Kopiëren internetmuziek beperkt
Dalende koers euro Is vooral
een probleem voor politici
PZC
Handelsland in
de gevarenzone
Nederland is bedrijfsvriendelijkste land
Bioproducten zijn
door betere grond
mogelijk gezonder
financiën en economie
Vijfgrote uitgevers leggen My.MP3.com en Napster het zwijgen op
economie wijzer
vrijdag 12 mei 2000
van onze redactie economie
NEW YORK - Onder druk van
grote muziekuitgevers heeft het
Amerikaanse internetbedrijf
MP3.com besloten vijfhonderd
duizend gebruikers af te sluiten
van het populaire My.MP3.com.
Via deze website was het moge
lijk om eigen muziek op welke
computer dan ook te beluiste
ren. My.MP3.com werd echter
veelal gebruikt om muziek te
kopiëren.
Het besluit van MP3.com komt
twee weken na een uitspraak
van een Amerikaanse recht
bank. Die stelde het internetbe
drijf verantwoordelijk voor
schending van copyrights.
De Amerikaanse muziekindu
strie, verenigd in de invloedrij
ke Recording Industry Associa
tion of America (RIAA), begon
in januari een juridische proce
dure tegen MP3.com. Vooral de
actie om tachtigduizend cd's
gratis beschikbaar te stellen om
te beluisteren viel niet in goede
aarde. Daarvoor was door de
muziekuitgevers en artiesten
geen toestemming verleend.
Bovendien bleek My.MP3.com
een veelgebruikt middel om cd's
Air Products
treft voorziening
na tegenvaller
TERNEUZEN - Air Pro-
ducts, de Amerikaanse
producent van industriële
gassen, heeft een voorzie
ning getroffen van 450
miljoen dollar 1,1 mil
jard) wegens het misluk
ken van de overname van
het Britse BOC.
De onderneming moest
valutacontracten aan
gaan om de acquisitie (7,2
miljard pond, sterling) te
financieren. Air Products
wilde BOC samen met Air
Liquide, dat onder meer
een vestiging in Terneu-
zen heeft, kopen.
De Amerikaanse kartel
autoriteiten hadden ech
ter bezwaren, waarna de
overname woensdag af
ketste.
illegaal te kopiëren. Via soft
ware van het inmiddels beruch
te studentenbedrijfje Napster
konden cd'tjes die gestald wa
ren op deze website, eenvoudig
worden overgenomen. Napster
zocht op Internet naar ingelog
de My.MP3-klanten, waarna
hun cd-bestanden via de soft
ware een vogelvrij karakter kre
gen.
Woensdag sloot Napster al ruim
driehonderdduizend gebrui
kers af van zijn software. Het
bedrijf deed dit uit voorzorg
omdat hardrockband Metallica
met een rechtszaak dreigt. Vol
gens advocaten van Metallica
hebben 317.377 mensen num
mers van de groep gedownload.
Eerder blokkeerden Ameri
kaanse universiteiten al de
website van Napster, omdat de
massale uitwisseling van mu
ziek een te grote belasting voor
hun computernetwerk vormde.
Nederlaag
Napster leed eerder deze week
een gevoelige nederlaag. Vol
gens een Amerikaanse recht
bank kan het bedrijf zichzelf
niet profileren als internetpro-
vider.
Napster beriep zich op die sta
tus, waardoor het volgens copy
right-wetgeving niet verant
woordelijk zou zijn voor de
activiteiten van zijn gebruikers.
Napster is echter geen provider,
zo oordeelde de rechter. Boven
dien zijn volgens de rechtbank
geen pogingen ondernomen om
copyrights te beschermen. De
kans is nu groter dat de software
wordt verboden.
Korthals
Minister Korthals van Justitie
sluit niet uit dat de makers van
het computerprogramma Nap
ster inbreuk plegen op auteurs
rechten. Als iemand op reis via
Internet naar zijn eigen muziek
wil luisteren, moet dat kunnen,
vindt de WD-be windsman. Zo
dra die muziek echter 'toegan
kelijk wordt voor anderen',
maken zij inbreuk op auteurs
rechten.
Korthals wijst erop dat het nu
aan de rechter is om te bepalen
of Napster inderdaad de fout in
is gegaan. Dit bleek gisteren tij
dens een debat met Korthals en
staatssecretaris Van der Ploeg
(Cultuur).
