PZC Hommage aan een eeuwige verliezer Franka: van moedig meisje tot lustobject Donald Duck 70 jaarjong Redactie bijlagen: 0113-315680 www.pzc.nl E-mail:redactie@ pzc.nl Postbus 31. 4460 AA Goes Advertentie-exploitatie: Noord-en Midden-Zeeland: 0113-315520; 7peuws-Vlaanderen: 0114-372770; Nationaal: 020-4562500. woensdag 5 mei 2004 22 De kathedraal van Richard Power» 23 Golden Earring verliest glans 25 De mening van Anousha Nzume ntsproten aan het brein van Walt Disney verscheen Donald Duck in 1934 voor het eerst in een bijrol in de tekenfilm The Wise Little Hen. De creatie van een opvliegende eend die zich als eeuwige verliezer steeds weer in de onwaarschijnlijkste avonturen stort, bleek een briljante vondst. Donald viert dit jaar zijn zeventigste verjaardag als populairste eend ter wereld. Sinds zijn geboorte geen dag ouder geworden, heeft hij al die jaren niets geleerd van zijn ge stuntel. Gelukkig maar. De tentoonstelling 'Donald Duck 70 jaar jong' omvat onder meer originele litho's, tekeningen en schilderijen van de beroemde Disney-tekenaar Carl Barks. foto's Marcel Antonisse/ANP landen een eigen Walt Disney - krant! Ook jullie zullen dus elke week opnieuw kunnen genieten van de avonturen van Donald Duck en zijn drie neefjes, van de kleine wolf en zijn luie vader, van de slimme Mickey Mouse van Pinocchio en zovele andere helden uit de films die ik voor de jongens en meisjes van de he le wereld teken", introduceerde Walt Disney zichzelf in het voor woord. Om vader en moeder van de noodzaak van een abonnement te overtuigen, liet hij Donald zélf verzekeren 'dat overal ter wereld onderwijzers en pedago gen van mening zijn dat dit in elk opzicht lectuur is die men verantwoord in handen van kin deren kan geven.' Donald zelf hoopte in het eerste nummer ver geefs op een vetleren medaille als heldhaftig lid van de vrijwil lige brandweer, maar de ouders moesten vooral ook weten dat Disney voor zijn 'opvoedkundig werk' in die jaren reeds van tal van regeringen hoge onderschei dingen had ontvangen. Om de werving van abonnees te stimuleren, konden de lezertjes van het eerste nummer meedoen aan een prijsvraag. Voor de win naars werden duizend 'schitte rende' polshorloges ter waarde van 26,25 tot 38,60 gulden ter beschikking gesteld. Naast de marketing van het blad werd ook de verkoop van Donald Duck-producten een commerciële goudmijn. Het Co bra Museum kon moeiteloos een flink aantal vitrines vullen met chocola, blikken trommels, kof fertjes, puzzels, plastic poppe tjes, glazen, babybordjes, knuf- fels, horloges, boeken, enzo voort. Qua vormgeving dragen deze producten het charmante stempel van voorbije tijden. Uit 'oude' Ducks blijkt overi gens dat de tekenaars actuele maatschappelijke en andere ont wikkelingen steeds alert in de gaten hielden en houden. Op de omslag van het nummer van 3 mei 1959 zitten de neefjes bij voorbeeld gebiologeerd naar de televisie te kijken. Oom Donald staat er kolkend van woede drui pend voor: hij is uit bad geklom men omdat hij dacht dat de tele foon die op het scherm rinkelde de échte was. En een paar jaar geleden las hij De ontdekking van de Zemel van Harry Muesli. Tijdloze humor Dat Donald Duck zo populair kon worden en blijven, vindt misschien wel zijn voornaamste oorzaak in de tijdloze humor in een veilige wereld waarin nooit iets verandert. Roep wijst er in zijn historische terugblik op dat Donalds baantjes altijd misluk ken maar dat hij desondanks met zijn neefjes altijd in wel stand is blijven leven in een fraai huis met een ruime tuin, een auto heeft en met vakantie gaat. Ook die auto maakt deel uit van de expositie: Donald bouwde zijn 'Duckatti' zelf met onderdelen van verschillende au tomerken. Het nummerbord is niet geheel toevallig 313, wat staat voor 3 keer 13, dus drie keer ongeluk. Carl Barks (1901-2000) maakte van 1942 tot 1966 deel uit van de anonie me groep van honderden Dis- ney-tekenaars die een bijdrage leverden aan de stripverha len-productie. Hij trad na zijn pensioen uit de schaduw als be denker van Duckstad en ontwer per van oom Dagobert, Guus Ge luk, Willie Wortel, Lampje en de Zware Jongens. Op deze ex positie krijgt hij een postuum eerbetoon met een aantal fraaie op Donald Duck geïnspireerde litho's. Voor dat 'vrije' werk van later datum moet de bezoeker