Ed van Thijn en het kroonprinsenleed spectrum 4 Oud-politicus Ed van Thijn (74) heeft weer een boek geschreven: Kroonprinsenleed. Over de moeizame opvolging van politieke leiders in binnen- en buitenland. Ooit werd hij zelf genoemd als troonpretendent van de vroegere PvdA-voorman Joop den Uyl. „Politieke leiders hangen aan de macht. Het zijn net verslaafden." PZC Zaterdag 18 oktober 2008 door Marcel Wiegman foto Ruud van Zwet/GPD Als je een politicus wilt straf fen... „Maak je hem kroonprins, ja, ja. Maar ik heb mijzelf nooit zo gezien. Ik ben al tijd voor mijn eigen ambi tie uitgesneld. Ik ben nooit zo overtuigd ge weest van mijn eigen kunnen, zeker niet toen ik nog jong was." Waarom dan toch het-thema 'opvolging' voor uw nieuwe boek? „Ik wilde een thriller schrijven. Er wordt veel geschreven over leiderschap, maar nooit over de wisseling daarvan. Dat vond ik intrigerend. Toen ik me inlas, stuitte ik op het verhaal van de opkomst en onder gang van Ségolène Royal. Een vrouw die bij het ontbijt tegen haar man, de gedoodverf de nieuwe leider van de Franse socialisten, Francois Hollande, zei: 'Fleb je de opiniepei lingen gezien? Ik denk dat ik het maar ga doen.' Fantastisch! Fictie kan niet tegen de werkelijkheid op." Uw stelling: geen leider is in staat normaal af scheid te nemen. „Dat begon al bij Mozes. Politieke leiders hangen aan de macht. Het zijn net verslaaf den. Mensen met macht leven in een roes. Ik maakte dat zelf mee als informateur bij de kabinetsformatie van 1977. Ik onderhan delde dat het een lieve lust was, maar ver loor ondertussen mijn gevoel voor de reali teit. ]e ziet ook dat lang zittende leiders para noïde worden. Ze zien achter elke boom een potentiële opvolger staan." Vroeg of laat staat die er ook. „Een paleisrevolutie kan zich in één etmaal voltrekken. Kijk in Engeland naar Margaret Thatcher, de IJzeren Dame. Die vrouw was onaantastbaar, ver boven iedereen verhe ven. Binnen 24 uur was ze weg. De opge kropte woede van de mensen die ze al die ja ren kort had gehouden, kwam er opeens uit. Als het gebeurt, gebeurt het in één klap. Zo zal het straks ook gaan met Gordon Brown. Let op mijn woorden." Welke tegenspartelende leider in Nederland richtte de meeste schade aan voor zijn partij? „Ruud Lubbers. Zonder enige twijfel. Hij had zelf Elco Brinkman uitgekozen als zijn opvolger, maar liet hem keihard vallen toen Brinkman ongeduldig werd en Lubbers vroegtijdig voor de voeten begon te lopen. Het heeft het CDA jaren gekost daar weer bovenop te komen. „Iedere opvolger staat voor de vraag: in hoe verre kan ik mij afzetten tegen mijn voor ganger? Als je je niet afzet, ben je een 'kloonprins', een kleurloze figuur, zoals John Major. Of kijk naar Hillary Clinton, die zich presenteerde als onderdeel van de BV Clinton en zodoende geen enkel weer woord had op de simpele leus 'Change' van tegenstander Barack Obama. „Ie kunt ook a la Nicolas Sarkozy of Tony Blair de beuk er in gooien. De één gooide zijn voorganger Jacques Chirac op de schroothoop, de ander maakte korte metten met het oude Labour. Dat brengt risico's met zich mee. Brinkman sprak van een waterscheiding en liep vervol gens tegen Lubbers op." Het komt mij voor dat Joop den Uyl er ook een stevige puinhoop van heeft gemaakt. „Hij wachtte zes jaar op Wim Kok en toen die eindelijk beschikbaar was, had hij het vast niet erg gevonden als Kok toch maar burgemeester van Groningen was gewor den. Joop bleef ook na zijn terugtreden in de Kamer zitten, net als Helmut Kohl, die na al die jaren plaats nam op de tweede rij van de Bondsdag. Jan Marijnissen gaven ze een fluitje toen hij terugtrad. Kan hij vanuit zijn Kamerbankje meefluiten naar Agnes Kant. Het is het verhaal van de olifanten en hun lichaamstaal. 1-Iet ondermijnt, hoe dan ook. Ik wil zelf geen olifant worden. Daar om schrijf ik ook niet over de huidige gene ratie politici. Als politicus kun je aftreden, als oud-politicus kun je geen kant op. Behal ve af en toe wijselijk je mond houden." Hoe schadelijk was Hans Wiegel? „De WD had sinds Wiegel tien leiders en allemaal hebben ze aan hem hun hoofd ge stoten. Hij belichaamt de hang naar macht en aandacht. Typerend vond ik een gesprek tussen hem en Frits Bolkestein, jaren later zijn opvolger. Wiegel verweet hem niet lei der te zijn geworden, maar dat te hebben ge daan zonder hem te consulteren. Waarop Bolkestein zei: 'Who the heil...'" Zijn er leiders die de opvolging wél goed heb ben gedaan? „Dries van Agt, want die wilde helemaal geen leider zijn. Toen hij in 1977 gemene za ken maakte met Wiegel, heeft hij nog vier prominente CDA'ers gevraagd in zijn plaats premier te worden. Hij was blij dat hij er van af was. Zelfs tussen hem en zijn opvol ger Lubbers waren de spanningen enorm. De Bourgondiër tegenover de calvinist. In Is raël werd Yitzhak Rabin vermoord. Mis schien is dat wel de ideale manier om af scheid te nemen." Ed van Thijn - Kroonprinsenleed. Uitgeverij Augustus, 18,90 euro.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2008 | | pagina 100