De legende van de Turkse tortel PZC mmm Kastelein Marien Verburg was ook slager Kieken nè bepaelde programma's op tv is verlore tied Nieuwe Raadkaart 22 c^EK\ dinsdag 14 maart 2006 De oesterzwam is ook hier en daar waar te nemen. foto Stichting Het Zeeuwse Landschap De temperatuur is ondermaats voor de tijd van het jaar. De lente laat nog op zich wachten. Vogels zin gen nog geen onstuimige liefdesliederen en de hommel heeft nog geen eerste lentevlucht ondernomen. De elzen- en wilgenkatjes zitten propvol ingehouden stuifmeel. Als er al sprake is van echte voorjaarsactiviteit, zijn het de kool- en pimpelmezen, die nestkastjes en boomholtes on der luid tumult inspecteren. Onderhuids bruist de energie. De winterwerkzaamheden in het bos en veld zijn ge reed. De laatste knotboom is ont daan van zijn pruik. In het bos liggen gevelde stammen van bo men die de strijd om het bestaan hebben moeten opgeven. De een z'n dood is de ander zijn brood. Dat is te zien aan stammen, die in de vorige seizoenen zijn ge^ veld, waarop de paddenstoelen welig tieren. Vaak niet in de vorm waarin wij ze kennen, met steel en hoed. De stijfselzwam bijvoorbeeld, bedekt met grijze gelatineachtige propjes van on geveer een centimeter de stam men. Zo gaat het ook met de houtskoolzwam, die wat grote re, geheel zwarte, proppen vormt. Binnenin zijn ze echter wit met concentrische donkere ringen. Paddenstoelen met hoeden zijn er ook. De winterhoutzwam is er één met buisjes "aan de onder kant van de hoéd. Het fluweel- pootje is er ook, maar die heeft lamellen of in beter Nederlands plaatjes onder de hoed. Het flu weelpootje is goed herkenbaar aan het fluwelen steeltje waar de hoed op rust. Zelfs oester zwammen kunnen we hier en daar waarnemen. We kennen die soort van de buurtsuper. Wie een beetje paddenstoelen herkent, kan in deze tijd van het jaar in een goed ontwikkeld bos, meer dan dertig soorten padden- De PZC sponsort Het Zeeuwse. Landschap. In 'Natuurlijk Zeeland' doen medewerkers van deze stichting verslag van wat er speelt in de. Zeeuwse na tuurgebieden: onverwachte vondsten en bijzondere ge dragingen passeren weke lijks de revue. En natuur lijk ook. de successen en mislukkingen in het be heer. stoelen aantreffen. In de mante ling van onze duingebieden, zo als Oranjezon, is dat geen kunst. Maar wie houdt zich nog bezig met paddènstoelen nu de lente op uitbreken staat? Het is zo de moeite waard onze eigen stand vogels bezig te zien met hun voorbereidingen voor het ko mende seizoen. Zij trotseerden de winter hier en hebben hun huishouden al behoorlijk op or de voordat de zomervogels uit warmere streken terugkomen. De heggenmus met zijn metaal achtig liedje, ontbreekt ook niet in stadstuinen. Ook de winterko- De Turkse tortel is nog niet zö lang in Europa. foto Chiel Jacobusse ning met zijn drukdoenerij dringt zich al flink op. De me rels en lijsters doen het nog wat rustiger aan. De zanglijster her haalt altijd zijn tonen één of twee keer. Wie dat weet, vergist zich niet gauw meer met de zang van de grote lijster. De gro te lijster zingt trouwens soms al in januari. Ongeacht het weer. Zachte melodieuze tonen kun nen menig aandachtig toehoor der in vervoering laten. Legende Wie steeds aan de aandacht van toehoorders ontsnapt, is de Turkse tortel. Toch heeft deze tortel een wel zeer indringende roep: 'decaocto..'