De muziekindustrie lijkt door
de jongste ontwikkelingen meer
grip te krijgen op het illegaal
kopiëren. Weliswaar is het nog
altijd mogelijk om muziek van
Internet af te halen, maar de
grote aanbieders (My.MP3.com
en Napster) zijn voorlopig het
zwijgen opgelegd. EMI, Time
Warner, BMG, Universal Music
en Sony (ook wel The Big Five
genoemd) willen zelf grootscha
lig muziek verspreiden via het
wereldwijde web. Daarvoor
moet echter worden betaald.
Overigens leden The Big Five
woensdag wel een gevoelige ne
derlaag tegenover de Ameri
kaanse kartelautoriteiten. Ze
moesten beloven de komende
zeven jaar geen minimumprij
zen te verbinden aan gezamen
lijke financiering van reclame
campagnes voor cd's. Door de
minimumprijzen hebben Ame
rikaanse consumenten de afge
lopen tweeënhalf jaar bijna
1,2 miljard teveel betaald voor
hun muziek. ANP
M-. vA
4Nieuwbouw op een Nederlands bedrijvenpark.
door Harm Harkema
LONDEN - Nederland is het
vriendelijkste land voor be
drijven ter wereld. Dat vindt
de wereldwijd toonaangeven
de onderzoeksafdeling van het
Britse blad The Economist
tenminste.
In de vijfjaarlijkse voorspel
ling over de bedrijfsvriende-
lijkste landen heeft ons land
voor de periode tot 2005 de
eerste plaats overgenomen
van Hongkong, dat na de Chi
nese overname is gezakt naar
de zesde plaats.
Nederland is volgens The Eco
nomist ook Groot-Brittannië
voorbijgestreefd, dat net als
vijf jaar geleden de tweede
plaats inneemt. Nederland
stond de vorige keer op de der
de plaats. Daar staan nu de
Verenigde Staten, de vorige
keer nog vierde. Volgens The
Economist heeft Nederland, in
tegenstelling tot vele andere
landen, geen duidelijke zwak
tes in zijn vestigingsklimaat
voor bedrijven. De
onderzoekers noemen het Ne
derlandse politieke klimaat
stabiel en effectief, de arbeids
markt flexibel, de financiële
sector efficiënt en de macro-
economische omgeving fan
tastisch. Ter vergelijking: op
de vierde plaats staat Canada,
vijfde is Singapore, zevende
Zwitserland, achtste Ierland,
negende Denemarken, tiende
Duitsland, dertiende Frank
rijk en veertiende België. Be
langrijke verbeteringen zijn
geboekt door landen als Israël
(23e) en Polen (29e). GPD
Chemische industrie positief
LEIDSCHENDAM - De Nederlandse chemische industrie
verwacht dit jaar een flinke toename van de omzet. Het pro
ductievolume zal met vijf procent stijgen, verwacht de Ver
eniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI). Da
lende grondstofprijzen en stijgende eindprijzen zijn samen
goed voor een verbeteri ng van de winstpositie.
De omzet van de Nederlandse chemische industrie stond in
1999 sterk onder druk door de ruime verdubbeling van de
olieprijs en de hogere dollarkoers, aldus C. Linse, voorzitter
van de VNCI tijdens de presentatie van het jaarverslag. Na
een aarzelend begin sloot de sector het jaar af met een gemid
delde verhoging van het productievolume van 3,5 procent ten
opzichte van 1998. De omzet kwam drie procent hoger uit op
58,5 miljard. De winst daalde daarentegen met vier procent
tot een bedrag van 4,7 miljard. ANP
ASZ krikt winst Pink Roccade op
AMSTERDAM - De aankoop van de voormalige GAK-doch-
ter ASZ heeft automatiseerder Pink Roccade geen windeieren
gelegd. De aankoop droeg belangrijk bij aan de nettowinst-
stijging met 61 procent. De omzet steeg met bijna veertig pro
cent tot 330 miljoen.
