Russische
hand vlak bij
de oliekraan
'Ik weet zeker dat ze ons gaan bombarderen. Ik houd dit niet vol'
Mia, inwoonster van Tbilisi
PZC Dinsdag 12 augustus 2008 I 11
door John Jas
Er zijn drie belangrijke
pijpleidingen in Georgië
die olie en gas transpor
teren naar het Westen.
Het maakt het land tot
een belangrijk centrum in het
energietransport.
Bij een Russische aanval in het af
gelopen weekeinde werd de lei
ding Baku-Tblisi-Ceyhan op een
haar na geraakt. Langs dit traject
gaat 1 procent van de olietoevoer
van de wereld: ruim t miljoen va
ten per dag.
Twee van de drie leidingen zijn
pas in de laatste twee jaar operatio
neel geworden. Olie en gas uit de
Kaspische Zee bereiken Europese
landen zonder dat Rusland daar in
vloed op heeft. De greep van Mos
kou op brandstoffen en energie
transporten voor Europa wordt
sinds enkele jaren alarmerend
groot gevonden.
Vanaf begin 2006 is er twee keer
grote onzekerheid geweest over le
vering van Russisch gas aan Euro
pa. De Russen wilden Oekraïne
dwingen veel meer te betalen voor
gas en draaiden de kraan naar dat
land deels dicht. Omdat diezelfde
pijpleiding andere Europese lan
den van gas voorziet en de
Oekraieners vervolgens tóch hun
quotum gingen aftappen, ont
stond er een dreigend energiete
kort. In de Russische pers, groten
deels beheerst door de regering
van Vladimir Poetin, werd niet ge
schroomd de Oekraieners uit te
maken voor 'dieven'.
De vrees van het Westen voor een
Russisch machtsspel met brand
stoffen groeide niet in de laatste
plaats na bruut optreden tegen
over Westerse oliemaatschappijen.
Zo moest Shell lijdzaam toezien
hoe gemaakte afspraken over olie
winning op het schiereiland Sacha-
lin opzij werden geschoven onder
dreiging van het weigeren van de
benodigde milieuvergunning. Pas
toen het Russische staatsbedrijf
Gazprom alsnog werd toegelaten
tot de winning en bovendien de
leiding kreeg toevertrouwd, was al
les weer koek en ei.
De olie en gas die over Georgisch
grondgebied komen zijn afkomstig
uit het Azerbeidjaanse deel van de
Kaspische Zee. Hier bevindt zich 3
tot 4 procent van de oliereserves
en 5 tot 6 procent van aardgasreser
ves van de wereld. Het strategische
belang van deze energiereserves
wordt enorm groot geacht.
Producent Azerbeidjan wil net als
Georgië bij de Westerse invloeds
sfeer horen. Hun gezamenlijke
buur Armenië zit weer in het Rus
sische kamp, terwijl Turkije, één
deur verderop op de wereldkaart,
Navo-lid is. Met het behoud van
controle over de 'vrije' brandstof-
Soldaten van het Georgische regeringsleger worden behandeld in een zie
kenhuis in Tbilisi. foto Georg Abdaladze/AP
infographic: GN bron: NUPI
iote te kalmeren. Ze heeft net te horen gekregen
foto Sergei Grits/AP
Georgische vrouwen ontvluchten in de laadruimte van een vrachtwagen de betwiste regio Zuid-Ossetië.
foto Zurab Kurtsikidze/EPA
fen is voor de regio veel gemoeid.
De enorme vraag naar olie en de
prijzen voor deze stof maken de
belangen nog groter. Ruslandkun-
dige en krijgskundig onderzoeker
Marcel de Haas (luitenant-kolonel)
van instituut Clingendael zegt dat
de problemen die nu zijn ontstaan
voor een groot deel te wijten zijn
aan verdeeldheid van het Westen
bij het tegemoet treden van Rus
land. „Europa en de VS hadden
een duidelijke boodschap moeten
formuleren richting Moskou. Het
kan nog steeds. Die moet dan klin
ken als 'Stop'. Men zou Georgië,
maar ook Oekraïne, nu direct deel
genoot kunnen maken van het
Membership Action Plan (een
voorportaal van de Navo)."
De Haas vindt dat de Russische ac
ties niet anders gezien kunnen
worden dan een ruim van tevoren
opgezet plan. „De invallen in Geor
gië, de acties in Zuid-Ossetië, de
vlootbewegingen op de Zwarte
Zee en het meedoen van Abcha-
zië, het is allemaal goed gecoördi
neerd. Dat kun je niet zomaar
even organiseren. Je kunt het ge
weld buitensporig noemen, waar
schijnlijk bedoeld om Georgië poli
tiek, economisch en militair dusda
nig lam te maken dat het doet wat
Moskou dicteert."
De Russische handelwijze kan op
een simpele manier meer controle
opleveren over de oliestromen
richting Westen. De pijpleidingen
zijn immers niet ver van de eigen
troepen en het excuus van ingrij
pen is geleverd omdat Georgië als
eerste met de vijandelijkheden be
gon. Vooral psychologisch kan de
klap in het Westen hard aanko
men als Poetin zijn troepen nog
even laat doorgaan richting pijplei
dingen.
Belangrijke
pijpleidingen
ABCHAZIE
RUSLAND
ZUID-OSSETIË Kaspische
Zee
Turkije armenië'
AZERBEID.
Ceyhan
,K IRAN
SYRIË
IRAK
Baku-Tbilisi-Ceyhan oliepijpleiding
Baku-Tbilisi-Erzurum gaspijpleiding
Baku-Supsa oliepijpleiding
Een oudere Georgische vrouw voor een zwaar beschadigd flatgebouw in Go-
ri. foto Zurab Kurtsikidze/EPA
