Laatste Duitser doet het licht uit
PZC
Godmother uit
Amsterdam doet
een boekje open
varia
4
Teloorgang acht eeuwen Saksisch-Duitse cultuur in Roemenië
het weer
O
Heer Bommel en Bombom de Geweldige Toonder Studio's
recept
puzzel
Doorloper
GRATIS JURIDISCH ADVIES
Bel nu AI\IWB Rechtshulp
070-3147788
vrijdag 12 mei 2000
Zeeland: Gedonder
Vooruitzichten
zaterdag
zondag
maandag
dinsdag
weer
max.
22°
21°
21°
20°
min.
13°
12°
12°
13°
wind
NO 3
ZW 3
ZW 3
NW 3
Nautisch bericht
Maan
/rijdag
onder21.25
zaterdag
op 5.55
vrijdag
onder 4.01
zaterdag
op 15.44
Er staat een noord tot noordoostenwind, 3 tot 4 Beaufort. Het zicht
is goed. De temperatuur van het kustwater is 12 graden. Er is kans
op zware onweersbuien.
Waterstanden
VRIJDAG
Hoog
water
Laag water
12 MEI
uur
cm
uur
cm
uur
cm uur
en
Vlissingen
10.06
176
22.40
147
03.45
185 16.25
1
Terneuzen
10.19
201
23.00
171
04.04
194 16.45
19
Bath
11.16
239
23.50
207
05.06
222 17.32
18l
Roompot Buiten
10.06
137
22.39
107
03.44
145 16.50
11
Zierikzee
11.20
140
04.50
156 17.45
12!
Stellendam Buiten
10.17
128
22.56
092
03.46
105 16.30
07I
Wemeldinge
11.30
157
05.00
167 17.45
131
Krammersl. West
11.26
153
23.56
122
04.49
160 17.45
12!
Hansweert
10.45
215
23.25
185
04.36
211 17.06
17!
ZATERDAG
Hoog
water
Laag water
13 MEI
uur
cm
uur
cm
uur
cm uur
cn
Vlissingen
11.19
182
23.56
161
05.10
185 17.50
151
Terneuzen
11.38
207
05.35
194 18.15
16!
Bath
12.27
246
06.20
222 19.00
191
Roompot Buiten
11.14
142
23.56
118
05.14
145 18.14
11!
Zierikzee
00.00
109
12.45
145
06.15
155 19.05
121
Stellendam Buiten
11.32
132
04.50
101 20.10
07!
Wemeldinge
00.05
124
12.45
161
06.15
166 19.05
131
Krammersl. West
12.45
157
06.10
159 19.05
13!
Hansweert
12.05
221
Hps
05.50
211 18.36
181
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
malige sneeuw
ifcefcüe zware sneeuw
lichte regen
malige regen
zware regen
Europa: Regengebied
Twee gebieden met neerslag springen vandaag in het oog op de Eu
ropese weerkaart. Het gaat om Frankrijk en het noordwesten van
Rusland. In de strook daartussen is het zo goed als droog met hoog
uit een enkele regen- of onweersbui. Droog en zonnig is het in het
noorden van Engeland. In Schotland stijgt het kwik in de middag tot
omstreeks 18 graden. Langs de kust is het enkele graden frisser. In
het zuiden van Ierland en Engeland ontstaan enkele buien, maar een
groot gedeelte van de dag is het droog en redelijk zonnig. De tempe-.
ratuur ligt ook hier rond de 18 graden. Ook Scandinavië Tijkteen dro
ge dag tegemoet te gaan. Regen wordt alleen verwacht voor het ui
terste noordwesten van Noorwegen. Door de flinke zonnestralen
stijgt het kwik in Zuid-Zweden tot 19 graden. In Duitsland, Polen en
Tsjechië is de zon ook nog de baas, maar bewolking begint toch lang-,
zaam maarzeker een vinger in de papte krijgen. In Noord-Duitsland
zijn nog temperaturen van 24 graden mogelijk, in Polen is overschrij
ding van de 20 graden alleen haalbaar in het zuiden. In Noordwest-
Rusland is het zwaar bewolkt met van tijd tot tijd regen. In Nyando-
ma valt er winters neerslag, bij maxima rond 2 graden. Het ligtter
hoogte van Helsinki in Noord-Rusland. In Frankrijk valt de neerslag
vooral in de vorm van buien, soms met onweer en lokaal veel neer
slag.