Als ASZ niet wordt meegeteld, dan laat de omzet van Pink
Roccade een toename van 8,8 procent zien. Ook voor de rest
van het jaar verwacht de directie van het bedrijf veel van de
nieuwste aanwinst: ,,Met de overname van ASZ zullen de net
towinst en de winst per aandeel belangrijk groeien." ANP
Getronics verkoopt filiaal in VS
AMSTERDAM - Automatiseerder Getronics verkoopt zijn
Amerikaanse filiaal Alliance Managed Services aan een in-
vesteringsgroep, waarvan leden van het huidige manage
mentteam deel uitmaken. De afdeling gaat verder als zelf
standig bedrijf onder de naam Qualxserv.
Qualxserv opereert vanuit Tewksbury, Massachusetts, en
heeft kantoren in de hele VS. De omzet is 353 miljoen op
jaarbasis, twaalf procent van de activiteiten van Getronics op
het Amerikaanse continent. Getronics en Qualxserv blijven
samenwerken en het voormalige moederconcern behoudt een
aandeel van tien procent in het nieuwe bedrijf. ANP
Industriële productie groeit licht
VOORHOUT - De industriële productie in Nederland is in
maart opnieuw licht gegroeid. Vooral de voedings- en genot
middelenindustrie ontsteeg met 3,5 procent voortvarend het
niveau van februari. Ten opzichte van maart vorig jaar steeg
de totale industriële productie met 3,2 procent.
Het volume van de industriële productie lag afgelopen maart
0,8 procent hoger dan in februari 2000.
Niet in alle bedrijfstakken ging het even goed. De productie in
de textiel- en kledingindustrie zakte met 0,2 procent. In de
metaalindustrie deed zich zelfs een productiedaling voor van
0,8 procent. ANP
Japan pakt ex-topmensen bank op
TOKIO - De Japanse politie heeft gisteren zes voormalige di
rectieleden van de failliete Tokyo Sowa Bank gearresteerd.
Justitie verdenkt de zes ervan dat zij hebben geprobeerd door
fraude de bank van faillissement te redden.
De fraude werd ontdekt door de curator van Tokyo Sowa
Bank, die vorig jaar juni bankroet ging. Volgens de politie
hebben de directieleden via een omweg negentien milj ard yen
43 miljoen) van de bank gebruikt om eigen aandelen te ko
pen. Hierdoor leek de bank aan de kapitaafeisen van het Ja
panse toezicht op het bankwezen te voldoen.
Onder de gearresteerden is Shoichi Osada (7 7de topman van
de bank ten tijde van de vermeende fraude. ANP
door Pauline van de Ven
Nederland is een typisch
handelsland. Afgezien van
een paar grote ondernemingen
geeft niemand in dit land graag
geld uit aan onderzoek en ont
wikkeling. Internationaal ma
ken wij een povere indruk, de
kost gaat bij ons niet ver voor de
baat uit. Bijna niemand vindt
dat erg, want we hebben altijd
aardig geboerd in de handel. Ik
herinner me zelfs een hoogle
raar staathuishoudkunde die
uitlegde dat Nederland te klein
is voor onderzoek. Techniek
moet je importeren, zei hij.
Nu zijn er kleine landen wier
onderzoek aan de wereldtop
staat. Israël bijvoorbeeld. Maar
pas toen ik voor het eerst iets
probeerde te kopen op Internet,
kreeg ik in de gaten dat je con
centreren op alleen handel niet
alleen excentriek is, maar ook
gevaarlijk. Want Internet voor
spelt het einde van de traditio
nele handel. Ik probeerde een C-
pen te kopen. Dat is een appa
raatje, iets groter dan een mar
ker, die tekst leest en opslaat. Op
een later moment sluit je het
ding aan op je computer en dan
leun je de inhoud overbrengen
naar de tekstverwerker.
Ik tikte C-pen in de zoekmachi
ne Altavista in. Er verschenen
enkele artikelen en drie plaat
sen waar je zo'n ding kon kopen.
Twee waren winkels, de derde
was de fabriek. In de winkels
was de C-pen bijna twee keer zo
duur.
Dus wat doe je? Je leest de jui
chende besprekingen over het
product, je kijkt of die zijn ge
schreven door de fabrikant of
door onafhankelijke media, en
op basis van die informatie koop
je het ding wel of je koopt het
niet. Maar als je het koopt, neem
je natuurlijk de goedkoopste.