naar de eerste verdieping van het museum. Daar is ook de prachtige exposi tie Bezielde dieren met werk van bekende hedendaagse beel dende kunstenaars als Merijn Bolink, Stephan Balkenhol en Jos Kruit ingericht. De eend Do nald is weliswaar de held der be zielde dieren, maar hij blijkt lang niet de enige. Frangoise Ledeboer De exposities 'Donald Duck 70 jaar jong' en 'Bezielde dieren' in het Co bra Museum (Sandbergplein 1-3, Am stelveen) duren tot en met 29 augus tus. De openingstijden zijn van dins dag tot en met zondag van 11.00 tot 17.00 uur. Pers besloten de eerste afleve ring van Donald Duck gratis mee te sturen met de Margriet, het damesblad dat in die jaren wekelijks bij 2,5 miljoen huis houdens op de mat viel. Roep ty peert dat niet voor niets als 'een geniale marketingtruc': het suc ces was ongekend. Verantwoord „Jullie krijgen voortaan net als de jeugd van Amerika en Enge land, Frankrijk en vele andere Donald Duckgevloerd Hoe is die vele generaties overspannende populari teit te verklaren? In de publica tie bij de tentoonstelling Donald Duck 70 jaar jong in het Cobra Museum in Amstelveen ver moedt directeur John Vrieze een psychologische oorzaak. Hij ziet Donald als de personificatie van de jonge volwassene, die met al zijn onzekerheden en frustraties erkenning en respect wil afdwin gen temidden van de eindeloze obstakels van het leven. Donald belichaamt zowel kwetsbaar heid als veerkracht en oefent volgens Vrieze een soortgelijke aantrekkingskracht uit als de dieren in de Fabels van La Fon taine. Dat maakt hem ook voor volwassenen sympathiek. Donald Duck-hoofdredacteur Thom Roep blikt in de publica tie terug op de opmars van 'het vrolijke weekblad' dat op 25 ok tober 1952 voor het eerst in Ne derland verscheen. De bladen makers van de Geïllustreerde Jonge maand werd in Groningen het Ne- V derlands Stripmuseum geopend. Na kussel, het Franse Angoulême en Basel in witserland is Groningen de vierde Europe- stad met een stripmuseum. In het mu- ewn natuurlijk aandacht voor internatio- ale helden als Donald Duick en Kuifje, laar in Groningen wordt voor een breed •ubliek ook de geschiedenis van de stripcul- uur in Nederland uit de doeken gedaan; 'an Tom Poes tot Dirkjan, van de Familie loorzon tot Franka. ®rtig jaar na haar entree geldt Franka als en van de meest populaire striphelden van as land. De parmantige heldin is uitge lid tot lustobject en stripdiva. De crea- 1 van Henk Kuijpers heeft dan ook een éminente plaats gekregen in het Neder- ®ds Stripmuseum in Groningen. Kuij- »Franka houdt gelijke tred met de tijd- est." 'zijn werkkamer in Benneveld vragen we faak Kuijpers vijf favoriete strips te noe- en: Simpelweg om te achterhalen welke ispiratiebronnen de tekenaar van Franka °P na houdt. „Op nummer één: Fran- ["I1", antwoordt hij zonder aarzelen. „En •sikhet over Franquin heb, dan heb ik het Robbedoes. Ik ben opgegroeid met loes, met de klassieke avonturen- nP- Vanwege Robbedoes is Franka een 'onturenstrip." Ienk Kuijpers vertelt hoe eind jaren vijftig ipiccolo in een Vlaams tijdschrift zijn le- 01 veranderde. „Robbedoes is degene ge- ^1, waar ik mijn liefde voor strips aan te ^en heb. Dat is het ijkpunt, ik was toen of twaalf." „Mijn vader tekende. Met het tekenen van letters verdiende hij meer dan met zijn werk bij een kruidenier. Ik tekende. En mijn broer tekende. Na de hbs heb ik een tijdje met de gedachte gespeeld naar de kunstacademie te gaan. Maar in die tijd was kunst een ongewis beroep. Toen werd het een grafische opleiding. Tot ik na een jaar ontdekte, dat je dan drukker zou wor den." Er volgde een overstap naar een studie so ciologie, het tekenen ging ondertussen ge woon door. In 1973, een jaar voor zijn afstu deren, stapte hij met een stapel tekeningen over een filmmaatschappijtje binnen bij striptijdschrift Pep. „Ik mocht het meteen proberen, dat kon toen nog. Daarop ben ik naar huis gegaan en heb ik diezelfde dag een scenario geschreven." In 1974 ver scheen zijn eerste Franka-verhaal in Pep: Het misdaadmuseum. Groeimarkt Vanaf dat moment was er geen weg terug. Kuijpers viel met zijn neus in de boter. Strips vormden in de jaren zeventig in Ne derland, met popmuziek, dé groeimarkt voor de jeugd. Bij Pep kreeg hij alle ruimte zijn creatie Franka, het moedige meisje in een wereld vol