Geheime boodscha
Bellenblazen
Schuim
Chocola smelten
19
n \®y 21 mei i
jDAGxChemiè
o
Wat heb je nodig?
400 gram rode kool
Qfijn gesneden)
500 mi water"
Citroensap
Penseel
Eetlepel
Schaaltje
Pan
Vergiet of zeef
Ve! stevig wit papier
Plantenspuit
Volwassene
•Vraag
een volwassene
om hulp bij het maken van het
rodekoolsap. Doe de rodekool met het water
in de. pan en zet hem op het fornuis. Wacht
tot de rodekool kookt en zet het vuur uit.
Laat de rodekool afkoelen.
Giet dé rodekool af en bewaar het
kookvocht in de plantenspuit.
•Doe 2 eetlepels-citroensap in ëen schaaltje
en doop je penseel erin.
•Teken of schrijf een geheime boodschap
op het witte papier met het citroensap.
•Wacht tot het citroensap is opgedroogd.
Spuit het rodekoolsap op het papier.
•Kijk wat er gebeurt/
Wat
gebeurt er?
Met rodekoolsap kun
je je geheime boodschap zichtbaar
maken. De-kleurstof in rodekool is heel bijzonder:
hij kan namelijk in meer kleuren vóórkomen.
De kleurstof is paarsblauw, maar in een zure
vloeistof wordt de kleurstof rozerood. Zulke
kleurstoffen noemen we met een moeilijk woord
indicatoren. Citroensap is zuur, daarom kleurt
het papier daar rozerood.
Wat kun je nóg meer onderzoeken?
Probeer of de proef ook werkt met melk,, water
met zout erin opgelost, azijn of water met
suiker erin opgelost. Als je melk gebruikt, moet
je je tekening strijken om je boodschap
•Zet de
koffiefilter in de filterhouding
en filter het zeewater boven een van de
glazen. Als je geen zeewater hebt, los je een
eetlepel zout op in een glas water.
Dit hoef je niet ie filteren.
«Vul het andere glas met kraanwater.
•Doe in ieder glas een eetlepel waspoeder.
•Roer in de glazen tot alle
waspoeder is opgelost
•Zet in ieder glas een rietje.
•Geef een glas aan je vriendje of
vriendinnetje en blaas een minuut lang door
•Vul
3 bekers voor
de helft met water,
j «Doe in beker 1 een halve eetlepel
afwasmiddel. Roer goed.
I »Doe in beker 2 een hele eetlepel
afwasmiddel. Roer goed.
•Doe 2 eetlepels afwasmiddel in
beker 3. Roer goed.
•Probeer alle 3 de soorten
bellenblaas.
•Welke geeft de beste
bellen? W"
Wat héb je nodig?
Watêr
Afwasmiddel
3 bekers
3 eetlepels
Beilenblaasraampje
Wat
gebeurt er?
Als je het beilenblaasraampje
uit het zeepsop haalt, zie je een
vliesje. Dit vllesje wordt gemaakt door
de oppervlaktespanning. Water heeft
oppervlaktespanning, dat betekent dat de
watermoleculen elkaar heel goed vasthouden.
Als je tegen het vliesje blaast, rekt het vliesje
uit en vormt het een bel. Met alleen water kun
je geen bellen blazen. Als je zeep toevoegt
aan het water kun je het vliesje 'uitrekken'.
Maar met teveel zeep kun je ook geen goede
bellen blazen. Wat de beste bellenblaas
is, hangt van veel dingen af: hef merk
afwasmiddel, de vochtigheid van de lucht
en de kwaliteit van het water.
Wat heb je nodig?
Zeewater (als je dat niet hebtzout
Water
Waspoeder
Koffiefilter
Koffiefilterhouder
2 glazen
2 eetlepels
2 rietjes
Een vriendje of vriendinnetje
Wat heb je nodii
2 stukjes melkchocolade
2 stukjes pure chocolade
Heet water uit de kraan
2 theeglazen
2 theelepels
Weetje
Cacaopoeder zorgt voor de kleur van de
chocolade. Doordat er in melkchocolade
minder cacaopoeder zit dan in pure
chocolade is het lichter van kleur. In witte
chocolade zit wel cacaoboter, maar geen
cacaopoeder. Daarom is het wit.
•Neem
in één hand
een stuk pure chocolade
in de andere melkchocolade.
•Knijp je handen dicht.
Welke smelt het eerst?
•Doe in één theeglas een stukje pure en
in een ander een stukje melkchocolade.
•Vul de glazen voorzichtig met heet
water uit de kraan.
Roer met de theelepels tot de chocolade
is opgelost.
Wat zie je bij het afkoelen?
Wat gebeurt er?
:Met zeewater kun je minder goed
schuim maken dan met kraanwater.
Om schuim te maken moeten
er zeépmoleculen tussen de
watermoleculen ztijen. In zeewater zit
zout. Er zitten daarom zout moleculen
tussen de watermoleculen en er
passen minder zeepmoleculen bij. Ais
je de zeep oplost, merk je ook dat ai!
moeilijker gaat. in zeewater. Kleding
wordt daarom minder goed schoon
als je deze in zout water wast.
X
Meer informatie over proeven zie:
www.expeditionchemistry.nl
in kleur. In wille .Wa, zje |e b|| he, afkoelen?
Dter, maar geen
is'het wit. X1 W-... X
Wat gebeurt er?
De melkchocolade smelt eerder dan de pure
chocolade. In pure chocolade zit cacaopoeder
en cacaoboter. Aan melkchocolade zijn ook
nog melkvetten en melksuikers toegevoegd. De
melkvetten smelten eerder dan de cacaoboter.
Daarom smelt de melkchocolade als eerste.
Als je de chocolade smelt in het hete water, zie
je bij het afkoelen twee lagen. De cacaoboter
en het melkvet drijven op het water. De
cacaopoeder en de melksuikers lossen op in het
water.
Wat kun je nog meer onderzoeken?
Smelt witte chocolade eerder dan
melkchocolade?