Gladiators
zijn weer
bij de tijd
Hannibal moet angstaanjagend worden
De emotie moet
uit je eigen
verleden komen
Ridley Scott filmt
opvolger Spartacus
D7P kunst
r£j\j cultuur
Van Hemert
verfilmt
Giphart
Vervolg op
Silence
of the lambs
16
e sandalenfilm keert terug. Het genre waarin
gerokte helden elkaar bevochten ten tijde van de
Griekse of Romeinse oudheid, beleef de zijn
hoogtepunt met Ben Hur (1959) en Spartacus (1960), al zijn
de Italianen nog lang actief gebleven met inferieure Maciste-
films. Op 18 mei komt Gladiator in première, waarmee
regisseur Ridley Scott op sensationele wijze de antieke
wereld laat herleven met spectaculaire veldslagen, perfide
intriges en wrede gevechten in het Colosseum, voor het volk
dat brood en spelen wil.
Russell Crowe vertolkt de
hoofdrol in Gladiator.
Crowe verwierf onlangs een
Oscarnominatie voor zijn rol in
The Insider. Thans zien we hem
als de Romeinse generaal
Maximus die voor keizer
Marcus Aurelius (Richard
Harris) de Germanen in de pan
hakt, om vervolgens in
ongenade te vallen bij de
machtswellustige
troonopvolger Commodus
(Joaquin Phoenix). Maximus
wordt als slaaf verkocht en
bekwaamt zich als gladiator.
Als uitmuntend zwaardvechter
verwerft hij zich ongekende
populariteit en zal hij zich op de
vileine Commodus weten te
wreken.
Gladiator is ook de laatste titel
die wordt bijgeschreven in de
filmografie van Oliver Reed, die
een louche handelaar in
gladiatoren speelt. Tijdens de
opnamen op Malta kwam de
Britse acteur met het glas in de
hand te overlijden in een
havenkroeg. Maar dankzij de
moderne computertechnieken
zien we hem gewoon zijn rol
uitspelen en vermoord worden.
Ridley Scott werd op curieuze
wijze verleid öm de regie van
deze film op zich te nemen. De
producenten Walter Parkes en
Douglas Wick wandelden zijn
kantoor binnen en legden een
reproductie van een
negentiende-eeuws schilderij
op zijn bureau. Een door Jean-
Leon Gerome geschilderd
tafereel: in het volgepakte
Colosseum staat een gladiator
met zijn voet op een verslagen
tegenstander en kijkt op naar de
keizer. Die houdt zijn arm
gestrekt met gebalde vuist en de
duim naar beneden. 'Deze film?'
vroeg Parkes. 'Ik doet het',
reageerde Scott.
„Gelukkig hadden ze ook nog
een script", merkt de regisseur
grinnikend op en legt uit dat hij
ook nog niet weet of de tijd rijp
was voor de comeback van dit
uit de mode geraakte filmgenre.
„Zoiets laat zich niet timen. Pas
achteraf blijkt of het moment
goed of slecht was gekozen. Het
is een kwestie van gelukhebben.
Ik kan alleen zeggen wat mij
beviel aan dit project en dat is
dat ik nooit eerder een
dergelijke film had gemaakt.
Dat het een genre betreft waar
veertig jaar lang niemand iets
mee gedaan heeft en dat het leuk
kan zijn om het tot nieuw leven
te wekken met de huidige
cinematografische middelen,
dat zijn overwegingen die pas
bij me opkwamen toen ik al had
beslist om het te doen."
„Hollywood ging historische
spektakelfilms maken in de
jaren vijftig, op een moment dat
men zich ongemakkelijk was
gaan voelen door de
concurrentie van televisie. Men
bedacht formules voor films op
breed doek, full color en met
schitterende kostuums, zoals
die op de tv van toen nooit tot
hun recht zouden komen. De
steeds maar stijgende
productiekosten hebben er een
eind aan gemaakt.
Tegenwoordig blijkt het
mogelijk, dankzij trucages die
vroeger niet bestonden, om
zulke films heel overtuigend te
laten ogen voor relatief weinig
geld. Gladiator heeft iets meer
gekost dan 100 miljoen dollar.