In 1939 woonden er nog ruim 700.000 etnische Duitsers in
Roemenië. De zogenaamde Siebenburger Saksen, afstamme
lingen van Saksische kolonisten uit de tioaalfde eeuw, vorm
den veruit de belangrijkste groep. Ze stichtten fraaie middel
eeuwse steden als Sibm (Hermannstadt), Sighisoara
(Schaessburg) en Brasov (Kronstadt) en tien tallen monmnen-
tale dorpen ten noorden van de Karpaten. Anno 2000 is het
aantal etnische Duitsers i?i Roemenië teruggelopen tot
80.000. De overgrote meerderheid bestaat uit ouderen; de
meeste jongeren zijn de afgelopen decennia naar Duitsland
vertrokken. Het einde van ruim acht eeuwen Saksisch-Duitse
cultuur in Roemenië is in zicht.Veel meer dan ivat stenen en
gebouwen blijft er niet over", zo vreest een pessimistische
Saksische dominee.
door Hans Gertsen
In Hamruden lijkt de wereld
van de Siebenburger Saksen
op het eerste oog in orde. Rond
de imposante middeleeuwse
kerk is het tijdens een fraai len
teweekeinde een drukte van be
lang. Tientallen Duits spreken
de jongeren wandelen door het
centrum, voetballen of genieten
in groepjes van de zon. Maar de
jeugd is slechts op bezoek. Pak
weg driehonderd jongeren zijn
een weekendje naar Hamruden
gekomen voor de regionale
jeugddagen van de Evangeli
sche kerk. Morgen, als ze alle
maal weer vertrokken zijn, zijn
de Saksen in Hamruden weer op
de vingers van drie handen te
tellen. En de jongste etnische
Duitser in het dorp is dik in de
zestig.
Dorpen als Hamruden zijn er
tientallen in de streek rond de
steden Sibiu (Hermannstadt) en
Brasov (Kronstadt). Ze zijn stuk
voor stuk gesticht door Saksi
sche kolonisten die in de twaalf
de eeuw gehoor gaven aan
oproepen van Hongaarse konin
gen om naar de grensstreek van
het toen nog tot Hongarije be
horende Transsylvanië (In het
Duits Siebenburgen geheten) te
komen. In ruil voor het ontwik
kelen en verdedigen van de
streek ten noorden van de Kar
paten genoten de Saksen er
eeuwenlang het alleenvesti-
gingsrecht en tal van andere pri
vileges. Tot diep in de achttien
de eeuw waren veel steden en
dorpen ten noorden van de Kar
paten honderd procent etnisch
Duits.
Anno 2000 is van de ooit bloei
ende Saksische cultuur in de
streek, behalve de rijke archi
tectonische erfenis, weinig meer
over. „De dorpen zijn al verloren
en vrijwel geheel door de Sak
sen verlaten; in sommige steden
zijn nog concentraties van een
paar duizend Saksen over. Daar
is nog sprake van een Saksische
gemeenschap van enige beteke
nis en met een echt cultureel le
ven. Maar het is een fractie van
wat het ooit was", vertelt Horst
Weber, de hoofdredacteur van
de Hermannstadter Zeitung.
Het Duitstalige weekblad heeft
een oplage van slechts 2000
exemplaren. Dat het nog kan
verschijnen, is mede te danken
aan subsidies van de Roemeense
regering. Een fors deel van de
oplage gaat naar het buiten
land, naar geëmigreerde streek
genoten die toch nog een beetje
op de hoogte willen blijven.
Hermannstadt, traditioneel de
belangrijkste Saksische stad, is
goed voor amper 1200 exempla
ren. „Meer Saksen zijn er een
voudigweg niet", zo verzucht
Weber.
Schattingen
Hij herinnert zich heel andere
tijden. In 1977 woonden er vol
gens de toen gehouden volkstel
ling nog 96.000 Saksen in
Transsylvanië. Vijftien jaar la
ter. in 1992, waren dat er nog
maar 17.000.Envandeintotaal
359.000 etnische Duitsers die in
1977 nog in Roemenië woonden,
waren er vijftien jaar later nog
amper 119.000 over. Anno 2000
zijn er volgens schattingen nog
hooguit 80.000 etnische Duit
sers in heel Roemenië.
De uittocht van de Saksen
kwam eind jaren zeventig op
gang. De toenmalige Duitse
bondskanselier Schmidt en de
Roemeense dictator Ceaucescu
sloten in 1978 een verdrag dat
door Louis Burgers
Het Bruinsma-syndicaat
blijkt verantwoordelijk
voor een groot aantal liquida
ties in de jaren tachtig en negen
tig. De groep rond de in 1991
vermoorde Klaas Bruinsma
handelde massaal in drugs
waarin dagomzetten van ette
lijke miljoenen werden bereikt.