De pen is overal hetzelfde.
Hand
Het is een leuk verschijnsel, dat
past in het theoretische verhaal
tje dat ons in de studie werd op
gedist over de werking van De
Onzichtbare Hand. Deze theo
rie schreef voor dat alle marges
stukje bij beetje worden wegge
vaagd door de vrije concurren
tie. Het kon lang duren of kort,
maar uiteindelijk betaalde je als
consument voor elk product ge
woon de kostprijs en geen cent
meer.
Het wegsmelten van marges ge
beurde in fasen. De eerste fase
was die waarin de uitvinder van
het product de markt voor zich
zelf. alleen had. De markt was
nog klein, maar als het een goed
product was, groeide ze hard. In
die fase waren de marges lekker
groot, de enige aanbieder was
monopolist. Hoe beter de pio
niers de markt met patenten en
andere toetredingsdrempels
hadden dichtgetimmerd, hoe
langer ze de markt voor zichzelf
alleen konden houden en hoe
hoger de marges die ze konden
vragen. Maar vroeg of laat ver
liep elk patent en kwamen er ka
pers op de kust. Dan begon de
slag om de marges, met de con
sument als enige winnaar.
Uitzondering
Maar ja, als je naar de praktijk
keek, betaalde je altij d meer dan
de kostprijs, met uitzondering
van soms een brood of een pak
melk als er toevallig een brood-
of een melkoorlog woedde. Pro
ducten zonder marges beston
den wel, maar het was eerder
uitzondering dan regel als je er
een tegenkwam. De leermees
ters hadden daarop gevonden
dat de winkelier in een vrije
markt toch ruimte heeft om
winst te maken, doordat de
klant niet voor elke lucifer die
hij nodig heeft steeds de com
plete vrije markt afstroopt om te
zien waar die het goedkoopst is.
De winkeliers zaten in een
marktniche te profiteren van
het feit dat wij liever lui dan
moe zijn.
Vrijmarkt
Voor brood en aanverwante ar
tikelen zal dat wel zo blijven.
Maar de rest gaat op de schop.
Daar gaat de ideale vrijmarkt
uit de studieboeken, de On
zichtbare Hand van Adam
Smith, zijn wrede werk beter
doen dan hij ooit in de geschie
denis van de economie gedaan
heeft. Alle verkooppunten zijn
één muisklik van ons verwij
derd. Het nieuwe medium
neemt cle traditionele taak van
de handel over. De handel is niet
langer intermediair tussen fa
brikant en consument, de con
sument staat aan de fabrieks-
poort.
Als de handel de bakens niet
verzet naar service, transport,
informatie of onderhoud, dan
verliest hij zijn bestaansrecht.
Het zwaartepunt van de econo
mie verschuift naar de pioniers,
fabrikanten die nieuwe produc
ten maken en cle markt afscher
men met patenten.
Het handelsland heeft zijn beste
tijd gehad. GPD
door Maurice Wilbrink
DEN HAAG - Ook vanmorgen
bleek mijn Duits bruin - onge
sneden graag - nog altijd drie
gulden dertig te kosten. Geen
spoor van ongerustheid bij de
bakker over de almaar dalen
de koers van de euro.
De zorg over dat grote Europe
se prestige-project, de euro, is
vooral institutioneel. Politici,
diplomaten en monetaire au
toriteiten, zij voorop, zitten in
hun maag met hun nieuwe
munt die in de zestien maan
den van z'n bestaan een kwart
van zijn waarde ten opzichte
van de dollar heeft verloren.
De euro is momenteel geen
pronkstuk.
De politieke wens een sterke
munt te hebben is diep gewor
teld. Er is een oude, hardnek
kige hang naar een krachtige
munt die de natuurlijke af
spiegeling zou zijn van een
machtige natie. Iets van die
dramatiek is ook terug te vin
den in de krantenkoppen.
Daarin bereikt de j onge euro al
snel een 'historisch lage koers
En zoiets voedt weer het ge
voel dat wij hier in het noorden
inderdaad onze veilige, harde
guldens en marken hebben in
geruild voor een zachter ex
emplaar.
Emotioneel
Dan blijkt de euro ook een
emotioneel ding te zijn. Euro
peanen kennen hun geschiede
nis, ze hebben een ruime erva
ring met eroderende munten.