misdaad en glamour, te ont wikkelen. „Bladen als Pep hadden pagina's nodig. Je kon complete verhalen voor ze te kenen. Avonturen met helden, met een op bouw, een handeling en een plot. In de geest van Tillieux en Hergé." Pep werd Eppo, Eppo werd Wordt Ver volgd. Kuijpers verhuisde naar Drenthe. Er kwamen kinderen, er moest geld komen. Stripmuseum Groningen Maar halverwege de jaren tachtig begon de interesse voor strips onder jongeren te da len. „Ik ben toen veel reclamewerk gaan doen. In de jaren tachtig heb ik 2,5 Fran- ka-album gemaakt, dat zegt genoeg." Vanaf 1990, het jaar waarin Kuijpers de Stripschapsprijs ontving, ging zijn produc tie weer omhoog. „Wat Franka gered heeft, is de Veronicagids. Toen alles in de stripbla den korter en sneller moest, kon ik daar he foto Dennis Beek/ANP le pagina's blijven maken." Onlangs ver scheen Kidnap, een nieuw album waarin de pronte heldin met de rode krullen tegen het decor van de Nederlandse showbizzwereld als koerier wordt ingeschakeld om losgeld over te brengen. Met achttien albums is Franka een van de langst lopende en succes volste stripseries in ons land. Het meisje, dat in 1974 door Kuijpers voor het eerst werd opgevoerd is uitgegroeid tot de onver valste diva van de Nederlandse strip. Dan te bedenken dat ze in haar debuutverhaal, Het misdaadmuseum, nog een bijrol speel de. „Maar al na een paar afleveringen in de Pep hadden ze niet meer over Het misdaad museum, maar over 'die strip met dat meis je'. Toen wist ik het wel", vertelt Kuijpers. Omgeven door veel mooie spullen - kunst, antiek, mode, auto's - ontwikkelde ze zich in gedrag en uiterlijk tot een onvervalste mannenfantasie. Seksualiteit „Al vanaf het begin krijg ik te horen, dat ik Franka als een lustobject neerzet", reageert de maker. „Ik zal de rol die seksualiteit in Franka speelt niet ontkennen, maar het is altijd terloops en het houdt gelijke tred met de tijdgeest. Kijk naar Olga Lawina in Agent 327 van Martin Lodewijk, die heeft zich ook zo ontwikkeld. En neem film, daar stopt seksualiteit ook al lang niet meer voor de slaapkamerdeur, dat gaat soms verder. In Franka is dat net zo. Maar ik ga geen con currentie aan met 'Rode oortjes'." Dat Franka er in de loop der jaren 'steeds beter uit gaat zien', komt voor een belang rijk deel door het medium waarvoor ze wordt gemaakt en de ruimte die hij krijgt, benadrukt de tekenaar. „De Pep en de Eppo/Wordt Vervolgd waren bladen voor jongeren, de abonnementen werden door hun ouders betaald. Daar hou je rekening mee bij het tekenen. De lezers van de Vero nicagids zijn jonge volwassenen, die beta len zo'n blad zelf. Dat heeft het uiterlijk van Franka ook veranderd. Inmiddels is de serie daar weg. Welke kant het nu opgaat, weet ik niet." De oorzaak dat zijn creatie na dertig jaar nog steeds niet is verouderd, denkt Kuijpers, zit 'm in de tijd en aan dacht die hij in Franka steekt. Onvermoei baar legt hij het belang van documentatie en onderzoek uit, hoe hij locaties bezoekt en gebouwen fotografeert. Stadsgezichten, huizen, schepen, auto's, alles zo gedetail leerd mogelijk. „Soms maak je fouten, le zers wijzen je daar op. Hergé tekende ooit pinguïns op de Noordpool. Toen de gelegen heid zich voordeed, heeft hij dat laten ver anderen." Bladerend door de reeks wordt duidelijk dat niet alleen Franka mooier is geworden, de decors en de scènes zijn dat ook. „Ik kan alles naar eigen hand zetten, in mijn tempo. Daardoor is het nog steeds interessant om te doen. Striptekenaars zijn arme mans-filmregisseurs", lacht Kuijpers. "Met het verschil, dat je als tekenaar niet met een budget van twintig miljoen, twee jaar lang, met tweehonderd mensen moet wer ken." Tot slot een waarschuwing voor de verzame laar. Vorig jaar kocht Kuijpers de rechten van alle Franka-albums terug met de bedoe ling ze opnieuw, eigentijds, uit te geven. „Ik ben nogal een verbeteraar", zegt hij. „Als je toch bezig bent, kun je het maar be ter goed doen. Als het nodig is en de verha len worden er beter van, pas ik die albums gewoon aan. Geschiedvervalsing? Toen de eerste Asterix verscheen, begin jaren zestig, zag dat er niet uit: allemaal vlekken. Dat is later allemaal aangepast. Achteraf mogen we daar blij om zijn." Joep van Ruiten

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2004 | | pagina 21