Zeeland niet klaar voor grijze golf
Van bedelaar tot fado-ster
Het hele leven denken over wat licht is
Inwoners Sluis praten
over hun woonkern
Duo danst in auto
voor Koninginnedag
lezers schrijven
Taal
Uitzetting
Ouderen
huisvesting
kunst cultuur
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge-
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Vorige week is in Zeeuws-
Vlaanderen een 'Eye Tech Cen
tre' geopend. Waarom niet een
oogldiniek? We doen - terecht -
ons best om voor ons Zeeuws
dialect een officiële status te
krijgen. Intussen verraden wij
dagelijks onze Nederlandse
taal. In allerlei toespraken en
reportages horen wij
- onze target is om...,
- dat is toch geen issue,
- we houden een workshop,
- we starten eerst een pilotpro-
ject,
- de linksback geeft een goede
assist,
- onze output bedraagt 30.000
ton, etc.
Dat de computertaal veelal En
gelse woorden kent is gezien de
afkomst begrijpelijk, maar ver
der zijn Nederlandse woorden
toch gemakkelij k en begrij peli j -
ker.
J.J. van Gent
Boulevard De Ruyter 112
Vlissingen
Dit moet me toch even van het
hart. Waar zijn we toch mee be
zig? Streng maar rechtvaardig?
Mensen uitzetten die proberen
hier in te burgeren, opleiding
hebben, kortom een positieve
bijdrage willen en kunnen leve
ren. Ik weet niet hoe ik dit netjes
moet zeggen, maar kan staats
secretaris Ella Kalsbeek niet
degenen uitzetten die zich rotla-
chen om ons systeem en het aan
alle kanten uitzuigen en uitbui
ten? Daar hoeven we dan ook
geen krantenberichten aan te
wijden, zoals o.a. in de PZC van
10 april, waar je je schaamt dat
je jezelf multicultureel noemt. I
Wederzijds respect, humaniteit,
rechtvaardigheid betekenen
pas iets als het van twee kanten
komt. Komt het maar van één
kant, terug naar waar je van
daan komt. Dat is streng, maar
rechtvaardig, vind ik.
Amanda Malone
Van Hogendorplaan37
Goes
vrijdag 19 april 2002
SLUIS - In gemeenschapscen
trum 't Zoute Vestje in Sluis
vindt 22 april de eerste bewo
nersbijeenkomst plaats van het
project Dorpsblik.
Sluis is een van de vijf kernen in
Nederland waar de methode
Dorpsblik in de praktijk wordt
gebracht. Inwoners krijgen tij
dens deze avond informatie
over het project en worden in de
gelegenheid gesteld zich aan te
melden. Ze kunnen binnen het
project meewerken aan het rea
liseren van een plek waar ieder
een met plezier woont. Aan de
hand van een door de inwoners
samengestelde vragenlijst wor
den cijfers en meningen verza
meld over hun woonkern. De
uitkomsten van het onderzoek
met aanbevelingen en actie
plannen worden voorgelegd aan
het gemeentebestuur.
Tijdens een tweede openbare
bijeenkomst met het gemeente
bestuur worden de voorstellen
besproken met de inwoners en
wordt tevens gekeken naar de
haalbaarheid van de plannen
Tijdens de eerste bijeenkomst
van maandag wordt een video
vertoond met fragmenten van
interviews met inwoners van
Sluis en concrete voorbeelden
van resultaten van de methode
in Vlaanderen.
Dorpsblik is een Nederlandse
proefversie van een methode,
die in meer dan drieduizend
dorpen in Engeland, Wales en
Schotland werd toegepast. Het
is tevens een samenwerkings
project tussen Engeland, Ne
derland en Belgisch Vlaande
ren. In Zeeland doet ook
Sluiskil mee aan Dorpsblik. De
bijeenkomst in 't Zoute Vestje
begint om 19.30 uur.
door Emile Calon
KOUDEKERKE - Gemeentebestuur
ders moeten als de wiedeweerga voor
dorpen en wijken structuurplannen
maken, waarbij ze zeer nadrukkelijk
rekening houden met de enorme vraag
naar ouderenwoningen. Alle vrije en
nog te saneren locaties in de centra
moeten exclusief bestemd worden
voor levensloopbestendige woningen
en ondersteunende diensten, vindt di
recteur F. Bordui van de Stichting
Voor Regionale Zorgverlening
(SVRZ).