! Waar ont- breekt'dat geluid eigenlijk! Vrij wel nergensToch is deze duif nog niet zo lang in Europa. Pas in 1949 is de eerste broedende Turkse tortel in Nederland waar genomen. Aan de verspreiding van deze tortel is een legende ge koppeld. Decaocto is de weten schappelijk naam voor deze duif en zoals gezegd tevens de roep in bruiloftstijd. Deca-octo is ech ter niet zomaar een minnedicht. Het staat voor het cijfer acht tien in het Latijn. De betekenis daarvan gaat terug naar het be gin van onze jaartelling. Precies is dat niet bekend, echter gezien de oorspronkelijke verspreiding van de 'Turkse' tortel, is dat in het Middenoosten geweest. Nu was er destijds ëen ijverige dienstmaagd in dienst bij een nogal karig uitbetalende mees ter. Slecht betalende werkge vers is kennelijk niet alleen van deze tijd. Zij beklaagde zich daar vaak over. Maar geen enke le bede hielp. Haar loon bleef ka rig als het was'en ten einde raad riep ze de hulp van Zeus in. Zij legde hem haar nood voor en zei dat ze nauwelijks in staat was in haar onderhoud te voorzien. Zeus kreeg deernis met haar en bedacht een manier haar mees ter te straffen. Hij beval de tor tel het onrecht wereldkundig te maken en de schande van de slechts achttien (decaocto) pen ningen over het hele continent te verspreiden. En zo is het ge gaan. De Nederlandse naam Turkse tortel herinnert nog aan de epi sode van die tijd. De weten schappelijke naam is sterker en verwijst regelrecht naar: Strep- topelia 'decaocto'. Onze inheem se tortel staat bekend als-zomer- tortel. Ook hier is de weten schappelijk naam weer duide lijk: Streptopelia 'turtur'. Het bevat een regelrechte aanwij zing naar de tortelende roep. Op onze zomertortelduif moeten we nog een poosje wachten. Pas eind april komt de duif terug uit Afrika. Dè Turkse tortel heeft zich echter als standvogel geves tigd. Meestal gebeurt dat onder dekking en veiligheid van de ste delijke bebouwing. Daar heb ben ze het minst last van roofvo gels als de sperwer. De zomertortel is meer een vo gel van het open veld. De rollen zijn daardoor goed verdeeld en elk bezet een eigen territorium. De ruimtelijke ordening is net jes geregeld. Nu maar wachten tot het echt lente wordt. Ron Brouwer Soms kom ik er wè es te laete achter, dat het kieken nè be paelde programma's op tv ge woon verlore tied is. En zodoende ebbe ik eigenlijk te vee nikszeiende dingen gezie, wi a toch schienbaer vee mensen d'r eihen an vergape. Wan ao je laeter op een verjaerdagsvisite bin, dan liekt het wè of 'iedereên' 't gezien eit. Het bin vee programma's van 't zelfde soort: Verbeter de wereld én begin bie... Neê, nie bie j'n ei- hen. Mè begin bie... een verwaerloösde tuun, of een te saoi ingerichte slaopkaemer, een onandelbaer kind of een slecht lopend café. En of dat nog nie sensationeel genoeg is, kao je ook nog beginne bie een weekendje saemen mee een vreemde man of vrouwe in d'r uus. Je krieg zelfs de kans om een paer daehen hef en leed, zon der bed, te delen mee een ander gezin. En ons kieke dan aol, mee misschien wè een alf miljoen an dere mensen, oe of 't afloopt en oevee beter 't zou kunne ore. Of nie... De programmamaekers warde- ere 't natuurlijk wè, dao je han juule van geluk bie 't zien van je kaemer, die a naebie onherken- baer verbouwd is mee een fon tein nest je bankstel en kleuren, die a d'n êlen dag op je af kom- me. En je moe natuurlijk wè zeie, da je kind, nae aole advie zen van 'weet ik vee welke des kundige' in drie weken as een blad an een boom is omged- raoid. Je mag alleen wè blie we- ze, as je wi tuus bin bie je vrou we nae een 'vreemd weekend'. As ons zö'n programma toch uut- gekeken ebbe, vraehe m'n ons eihe