Uitstervende dieren
spectrum
PZC
Zaterdag 18 oktober 2008
Feiten en weetjes over oesters
Oesters zijn tweekleppige weekdieren. Ze
zijn tweeslachtig> dus hermafrodiet. Ze begin
nen als mannetje en na het derde of vierde
jaar veranderen ze in een vrouwtje. Bevruchte
eicellen ontwikkelen zich tot een larfje. Die
larven worden uitgestoten en zoeken een
plek om zich vast te hechten ergens op de
Oosterscheldebodem. Als dat is gelukt groeit
de larf in twee tot vijfjaar uit tot een con
sumptieoester. Oesters filteren het water
waar ze in liggen en halen daar voedsel en
zuurstof uit.
Voor de Zeeuwse oesterkwekers zijn er twee
productiegebieden. Dat zijn 1550 hectare
aan percelen in de Oosterschelde en 500
hectare in het Grevelingenmeer.
Frankrijk is het voorbeeld geweest voor de
Nederlandse oestercultuur. Weliswaar was er
voor 1860 al wilde oestervisserij op banken
in de Zuiderzee en de oostelijke Waddenzee,
maar het waren heuse baronnen (de eerste
echte oesterbaronnen) die op 6 mei 1870 in
Tholen samenkwamen voor de eerste ver
pachting van oesterpercelen op de Yerseke
Bank. Jhr. Groeninx van Zoelen diende in
1874 een plan in voor de aanleg van de oes
terputten langs de huidige Havendijk.
- De grootte van platte Zeeuwse oesters wordt
uitgedrukt in zogenaamde nullen. De klein
ste is één nul (40 tot 50 gram), de grootste
zes nullen (90 tot 110 gram). Er is ook nog
een categorie zes.nul super (meer dan 110
gram).
De maat van de creuses wordt weergegeven
in Romeinse cijfers. De kleinste is een IV
(minder dan 70 gram) en de grootste een I
(140-180 gram) of zelfs een 0. Overigens wil
het bedrijf Prins en Dingemanse een eind ma
ken aan die benummering en het systeem
simpeler maken, met de maten fijn, middel
en groot.
- De Zeeuwse oestercultuur heeft al heel wat
klappen te verdragen gekregen. Zo vroor na
genoeg het hele oesterbestand kapot in de
strenge winter van 1962/1963. Veel oes
terkwekers zijn er toen mee gestopt. In de
jaren zeventig van de vorige eeuw werd de
ziekte Bonamiasis in de Oosterschelde ont
dekt.
In de Oosterschelde en het Grevelingenmeer
zit nog steeds de parasiet Bonamia ostreae,
die de ziekte Bonamiasis bij de platte Zeeuw
se oesters veroorzaakt. Deze ziekte tast de
vitale delen aan en heeft een sterfte onder
driejarige oesters tot gevolg. De ziekte is niet
schadelijk voor mensen. Creuses zijn niet be
vattelijk voor de ziekte.
Het Franse woord huitre voor oester, is komt
van het gegeven dat vroeger gezegd werd
dat je alleen oesters kon eten in maandden
met een R. Dat zijn er - ook in het Frans -
acht (huit). Dus werd het huit-R, ofwel huitre.
Van oesters wordt gezegd dat ze goed zijn
voor het libido. Het hoge zinkgehalte zou dé
zaadproductie bij de man bevorderen. Echt
wetenschappelijk bewijs ontbreekt. Het is
dan ook waarschijnlijk slechts een fabeltje.
Oesters zijn gezond. Ze bevatten vitamines
A, D, B1 en B2. Verder natrium, calcium, ij
zer, een hoog gehalte aan zink en magne
sium. Deze laatste elementen spelen een be
langrijke rol in de stofwisseling en verhogen
de weerstand tegen verkoudheid. Oesters
passen ook prima in een calorie- en/of choles-
terolarm dieet. Mensen kunnen wel een aller
gie tegen eiwitten opbouwen. Dat kan leiden
tot misselijkheid en huidirritatie.
Oesters kunnen het beste gekocht worden in
restaurants voor directe consumptie. Wie ze
thuis wil eten kan bij de vishandel terecht.
Daar worden ze meestal geleverd in doosjes
of mandjes van 12, hoewel de betere visboer
de platte Zeeuwse oesters (als hij ze heeft) in
verband met de hoge prijs ook wel per stuk
levert. Rond de feestdagen zijn oesters ook in
Nederlandse supermarkten verkrijgbaar.