Hij vreest dat de Zeeuwse samenle
ving onvoldoende beseft welke 'gi
gantische grijze golf op ons afkomt'.
Zijn cijfers zijn veelzeggend: over eni
ge jaren neemt het aantal 65+ers jaar
lijks met duizend toe en de 7 5+ers met
tweehonderd. Dat betekent dat alleen
al de behoefte aan het aantal ver
pleeghuisplaatsen voor demente be
jaarden jaarlijks in Zeeland met 32
stijgt. De Zeeuwse zorg is in het geheel
niet berekend op zo'n toename, weet
hij. Ookop het gebied van de volks
huisvesting valt er nog heel veel
te doen om te Zeeland voor te berei
den.
Wegstoppen
Bordui weet één ding zeker; de baby
boomers laten zich straks niet zo mak
kelijk wegstoppen in instellingen als
vorige generaties. Zelfs nu nog, aan
het begin van de 21e eeuw, zijn er ka
mers in zorginstellingen waar zes
bedden staan voor dementerende ou
deren.
Dat kan straks absoluut niet meer. De
Maagdenhuisbezetters en hun gene
ratiegenoten zullen stuk voor stuk 'en
terecht' privacy eisen. Ze zijn niet
alleen veel mondiger dan vorige gene
raties. Ze hebben ook nog eens de
rechters aan hun zijde. Want in ver
schillende zaken hebben magistraten
al laten weten dat er zorg geleverd
moet worden. Er is immers jarenlang
een flink deel van het salaris afge
roomd voor de Nederlandse zorgfond-
sen. Per werknemer gaat dat vaak om
honderdduizenden guldens.
De directeur voorziet dat ouderen
steeds langer thuis blijven wonen. Ze
zullen bovendien ook steeds hogere
eisen stellen aan de zorg. In dat ver
band maakt hij zich geen zorgen over
een toekomstig personeelstekort. De
babyboomers spreken immers zowat
allemaal Engels zodat het geen punt is
om straks verzorgd te worden door
Personeel uit het buitenland. Nog een
paar jaar en dan is het gewoon om
Directeur F. Bordui van de Stichting Voor Regionale Zorgverlening vindt dat er meer ouderen-gericht gebouwd moet worden. foto Lex de Meester
zorgpersoneel uit het buitenland te
halen.
Een omgekeerde beweging, zorgcen
tra verplaatsen naar goedkope loon-
landen, verwacht hij niet. Ouderen
willen immers hun laatste dagen toch
het liefst in hun eigen regio slijten.
De toekomst is aan zorg op maat in de
woonplaats, voorspelt hij. Kleine
zorgcentra in combinatie met dorps-
of wijkcentra en brede scholen zodat
op een centrale plaats alles voorhan
den is om een dorp of wijk leefbaar te
houden. Hij verwacht dat patiënten in
de niet zo verre toekomst na een zie
kenhuisbehandeling in zulke dorps
centra weer-op krachten komen. Hij
hoopt dat gemeentebestuurders dat
beseffen en doet een bijna emotionele
omroep om bij de dorpsplanning toch
vooral heel goed na te denken.
Behandeling op dorps- of wijkniveau,
dat is volgens hem de toekomst. Zijn
stichting is al bezig met dat uitplaat
sen. Zo wonen nu zes demente bejaar
den in een groepswoning in West-Ka-
pelle, twaalf patiënten in Vlissingen
en zes in Middelburg. Uiteindelijk zal
slechts een heel klein gedeelte van de
340 bedden van de stichting nog te
vinden zijn in een centrale instelling.
Daar worden dan de patiënten ver
pleegd die meestal door twee perso
nen tegelijk moeten worden geholpen
en anderen die zich zo gedragen dat zij
niet in een kleinschalige woonvorm
kunnen wonen. De anderen komen al
lemaal dichter bij de verschillende
kerktorens te wonen.