Volgens een van de bazen van
het syndicaat, Thea Moear, wist
de groep rechtszaken te regisse
ren. Bruinsma en consorten
werkten nauw samen met cor
rupte douaniers die tegen beta
ling van zevenhonderd gulden
per kilo cocaïne containers met
drugs lieten passeren.
Dit blijkt uit het vandaag ver
schenen boek De Godmother
van de Amsterdamse journalist
Bart Middelburg. Moear vertelt
hierin zonder enige terughou
dendheid over de moeizame op
bouw van de organisatie, die ge
zien wordt als het grootste en
gewelddadigste misdaadsyndi
caat ooit actief in Nederland.
Moear is een van de weinige
vrouwen die ooit een dergelijke
hoge positie binnen de crimine
le wereld heeft bereikt.
Volgens Moear. die zelf na de
moord op Bruinsma naar Zuid-
Amerika vluchtte, is haar groep
onder meer verantwoordelijk
voor de liquidaties van de Joe
goslaaf Marianovic (in 1982), de
kickbokser Brilleman (1985),
drugshandelaar en seksexploi-
tant Pafort (1987) en de Britse
drugshandelaar Adkins (1990).
Deze moorden zijn trouwens
nog niet verjaard.
In het boek toont Moear nauwe
lijks emoties bij het opsommen
van de namen van de slachtof
fers. Wel vindt zij dat de moord
op Brilleman te sadistisch was.
De kickbokser verdiende de
dood omdat hij het syndicaat
had opgelicht, maar om strate
gische redenen gebeurde dat pas
drie jaar na de moord op zijn
kompaan Marianovic.
„Allebei tegelijk, dat kon niet.
Dan wees het direct allemaal
naar ons", zegt Moear. Brille
man werd inl985ineen met be
ton volgestort olievat in de Waal
gedumpt. 'Ik stond er voor hon
derd procent achter, want Bril
leman had het gewoon ver
diend. Mijn enige bezwaar was
de wijze waarop ze het hadden
Middelburg beschrijft in het
boek de groei en de opbouw van
de organisatie, de rol van de ad
vocaten en de discussie die bin
nen de leiding van de groep
plaatsvond over de vraag of ge
weldsdelicten verstandig wa
ren. Moear zelf zat al in de
drugshandel, toen zij Bruinsma
midden jaren zeventig leerde
kennen. Zij onthult verder dat
een IRT-informant in 1992 en
1993 zelf cocaine in Colombia
inkocht, omzo in de Delta-orga
nisatie te kunnen groeien. De
omstreden politieman Langen-
doen heeft dit altijd ontkend.
Hij zei dat de man de drugs
slechts door de douane 'hielp'.
Het OM zal pas na de verschij
ning van het boek beoordelen of
de uitlatingen van Moear reden
zijn voor een vervolgonderzoek
naar de moorden. GPD
Bart Middelburg, De Godmother.
De criminele carrière van Thea Moe
ar, medeoprichter van de Bruinsma-
groep. Uitg. L.J. Veen, Amsterdam.
Prijs f34,90
Advertentie
Twee van de laatste vijftien Duitsers in Hamruden voor de middeleeuwse kerk.
etnische Duitsers de mogelijk
heid gaf naar Duitsland te ver
trekken. Volgens een geheime
clausule kreeg Roemenië voor
iedere etnische Duitser die het
land verliet, een premie ('Kopf-
geld') van 8000 Mark; later zelfs
12.000 Mark. Jarenlang maak
ten ieder jaar 10.000 tot 12.000
Duitsers gebruik van die moge
lijkheid om aan Ceaucescu's re
gime te ontsnappen en een
nieuw leven op te bouwen in
Duitsland. De koehandel met
Duitsers was een van de belang
rijkste bronnen van harde valu
ta voor Ceaucescu.
Uittocht
De grootste uittocht volgde ech
ter in 1990. Na de val van het
communisme vertrokken meer
dan 100.000 etnische Duitsers.
„Veel mensen zaten al min of
meer op gepakte koffers en gre
pen de kans meteen", aldus
Horst Weber. „De toenmalige
Duitse minister van Buiten
landse Zaken, Genscher, kwam
hier om te proberen een massale
exodus tegen te houden. 'Kom
eerst eens kijken en beslis dan of
u echt naar Duitsland wilt emi
greren', zo zei Genscher. 'De
deur naar Duitsland blijft
open'. Maar meer dan de helft
van de etnische Duitsers nam
het zekere voor het onzekere en
vertrok."