nóha es een keertje af oe of ze toch an aol die mensen vö zukke programma's komme. Ik za die advertenties of-oproepen in de krante wè over de kop zie. Nie da'k noe behoefte ebbe an de deêlname an eên van die pro gramma's o! Mien uuskaemer zou best een opknapbeurte mo- he ebbe, mè toch liever mè nie onder leiding van buren of vrien den. En ik zou d'r bie ulder ook een potje van maeke, dienk ik. An mien aode ze niks mee m'n twi aeverechtse anden. Vö 't hroöt briengen van huus komme ons nie mi in anmerking en a't zö geweest ao, dan ao'k m'n ei- hen mee zö'n camera een paer weken in uus, nie zö prettig ge voeld. Di zou 'k m'n eihen zeker nie vö opgeve. As t'r wi es een keer iemand een weekend deugebrocht eit bie kennissen, een vreemde vrouwe, of een ander gezin, dan ebbe m'n t'r vö de zot wè es over, wi of ons 't uut zouwe ouwe. An welke personen ons ons eihen een paer daehen zouwe kunne anpasse. Me haen dan de kennis sen zö es langs, mè uuteindelijk komme m'n tot de conclusie da m'n, misschien en eêl kort, mee vee vuven en zessen, een ienkele ■persoon, as 't dan echt moet, zou we gedoge. Julder moete noe wè begriepe, da'k hin naemen noe- me, wan di bin wat kennissen, die a dit leze! De conclusie nae zö'virtuêle reis langs aole beken de is, da de eihen aerd nog al- tied goud waerd is. Ik moe t'r nie an dienke. Ik stae di an te bellen bie een vrouwtje, die a, as énige punt van overéénkomst, Zeêuws praot en verder is't aol kommer en kwel tussen ons. D'r énige hobby, pas sie kao je wè zeie, is het luuste ren nè klassieke muziek. En dan ei ze op 't gebied van eten ook nog een klap van de meulen haod, wan ze kan alléén mè te gen 'biologisch verantwoord'. Ik zitte dan uren nè klassieke mu ziek te luusteren. En m'n eihen dus stierlijk te vervelen. Op de televisie is t'r net een belangrie- ke voetbalwedstrijd, mè di ei ze hin weet van, laet stae, da ze mienlaet kieke nè dat 'kasje'! Ze zit mè mee t'r ogen dicht te luusteren nè aol die violen, die nie op kunne ouwe. Ik biete op een biologisch verantwoord ap peltje, dat a zö zuur is, da'k het er van an m'n maege kriege. As 't eindelienge klaer is, zweef ze gewoon. „Wat misse mensen toch vee, as ze nie van goeie mu ziek ouwe", zei ze en ik ebbe hlad hin idee of ze mien of een ander bedoelt. Ik kan 't nie lae te, mè ik komme dan toch mee een kleine anvuhing: „Jae, da's waer, die misse naebie net zövee as mensen, die a niks mee voet ballen ebbe." En over dat leste wil ze dan een boom op han zet te. Op je knieën zou je trug wille nè ruus en omda'k toch mè dag- drome, doe'k dat nog ook. Ik val- le m'n vrouwe in d'r aermen. M'n vrouwe, die a net verlost is van een vent, die a d'n êlen dag rookte en aoles achter z'n kont liet leie, wi aof 't lag. Eén, die nie tegen een opgeruumd uus kon! Noe bin'k natuurlijk mè een bit je an 't fantaseren. Het is in ie der geval dudelijk, dat ons nie in zukke programma's te zien zulle weze. Laete me die pro gramma's mè hlad nie uutldeke. Zonde van de tied, a loop je 't ri sico, dao. je even niet mee kan praote op verjaerdagsvisites. Frans van der Heijde Behoorlijk wat inzenders meenden op de raadkaart van vorige week de haven van Kruispolderhaven te ontwaren, die inmiddels door dijkverster king is verdwenen. De meeste inzenders hielden het op de (landbouw)haven van Kamper land en zij hadden het bij het rechte einde. Dertig jaar gele den is deze handelshaven omge vormd tot jachthaven aan het Veerse Meer. De vaargeul was een verleng stuk van de vroegere geul de Rip, schrijft