Khatami stevent af op grote zege
PZC
Nederland gooit hoge ogen in
race om luchtvaartbureau EU
Chirac biedt EU-partners
plaats onder atoomparaplu
Zware gevechten in
noorden Macedonië
VS bemiddelen op
twee fronten tussen
Israël en Palestijnen
Hervormingsgezinde president Iran krijgt massale steun kiezers
Dossier-Kohl
gesloten na
betaling boete
Japanner richt bloedbad aan op school
Vonnissen moordzaak bisschop
Irak in handelsalliantie
Australië verbiedt klonen mensen
BSE buiten West-Europa
Papon moet in cel blijven
McVeigh staakt verzet
tegen terechtstelling
zaterdag 9 juni 2001
«anonze redactie buitenland
TEHERAN - De hervormings
gezinde Iraanse president Kha
tami stevent af op een overtui
gende overwinning bij gisteren
gehouden presidentsverkiezin
gen. De eerste uitslagen geven
hem een zeer grote meerderheid
van de stemmen in de twee be
langrijkste provincies van het
land.
Khatami ligt straatlengtes voor
op de andere kandidaten in de
provincies Ispahan en Fars, zo
meldden lokale functionaris
sen. Uit een peiling van het
Iraanse persbureau IRNA krijgt
Khatami circa driekwart van
alle stemmen. Het persbureau
liet woensdag en donderdag
opinieonderzoek doen, waaruit
bleek dat 74 procent van de kie
zers de voorkeur geeft aan Kha
tami. De conservatieve kandi
daat Ahmad Tavakoli zou
twaalf procent krijgen.
Khatami behaalde in 1997 ze
ventig procent van de stemmen.
Als hij gisteren evenveel of meer
stemmen zou krijgen, dan wordt
dat gezien als een grote over
winning voor de hervormers.
Fraude
Deze uitslag zou Khatami mo
gelijk ook meer speelruimte ge
ven om hervormingen door te
kunnen voeren.
De Raad van Toezicht op de
Grondwet, een orgaan dat door
conservatieven wordt gedomi
neerd, meldde gisteren dat er
meerdere onregelmatigheden
bij de stembusgang zijn gecon
stateerd. Deze zouden 'het be
lang van het volk schaden'. Ook
de campagneleider van de con
servatieve kandidaat Ahmad
Tavakoli verklaarde dat er zou
zijn gefraudeerd ten gunste van
'een kandidaat'. Hij doelde op
Khatami.
Maar het ministerie van Bin
nenlandse Zaken sprak de be
weringen tegen. Er zou geen
enkele melding van onregelma
tigheden zijn binnengekomen.
Het ministerie beschuldigde de
conservatieve Raad van Toe
zicht juist van een gebrek aan
samenwerking bij de organisa
tie van de verkiezingen. Omdat
gisteren bleek dat de opkomst
groter was dan verwacht, moes
ten er meer stembiljetten en
stembussen worden aange
voerd. De stemlokalen in delen
van het land bleven twee uur
langer open.
De definitieve uitslag van de
verkiezingen zal in de loop van
vandaag bekend worden ge
maakt. De uitslag is pas geldig,
als de Raad van Toezicht op de
Grondwet de uitkomst heeft
goedgekeurd. RTR/AFP
BERLIJN - De Duitse justitie
heeft de zaak rond ex-bonds-
kanselier Helmut Kohl defini
tief gesloten. Kohl heeft 330.000
gulden betaald en ontkomt
daarmee aan vervolging in de
zwartgeldaffaire rond zijn par
tij de CDU.
De oud-bondskanselier accep
teerde eerder dit jaar een schik
kingsvoorstel. Tot gisteren had
hij de tijd het geld over te ma
ken. De helft van het bedrag
gaat naar de Duitse staat, de rest
is bestemd voor een liefdadig-
heidsdoel.
Kohl heeft toegegeven 2,3 mil
joengulden aan giften te hebben
ontvangen. Tegen de regels in
hield hij het geld buiten de par
tijboekhouding. Kohl deed dat
omdat hij de gulle gevers anoni
miteit had beloofd.
De Duitse grondwet verplicht
partijen schenkingen aan te ge
ren.
De CDU werd er uiteindelijk
met beter van. De partij kreeg
eenenorme boete. Om de schade
goec te maken, zamelde Kohl
vorig jaar bijna negen miljoen
gilleen in voor zijn partij. Ook
nam hij een hypotheek op zijn
huis.
Deze boetedoening was voor het
Openbaarministerie aanleiding
een schikking voor te stellen.
