161
Rauw leven in
de Koekstad
Paaldanseres op drift
Alles komt goed bij Rob van Essen
boeken kort
zaterdag 10 november 2012
Een bloedband is geen
garantie voor wederzijds be
grip. De kloof tussen moeder
Elisabeth en dochter Coco is
zelfs zo diep dat ze zich on
danks hun verlangen naar echt
contact uiterst ongemakkelijk
voelen bij elkaar. Esther Gerrit
sen beschrijft in 'Dorst' een
schrijnende relatie tussen moe
der en dochter. Elisabeths moe
derhart draait op plichtsbesef,
niet op onvoorwaardelijke lief
de. Dit onvermogen geeft ze
door aan Coco. Een prachtig
boek over de onmacht om lief
de te geven en te ontvangen.
Q Esther Gerritsen - Dorst
De Geus, 19,95 euro.
De eerste druk
van de non-conformistische
ideeënroman 'Southwind' van
Norman Douglas (1868-1952)
verscheen al in 1917. Pas nu is
het boek in het Nederlands ver
taald. Onbegrijpelijk voor een
roman die zo humoristisch en
rijk is aan ideeën. Douglas is
een echte kosmopoliet die de
Europese waarden verdedigt en
zich keert tegen huichelarij,
agressie en onbenul. In de ro
man belandt hoofdpersoon bis
schop Heard op een eiland. Dat
doet zijn wereldbeeld kantelen.
Q Norman Douglas - Zuidenwind.
Vertaling Johan Hos. Van Oor
schot, 22,50 euro.
De Bijbel is altijd
een bron van inspiratie ge
weest voor kunstenaars. Toch
zullen lezers van Ollie B. Bom
mel zich er lang niet altijd be
wust van zijn dat die strip van
Marten Toonder doordrenkt is
van Bijbelse beelden, taal en
ideeën. Want al was Toonder
zelf niet gelovig, hij kende de
Bijbel goed. De schrijver en te
kenaar ontleende er veel van
zijn archaïsche taalgebruik aan.
Ook van de Bijbelverhalen
maakte hij dankbaar gebruik.
Zo valt in 'De zelfkant' goed
het boek Job te herkennen.
Klaas Driebergen pluist in
'Bommel en Bijbel' uit waar
Toonder zijn inspiratie zocht.
Q Klaas Driebergen - Bommel en Bij
bel. Aspekt, 29,95 euro
Opgegroeid voor galg en rad. Ruime ervaring met eenzame
opsluiting in de bajes. Özcan Akyol schrijft in 'Eus' zijn
ervaringen van zich a£ Het resultaat? Een boek om bang
van te worden.
door Karin Overmars
Özcan Akyol leerde de literatuur kennen in de gevangenisbibliotheek. Nu
ligt zijn eerste boek in de winkels. foto Roger Neve
Voordat Özcan Akyol (De
venter, 1984) journalistiek
en Nederlands studeerde,
zat hij geruime tijd in de
gevangenis. Hij dankt zijn literaire
belangstelling aan die bajestijd, zo
vertelde hij onlangs in De Wereld
Draait Door. Tijdens dat tv-optre-
den ontpopte Akyol zich tot de ge
droomde talkshowgast: openhar
tig, geestig, tegendraads. Van het 'li
teraire wereldje' moest de van oor
sprong Turkse schrijver niets heb
ben. Die schrijvers waren allemaal
jaloers, wat moest hij ermee? Hij
las liever Céline en Dostojevski.
Tijdens een periode van eenzame
opsluiting had een vriendelijke ci
pier hem wegwijs gemaakt in de
gevangenisbibliotheek. En zo was
het allemaal begonnen. Voor de ca
mera's van DWDD toonde Akyol
zelfs de schriftjes met 'moeilijke
woorden' die hij tijdens het lezen
had opgezocht in het woorden
boek, want zijn vocabulaire liet in
die tijd nogal te wensen over. Lo
gisch: hij was opgegroeid voor galg
en rad, in een zogenaamd kansar
me omgeving. Dat is dan ook de
boodschap die hij in zijn romande
buut Eus wil overbrengen: wie in
de goot geboren wordt, is gebrand
merkt voor het leven.
Het marketingverhaaL achter Eus is
ijzersterk. Uitgeverij Prometheus
opent het persbericht bij de ro
man dan ook met het citaat: 'Wat
een kutwereld, joh!'. Dat is de we
reld waarin wij ons gedurende een
kleine driehonderd pagina's gaan
onderdompelen. We bevinden
ons in 'de Koekstad' (Deventer).
In deze stad wemelt het van de
'batsen', oftewel Turken: een bats
is een schop en Turken staan be
kend om hun platte
achterhoofden. Van
daar de vergelijking.
Eus, de verteller, voelt
zich anders dan de
meeste batsen. Dat
heeft vooral te maken
met zijn onorthodoxe
opvoeding: zijn ouders
doen niets aan het ge
loof Kort samengevat
vertelt Eus het verhaal
van een chaotische
jeugd in een kansarm
Turks gezin, alcoholistische vader
en lief moedertje. Maar ook katten
kwaad, foute vriend uit het woon
wagenkamp, heel veel meisjes.
Gaandeweg groeit de verteller op
tot een doorgewinterde crimineel.
De ingrediënten voor een rauw,
heftig verhaal liggen voor het op
rapen, maar vreemd genoeg leest
Eus als een kinderboek, of liever ge
zegd: als een schizofreen kinder
boek. Dat heeft vermoedelijk te
maken met die schriftjes uit de ge
vangenis. Met het gebruik van
moeilijke woorden dus, maar ook
met dat van makkelijke woorden.