Bordui hoort niets dan lof over dat uit
plaatsen. Vooral van de dorpsbewo
ners zelf: Die beseffen immers dat ze
straks in hun eigen dorp kunnen blij
ven. Dat ze onderdeel uit blijven ma
ken van een gemeenschap. Als voor
beeld vertelt hij dat een van de West-
Kapelse cliënten een bij de dorps
jeugd zeer geliefde hond heeft. Die be
woner heeft dan ook de hele dag aan
loop. De andere vijf trouwens ook,
merkt de directeur elke keer als hij
daar komt.
Lange adem
Het moet Bordui wel van het hart dat
het opzetten van nieuwe zorgconcep-
ten een kwestie is van een zeer lange
adem.
Hij is trots dat het hem gelukt is een
zo'n concept in vijf jaar tijd uitge
voerd te krijgen. Daarvoor moest hij
wel keer op keer zelf allerlei instanties
benaderen en hen op het hart drukken
toch vooral voortvarend te handelen.
Dona Rosa treedt zondag op in het Arsenaaltheater in Vlissingen.
door Marius Roeting
VLISSINGEN - Drie jaar gele
den stond Dona Rosa, de
zangeres die zondag optreedt
in het Arsenaaltheater in
Vlissingen, met haar triangel
en haar escudobakje nog in
de straten van Lissabon. Blind
geworden door een hersenvlies
ontsteking tijdens haar vierde
levensjaar, overleefde ze in de
Portugese hoofdstad als bede
laar.
Haar handicap en haar afkomst,
in 1959 geboren in een straat
arm gezin, noodzaakte haar tot
het verkopen van tijdschriften
en loterijbriefjes, gesteund door
andere blinde daklozen.
Tussendoor zong Dona Rosa
met haar krachtige stem de Por
tugese stadsblues, de fado, op
straten en pleinen. Daar werd ze
ontdekt door de Weense impre
sario André Heller. Nu is ze de
belichaming van de ware fado,
de taal van de armen, de minder
bedeelden. Saudade zonder
franje, gehard door de werke
lijkheid, een puur levenslied uit
het hart.
Protestlied
De fado ontwikkelde zich in de
vorige eeuw als muziekstro
ming in de lugubere kroegen in
de achterbuurten van Lissabon.
Daar bezong de zelfkant van de
maatschappij de armoede, het
lijden en het onrecht, zonder dat
de fado een protestlied werd.
Men zong vooral over het ver
langen naar een beter oord. Het
bleef lange tijd de muziek van
de armen tot Amalia Rodrigues,
de onbetwiste en ongeëvenaar
de stem van de fado, het levens
lied uit Lissabon een internatio
naal aanzien gaf. De fado
verdween langzamerhand van
de kroegen naar de concertza
len. Net als de Griekse stads
blues de rebetika of de Argen
tijnse tango werd de muziekstijl
losgeweekt van de bron.
Met Dona Rosa keert de fado te
rug naar haar oorsprong. Ze be
zingt ontberingen, de zorgen en
het lijden, maar telkens met een
gevoel van vrijheid.
,,Ik wil geen vogel in een kooitje
zijn", reageerde ze ooit op de
suggestie dat een tehuis voor
blinden wel iets voor haar zou
zijn. In dit soort gevallen ant
woordt Rosa simpelweg met
haar stem en heft ze een onweer
staanbaar lied aan.
Ontdekking
De ontdekking van Rosa door
Heller leidde tot de opnamen
van de cd Ingredja do Nenino-
-dues (The stories of the street).
Tij dens die opnamesessies in het
Marokkaanse Marrakesh ont
moette ze het Bulgaarse koor
The Bulgarian voices Angelite
(voorheen Le Mystère des voix
Bulgares) waarmee ze vervol
gens twee tracks gezamenlijk
opnamen.
De Portugese accordeonist Ri-
cardo Dias, voormalig groepslid
vanBrigada Victor Jara, is sinds
die tijd haar vaste begeleider. In
haar enige Nederlandse optre
den in het Arsenaaltheater, zon
dagmiddag, wordt Dona Rosa
eveneens bijgestaan door
pianist Vincent d'Aversa en
multi-instrumentalist Joao
Godinho.
