In Leipzig begon
reizen :4 SS.
Rare types
Ik kan mijn ogen niet van
mijn medewachtenden af
houden, wat eenjreakshow
Leipzig is er trots op dat het
vreedzame protest, dat in november
1989 leidde tot de val van de Muur,
hier begon. Volgens Lutske Bonsma
is de stad daarom zuinig op zijn
herinnering aan de DDR-tijd.
i reizen@wegener.nl
PZC gl 024-3650360
Zaterdag 14 februari 2009 liiil
te pakken. Dan wacht een onwaarschijnlijk dikke, zwarte
vrouw. Duidelijk een verklede Eddie Murphy. Zij heeft geko
zen voor een literbeker cola en wat extra grote zakken chips.
Daarachter de rossige seriemoordenaar, Tim Burton ('Mas
ter of Darkness' regisseur van Edward Scissorhands). Hij gaat
voor een sixpack Millerbier. De wittige huid van zijn hoofd
zit onder de littekens, de handen lijken ontveld. Creepy!
Nog een opvallend mannetje is de bloedzenuwachtige kan
toorklerk, Sean Penn, die twee hotdogs gaat aftekenen. Hij
stilt zijn honger alvast met het afkluiven van zijn vingertop-
pen. Daarachter een doorschijnend meisje, type prostituee.
Plateauzolen, eenvoudig jurkje, zwaar opgemaakt. Ze kauwt
op een gedoofde sigarettenpeuk, Jody Foster uiteraard. Geen
idee wat ze gaat kopen. Daarachter sta ik. Lange slungel uit
Nederland, een 'alien' die twee flesjes bier moet afrekenen.
Tenminste, als hij levend de kassa haalt.
Ik kan mijn ogen niet van mijn medewachtenden afhouden.
Tjonge, wat een freakshow. Omdat ik de achterste ben, kan
ik redelijk vrijuit staren, denk ik. Maar de seriemoordenaar
heeft mij in de gaten. 'Heb je een probleem, jochie', zo be
gint ie. Ik schrik op en zoek pijlsnel een leuk antwoord. Stot
teren en twijfelen kan mijn einde betekenen. 'Meer proble
men dan geld, meneer'. Hij lacht, maar wel gemeen, zoals al
leen Tim Burton dat kan. Intussen komen steeds meer klan
ten binnen. Figuren die zijn weggelopen uit films als The
night of the living dead en Men in Black. Hoe is het mogelijk
dat die allemaal boodschappen doen bij deze benzinepomp.
In de loop van de week die we er verblijven, ontdek ik dat
ze stuk voor stuk uit de buurt komen. De woonwijk achter
de benzinepomp is verpauperd en ernstig aan renovatie toe.
Vanuit mijn hotelkamerraam zie ik hoe de bewoners tegen
de avond uit de straten komen om bij de Circle K hun bood
schappen te doen. Zombies op zoek naar eten en drinken,
lijkt het wel. Een paar blokken verderop is een Wallgreen su
permarkt. Veel goedkoper. Waarom gaan ze daar niet heen?
Nou, gewoon, omdat daar een bewaker staat die ze naar bui
ten gooit. Daarom blijft de Circle K aan de Indian School
Road in Phoenix een soort kermisattractie met 'weirdo's of
the world'. Na een paar dagen is onze pomp ineens op het
lokale nieuws. Een overval. Ik kijk uit het raam in de hoop
de zwaailichten van de 'patrolcar' te zien. Maar nee hoor,
niets. Robert de Niro en Al Pacino zijn al binnen, denk ik.
Straks even kijken of er nog een rolletje voor mij bij zit.