De zinnen sporen niet. Want in
het leven van Eus is alles dan wel
'kut en klote', dat neemt niet weg
dat er in het boek plotseling wordt
'geschreid' of'amok gemaakt' of
Eus ontmaagt een wijf met 'verme
tele oogjes'.
Labiel proza, dat is misschien de
beste omschrijving van wat Akyol
maakt. De taal zwenkt alle kanten
uit: van oubollig naar lomp en van
onbeholpen naar gekunsteld. 'Een
sombere bui hield me gegijzeld', le
zen we ergens, maar meteen kan
de stemming weer omslaan: 'Het
nachtleven van de Koekstad bruis
te van breezertemeiers en zaadja
gers. Een aantal van die wijven
hoefde je maar aan te kijken of je
had een soa te pakken, maar goed,
zoals Kareltje zei: 'Als je maar je
kwakje in ze kwijt kan.'
Hier raken we de kern van wat
Eus bezielt. Alles draait om wij
ven, geld, drank, seks: 'Ik greep
haar neukteugels vast en verloor
de controle over mezelf. Eén keer
gaat Eus onverwachts de diepte in
als een vriend hem bijpraat over
'actuele onderwerpen': 'Zijn en
thousiaste manier van praten werk
te zo aanstekelijk, dat mijn belang
stelling voor de romp
slomp in de wereld ging
groeien.'
Het marketingverhaal
achter de schrijver blijft
goed, maar de roman
zelf is vooral plat, grof
en geborneerd. Eus is
een boek om een beetje
bang van te worden.
©Özcan Akyol - Eus.
Prometheus, 15,00
door Mieske van Eek
I Elizabeth Haynes -
Bij het vallen van de
nacht
Vert Paul Witte.
Cargo, 19,90 euro.
Genevieve is trots op
wat ze doet Ze heeft
mensenkennis, een
soepel en mooi lijf en twee
rechterhanden. Overdag ver
koopt ze computertoepassin
gen, 's avonds jaagt ze als paal
danseres hormoonspiegels en
harten op hol in een dure
nachtclub. Aanvankelijk niet
voor het geld; paaldansen is
iets dat ze graag doet.
Maar dan slaat ook bij Gene
vieve de hebzucht toe. Niet
zo gek als je overdag en
's avonds leeft in een wereld
die beheerst wordt door geld,
macht en seks. Te midden
van mannen in snelle pakken
staat Genevieve haar manne
tje. En dat alles om haar
droom na te jagen: het bezit
van een eigen woonschip dat
ze zelf opknapt. Dan is er ook
nog die andere passie, haar
liefde voor de hoekige Dylan.
De Britse schrijfster Elisabeth
Haynes heeft fantasie en is
origineel. Als voormalig mis
daadanaliste bij de Britse poli
tie weet ze waar ze het over
heeft. Haar tweede misdaadro
man Bij het vallen van de
nacht begint op het moment
dat Genevieve haar boot
heeft en druk bezig is met de
verbouwing. Helaas heeft ze
niet alle rafelrandjes aan haar
vorige bestaan volledig afge
hecht. Dat merkt ze als het
lichaam van een goede vrien
din in het water naast haar
boot dobbert.
Door de ogen van Genevieve
gunt Haynes haar lezers blik
ken op het verleden en wordt
duidelijk hoe die succesvolle
vrouw zo in de problemen is
geraakt. Ze houdt de span
ning er tot het einde toe goed
in en zet bijzondere en geloof
waardige karakters neer. Een
fijn boek voor wie wat meer
wil dan doorsnee misdaad.
Q Rob van Essen - Alles
komt goed.
Uitg. Atlas Contact,
22,95 euro.
door Sonja de Jong
Ze zijn al bijna dertig
jaar samen en hun hu
welijk is verworden tot
een sleur. Laura belandt op
het politiebureau nadat een
goedbedoelende buurtbe
woonster het alarmnummer
heeft gebeld. Zij zag Laura na
melijk met haar demente va
der in een rolstoel lang stil
staan op de dijk bij de rivier.
Laura overtuigt de agenten
dat zij geen kwaad in de zin
heeft en belt haar man Ru-
dolf om haar op te komen ha
len. Onderweg verdwijnt hij
uit haar leven. Zijn laatste te
ken is een sms'je: 'Ik heb een
spast een klap gegeven'.
Laura en Rudolf belanden
vanaf dat moment in een
geestelijk schemergebied
waarin zij zich amper afvra
gen waar de ander is. Laura
wil het niet weten, Rudolf is
ervan overtuigd dat hij dood
is en in een vreemd hierna
maals terechtgekomen.
Alles komt goed van Rob van
Essen (1963) laat zich lezen
als een moderne allegorie,
een magisch-realistisch getin
te schets van twee mensen
die verdwaald zijn in hun ei
gen leven. Achteraf blijkt alles
verklaarbaar, maar lange tijd
laat Van Essen zijn lezer in
het ongewisse.
Van Essen doseert zijn ver
haal zorgvuldig. Hij speelt
een geraffineerd spel met fan
tasie en werkelijkheid, herin
nering en realiteit. Het is
vreemd, maar nooit onwaar
schijnlijk dat beide echtelie
den zich zo eenvoudig neer
leggen bij de gebeurtenissen.
Pasklare oplossingen levert
Van Essen niet, wel een knap
gecomponeerde roman over
de complexe relatie tussen
goede wil en onvermogen,
die je ook na de laatste blad
zijde niet meteen loslaat.