Hermannstadt oogt anno 2000
als een slaperig Duits stadje uit
de jaren vijftig. „Of wealsDuit-
se gemeenschap nog een toe
komst hebben, weet ik niet. Dat
is een pijnlijke vraag. Maar ik
ben geneigd voorzichtig 'ja' te
zeggen, al was het maar omdat
ik niet levend begraven wens te
worden", zegt Horst Weber.
Dominee Siegmar Schmidt be
dient vanuit het stadje Reps
(Roemeens: Rupea) zeventien
schilderachtige kerkdorpen
met in totaal nog maar 450 Sak
sen. Tien jaar geleden waren dat
er nog ruim 4500. Hij maakt zich
zo mogelijk nog minder illusies
over de toekomst van de Saksi
sche cultuur in Roemenië. „De
Duitse scholen in Transsylvanië
zijn populair en hebben meer
dan drieduizend leerlingen. Dat
lijkt op het eerste oog aardig,
maar meer dan zeventig procent
van de leerlingen is Roemeens.
Veel Roemenen sturen hun kin
deren graag naar een Duitse
school. Deels omdat die een goe
de reputatie hebben, deels ook
foto Hans Gertsen/GPD
omdat ze hopen dat hun kinde
ren dan meer kans hebben op
een toekomst in Duitsland.
Triest
Op de scholen zelf wordt vol
gens dominee Schmidt nog wel
Duits onderwezen, maar van
het doorgeven van de eeuwen
oude Saksisch-Duitse cultuur is
nauwelijks nog sprake. „Het
gros van de leraren op de Duitse
scholen bestaat uit Roemenen
die Duits als tweede taal spre
ken. De cultuur zoals wij Sak
sen die hier ruim achthonderd
jaar beleefd hebben, kennen ze
niet en kunnen ze dus ook niet
doorgeven. Het is, vrees ik, een
aflopende zaak. Veel meer dan
wat stenen en gebouwen blijft er
niet over. Het is triest, maar het
is niet anders." GPD
Helaas, ook dat baatte niet. De achtervolgers vermeerderden loei
end hun snelheid en suisden met groot gemak langs het voorttob-
bende voertuig. De vaart van de schurken was zo groot, dat het kap
je van de Oude Schicht van het geraamte gezogen werd en achter
hen aan wapperde. Ronddwarrelende stofwolken en opgeworpen
aardkluiten belemmerden enige ti j d het uitzicht - en dit werd er niet
helderder op toen de kap in elkaar begon te rimpelen.
„Hm", zei Tom Poes. „Het zijn alleen Super en Hieper maar. En ze
zijn geen kwaad van plan; ze rijden alleen maar een beetje hard.
Waarom maakte u zich zo van streek?"
„Super en Hieper?" herhaalde heer Ollie enigszins verrast. „Waren
die het? Nu ja, wat doet het er toe? Het zijn in en in slechte figuren,
die mij neersloegen waar een dame bij was. Ze deinzen nergens voor
terug. En jij hebt gemakkelijk praten. Alleen maar hard rijden!
Weet je niet, dat dat uiterst gevaarlijk is? Ik had wel..."
Verder kwam hij niet, want het kapje werd getroffen door een van de
nadwarrelende aardklonten en zakte voorover, zodat de bestuurder
met de neus op het stuurwiel gedrukt werd.
Hans Belterman
Rode poon uit de oven
Let er bij aankoop op, dat men u geen grauwe
maar rode poon in de handen stopt. Hoewel
beide vissoorten nauw aan elkaar verwant zijn,
is er een belangrijk verschil: het visvlees van de
rode poon is veel steviger dan dat van z'n grau
we soortgenoot. Ook de smaak van de grauwe
poon is wat minder dan die van de rode poon.
Voor 4 personen:
4 rode ponen, schoongemaakt, elk 250 - 300
gram; zout; zwarte peper uit de molen; 1 eetl.
limoen- of citroensap; 6 eetl. olijfolie; 4 eetl. dro
ge witte wijn: 2 middelgrote uien, in smalle rin
gen; 4 knoflookteentjes, in dunne plakjes; 6 to
maten, ontveld, vruchtvlees in smalle reepjes; 1
rode en 1 groene paprika, bij voorkeur ontveld,
vruchtvlees in smalle reepjes.
