Hoe ziet de toekomst van de Neder
landse luchtmacht eruit zonder de
Lockheed Martin F-35 Lighting II, zo
als de Joint Strike Fighter officieel
heet? Zwaarbewolkt, als je Defensie mag gelo
ven. Bij de Koninklijke Luchtmacht weten ze
het al heel lang: de JSF en niets anders dan de
JSF moet het worden.
duidelijk zijn
luchtmacht
'Het zure is dat nu uitstappen betekent dat het restant wordt
weggegooid terwijl daar juist de Nederlandse projecten bij zitten'
donderdag 5 juli 2012
De Jóint-Strike Fighter is een
g^ysfpieeérd toestel. Maar
heeft Nederland dat wel
nodig, met een sterk
krimpende luchtmacht?
door Niek Opten
Uit een vergelijkend onderzoek van zes alterna
tieven voor opvolging van de huidige F-16
kwam in 2001 de JSF als beste uit de bus. Vanwe
ge de stealth-techniek, waardoor het toestel
moeilijk waarneembaar is voor de vijandelijke
radar, vanwege zijn veelzijdigheid en omdat het
toestel relatief goedkoop zou zijn.
Ook bij een tweede vergelijking in 2008, met de
overgebleven concurrenten Saab Gripen en een
doorontwikkelde versie van de F-16, gooide de
F-35 de hoogste ogen.
Maar hoe betrouwbaar waren die onderzoeken?
Kamerleden klagen al jaren dat ze slecht toe
gang hebben tot alle informatie rondom de JSF.
De Algemene Rekenkamer deelt die mening, zo
bleek twee maanden geleden.
Een betrouwbare vergelijking maken is eigenlijk
niet mogelijk. Bepaalde gegevens zijn niet open
baar, vanuit militair dan wel commercieel oog
punt.
Bovendien zijn de prijzen moeilijk te vergelij
ken omdat het soms om 'kale prijzen' gaat en
dan weer inclusief bewapening, onderhoud en
opleidingen.
Belangrijk is de vraag waar Nederland met haar
luchtmacht naar toe wil. Ondanks zware bezui
nigingen houdt minister Hillen zo'n 4,5 miljard
euro vrij voor vervanging van de F-16. Met de
prijzen die in de VS de ronde doen, rond de 100
miljoen per toestel, kan Nederland beduidend
minder JSF's kopen dan er nu F-16's zijn. In
1979 schafte Nederland 230 F-16's aan, daarvan
zijn er nu nog 87 over. Over een jaar of twee
zijn het er na bezuinigingen nog 68. De komen
de tien jaar zal de inzetbaarheid achteruithol
len, aldus de Rekenkamer. Want als Nederland
kiest voor de grotendeels nog te ontwikkelen
JSF dan zal het eerste exemplaar niet voor 2019
vliegen.
Bijdrages in zware missies, zoals tijdens de Bal
kanoorlog, worden voor Nederland steeds lasti
ger. Als het doel alleen nog bescherming van
het eigen luchtruim is, met af en toe een bijdra
ge aan een kleine missie, moet Nederland dan
per se het meest geavanceerde toestel hebben?
Wellicht is een toestel als de Saab Gripen dan
ook voldoende. Die bovendien nu al leverbaar
is.
Een halfjaar geleden heeft Zwitserland de
knoop doorgehakt en voor de Gripen gekozen.
De Zweedse jager haalt niet op alle onderdelen
goud, erkenden de Zwitsers, maar voldoet ruim
aan alle eisen. En is een stuk goedkoper.
Heeft Nederland de JSF echt nodig? Die funda
mentele vraag mist defensie-expert Jaïr van der
Lijn van Instituut Clingendael zelfs in
het debat.
„De gedachtegang lijkt te zijn dat we altijd jacht
vliegtuigen hebben gehad, en dat we die nu
weer moeten hebben. Als er een conflict met
een land als Iran komt, dat met steeds betere ge
vechtsvliegtuigen vliegt, dan is de JSF nodig", fi
losofeert Van der Lijn.
Maar mogelijk zijn er zelfs helemaal geen pilo
ten meer nodig. „In Afghanistan wordt al veel
met drones (onbemande vliegtuigjes, red.) ge
daan."
De overheid en de generaals zouden beter moe
ten kijken welk soort conflicten er voor de Ne
derlandse krijgsmacht in het verschiet liggen, al
dus Van der Lijn. „En wat heb je daarvoor no-