DPA/AFP/RTR
Een Iraanse vrouw wacht voor een enorm portret van de geestelijke leider ayatollah Khamenei op haar beurt in een stembureau in Teheran.
foto Damir Sagolj/RTR
door Henk Glimmerveen
PARIJS - De Franse president
Chirac heeft zich gisteren in een
toespraak in een prestigieus de
fensie-studiecentrum in Parijs
vierkant gekeerd tegen de plan
nen van de Amerikaanse presi
dent Bush om een anti-raket-
tenschild in de ruimte te
ontwikkelen. Chirac wil juist
dat de belangrijkste Europese
partners zich aaneensluiten om
te voorkomen dat een wapen
wedloop in de ruimte ontstaat.
Chirac ging zelfs zover de EU-
lar.den een plaatsje aan te bie
den onder de Franse atoompa
raplu. Overigens liet hij er in één
adem op volgen dat de Franse
president de enige blijft die be
slist over het inzetten van de
Franse atoomraketten. De vei
ligheid van Frankrijk zal nog
vele jaren moeten worden gega
randeerd door de nucleaire af
schrikking van het Franse
atoomprogramma 'Force de
Frappe', aldus Chirac.
Frankrijk onderkent volgens de
president het gevaar van proli
feratie van ballistische raket
ten. „Wij hebben alleen een
andere inschatting (dan de
Amerikanen) van de mate van
het gevaar", zo zei hij. Inde visie
van de Franse president is het
ruimteschild van Bush in strijd
met het ABM-verdrag van 1972
van onze redactie buitenland
SKOPJE - Het Macedonische
leger heeft gisteren zware strijd
geleverd met de Albanese rebel
len in het gebied ten noorden en
noordoosten van de hoofdstad
Skopje. De strijdkrachten voer
den artilleriebeschietingen uit
op de stad Kumanovo en op de
omgeving van de dorpen Slup-
eane en Matejece.
een woordvoerder van
de strijdkrachten probeert het
leger met de actie bij Kumanovo
een'humanitaire ramp' te voor
konen. Zij wil de watervoorzie
ning voor de honderdduizend
mensen in het gebied veiligstel
len en de evacuatie van de bur
gers uit het strijdgebied moge
lijk maken.
Raketwerper
Een woordvoerder van de rebel-
0—0 U£K zei gister
ochtend dat het leger probeert
de stellingen van de rebellen bij
Advertentie
Slupcane en Matejec in te ne
men, maar dat de rebellen dat
verhinderen. Het U£K gebruikt
zware mitrailleurs en raketwer
pers om de militairen van het le
ger op afstand te houden.
Rebellen werden gisteren gesig
naleerd slechts tien kilometer
van de hoofdstad Skopje. Oog
getuigen meldden dat ze UQK-
strijders bewapend met auto
matische geweren in een auto
hadden zien zitten in Aracinovo
iets ten oosten van de hoofd
stad.
Bang
Duizenden mensen vluchtten de
afgelopen dagen uit Aracinovo
omdat ze bang waren dat de ge
vechten in nabijgelegen dorpen
zouden overslaan naar hun
woonplaats. Volgens Skopje is
het plaatsje echter stevig in Ma
cedonische handen.
De Macedonische premier Ge-
orgijevski heeft gisteren gezegd
dat hij afziet van het uitroepen
van de oorlogstoestand. Na
overleg met president Trajk-
ovski en de leider van de soci
aaldemocraten deelde hij mee
dat hij voorstander is van 'ver
dere energieke militaire actie
tegen de Albanese extremisten'.
Hij veroordeelde de Macedo-
niërs die de afgelopen dagen
winkels en woningen van Alba
nezen in een aantal steden in
brand hebben gestoken. In de
nacht van donderdag op vrijdag
staken inwoners van de stad Bi-
tola huizen en winkels van Al
banezen en moslims in brand.
DPA/AFP/RTR
en dreigt het te leiden tot een
nieuwe wapenwedloop 'met de
sastreuze gevolgen voor de hele
wereld'.
Chirac ziet veel meerin handha
ving van de bestaande structu
ren, in de eerste plaats natuur
lijk de 'Force de Frappe'. Zijn
aanbod aan de Europese part
ners om gebruik te maken van
het Franse atoomprogramma is
vrij verrassend. Frankrijk heeft
zich tot dusver op defensiege
bied weinig gelegen laten liggen
aan de NAVO, waarvan de
meeste EU-landen deel uitma
ken. Volgens Chirac is het Fran
se aanbod een gevolg van de
'natuurlijke en groeiende on
derlinge solidariteit van de EU-
landen'. Chirac hield een vurig
pleidooi voor verhoging van de
defensie-uitgaven van de Euro
pese landen.