Dat is naar verhouding
helemaal niet veel als je beseft
dat vandaag de dag een
gemiddelde Hollywood-film 40
miljoen kost en je in
aanmerking neemt dat
Waterworld en Titanic allebei
200 miljoen hebben gekost."
Dat Gladiator zal moeten
opboksen tegen een standaard
die werd gezet door klassiekers
als Quo Vadis, Spartacus en
Cleopatra, kan Ridley Scott in
het geheel niet verontrusten.
„Het is als in de sport. Er zijn
bepaalde legendes uit het
verleden maar die behoren bij
specifieke periodes. De
wetenschap en de technische
ontwikkelingen maken
prestaties mogelijk die vroeger
ondenkbaar waren. Dat wil niet
Pieter van Lierop
Russell Crowe in actie in Gladiator.
zeggen dat wij beter zijn dan
onze voorgangers, maar dat we
hebben te beantwoorden aan
andere verwachtingen bij het
publiek dat inmiddels ook
geconditioneerd is geraakt op
de progressie in de technologie.
„Neem die veldslag aan het
begin van de film. Met de
cameratechniek die mij nu ten
dienste staat, kan ik helemaal in
de actie kruipen en volledig
inspelen op de dynamiek van
het geheel. Vroeger zou de
camera op afstand het
spektakel hebben gevolgd met
een paar shots ertussen van
dichterbij. Zo'n veldslag zou
toen hebben bestaan uit 30,
misschien 50 shots.
Tegenwoordig ga ik met vijf
kleine maar zeer wendbare
units de scène binnen en kan
dan desnoods 50 shots maken in
30 seconden. Dat geeft een
totaal andere impact aan het
verslag van een veldslag."
Ontzagwekkend is ook de hoge
graad van realisme die
Gladiator heeft weten te
bereiken dankzij
beeldmanipulatie. Stonden
vroeger de decors van tempels
en p aleizen nog wel eens te
wapperen in de wind, dankzij de
nieuwste technieken is nep en
echt vrijwel niet meer van
elkaar te onderscheiden. Het
oude Rome ligt er authentiek bij
en zelfs majestueuzer dan het in
werkelijkheid geweest kan zijn.
„We hebben tegenwoordig de
beschikking over een prachtig
stuk gereedschap dat CGI heet:
Computer Generated Images.
Het werkt als stukjes van een
puzzel die worden ingevoerd en
net zo lang worden
gemanipuleerd totdat er een
acceptabele versie ontstaat van
de beelden die je wilde hebben.
Oliver speelt een handelaar in
gladiatoren. Tegenwoordig zou
hij een voetbalmakelaar zijn.
Hij is een innemende schurk;
iemand met een kwalijk beroep
maar toch het hart op de juiste
plaats. Uit scènes die we al met
Oliver hadden gemaakt hebben
we onderdelen bijeengevoegd
om zijn personage de heroïsche
sterfscène te geven waar hij
recht op had. Zoiets kan met
CGI."
„Maar eigenlijk is dat niet eens
het sterkste staaltje techniek
dat in deze film vertoond wordt.
Als Russell en zijn groep
gladiatoren voor de eerste keer
de arena binnenmarcheren
wordt dat tafereel in beeld
gebracht met een camera die
met grote snelheid 420 graden
om hen heen draait. Zo'n shot
kon tien jaren geleden niet
gemaakt worden. Ook dat is
dankzij CGI mogelijk
geworden. En het mooie is dat
het volledig gebeurt zonder dat
de acteurs ergens rekening mee
hoeven te houden. Zij kunnen
zich gewoon op hun acteren
concentreren. Ik heb op de set
dan voortdurend een CGI-
expert naast me staan die in de
gaten houdt of er niks gebeurt
dat zijn mogelijkheden straks
kan belemmeren."
Stijl en visie
Maar behalve de technische
aspecten, heeft er ook altijd nog
zoiets bestaan als.stijl en visie,
waarmee ook vroeger al een
handvol filmers zich boven het
genre wist te verheffen en meer
wist te bieden dan spektakel
alleen. Ridley Scott weet wie hij
op dit punt schatplichtig is.