Oester worden gegratineerd, gefrituurd, ge
stoofd of op een brochette gegeten, maar de
echte liefhebber slobbert ze toch het liefst
rauw naar binnen..
www.zeeuwseoesters.nl
Het bedrijf van Adri Bruinooge is ook van
vader op zoon overgegaan. Bruinooge han
delt niet alleen in oesters. Hij doet in
schaal- en schelpdieren en vis- en vispro
ducten en alles wat daar bij in de buurt
komt, zoals bijvoorbeeld zeekraal. Het be
drijf vierde zeer recent het 25-jarig bestaan
en opende de deuren van een compleet
nieuw gebouw.
Als het om oesters gaat signaleert Bruinoo
ge een achteruitgang. Vroeger reden er el
ke week een paar vrachtwagens vanuit Yer
seke naar Italië, vol met oesters. Nu maar
eens af en toe. De Fransen hebben dat alle
maal overgenomen. „De Fransen hebben
toch beter in de gaten gehad wat de klan
ten willen.Ze hebben beter voor hun pro
duct gezorgd. Kijk maar eens hoe ze daar
oesters kweken. Daar liggen ze op tafels en
die hebben nooit zand geraakt. Bruinooge
importeert al langer Franse oesters als han
delaar. Ongeveer 10 jaar geleden was hij
een van de eersten die ze impor
teerde. Voor hem is de hele
Het oesterseizoen is begonnen.
Naarmate Kerstmis nadert wordt
het steeds drukker in deze
branche. Maar hoe staat het er
eigenlijk voor?
door René Schiröer
wereld zijn handelsterrein. Momenteel
haalt hij ook oesters uit het Deense Lim-
fjord waar al een heel oude traditie van
oesterkweek bestaat. Dan weer importeert
hij Ierse oesters. „Als je de hele wereld be
schouwt dan stelt de oesterbranche in Yer
seke niet zo veel voor. Kijk maar eens naar
Frankrijk: zo'n beetje langs de hele Atlan
tische kust vind je oesterkwekers. Mis
schien heeft men het in Yerseke wat op
zijn beloop gelaten. Zo van, oesters dat
komt vanzelf wel."
Volgens Adri Bruinooge kan het imago
van de oesters nog wel wat opgekrikt wor
den. Zo vindt hij het opvallend dat jonge
ren - een uitzondering daargelaten - maar
zelden oesters eten. „Het begint eigenlijk
zo rond je dertigste. Naarmate mensen
ouder worden beginnen ze oesters meer te
waarderen. En je houdt natuurlijk mensen
die absoluut geen oesters lusten of er niet
tegen kunnen."
Als het om promotie gaat zie je altijd de
mosselen. Daar wordt heel wat reclame
voor gemaakt en met succes. De mossel-
concumptie is de afgelopen jaren in Neder
land flink gestegen. Wat dat betreft kan de
oester ook wel een steuntje in de rug ge
bruiken.
Suggesties als die van Pols
en het streven van de pro
ducenten organisatie Neder
landse oestercultuur zijn
wat hem betreft dan ook
van harte welkom om de
oester weer onder een
breed publiek bekend
te maken.
Zeeuwse oesters zijn de enige
winterharde oesters in de we
reld. En daar zijn er steeds
minder van. Als je dan ziet
dat er overal in de wereld ac
ties worden gehouden voor uitstervende
diersoorten dan zou een actie voor de
Zeeuwse oester ook wel op zijn plaats
zijn."
Het is een frisse maandagmorgen in Yerse
ke. Vader en zoon Pols zijn bezig in een
van de loodsjes bij de oesterputten. De put
ten worden schoongemaakt met het
oog op het nieuwe seizoen.
„We zouden een kunstmatig cen
trum op moeten zetten om deze
oesters te kweken. Daar moeten
we wel (financiële) hulp bij heb
ben. Het zou een project moeten
worden om de Zeeuwse oester
weer op de kaart te zetten. Daar
moet minister Verburg zich voor
inzetten." Vader en zoon Pols
van de firma Pols-Bom
uit Yerseke zijn al gene
raties met oesters be
zig. Ze vissen en
verhandelen de
schelpdieren.
Ze betreuren
het dat de
Zeeuwse oes
ter niet
meer is
wat hij
vroeger
was. Nu
de ziekte
Bonamia
Ostreae
ook in
het Greve
lingen
meer zit
maakt het be
stand aan
Zeeuwse oes
ters nog geen vijf pro
cent van de totale
ductie aan oesters
Zeeland uit. De oester
moet werken aan
zijn populariteit
vinden ze.