Spoel de vissen onder stromend koud water.
Maakde vissen van binnen en buiten droog niet
keukenpapier. Vermeng limoen- of citroensap
met wat zout en peper. Wrijf de vissen er aan de
binnenzijden mee in. Laatze 10 minuten liggen.
Verhit een grote koekenpan en laat er 3 eetle
pels olie heet in worden. Bak de vissen er snel
rondom goudbruin in. Neem ze uit de pan en
houd ze warm.
Roer in een kommetje 2 eetlepels olie en de wijn
door elkaar. Voeg er wat zout en peper aan toe.
Schep in een kom uienringen, knoflookplakjes,
tomaten- en paprikareepjes door elkaar. Ver
deel de groenten over de bodem van een met
olie bestreken ovenvaste schaal. Leg de vissen
er op en sprenkel het olie- en wijnmengsel er
over.
Plaats de schaal in het midden van de tot 200 °C.
voorverwarmde oven. Reken op een oventijd
van ca. 20 - 25 minuten. Leg na 10 minuten wel
een velletje aluminiumfolie op de vissen om te
voorkomen dat ze wat al te bruin worden.
Presentatie: dien het gerecht in de ovenschaal
op. Geef er lekker warm en knapperig
(stok)brood bij.
Horizontaal:
1Uitgestrekt bos, elk;2. verdovend middel, durende vijandschap; 3. Mohammedaanse schrift
geleerde, asvaas; 4. vogelverblijf, landbewerking; 5. een zekere, kaartspel; 6. eetbaar knolge-
wasje, ogenblik; 7. vreemde taal, geur; 8. vergiffenis, aarde; 9. beginnen, schraal; 10. handels
zaak, heilige; 11. scheepstouw, plaats van binnenkomst; 12. slotwoord, eetvoorschrift; 13. kleine
kerkelijke groep, Aziaat.
Verticaal:
1Woonbuurt waar auto's bijna niet kunnen komen, strijdmiddel; 2. op elkaar, suikerpalm, ho
ningbij; 3. vogel, soort personenauto, Europeaan; 4. tweezang, alias, takje; 5. toch, rechtop; 6.
schortje, gillen v.h. lachen, punt; 7. braafheid, Italiaanse componist, herkauwer; 8. naar per
soon, reuk, schande; 9. hollen, schrootbus.
Oplossing
gisteren:
Duits, piloot, gummi, Frans, reuzel,
lieve, damar, shawl, poster, gam
ma, vijand, hengel, Deens, bakvis.
Het citaat is van Philip James Bai
ley: 'Onze daden zijn soms beter
dan onze gedachten'.
Voorlopig lijkt er nog maar weinig Door: John Having
aan het warme voorzomerweer te
veranderen. Tot na het weekeinde blijft het te warm voor de tijd
van het jaar en blijft de zon in het algemeen het weerbeeld beps
len. Wel kunnen daarbij de komende dagen enkele (zware) on
weersbuien tot ontwikkeling komen. Vanaf zondag lijkt het wee
droog te worden. Nederland ligt (zoals u kunt zien op bijgaande
weerkaart) ingeklemd tussen een krachtig hogedrukgebied opt
Noordzee en relatief lagedruk boven Zuidwest-Europa. Vrijdag
ligt een storing tussen deze twee druksystemen halverwege on;
land, waardoor we Nederland in grofweg twee regio's kunnen
verdelen. In hetzuiden en midden zijn er wolkenvelden en va lie
er, ook al 's ochtends, diverse buien. Met name in de middag ziji
deze buien fel en gaan ze gepaard met onweeren hagel. In het
noorden blijft de zon de hele dag overheersen en bereikt het kw
de zomerse waarde van 25 graden. In het midden en zuiden
daarentegen blijft de tempe
ratuur steken bij 22 tot 24
graden. Als het in de Bilt we
derom een zomerse dag
wordt, is dat een nieuw
eeuwrecord van 8 dagen op
een rij. Maar dat wordt mis
schien net niet gehaald. In
het weekeinde blijft het
warm tot zeer warm met
veel ruimte voor de zon.
Vooral in hetzuiden kan er
zaterdag nog wel een on
weersbui vallen. Op zondag
en maandag lijkt het overal
droog te blijven. Echter, de
diverse computermodellen
suggereren een weerom
slag naar koel en wisselval
lig weer halverwege volgen
de week.
Problemen gehad tijdens uw vakantie? De ANWB helpt
zijn leden met gratis juridisch advies.
