Wachten in weelde
Bejaarden kiezen
steeds vaker voor
luxe verpleeghuizen
in deze bijlage
I reportage 25
zaterdag 17 juni 2000
Op de parkeerplaats achter de
statige witte villa staat een
oude Renault 4 en een Fiat
Cinquecento. Niet het soort
wagenpark dat je zou verwachten
bij het kapitale pand aan de
Kennemerweg in Bloeraendaal.
Maar dit is dan ook geen doorsnee
optrekje. Dit is De Villa. In het pand
worden 12 welgestelde ouderen
verpleegd. Tegen betaling van zo'n
honderd tot honderdvijftigduizend
gulden per jaar krijgen ze
verpleeghuiszorg op de maat die ze
gewend zijn. Het blik voor de deur is
van het personeel.
Ouderdom komt met gebreken, maar
geldgebrek hoort daar steeds minder
bij. Meer en meer Nederlanders kunnen
zich de luxe van een particulier verpleeg
huis veroorloven. Zo veel zelfs dat inmid
dels vergevorderde plannen bestaan voor
de bouw van veertig particuliere ver
pleeghuizen, waaronder een dertigtal ap
partementen in Koudekerke van de
Stichting voor Regionale Zorgverlening
(SVRZ). Naast bestaande instellingen,
maar zonder de zo gevreesde nadelen er
van zoals gedeelde kamers en de tucht van
het bedrooster.
,Ze zorgen goed voor mehet is alleen niet
te betalen. Je geeft hier alle centen uit die
je in de rest van leven vergaard hebt." Hij
zegt het met een vleugje bitterheid, maar
in de wetenschap dat het alternatief voor
hem onverdraaglijk zou zijn. Frans Bolier
(82) werd vier jaar geleden getroffen door
een hersenbloeding. Het was kantje
boord. Maar de bloeding veroorzaakte
een blijvende verlamming aan zijn rech
terzij Bij na een half jaar lag de voormalig
hoofdredacteur en later topman van een
multinational machteloos in het zieken
huis. Wachtend op een plek in het Haar
lemse verpleeghuis Zuiderhout. Iedere
drie weken kwam er iemand langs om te
melden dat hij nog even geduld moest
hebben. Maar het spookbeeld van een
permanent verblijf in een verpleeghuis
greep Bolier naar de keel. „Ik was daar
wel eens geweest. Een huis vol rolators en
rolstoelen waar de mensen allemaal op de
dood zitten te wachten. Een doorgangs
huis naar de eeuwigheid."
De Villa bood uitkomst. Terwijl hij aan
zijn borreltje nipt zwaait hij om zich heen
De zon gluurt vanaf het uitgestrekte ga
zon naar binnen op de breedbeeld-tv in de
woonkamer. Ook beschikt hij over een
aparte slaapkamer en een kleine badka
mer met kitchenette. ,,Je kunt hier nog je
eigen leven leiden", legt hij uit.Ik bepaal
zelf wanneer ik naar bed ga en wanneer ik
er weer uit kom. Ik druk gewoon op een
knopje en dan staan ze aan m'n bed. Het
personeel is heel aardig, schattige zusters
zijn het."
„Het eten is redelijk. Geen kaviaar of zo,
als j e dat mocht denkenZe laten j e hier in
j e waardedat is het belangrij kste. Je kunt
hier oud worden. De mensen die hier wo
nen zijn volhouders. Sinds ik hier woon
zijn er twee dood gegaan en die ene was
bijna honderd."
Filosofie
Nadat hij Beethoven op nul heeft ge
draaid, legt Jaap de Kroes uit wat de filo
sofie van De Villa is. „We bieden hier in
tensieve zorg aan meer bemiddelden. Er
woont hier een rechter, een hoogleraar,
een ex-directeur van VNU, twee wedu
wen van aannemers enzovoorts. Niet'de
superrijken zoals Heineken, die regelt zo
iets bij hem thuis, maar de groep daaron
der." Mensen blijven in principe tot hun
dood in De Villa wonen. Tenzij ze een be
dreiging voor zichzelf of de andere bewo
ners vormen. De aftakeling is soms te
confronterend voor de anderen. Die heb
ben zo iemand nog betrekkelijk mobiel
zien binnen komen."