Concert: Dona Rosa in het
Arsenaaltheater in Vlissingen, zon
dag 21 april, aanvang 15.00 uur.
door Ingrid Huibers
GOES - Behalve gewoon rij
den, kun je in een auto
ook dansen. Dansers Yuri
Bongers en Anja Reinhardt,
beiden afkomstig van de
dansacademie in Tilburg, la
ten dat dinsdag 30 april zien.
Hun dansduet maakt deel uit
van de Koninginnedag-festi
viteiten rondom de Stenen
Brug.
,,In het begin stootten we
steeds ons hoofd, maar na een
tijdje went je lichaam aan zo'n
beperkte ruimte", vertelt Bon
gers. Hij heeft de voorstelling,
die vorig jaar tot stand kwam,
inmiddels vijf keer voor pu
bliek gedanst.
Irritaties
Begeleid door popmuziek,
triphop en techno bewegen
Bongers en Reinhardt deels in
en deels buiten de auto. Htm
dans verbeeldt de wederzijdse
irritaties van twee geliefden
tijdens een lange autorit.
Het duo wil met hun voorstel
ling vooral een publiek berei
ken dat niet vaak een theater
bezoekt. Bongers: „Om die
mensen te boeien hebben we
een toegankelijke ruimte ge
kozen om in te dansen. Ook het
verhaal is heel herkenbaar,
vooral voor jonge stelletjes."
De dansvoorstelling 'En deze
glimlach deed weer denken
aan een haas' is dinsdagmid
dag 30 april om half drie te
zien op het pleintje bij de Ste
nen Brug.
Behalve Bongers en Reinhardt
komen tijdens de Koninginne
dagviering, 30 april vanaf
twaalf uur 's middags, ook al
lerlei Goese dansers in actie.
De Stichting Dansz verzorgt
bijvoorbeeld een voorstelling.
Verder zullen de Salsadansers
uit de Goese Polder, volks
dansvereniging Vodago, de
Deltas wingers, dansschool
Janvier en Body Action hun
kunsten vertonen.
Jonge Goese en Bevelandse
kunstenaars krijgen 30 april
de gelegenheid hun werk te to
nen in een serie vrachtwagens.
De tien identieke wagens van
de Nederlandse Pakket Dienst
worden geparkeerd in de Ja
cob Valckestraat. Elke kunste
naar krijgt een vrachtwagen
toegewezen, waarin hij ver
volgens helemaal zijn gang
mag gaan. De laatste wagen in
de rij wordt gebruikt als infor
matie- en documentatiebalie.
Voorafgaand aan Koninginne
dag organiseert de Vereniging
Rondom de Stenen Brug zon
dag 28 april tussen twee en
vier uur een poëziemiddag in
café Baarends en boekhandel
De Koperen Tuin
Optredens van zowel profes
sionele als amateurdichters
zullen worden afgewisseld
met muziek. Ook is er een open
podium waarop liefhebbers
gedichten van zichzelf of werk
van anderen kunnen voordra
gen.
Koninginnenacht, in sommige
steden een begrip, wordt in
Goes in café Baarends gevierd.
Vanaf 's avonds negen uur
wordt er gezorgd voor muziek
en acts.
door Ernst Jan Rozendaal
GOES - Wie het werk ziet van
schilder Joo Karman dat is ten
toongesteld bij Arte, non vi in
Goes, kan zich moeilijk voor
stellen dat hij als fijnschilder is
begonnen. Vrijwel uitsluitend
zijn het abstracte werken in één
kleur met een reliëfpatroon van
vlakjes, driehoekjes of lijntjes.
Toch verschilt zijn recente werk
in wezen niet van zijn vroegere
schilderijen, vindt de kunste
naar. Van begin af aan is het
licht zijn onderwerp geweest.
Lux Aeterna (eeuwig licht) heet
de expositie van schilderijen en
enkele computerprints. Kar
man is een goede vriend van Leo
Nooteboom, eigenaar van het
reclamebureau Arte, non vi. Die
wilde het vijftienjarig bestaan
van zijn bedrijf anders vieren
dan alleen met een borrel voor
intimi en vroeg daarom de in
Zuid-Frankrijk woonachtige
schilder een tentoonstelling in
te richten. Arte, non vi heeft die
voorzien van een kleine, mooi
verzorgde catalogus, die niet
zou misstaan bij een expositie in
een museum of galerie.