Duitsers raakten door hyper
inflatie al hun spaargeld kwijt
in de j aren twintig. De Fransen
en de Italianen hadden, tot het
afschaffen van de wisselkoer
sen binnen de eurozone, pas
sinds een jaar of tien, vijftien
een stabiele munt.
Die Zuid-Europeanen hebben
echter sinds de komst van de
euro net zomin als wij iets van
hun koopkracht verloren, af
gezien van cle bescheiden in
flatie (rond de twee procent)
die in euroland wordt geme
ten. De relatieve zwakte van
de euro wordt voor de Europe
aan pas voelbaar als hij de
grens van de eurozone passeert
en in Zwitserland, Groot-Brit-
tannië, de VS of Japan be
landt.
De economie van euroland
lijkt ook tamelijk onverschil-
Veel winkels en bedrijven, zoals dit benzinestation, geven de prijzen van hun producten tegen
woordig ook in euro's weer. De zwakke positie van de euro heeft geen directe invloed op de prijs van
een product. foto Bram van Welsen/GPD
lig te staan ten opzichte van de
koers van de euro. Exporteren
wordt weliswaar gemakkelij
ker, want producten zijn goed
koper bij een lage euro. Maar
de meeste export heeft plaats
binnen Europa. Omgekeerd
wordt onze import van buiten
cle eurozone duurder, maar de
negatieve gevolgen daarvan
op onze inflatie zijn beheers
baar.
Intussen heeft die economie in
het eurogebied het in tien jaar
niet zo goed gedaan. De Euro
pese Centrale Bank heeft het
belangrijkste rentetarief in
verschillende stapjes ver
hoogd, maar het huidige tarief
van 3,75 procent remt die
hoogconjunctuur nog niet af.
Met een gemiddelde economi
sche groei van drie procent in
de eurozone lijkt het erop dat
cle euro een ondergewaardeer
de munt is geworden.
De vraag is of de onderwaar
dering van de euro een tij delijk
fenomeen is, of structurele
trekken zal krijgen. Twee
soorten Europese problemen
komen in allerlei analyses
naar voren, die een blijvend la
ge koers van de euro zouden
kunnen veroorzaken.
Het eerste soort probleem
heeft te maken met de politie
ke zwakte van cle Europese
Unie. De spanning die het af
staan van nationale soeverei
niteit aan Europese organen
(zoals de Europese Commissie,
de Europese Centrale Bank)
oplevert, knaagt aan de ge
loofwaardigheid van de unie
en aan de hardheid van haar
munt.
Groeiprestaties
Het tweede complex van pro
blemen slaat op de structuur
van de Europese economieën.
De Amerikaanse economie
vernieuwt zich sneller dan de
Europese, die minder flexibel
is, kostbaardere sociale voor
zieningen kent, innovatie
minder snel beloont. Het ver
schil slaat neer in de groeipres
taties: de VS doen het econo
misch al jaren beter clan wij.
Op die manier zoekt Europees
kapitaal zich een weg naar
Amerika, wat de koers van de
euro onder druk zet.
Het is niet waarschijnlijk dat
de politieke en economische
zwakten in euroland snel wor
den aangepakt, daarvoor zijn
de weerstanden hier te groot.
Tegelijkertijd heeft Europa
wel degelijk aantrekkings
kracht op investeerders van el
ders. De Japanse telecomreus
NTT Docomo steekt niet voor
niets elf miljard gulden in het
Nederlandse KPN Mobile.
Toch is dat niet genoeg om het
sentiment op de internationa
le valutamarkten nu al om te
doen slaan ten gunste van de
euro. Daarvoor is zoiets on
grijpbaars als vertrouwen no
dig en dat kost tijd. Dat is met
name lastig voor politici, die
doorgaans weinig geduld heb
ben. In clat nerveuze klimaat
heeft ECB-president Duisen-
berg de delicate taak rust en
autoriteit uit te stralen.
Meer nog dan het verhogen of
verlagen van de rente, is het
van belang dat hij erin slaagt
politici in bedwang te houden,
die geneigd zijn de paniek
rond cle euro te voeden. Ren
testapjes hebben immers geen
effect gehad op de koers. Heeft
Duisenberg geluk en neemt het
groeitempo van cle Ameri
kaanse economie wat af, dan
krijgt hij de markten aan zijn
zijde en stopt de vrije val van
de euro. De vraag is vervolgens
of Europa langere tijd kan le
ven met een ondergewaar
deerde, maar stabielere euro.