De Franse defensie-politiek, zo
besloot hij, zal nog lange tijd
rusten op drie 'fundamentele'
uitgangspunten: respect voor de
rechtsorde, de modernisering en
europeanisering van het defen
sieapparaat en de duurzaam
heid van de nucleaire afschrik
king. GPD
Na het bloedbad werden de leerlingen verzameld op het speelterrein.
van onze redactie buitenland
TOKIO - Een 37-jarige man heeft gisteren op een
basisschool in het Japanse Ikeda, vlakbij Osaka,
een bloedbad aangericht. De man stak 26 kinde
ren en drie leerkrachten neer. Zeker acht leerlin
gen, voor het merendeel meisjes, zijn aan hun ver
wondingen overleden.
Enkele kinderen en een onderwijzer zijn er slecht
aan toe. Het is onbekend wat het motief is van de
dader.
Volgens de politie liep de man in de ochtend het
door Mare Peeperkorn
BRUSSEL - De Europese Unie
stevent af op een akkoord over
de vestigingsplaats van acht
nieuwe Europese agentschap
pen. Tijdelijk EU-voorzitter
Zweden heeft een 'totaalpak
ket' samengesteld, dat volgende
week aan de vijftien EU-rege-
ringsleiders moet worden voor
gelegd die elkaar komende vrij
dag in Gotenburg ontmoeten.
Nederland is in de race voor Eu
ropees Agentschap voor lucht
vaartveiligheid, met Hoofddorp
als zetel.
De verdeling van de EU-instel-
lingen over de lidstaten is een
politiek zeer gevoelige zaak. De
vestiging van een bureau brengt
immers banen, geld en prestige
met zich mee, wat de intensieve
lobby vanuit vele hoofdsteden
verklaart. De Zweedse premier
Persson heeft afgelopen weken
zijn EU-collega's indringend
gevraagd wat hun voorkeuren
zijn. Door in één keer de hoofd
zetel van acht agentschappen te
regelen, hoopt Zweden iedereen
een beetje tevreden te stellen.
Veruit het meest prestigieuze
agentschap is de Europese
Voedselautoriteit (EVA). Deze
waakhond over de voedselvei
ligheid moet begin volgend jaar
operationeel zijn. Op den duur
werken er ruim driehonderd
mensen, met een budget van
honderd miljoen gulden per
jaar. Finland heeft Helsinki
kandidaat gesteld, maar ook
Italië (Parma), Spanje (Barcelo
na) en Frankrijk (Lille) dingen
mee.
EU-voorzitter Zweden steunt
buurman Finland, maar vindt
de Europese Commissie tegen
over zich. De Commissie - het
dagelijks bestuur van de EU -
benadrukt dat nogal wat Brus
selse ambtenaren en Commissa
rissen de vergaderingen van de
Voedselautoriteit moeten bij
wonen. Om onnodig reizen te
voorkomen, kiest de Commissie
voor Luxemburg als vestigings
plaats van de EVA. Zij wordt
daarin gesteund door vele ande
re lidstaten, waaronder Neder
land.
Hoofddorp
Het luchtvaartagentschap EA-
SA (European Aviation Safety
Agency) is eveneens gewild. In
dit bureau komen 150 mensen te
werken. De EU reserveert hier
voor zestig miljoen gulden per
jaar. Hoofddorp heeft als troef
dat de voorloper van de EASA -
de Joint Aviation Authority - er
al is gevestigd. Om zijn verzoek
kracht bij te zetten, ziet het ka
binet af een claim op de toekom
stige zetel van 'Eurojust', het
nog op te zetten bureau voor jus-
titiële samenwerking in de EU.
Het kabinet heeft lange tijd ge
aasd op Eurojust, omdat het
goed zou passen bij Europol
(politiesamenwerking) dat in
Den Haag is gehuisvest.
Derde belangrijke post is het
Maritiem Agentschap (veiliger
GUATEMALA-STAD - Drie oud-militairen en een hulpbis
schop zijn gisteren door een rechtbank in Guatemala schuldig
bevonden aan de in 1998 gepleegde moord op bisschop en
mensenrechtenactivist Juan Gerardi. De oud-militairen zijn
elk veroordeeld tot dertig jaar gevangenisstraf, de Gerardi's
hulpbisschop Mario Orantes kreeg twintig jaar.