Mijn hotelkamer in her centrum van Phoenix kijkt
uit op de benzinepomp van Circle K. Het ding is
24 uur per dag open en elk etmaal ga ik er wel
even op bezoek. Overdag voor een kop koffie of een stukje
chocolade. Later op de avond vind ik er de noodzakelijke
flesjes bier. De Circle K is een echte gemakswinkel. Alles in
grote porties verpakt. Uit de tap komen eindeloze stromen
frisdrank en de hotdogwarmhouder biedt uitzicht op XL
worstjes. Tot zover niets bijzonders, maar er hangt toch een
vreemde sfeer rond het pompstation. Dit stukje centraal
Phoenix bestaat voornamelijk uit parkeerterreinen. Het is ei
genlijk een beetje een droevig gebied. En in zo'n gebied zie
je ook veel droevige types. Overdag is het de zwerver met
zijn boodschappenkarretje. Tegen de avond wordt het druk
ker. Jongelui rijden met hun cruiserfietsen op en neer. Ze
zien er uit als in een videoclip. De baseballcaps schuin op
het hoofd. De spijkerbroeken blijven op onverklaarbare wij
ze onder aan de billen hangen. Ze rijden rond en rond en
rond. De doelloosheid van hun route lijkt een metafoor
voor hun leven. Ach, voor ieders leven.
De benzine kost bijna niets in de Verenigde Staten en bij de
Circle K is de prijs het laagst. Omgerekend per liter 40 euro
cent. Fill it up! Toch staan de auto's er niet in de rij. Bij de
Shell, een eind verderop, is het veel drukker, terwijl het daar
10 cent per liter duurder is. Er is iets met die Circle K.
Ieder keer als ik er boodschappen doe, is het verrassend
druk. Immer een lange rij wachtenden en er is
steeds maar één kassa open. Een nadere beschou
wing van de klanten is niet goed voor de gemoeds
rust. De eerste keer dacht ik dat het toeval was,
maar elke keer weer moet ik zenuwachtig constate
ren dat er wel heel rare types in de zaak zijn. Alsof
je op een filmset bent. Een zenuwachtige junk ge
speeld door Steve Buscemi (Tony Blundetto in The
Sopranoshaalt doorlopend zijn neus op in afwach
ting van de bestelde sigaretten. Hij is te vies om aan
Foto's van boven
naar beneden:
De gedenksteen bij
de Nikolaikirche.
Het Stasi-hoofdkan
toor Runde Ecke.
De Madlerpassage,
een naar Italiaans
voorbeeld ontwor
pen winkelgebied.
foto's
Lutske Bonsma
et had heel an
ders kunnen aflo
pen, twintig jaar
geleden', zegt
gids Birgit Schef-
fel. „Op 7 oktober 1989, de dag
uat de DDR veertig jaar be
stond, greep de Volkspolizei nog
hard in bij een demonstratie.
Veel demonstranten werden op
gesloten.
„Twee dagen later protesteerden
er, ondanks zware intimidatie
door de SED (Socialistische Een
heidspartij Duitsland, red.),
70.000 burgers voor vrijheid. De
autoriteiten waren compleet
overrompeld door dit aantal en
de politie greep niet in. Dat gaf
een gevoel van overwinning.
Daarna gingen steeds meer men
sen de straat op. De demonstra
ties sloegen over naar Berlijn en
andere steden. Dat leidde op 9
november 1989 tot de val van de
Muur."
We staan in de Nikolaikirche, de
oudste kerk van Leipzig en hét
symbool van de vreedzame revo
lutie. Dominee Christian Führer
stelde zijn kerk in 1982 open
voor 'andersdenkenden'. Sinds
dien werd er elke maandagmid
dag om vijf uur een vredesgebed
gehouden.
De gebeden werden steeds vaker
gevolgd door een demonstratie.
Buiten de kerk laat Birgit Schef-
fel de gedenksteen met de da
tum 9 oktober 1989 zien, het be
gin van de omwenteling. „En
kijk eens naar deze straatste
nen", wijst ze. „Als het donker
wordt, lichten ze langzaam op.
Symbolisch voor het aantal de
monstranten, dat langzaam
meer werd."
De demonstranten liepen elke
maandag van de Nikolaikirche
over de Ringweg, voor het trein
station langs, naar het Stasi
hoofdkantoor met de bijnaam
Runde Ecke. De Stasi (ministe
rie voor Staatsveiligheid) zat
hier van 1950 tot 1989. Daarna
werd een deel van het gebouw
ingericht als museum. Irmtrand
Hollitzer hielp bij het opzetten
van het museum en leidt, on
danks haar pensioengerechtigde
leeftijd, nog steeds bezoekers
rond. „Dit gebouw was het sym
bool van de onderdrukking",