'Al lachend liepen de vrouwen
i8l zeeland
Zeeuws-Vlaanderen bood onderdak
aan enkele honderden Molukkers
Oktoberfest in Craauw
met Anton aus Tirol
Dochter van Frelleke heet Froukje
almanak
Gadgets
Fanfare Vrijheid
Eendracht werft
weer donateurs
dinsdag 20 september 2011
ZESTIC JAAR IN NEDERLAND Leo Pietersz nog enige Molukker in Breskens
Minggus Tapilaha en Max Salawane bij woonoord Wilgenhof waar van april
1951 tot februari 1963 Molukkers verbleven.
Woonoord Wilgenhof aan de zuidkant van Oostburg, in een driehoek waar
de Nieuwstraat en de Grotendam in elkaar overgaan.
door Harmen van der Werf
Vreemd was het zeker
in het begin, weet
Sonja Pietersz (74) uit
Breskens zich te herin
neren, dat er 'opeens'
donkergekleurde mensen door het
dorp liepen. „Ik was zelfs een beet
je bang." Maar dat veranderde al
snel. Ze liet haar oogje vallen op
een Molukse jongen, Leo Pietersz,
en trouwde met hem in 1957. In
middels is Leo (84) nog de enige
Molukker die Breskens trouw is ge
bleven. „En voorzover wij weten,
zijn er niet veel meer Molukkers
in Zeeuws-Vlaanderen."
Sonja zat al op de middelbare
school in Oostburg, de ulo, toen
de eerste Molukkers in
Zeeuws-Vlaanderen arriveerden in
1951. Ze heeft dus nooit met kinde
ren uit het 'Ambonezenkamp' De
Haven bij Breskens op de lagere
school gezeten. „Ze gingen, geloof
ik, allemaal naar de christelijke
school. En ze werden daar ook ge
accepteerd, heb ik het idee. Ze
spraken thuis dan wel Maleis,
maar konden ook Nederlands pra
ten. En ze waren goed in sport.
Dat sprak aan."
Leo was als vrijgezel uit Indonesië
naar Nederland gekomen. „Bij aan
komst in Rotterdam, 12 april 1951,
kregen we direct te horen: 'jullie
zijn nu allemaal uit militaire
dienst'. Bij vertrek was ons dat
niet verteld. We waren allemaal zo
kwaad, maar wat kon je eraan
doen? Niets."
Via het centrale meldpunt in
Amersfoort kwam Leo in een op
vangkamp voor vrijgezellen te
recht aan de Seisweg in Middel
burg. „Ons verblijf in Nederland
zou maar tijdelijk zijn, twee, hoog
uit drie jaar. Het zijn er nu wel zes
tig geworden."
Leo kwam wel eens in Bres
kens, in woonoord De Haven,
waar hij mensen kende. „En wij
stonden als meisjes vaak bij de
boot uit Vlissingen te kijken. Er
was niet zoveel te doen op het
dorp, in die tijd. Zo heb ik Leo le
ren kennen, in 1955. TWee jaar la
ter zijn we getrouwd."
Hoe reageerden haar ouders? „Ik
had geen moeder meer. Mijn va
der stond ervoor open. Hij vond
het fijn om met andere mensen in
contact te komen."
Leo werkte eerst bij scheepswerf
De Schelde in Vlissingen, later bij
Gusto in Rijnmond. „We hebben
zeven jaar in Ridderkerk ge
woond, tot mijn vader vroeg of
Leo bij hem wilde komen werken.
Hij had een fabriek voor Zpeuwse
suikerwafels, Verduijn."
Het Ambonezenkamp in Breskens
liep toen al op de laatste benen of
was al gesloten. Sonja: „Het be
stond uit nissenhutten, van die
koepels, heel primitief Binnen la
gen gewoon stoeptegels, een kolen-
kachel stond in het midden, met
rondom stapelbedden met strozak
ken."
Uit de begintijd diept Sonja ook
nog op dat Molukse vrouwen gere
geld naar de haven gingen. „Ze gin
gen er vis halen, onderweg hoorde
je ze lachen en kwebbelen."
Leo is inmiddels drie keer terug ge
weest naar de Molukken. Hij komt
van het eiland Saparua. Sonja is
één keer meegegaan. Ze zou er
nog wel eens heen willen. „Het is
zo overweldigend." Leo is slecht
ter been. „Ik zou niet weten hoe ik
er nog moet komen."
Vergeten is hij de Molukken niet,
al verlangt hij er niet meer naar te
rug. „Als ik om boodschappen ga,
zet Leo altijd een dvd met Moluk
se liedjes op", vertelt Sonja. „Dat is
genieten."
Ze kwamen onverwacht en
vertrokken ook weer even
onverwacht, de hónderden
Molukse mannen, vrouwen en kin
deren die te beginnen in 1951 on
derdak vonden in woonoorden in
West-Zeeuws-Vlaanderen.
De Molukkers, van wie de man
nen in het Nederlandse leger had
den gevochten, moesten Indonesië
verlaten na de onafhankelijkheid
van de oude kolonie. Na aankomst
per schip werden ze over heel Ne
derland verspreid. Zeeuws-Vlaan
deren kreeg ook zijn deel, maar
niet voor lang.