Twee dagen voor zijn dood verscheen een rapport waarin Ge
rardi het leger verantwoordelijk stelde voor de dood van het
overgrote deel van de 200.000 burgers die om het leven kwa
men in de 36 jaar durende burgeroorlog in Guatemala. AP
BAGDAD - Vier landen in het Midden-Oosten, Egypte, Syrië,
Libië en Irak, hebben een economisch verdrag gesloten, heeft
het dagblad Al-Iraq gisteren gemeld. De regeringen kwamen
overeen de onderlinge handelsbeperkingen weg te nemen. Zo
heffen de vier landen in de toekomst geen importbelasting
meer op eikaars goederen.
De Iraakse minister van Handel noemde het akkoord een Ara
bische overwinning op de pogingen van de Verenigde Staten
en Groot-Brittannië om Irak onder de duim te houden. Tegen
Irak is al meer dan tien jaar een internationaal handelsem
bargo van kracht. AP
CANBERRA - Australië gaat het klonen van mensen verbie
den. De nationale regering en de regeringen van de deelstaten
zijn het gisteren eens geworden over uniforme wetgeving. Die
laat de deur open voor het klonen van menselijke stamcellen
voor medische-wetenschappelijk onderzoek.
Voordat een besluit wordt genomen over het al dan niet toela
ten van het klonen van stamcellen, wacht de regering de resul
taten van een brede maatschappelijke discussie af.
Wetenschappers hebben Australië gevraagd in navolging van
Groot-Brittannië het klonen van mensen te verbieden. Lon
den blokkeert echter niet medisch-wetenschappelijk onder
zoek met stamcellen. Stamcellen zijn basiscellen die tijdens
de embryonale ontwikkeling tot een willekeurig orgaan kun
nen uitgroeien. RTR/ANP
PRAAG - In Tsjechië is bij een koe BSE vastgesteld. Dat heeft
minister Fencl van Landbouw gisteren in Praag bekendge
maakt. Het is voor het eerst dat buiten West-Europa de gekke-
koeienziekte is geconstateerd.
Naar aanleiding van het BSE-geval in Tsjechië hebben ver
scheidene andere Oost-Europese landen voorzorgsmaatrege
len genomen. Slowakije en Polen voeren voorlopig geen Tsje
chisch rundvlees meer in. Hongarije importeert alleen vlees
waarvan vaststaat dat het BSE-vrij is. RTR/AFP
STRAATSBURG - De tot tien jaar cel veroordeelde hoogbe
jaarde Franse oorlogsmisdadiger Maurice Papon blijft in de
cel. De gevangenisstraf waartoe de inmiddels negentigjarige
Papon in 1999 is veroordeeld wegens medeplichtigheid aan
misdrijven tegen de menselijkheid, is niet mensonterend. Het
Europese Hof van de Rechten van de Mens in Straatsburg
heeft dat gisteren beslist.
Papons advocaten waren in beroep gegaan tegen het vonnis
omdat ze de uitvoering daarvan wegens de hoge leeftijd en de
slechte gezondheidstoestand van hun cliënt onmenselijk von
den.
Papon is opgesloten in de Parijse Santé-gevangenis en staat
onder voortdurende medische controle. ANP
tie te realiseren en woorden om
te zetten in daden, aldus Burns.
Het was de eerste ontmoeting
van veiligheidsfunctionarissen
sinds de zelfmoordaanslag in de
Israëlische stad Tel Aviv, op 1
juni, waarbij twintig jongeren
werden gedood. Kort na de
bloedige aanslag kondigde de
Palestijnse president Arafat een
staakt-het-vuren af. Sindsdien
is er duidelij k sprake van een af
name van de gewelddadighe
den.
foto Yomiuri Shimbun/AP
schoolgebouw binnen en stak hij met een vijftien
centimeter lang keukenmes in op de kinderen die
tussen de zes en twaalf jaar oud zijn.
De politie identificeerde de dader als de 37-jarige
Mamoru Takuma. Hij werkte eerder als conciërge
op een basisschool in een andere stad. Daar werd
hij in maart 1999 ontslagen omdat hij verdovende
middelen in de thee van vier leraren had gestopt,
maar hij werd nooit vervolgd omdat hij psychi
sche problemen had, aldus de politie in de nabij
gelegen stad Itami. Volgens het persbureau Jiji
stond de man bekend als psychisch gestoord.