GPD
van onze redactie economie
WAGENINGEN - Producten
van biologische landbouwbe
drijven zijn wellicht gezonder,
omdat de grond op die bedrijven
beter van samenstelling is. Door
de biologische bedrijfsvoering
zijn de microbiële gemeen
schappen in de grond actiever
en veelzijdiger. Bodemgebon
den ziekteverwekkers krijgen
daardoor minder kans.
Dat stelde A van Bruggen giste
ren in haar inauguratierede als
hoogleraar Biologische Be
drijfssystemen aan de Universi
teit Wageningen. Van Bruggen
wil de komende jaren weten
schappelijke feiten verzamelen
over biologische landbouw. Tot
nu toe is de kennis daarover
voornamelijk gestoeld op boe-
renervaring, aldus de hoogle
raar.
Zo is het algemeen aanvaard dat
biologische producten gezonder
zijn dan producten van gangba
re landbouwbedrijven. Daar is
echter nog geen wetenschappe
lijk bewijs voor. Wel staat vast
dat op biologische bedrijven
veel minder dier- en planten
ziekten voorkomen dan op de
gewone landbouw- en veeteelt
bedrijven.
De hoogleraar stelt dat gangba
re landbouwbedrijven min of
meer industriële complexen zijn
geworden. De grote dichtheid
van genetisch uniforme planten
of dieren resulteert in enorme
epidemieën zoals de varkens
pest. Ook verschraalt het land
schap drastisch, teiwijl bekend
is dat eep goede grondkwaliteit
bepaald wordt door soorten
rijkdom. Biologische boeren
zijn, aldus Van Bruggen, zorg
zaam voor mens en dier en
handhaven zodoende een goede
grondkwaliteit, wat wellicht
gezondere producten oplevert.
De overheid wil dat in 2010 tien
procent van de totale agrarische
productie biologisch is. Nu is
nog minder dan twee procent
van het Europese landbouware
aal in handen van biologische
boeren. ANP
OESO adviseert
Greenspan rente
fiks te verhogen
PARIJS - Om te voorkomen dat
de in snel tempo groeiende eco
nomie de inflatie aanjaagt,
moeten de Verenigde Staten aan
het eind van de zomer hun rente
verhogen met zeker één pro
centpunt.
Dit advies aan de Verenigde
Staten en indirect president
Greenspan van het stelsel van
Amerikaanse centrale banken
(Fed), is afkomstig van de OE
SO, de Organisatie voor Econo
mische Samenwerking en Ont
wikkeling. In zijn gisteren
vrijgegeven periodieke rapport
over de VS schrijft de OESO dat
de groei van de Amerikaanse
economie dit jaar 4,5 procent zal
bedragen. Dat is aanzienlijk ho
ger dan de 3,5 procent waarmee
de economie kan groeien zonder
dat dit tot een toename van de
inflatie leidt. Er zijn al tekenen
die wijzen op meer geldont-
waarding, meent, de OESO. De
organisatie wijst op de stijging
van de imp ortprijzen en de ge
stegen kosten voor arbeid. Met
een groei van de vraag die eigen
lij k te groot is, is het nodig dat de
centrale banken de monetaire
teugels aanhalen, zo schrijft de
OESO in het rapport.
Over enkele maanden ziet de
OESO de rente in de VS van zes
naar zeven procent stijgen. Of
dat werkelijk voldoende is om
de economische groei en daar
mee het risico van meer inflatie
te temperen, is niet helemaal ze
ker. De organisatie is blij met de
mate waarin de informatietech
nologie is verspreid in Amerika.
De laatste tijd speelt die sector
een sleutelrol in de economie,
die de mogelijkheid heeft om
sneller te groeien dan welke an
dere grote economie ter wereld
ook. Slechts een handjevol klei
nere landen die lid zijn van de
OESO, zullen harder kunnen
groeien. ANP/Bridge
-<a m
föi henk& ingrid van der Kooij
walstraaM93 vllssingen0118 417377