In West-Zeeuws-Vlaanderen was
huisvesting beschikbaar voor wer
kers die hadden geholpen bij de
wederopbouw van zwaar gehaven
de plaatsen als Oostburg, Breskens
en Sluis. Uiteindelijk zijn er vier
Molukse woonoorden geweest:
Wilgenhof bij Oostburg (april
1951-februari 1963), Rodanborgh
aan de Akkerstraat bij Aardenburg
(april 1951-november 1959), De Ha
ven aan de Golpolderseweg bij
Breskens (januari 1952-december
1964) en Duinoord aan de Woord-
weg vlakbij Groede (mei 1954-de-
cember 1958).
De bebouwing bestond uit nissen-
hutten en houten barakken. In de
vier woonoorden verbleven in
1957 op het hoogtepunt 411 Moluk
kers, waarna het aantal snel daal
de. De regering wilde hen weg heb
ben uit Zeeuws-Vlaanderen, om
dat er onvoldoende werk zou zijn.
terneuzen - Het nieuwste veulen
tje op de Terneuzense kinderboer
derij luistert naar de naam Frouk
je. De dochter van ezelin Frelleke
kreeg haar naam zaterdag tijdens
de Ezeltjesdag. De werknemers en
gehandicapte cliënten schreven
een wedstrijd uit voor een naam.
Froukje werd uit meer dan drie
honderd inzendingen gekozen.
Tip? redactie@pzc.nl
Dat gezin in Vlissingen heeft in de
loop van de jaren ongemerkt een be
hoorlijke voorraad moderne snufjes
verzameld. Zo kon het gebeuren dat
op een avond, na afloop van het di
ner, iedereen op de bank zat uit te
buiken met iets elektronisch in de
hand. Vader surfde op het internet
via de Ipad, moeder las een boek op
de e-Reader, de zoon van zeven deed
een spelletje op de Nintendo DS en
de vierjarige dochter bekeek kinder
filmpjes op YouTube. Vader vroeg
zich zuchtend af waar eigenlijk de
tijd gebleven is dat mensen 's avonds
gewoon allemaal met een boek op de
bank zatenDe zoon had maar half
geluisterd en verstrooid vroeg hij zon
der zijn ogen van de Nintendo af te
halen: „Een boek? Wat is dat?"
graauw- In München is afgelo
pen weekend het jaarlijkse Okto
berfest begonnen, het grootste
bierfestival ter wereld. Maar Stich
ting Graauwrock blijft niet achter
en houdt op vrijdag 7 en zaterdag
8 oktober voor het eerst ook een
Oktoberfest. De voorverkoop voor
deze Tiroler avonden is inmiddels
begonnen.
Het oktoberfest wordt gehouden
op de voetbalvelden van w
Graauw. In een passend ingerichte
tent, voorzien van banieren en
guirlandes, schilderingen aan de
zijkant van de feesttent en met li
vemuziek van de originele Anton
aus Tirol en Harry's partyband,
eveneens uit Oostenrijk. Anton
aus Tirol brengt op 10 oktober zijn
nieuwe cd uit en in Graauw wor
den daarvan verschillende num
mers gespeeld. De bezoekers zit
ten aan lange tafels en banken. Per
soneel bedient eten en drinken in
traditionele klederdracht.
Op vrijdag 7 oktober wordt er in
de pauze een boomzaagwedstrijd
gehouden. De stichting zoekt nog
teams van twee deelnemers. Op za
terdag 8 oktober treedt buutreed-
ner Sloeber van Fiel van Camiel
op in de pauze. Beide avonden be
ginnen om 20.00 uur en per
avond kunnen maximaal vijfhon
derd personen deelnemen.
De meesten gingen naar Walche
ren, waar scheepswerf De Schelde
om personeel 'schreeuwde'. Een
groep uit Oostburg trok naar Moor
drecht.
Vrijwel alle sporen van de Moluk
se aanwezigheid in Zeeuws-Vlaan
deren zijn uitgewist. Het tot vakan
tieoord omgetoverde Ambonezen
kamp' De Haven in Breskens is in
de herfst van 2009 afgebroken. De
enige tastbare herinneringen schij
nen nog te zijn: de palen van de
toegangspoort van Wilgenhof en
een tot loods verbouwde kantine-
barak van Duinoord.
Bron: Molukkers in Zeeland 1951-
2009, door Henk Smeets en Corzas
Nanuruw.
lamswaarde - De fanfare Vrijheid
Eendracht in Lamswaarde gaat
vanaf donderdag 22 september
weer op zoek naar donateurs. De
actie begint om 19.00 uur met een
muzikale rondgang door Lams
waarde. Niet-spelende leden bel
len vanaf 18.30 uur bij de mensen
aan om te vragen of ze donateur
willen blijven of worden. De fanfa
re telt ruim veertig spelende le
den, merendeels jeugd. De jeugdle
den zijn voorzien van een instru
ment en moeten in de toekomst
ook een uniform krijgen. Een flin
ke kostenpost. De donateursgel-
den gaan dan ook naar het instru
menten- en uniformenfonds.
