'Mensen moeten
nu geen
stappen
rare
maken'
:v\
A
M
4Ü>)
ras,-v,
Slechtste jaar uit geschiedenis AEX
fel
'of
'Mensen denken dat het slecht gaat met de wereld en dat ze zelfde uitzondering zijn'
Ruut Veenhoven, socioloog aan de Erasmus Universiteit
PZC Zaterdag 18 oktober 2008 1 3
Martijn Ruissen geeft nota bene bedrijf
seconomie en ook hij had geld staan bij
Icesave, de inmiddels failliete IJslandse
bank. „Ik heb het op tijd weggehaald",
vertelt hij, een beetje lachend. „Dat
was meer geluk dan wijsheid. Omdat ik
financieel management geef volg ik de
de forums en de berichten in de krant.
Bij die forums zag je mensen bang wor
den."
Vier docenten economie van de Hoge
school Zeeland geven hun visie op de
kredietcrisis. Leidraad voor het gesprek
zijn de vragen die lezers van de PZC op
stuurden. „Het blijft onverstandig, ook
van gemeenten", vindt Kees Bergshoef,
die ook een deel van zijn geld bij een
buitenlandse bank met Nederlandse
vestiging heeft staan: bankieren in IJs
land was gevaarlijker, omdat de Neder
landse garanties niet (helemaal) geld-
den. „En toch", zegt Kees Polderman,
„vind ik niet dat de bestuurders weg
moeten."
Minister Bos heeft het goed gedaan, ge
ven ze toe. En Sarkozy, de Franse presi
dent, ook. Beter dan de Amerikanen.
En dat geld dat de overheid nu in
ABN-Fortis heeft gestoken, dat ver
dient de overheid wel weer terug,
denkt Polderman. „Dat levert bij ver
koop winst op", voorspelt ook Bergs
hoef
Waar die crisis vandaan komt? „Je hebt
de reële economie", doceert Bergshoef.
„En daarboven de financiële economie.
Die is veel groter geworden dan de reë
le. Terwijl het er vroeger een afgeleide
van was." Dekker: „Het was een mid
del en het is een doel geworden." In die
financiële economie is gebrek aan ver
trouwen ontstaan: doordat de risico's
van moeilijke producten niet duidelijk
zichtbaar zijn en door het beloningsbe
leid van managers in de bankensector.
En dat geld dat verdampt is, waar is
dat? „Dat zat in de aandelen", zegt
Bergshoef „Gebakken lucht", zegt Pol
derman. Ruissen: „De koersen zijn
niets meer dan de teruggerekende
winst die een bedrijf in de toekomst
zal maken." Bedrijven zijn nu goed
koop op de beurs doordat er alleen
naar de toekomst wordt gekeken, niet
naar resultaten uit het verleden.
Met een beleggingshypotheek ben je
nu de pineut, stellen de economen
toch een beetje vrolijk. „Als je aan het
einde van je hypotheekperiode zit, is
het ook verstandig om je behaalde re
sultaat vast te laten zetten." Verder zijn
er vragen over de spaarhypotheek: is
het gespaarde bedrag nu een verzeke
ring of niet? „Daar moet binnenkort
een uitspraak over komen van het mi
nisterie", zegt Ruissen.
Ook de mensen die in Fortis hebben
belegd, hebben pech. „Niemand",
klinkt het in koor op de vraag wie de
verliezen op die aandelen vergoedt.
„Dat is het risico van beleggen", zegt
Ruissen. „Als de overheid niets had ge
daan", meldt Bergshoef, „dan waren
die aandelen ook niks meer waard ge
weest." Voor mensen die een beleg
gingsproduct hebben is 'de rit uitzin
gen' het advies. Bergshoef: „De kans is
reëel dat het goed komt. Mensen moe
ten nu geen rare stappen maken."
De kans dat een bank als Rabobank
omvalt, schatten Polderman, Bergs
hoef Ruissen en Dekker laag in. „Die
kans is bijna nul", denkt Dekker. „En
als hij omvalt, dan hebben we pas echt
een probleem." Ook bij ABN en Fortis
is spaargeld nu veilig. Ruissen: „Daar
geldt nu de normale garantieregeling
tot een ton spaargeld." „Maar stel dat
ABN-Fortis over een jaar aan een bui
tenlandse bank wordt verkocht, dan
zou ik mijn geld weghalen", stelt Bergs
hoef
Waarom er in Amerika niet voor is ge
kozen om de rente op de foute hypo
theken terug te brengen tot het niveau
dat ze hadden op het moment dat ze
zijn afgesloten? „Omdat die rente ex
treem laag was", zegt Bergshoef. „Een
lokkertje", vult Polderman aan. „Geen
enkele bank wil die hypotheken onder
die voorwaarden overnemen, het ging
vaak om twee procent."