In kortbestekis daarin beschre
ven dat Karman na zijn oplei
ding aan de Rotterdamse kunst
academie - onderbroken door
een studie van de vroeg-Itali-
aanse schilderkunst - via klas
sieke schilderijen en lichtinstal
laties begin jaren negentig
uitkwam op zijn minimalisti
sche schilderijen.
De kunstenaar wil die ontwik
keling graag toelichten. „Het
fijnschilderen was zeer belang
rijk", vertelt hij. „Allereerst is
dat een middel om te kijken wat
je allemaal kunt met verf. Cru
ciaal is het gegeven hoe licht de
kleur beïnvloedt. Daarover
heeft Leonardo da Vinei al een
tractaat geschreven en vanaf de
Renaissance zie je dat terug in
het werk van vele schilders, tot
iemand als Carel Willink aan
toe. Licht eet de kleur op, scha
duw versterkt de kleur. Heel be
langrijk, maar ook moeilijk is
daarbij het gebruik van omber.
Dat is de gemeenste goedje dat
je op een schilderij kunt gebrui
ken, omdat pas na jaren - als het
schilderij zogezegd terugzakt in
zijn kleur - duidelijk is welk ef
fect dat precies heeft. Voor het
fijnschilderen is dus een grondi
ge kennis nodig van verf en
kleur. Nog belangrijker is het
dat die manier van schilderen je
als kunstenaar leert kijken."
Als Karman het heeft over kij
ken dan bedoelt hij oog hebben
voor de invloed van licht op
vorm en kleur. In de loop der ja
ren is hij de vorm in zijn werk
gaan reduceren. „Ik wilde me
nog meer concentreren op de
werking van het licht. Ik vond
dat een voorstelling, zoals een
fijnschilder die weergeeft, de
aandacht daarvan afleidde. Wat
doet het licht? Dat is wat ik wil
laten zien."
Breking
Dat leidde tien jaar geleden tot
schilderijen onder de titel 'Ré-
fraction'. Vrij vertaald: de bre
king van het licht. Al het werk
dat Karman in Goes toont is een
variatie op dat thema. Hij schil
dert bijvoorbeeld opbollende
panelen in zwart en wit ('Blanc
et npir'). Elke plek daarvan
zorgt voor een andere licht-
weerkaatsing. 'Diffraction' is
een fors paneel in witte acryl
verf met stukjes karton die in
lange, regelmatige rijen als
luikjes openstaan. In 'Refrac
tion metrique' gaat het om pa
troon (zeven rijen van zeven)
van uitgesneden driehoekjes die
als afdakjes naar voren staan.
Ondanks het strenge ritme ogen
de schilderijen allerminst me
chanisch. De hand van de schil
der blijft zichtbaar.
Karman zegt met zijn schilde
rijen het licht te willen pakken.
„Ik wil mijn publiek nergens
van overtuigen. Ik wil ze alleen
opmerkzaam maken op wat het
licht doet. Ik hoop dat ze daar
over gaan nadenken. Net als ik.
Ik kan mij helemaal vinden in de
uitspraak van Albert Einstein
dat hij zijn hele leven wilde na
denken over wat licht precies
is."
Dat is dan ook het motto van de
catalogus geworden: For the
rest of my life I want to reflect on
what light is.
Expositie Joo Karman, tot eind
mei bij Arte non vi (boven de
Koorschool in de Singelstraat)
in Goes, doen vri open van 12 tot
17 uur.
Advertentie
rie\*9e(
foto Willem Mieras
Mtmmm
*ft ÏJ-UXS,, V
ïr
ft. R ft* .(..S S
3 s «5IjiS II ft t1
,n y
V" fcVi t S V s i 1 1
11 -v v t- y v i f vx.v .vi- £-> X-xs--*
kis *Vï O V k» *>■-■ *t»
V VX*** HÜU V
VS
Sc V* f
Het schilderij Diffraction van Joo Karman in één van de kantoren van Arte non vi in Goes.