RTR/AFP/AP
van onze redactie buitenland
RAMALLAH - Onder bemidde
ling van de Verenigde Staten
zijn Israëlische en Palestijnse
veiligheidsfunctionarissen gis
teren bijeengeweest om te pro
beren het wankele staakt-het-
vuren in het Midden-Oosten een
vastere basis te geven. Doel van
het gesprek was na een onder
breking van acht maanden de
samenwerking weer op te pak
ken.
De hoofden van de Israëlische
en Palestijnse geheime dienst
spraken in de stad Ramallah op
de Westelijke Jordaanoever met
de directeur van de Amerikaan
se geheime dienst CIA. Over het
verloop van de ontmoeting zijn
geen officiële mededelingen ge
daan. In Palestijnse kringen
heette het dat het overleg 'posi
tief' was verlopen.
Tegelijkertijd had VS-gezant
Burns afzonderlijke gesprekken
met de Palestijnse president
Arafat en de Israëlische premier
Sharon. De Amerikaan noemde
het gesprek met Arafat con
structief. De partijen proberen
in het gebied een stabiele situa-
Mortieren
Toch was het gisteren op enkele
plaatsen onrustig. Militante Pa
lestijnen vuurden mortiergra
naten af op een joodse nederzet
ting in de Gazastrook. Volgens
de Israëlische radio is niemand
gewond geraakt. Bij een inci
dent op Gazastrook waarbij met
stenen werd gegooid, raakten
een Israëliër en twee Palestijnen
gewond.
Volgende week gaat VN-secre-
taris-generaal Kofi Annan naar
het Midden-Oosten. Hij pro
beert een politieke oplossing
voor het voortslepende conflict-
te vinden, zo maakte zijn
woordvoerder Eckhard gisteren
bekend. AFP/ANP/DPA/RTR
scheepvaart). Hiervoor hebben
onder meer Frankrijk (Cher
bourg), Italië (Genua) en Portu
gal (Lissabon) interesse ge
toond. Cherbourg gooit hoge
ogen, omdat Frankrijk na de
ramp met de olietanker Erika
voor de kust van Bretagne, zich
fors heeft ingespannen voor vei
liger schepen.
Troostprijzen
Naast de drie grote instellingen
zijn er vijf 'troostprijzen' te ver
delen. Het gaat onder meer om
een Informatietechnologie
Veiligheidscentrum, de Politie
academie, eerdergenoemde Eu
rojust, een Instituut voor Veilig
heidsvraagstukken en een EU-
satellietcentrum. Dit laatste
centrum bestaat al in Spanje,
maar moet dringend worden ge
moderniseerd.
EU-voorzitter Zweden beaamt
een totaalpakket klaar te heb
ben. maar houdt de precieze
verdeling van de posten angst
vallig geheim. GPD
door Erik Beijen
DENVER - Timothy McVeigh
geeft de strijd tegen zijn execu
tie op. Hij is ter dood veroor
deeld voor zijn aandeel in de
bomaanslag in Oklahoma City
in 1995. Daarbij kwamen 168
mensen om het leven en raakten
honderden mensen gewond.
De terechtstelling van McVeigh
(33) staat gepland voor aan
staande maandag in Terre Hau
te in de staat Indiana.
McVeigh nam zijn besluit nadat
een Amerikaans federaal hof
van beroep in Denver donder
dag een verzoek om uitstel van
de executie had afgewezen. Ad
vocaat Robert Nigh van
McVeigh zei kort na de uit
spraak van het hof dat zijn cli
ënt had besloten niet verder in
beroep te gaan om zijn executie
te voorkomen. „Hij wil nu de
laatste benodigde voorberei
dingen treffen zodat hij klaar is
om maandag te sterven", aldus
Nigh
In hun vonnis stelden de drie
rechters van het hof dat 'zelfs
indien uitgegaan wordt van
fraude (door de federale politie
FBI), McVeigh er totaal niet in is
geslaagd aan te tonen op welke
gronden uitstel zou kunnen
worden verleend'.
Beroep
De advocaten van de verdachte
hadden nog de mogelijkheid om
beroep aan te tekenen bij Ame
rikaanse Hooggerechtshof.
Maar dat zullen zij niet doen,
omdat McVeigh er geen prijs op
stelt.
Vorig jaar december nam Mc
Veigh een soortgelijk besluit.
Hij veranderde pas vorige
maand van mening toen de FBI
bekendmaakte dat zij zo'n vier
duizend documenten niet aan
de rechter ter beschikking had
den gesteld tijdens het proces in
1997. RTR/ANP
