiteindelijk is het de
meterkast geworden. Dat kon ge
makkelijk qua grootte, maar ik had
aanvankelijk wel mijn vraagtekens.
Want een apparaat dat'iets' met
water doet in de meterkast, hoe
zit dat met condensvorming? De
monteur legde netjes uit dat dat
geen enkel probleem zou opleve
ren. En tot dusverre is dat ook het
geval."
Al bijna vier jaar kan Jeijsman
alleen maar positief zijn over de
waterontharder."Ik en mijn vrouw
Jannie (77, red) zijn bijzonder blij
met het systeem. Er zijn sinds de
installatie geen kranen of close-in
boilers meer kapot gegaan, bij
andere apparatuur dat met water
werkt - zoals de vaatwasser en de
wasmachine, maar ook de kof
fiezetter - is de kalkaanslag zelfs
opgelost. En de badkamertegels
zien er nog steeds als nieuw uit,
terwijl we ze echt niet iedere dag
poetsen. Nee, wij voelen ons er
prima bij!"
Zacht water slecht voor appara
tuur en gezondheid?
Daarover gesproken: het Zeeuwse
waterbedrijf Evides stond onlangs
met een advertentie in de krant,
waarin het beweert dat drink
water niet te ver onthard mag
worden/Onder bepaalde om
standigheden kan te ver onthard
water leiden tot risico's voor de
volksgezondheid en leidingen en
apparaten binnenshuis aantasten',
schrijft Evides, met daaronder een
link naar de pagina'Feiten'op de
Evides-website.
Hendrik Jeijsman heeft het stuk
ook gelezen. Met stijgende verba
zing. "Ik heb te weinig inzicht in
deze materie om een sluitend oor
deel te geven, maar ik weet wel
dat bij ons thuis de apparatuur na
de aanschaf van de AquaCell juist
niet meer kapot is gegaan, zoals ik
eerder al heb aangegeven. En wat
dat gezondheidsaspect aangaat,
waar Evides mee komt? Ik kan al
leen maar zeggen dat wij ons niet
minder gezond zijn gaan voelen
sinds we onthard water gebruiken
en drinken. We zijn er juist erg blij
mee!"
Concert at Sea
En hij is niet de enige. Ook als er
bezoek komt bij de familie Jeijs
man, horen ze nimmer klachten,
maar eerder complimenten.
Tijdens de dagen van Concert
at Sea is het bijvoorbeeld altijd
een zoete inval bij de familie
Jeijsman. "Dat is een beetje een
traditie geworden. Familie en
vrienden komen hier dan over
nachten. Indien nodig zetten we
wat tenten in de tuin enzo. Alle
maal heel gezellig. En de men
sen springen hier dan bijzonder
graag ondter de douche. Want
het zachte water zorgt er voor
dat het zeep dat ze gebruiken
extra schuimt. Dat is altijd een
feestje op zich."
HARD WATER ZACHT WATER
Een douche zonder kalkaanslag?
Ga naar: WWW. AQUACELL NL
Of bel: 088 98 99 195
2-dlcJsJr oGHsJhOy- 2jdv^6j^
2iyrc&v^