Nederlanders moeten zich óók meer
bewust worden van geld, vinden de
economen. Ruissen: „Hoeveel mensen
zijn er die geld op hun creditcard stor
ten voordat ze op vakantie gaan? Ze
bouwen wel een schuld op tegen
twaalf, dertien procent rente als ze die
card gaan gebruiken." Bergshoef: „Ik
ben ook benaderd door bedrijven die
beleggingen willen verkopen. Blijkbaar
weten ze dat ik overwaarde opmijn
huis heb."
Is het verstandig om weer te gaan spa
ren? „Waarom niet?", vraagt Bergshoef
„Tenzij mensen ophouden met consu
meren, maar iemand die een appeltje
voor de dorst wil, die moet gaan spa
ren." Mensen moeten weer Teren om
eerst te sparen voordat ze iets kopen,
vinden ze allevier. Ook in Nederland is
de afgelopen jaren wel erg makkelijk
omgesprongen met leningen. Beleggen
kan, voor de langere termijn, maar
nooit met geleend geld.
Wat de gevolgen van de kredietcrisis
voor Zeeland zijn? Meer werkloosheid,
misschien. En mensen zullen de aan
schaf van luxe goederen uitstellen, voor
spellen ze: een nieuwe bank of een an
dere auto is niet écht nodig. Maar als
de wasmachine stuk gaat, wordt die
nog wel gewoon vervangen. „Het toeris
me zou er iets van kunnen merken",
denkt Bergshoef „Verder is het zo dat
de Zeeuwen veel spek op de ribben
hebben", weet Polderman.
260
Oe 25 fondsen die
samen de belang
rijkste aandelenin-
dex van Nederland
vormen (AEX) zijn
dit jaar met meer
dan 50% gedaald.
Het wordt daarmee
waarschijnlijk het
slechtste AEX-jaar
sinds 2002. Dat jaar
daalde de index
zo'n 35%. De index
bestaat sinds 1983.
okt. febr.
2006 2007
juni
2007
okt.
2007
juni
2008
okt.
2008
- Kv%
^EGON
11 -
10-
9-
8 -
7 -
A.00Ahold
okt. febr. juni
2006 2007 2007
okt. febr.
2007 200S
2008
okt.
2008
okt. febr. juni okt. febr. juni okt
2006 2007 2007 2007 2008 2008 2008
A
/vj
'I AkzoMobe
-
60-
50-
40-
30-
ArcelorMittal
okt. febr. juni
2006 2007 2007
okt. febr.
200.7. 2008
juni..
2008
okt.
2008
okt febr .'juni okt.. febr juni okt
2006 2007 2007 2007 2008 2008 2008
ASML
22 -
18 -
14 -
10 -
^bam
okt. febr. juni
2006 2007 2007
okt. febr.
2007 2008
200S
okt
2008
okt febr. juni okt. febr. juni okt.
20Ö6 2007 2007 2007 2008 2008 2008
M. CÖRIO
l
40-
38 -
36-
34-
30-
2S -
DSM 1$ y 1
okt. febr. juni
2006. 2007 2007
okt." febr.
2007 2008
juni
2008
okt.
2008
okt. febr juni okt. febr. juni okt.
2006 2007 2007 2007 2008 2008 2008
50 -
15 -
1 40 -
35 -
30 -
25-
ScstoiOss®
okt. febr. juni
2006 2Q07 2007
okt febr.
2007 2008
^008
okt.
2008
ókt febr. juni okt. febr. juni okt
2006 2007 2007 2007 2008 2008 2008
V
ING
StóT
13 -
12 -
11 -
10-
9-
okt. febr juni
2006 2007 2007
ökt. febr.
2007 2003
2008
okt
2008
okt. febr juni okt febr. "juni okt.
2006 2007 2007 2007 2008 2Ó08 2008
- PHILIPS
60-
50
40
30
20-
randstad
okt. febr juni
2006 2007 2007
okt. febr:
2Ö07 20Q8
juni
2008
okt
2008
okt. febr. juni okt, febr. juni okt.
2006 2007 2007 2007 2008 2008 2008
Reed Elsevier
30-
28
26-
24
22
20-
18
okt. febr. juni
2006 2007 2007
okt. fcbr.
2007 200S
2008
okt.
2008
okt febr. juni okt. febr. juni okt.
2006 2007 2007 2007 2008 2008 2008
SP
34-
30-
26-
22
18
okt. febr. juni
2006 2007 2007
okt, febr.
2007 2008
2008
okt
2008
okt. febr. juni okt febr. juni okt.
2006 2007 2007 2007 2008 2008 2008
tomtom
190
180
170
160
150
140
130 -
120 -
^^Mbai 1 rodamco
okt. febr. juni
2006 2007 2007
okt. febr.
2007 2008
juni
2008
okt
2008
okt. febr juni okt febr. juni okt.
2006 2007 2007 2007 2008 2008 2008
40
35
30
25
20-
15
10-
usg people
-
okt. febr. juni
2006 2007 2007
okt. febr.
2007 2008
2008
okt.
2008
okt febr. juni okt febr. juni okt
2006 2007 2007 2007 2008 2008 2008
UJEREUKWVE V
22
20
18
16-
14
v"J Wolters Kluwer y
infographic: JD bron: Beurs.nl