M. Nieuwenhui- ze-de Smit uit Yerseke. Dat was een bijna anderhalve kilometer lange, bochtige geul naar het Veerse Gat. „Het schip is, denk ik, de Catharina Magdalena van de heer Schippers. Op de achter grond zien we dorpscafé Haven zicht van kastelein Marien Ver burg, daarna van mevrouw Ver burg-de Fouw. Daar ik op Stroo- dorp geboren ben, kwam ik vaak op Kamperland, om naar school, kerk en familie te gaan." Café Havenzicht is het hoge ge bouw op de foto, met daaronder de weegbrug, weet A. A. Bus- traan uit Middelburg. „Het lage huis naast het café is mijn ge boortehuis. Het rechtse huis staat op de Oosthavendijk. Er voor staat een muur met een af dakje. Daar liggen de vloedplan ken onder. Die kunnen bij hoog water tussen het café en de muur gezet worden." Het witte sténen schuurtje bij het café staat naast de schoen makerswerkplaats van de fami lie Bustraan. „In de pakhuizen links op de foto zijn kolen opge slagen van een zekere firma Schippers. Op de achtergrond staan nog huisjes op de Spui-- dijk." J. C. Huiszoon uit Wissen- kerke merkt op dat het schip in de haven geladen is met vlas. Rechts onderin is een stukje van de laadbrug te zien, waar sche pen graan laadden. In het huis rechts woont volgens deze inzen der nu de familie Leendertse. Er naast is het dak te zien van café Nimrod, jaren bewoond door de familie Van Splunter. Evenals inzender Bustraan wijst Huiszoon op de aanwezigheid van een klapbank, opzij van ca fé Havenzicht, en op de huisjes aan de Spuidijk. „Achter de dijk lag de spuikom, waar bij hoog water water werd ingelaten. Dat werd bij laagwater de haven in- gespoeld. Op de foto is dat op de voorgrond, bij de schroef van het schip goed te zien. Het was bedoeld om verzanding van de haven en de vaargeul tegen te gaan." D. E. Tollenaar uit Terneuzen merkt op dat de haven vroeger een van de toegangspoorten was van Noord-Beveland en het kon er aardig druk zijn. Er werden vooral landbouwproducten als aardappelen, vlas en stro ver scheept. C. F. Stevense uit Mid delburg herinnert aan de veer dienst tussen Kamperland en Veere, waarvan al in het begin van de veertiende eeuw sprake was. In 1923 kocht de provincie het'veerrecht voor 7500 gulden. De exploitatie eindigde na aan leg van de Veerse Gatdam in 1961. Stevense noemt 'de kaoie' de thuishaven van de beurtschepen van de families Schippers (met de Catharina Magdalena op Rot terdam) en Verburg (met de Res Nova op Middelburg). De ge broeders Schippers hielden het in 1959 voor gezien en verkoch ten hun schip aan een mosselvis ser uit Ouddorp. Stevense meldt dat caféhouder Verburg ook sla ger was en het witte gebouwtje achter Havenzicht werd ge bruikt als slachthuis. „Rechts op de foto, aan de Westhaven- dijk, nog een café. Dat is café. Zeezicht van Abraham Bakker, ook wel het bier'uus genoemd". Rinus Antonisse De waardebonnen gaan naar: L. van Eijkeren-Meijaard, Wemel- dinge, M. P. de Moor, Retranche- ment en H. Versluis, Kamper land. Op de nieuwe raadkaart uit de collectie van Hans Lindenbergh is een dorp in het zuiden van de provincie afgebeeld. De vraag is uiteraard: om welk dorp gaat het? Nadere informatie over de situatie toen en nu is van harte welkom. Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk zaterdag 18 maart worden gestuurd naar: Redactie PZC, postbus 31, 4460 AA Goes; fax 0113-315669 of e-mail redactie@pzc.nl. Onder inzenders van een goede oplossing worden drie waardebonnen verdeeld.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2006 | | pagina 22