Personeelsproblemen kent De Villa nau
welijks. Wel is De Kroes kritisch op wie hij
in dienst neemt. Een zekere mate van be
schaving is gezien de clientèle gewenst.
„Maar dat geldt ook voor de bewoners.
Geld alleen is niet voldoende, ik kijk ook
of iemand in de groep past. Een eigenaar
van een sloopbedrijf zie ik hier zo snel niet
passen. Ik heb een staf van 23 mensen
waarmee ik één op één zorg kan verlenen.
Vooral herintreders doen het goed. Die
hebben vaak zelf ook allerlei wensen om
flexibel te werken. In de reguliere zorg
lukt dat vaak niet." Meer betalen dan de
gewone verpleeghuizen doet De Kroes
niet. Het aantrekkelijke werk in een klein
huis waar tijd voor de mensen gemaakt
kan worden zorgt er voor dat het ziekte
verzuim laag is en de doorstroming ge
ring.
Verongelijkt
Verongelijkt blijft ze met haar rolstoel op
de drempel van haar kamertje staan. De
doordringende urinelucht in de lange
gang schijnt haar niet te derenmaar boos
is ze toch. „Zuster, ik wil naar bed. Waar
om kom je me niet helpen." Met een ver
moeide schouderophaal heft de aange
sproken zuster haar handen ten hemel.
„Ik heb er maar twee van deze mevrouw
Van Dijk. U bent straks aan de beurt."
Hermien Kosian, directeur van verpleeg
huis Wittenberg probeert het uit te leg
gen. „Er is iemand ziek mevrouw Van
Dijk. Ze kan u nu echt even niet helpen."
Mevrouw Van Dijk is een van de in totaal
52 bewoners op de afdeling die Kosian
laat zien. „Normaal werken hier vijf men
sen maar vanavond is er een ziek. Dus ga
er maar aanstaan, met vier man vijftig
mensen naar bed brengen."
In Wittenberg wonen 166 bewoners.
Dankzij de financiële steun van de Evan
gelisch Lutherse Gemeente is het huis in
staat af en toe wat extra's te doen. Zo werd
mede dankzij de gemeente het binnen
plein van het achttiende eeuwse pand,
waar de buste van Maarten Luther streng
op neer kijkt, van een glazen overkapping
en vloerverwarming voorzien.
Directeur Kosian is strijdbaar tot het bot,
maar niet blind voor de realiteit. „Ik ben
trots op mijn organisatie. Iedereen werkt
zich hier te pletter. Maar hier worden
mensen vooral ongelukkig. Niemand wil
hier wonen en niemand wil hier werken.
Er is iets vreselijk mis met de verpleeg
huiszorg in dit land. Daar zou de discussie
over moeten gaan. In de zorg is veel te wei
nig geld en nu hebben we het allemaal in
eens over 8000 mensen die particuliere
zorg zouden kunnen krijgen. De politiek
kan zich beter druk maken over de vraag
of de basiszorg wel in orde is. Nu, dat is
duidelijk niet het geval. Na een hersen
bloeding ben je een gevangene in je eigen
lichaam. Die mensen schreeuwen om da
gelijkse logopedie en fysiotherapie. Ik
kan het ze hooguit twee keer in de week
bieden."
Alternatief
Wie aangewezen is op verpleeghuiszorg in
Nederland moet eerst eindeloos wachten.
Thuis, in het ziekenhuis of in een bejaar
denoord. Eenmaal aan de beurt is het over
met het laatste restje privacy. In veel ver
pleeghuizen is de vierpersoonskamer nog
gemeengoed. Het regiem is noodgedwon
gen streng. Het werkrooster en de inspec
tie vereisen dat bewoners rond negen uur
op bed moeten liggen en 's ochtends voor
tien uur aangekleed moéten zijn.
En goedkoop is het allemaal niet. Ver
pleeghuiszorg kost gemiddeld 300 tot 350
gulden per dag. Het belangrijkste deel
van de kosten wordt betaald uit de AWBZ
(Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten).
Maar wie te veel inkomen heeft moet een
van de verpleegkosten door de belasting
beugel kunnen.
Huub Straus, lid van de raad van bestuur
van de Verenigde Amstelhuizen rekent de
consequentie snel voor. „Voor duizend
gulden meer kunnen die mensen dezelfde
zorg krijgen in een tweekamerapparte
ment voor zichzelf alleen. Steeds meer
mensen kunnen zich dat veroorloven." Of
het sommetje van Straus ook klopt is ove
rigens nog onderwerp van discussie.
Bureaucratie
Hoewel een maandelijks bijdrage van
8500 gulden ongekend veel lijkt, is dat
maar schijn. Een snel sommetje leert dat
de gewone zorg in Wittenberg tegen de
tienduizend gulden per bewoner kost.
Hoe het mogelijk is dat de lopende-band-
zorg in vierpersoons kamertjes duurder
kan zijn dan particuliere zorg in een 'luxe'
appartementencomplex, wijt Straus
vooral aan de bureaucratische regelge
ving in Nederland. „Ik wil al sinds 1993
ons huidige verpleeghuis Amstelhof af
breken voor nieuwbouw. De eerste paal is
nog altijd niet de grond in. Alles moet in
achtvoud en de architect moet zijn werk
eindeloos over doen, omdat minstens vier
adviescommissies over iedere stap iets te
zeggen moeten hebben. Het College voor
de Bouw van Ziekenhuisvoorzieningen,
het Zorgkantoor, de Cliëntenraden, de In
spectie en dan moet het ministerie van
vws ook nog beslissen. Bouwen in de regu
liere zorg duurt in Nederland minstens 7
jaar. Buiten de regelgeving om kan het als
je grond hebt in ruim 2 jaar. Dat scheelt
vreselij k veel geld
Ook de normen voor een verpleeghuis in
Nederland veroorzaken hoge kosten.
Straus geeft een voorbeeld: „Er is tot op
de millimeter nauwkeurig uitgerekend
hoe groot de koffiekamer en hoelang de
gangen in een verpleeghuis moeten zijn.
Maar wanneer je grotere kamers bouwt
kan je met kleinere gemeenschapsruim
ten volstaan. Mensen kunnen hun familie
immers op hun kamer ontvangen. Toch
krijg ik geen toestemming om zo'n huis in
de reguliere zorg te bouwen. In de particu
liere sector doen we het gewoon En over
vijftien jaar volgt de rest. De AWBZ-nor-
men lopen altijd vijftien jaar achter."
Kosian vat de kern van het probleem sa
men: „Het is niet erg dat sommigen goed
af zijn, wel dat de rest te slecht af is. Kun
nen kiezen voor zorg mag geen luxe zijn."
Rens Koldenhof
Uit privacyoverwegingen zijn de namen van de
bewoners van Wittenberg en De Villa gefin
geerd.
foto Marco Okhuizen
Voor ongeveer 100.000 gulden per jaar verpleeghuiszorg op maat in De Villa in Bloe-
mendaal. foto Phil Nijhuis
Verzorgingstehuis De Wittenberg in Amsterdam, waar mensen kamers moeten delen en
de tucht van het bedrooster heerst. foto Rob Keeris
eigen bij drage betalen die kan oplopen tot
3500 gulden per maand. Voeg daarbij het
feit dat bijzondere ziektekosten fiscaal
aftrekbaar zijn en de haalbaarheid van
particuliere zorg wordt steeds begrijpelij
ker. Hoewel de staatssecretaris de kamer
deze week nog verzekerde dat de fiscus
streng toeziet of geen onterechte aftrek
posten worden opgevoerd, wordt in het
veld aangenomen dat ongeveer driekwart
Actie tegen lastige vliegtuigpassagier
Fotorubriek: oorverdovend
Mart Smeets herontdekt zijn kinderen
Nieuw leven voor afgebeulde greyhounds
Het fenomeen Eddy Wally laat weer van zich horen
Natuurfotograaf is gek op mooie slangen
Werk gaat in Rostov boven veiligheid
Slachtoffers van Hongaars stalinisme krijgen een naam
i