„Dan ga je terug naar
Eisenstein, Kurosawa en Orson
Welles. Ook Michael Powell was
ongelooflijk inventief en is
ongelooflijk onderschat. Zij
waren de groten die uitstaken
boven de anderen met zowel
bijzondere techniek als
inhoudelijke visie. Mijn
persoonlijke favoriet is
Kurosawa's epos The Seven
Samourai. En dat moet aan
Gladiator te zien zijn."
Regisseur Ridley Scott (met petje) geeft instructies op de set van Gladiator.
Gladiator draait vanaf 18 mei, maar
is als voorpremière zaterdagavond
te zien in De Koning Hulst en Ci-
nemactueel Bergen op Zoom.
Regisseur' Ruud van Hemert
roept het met een stentor
stem en de getergde blik van een
dirigent die leiding geeft aan de
Vij fde Symfonie van Beethoven
„Cut, cut." De verfilming van Ik
Ook van Jou - naar de gelijkna
mige bestseller van auteur Ro
nald Giphart - moet perfect zijn,
en niets minder dan dat. Twintig
keer moeten Beau van Erven
Dorens en Angela Schijf een
scènetje overdoen. En steeds
weer klopt er iets niet.
Parmantig oreert Van Erven
Dorens: „Al met al heb ik hier
mee afdoende bewezen dat poë
zie inferieur is aan proza."
„Hoezo bewezen?", reageert
Schijf, „Dat is alleen maar een
meninkje van een arrogant der
dejaarsstudentje." „Cut!" in
terrumpeert Van Hemert. Het
klinkt als een vloek. „Beau, je
anticipeert op haar reactie. Ter
wijl je nog niet weet wat ze gaat
zeggen. Je moet haar niet te
vroeg verrast aankijken." En
daar gaan ze weer.
De hoofdpersoon, Antonie Ka
merling, doet niet mee in deze
scène; hij is al die tijd aan het
voetballen op het veldje voor de
Faculteit Economie en Manage
ment van de Utrechtse Univer
siteit. De roman speelt zich ten
dele af in het Utrechtse studen
tenmilieu, en dus de film ook.
Hij heeft nog nooit zo'n strenge
regisseur meegemaakt, laat hij
weten. „Maar dat went snel.
Want je mei'kt dat het resultaat
er beter van wordt." Van acht
uur 's ochtends tot diep in de
nacht worden er in de faculteit
zeven scènes gedraaid. Geluk
kig zijn de 'zwaarste' opnamen
al achter de rug. Kamerling:
„We hebben minstens de helft
gedraaid; daaronder bevinden
zich de erotische scènes en de
grote conflicten tussen de
hoofdpersonen. Hierna gaan we
nog naar de Dordogne en Parijs
voor wat vakantiescènes. Ruud
gelooft heilig in method acting.
Het komt er op neer dat je bij de
geëmotioneerde momenten uit
je eigen verleden put of al je ver
beeldingskracht mobiliseert.
Iedere emotie moet je echt bele
ven. En als je dat onvoldoende
doet, ziet Ruud dat direct."
In de verfilming van Ik Ook van
"Jóu ..gaan twee studenten, de
breëdsprakige komiek Fraser
(RTL-presentator Van Erven
Dorens) en Eric (Kamerling) op
vakantie in Frankrijk. Daar ha
len ze herinneringen op aan
Erics ex-vriendin, de hartstoch
telijke maar labiele Rez;
(Schijf). Eric vindt er een nieu
we vriendin, maar heeft de stuk
gelopen relatie nog niet
helemaal verwerkt. Bij hun te
rugkeer blijkt dat Reza zelf
moord heeft gepleegd. De film
verschilt hierin van het boek,
waarin Reza's lot in nevelen
wordt gehuld. Giphart: „De ro
man heeft een open einde. Maai
Ruud houdt van duidelijkheid
En dus laat hij haar doodgaan
Ik heb mij niet met het script be
moeid. Een film maken is eer:
heel ander vak dan het schrijver
van een roman. Ik wil hem dt
ruimte geven." Reza's psychi
sche stoornis - ze doet aan 'auto
mutilatie', ze verwondt zichzelf
als ze depressief is - wordt in dt
film heftig benadrukt. De au-
teur: „Er komen gruwelijk
snij-scènes in voor."
Is een boek dat zoveel taalvirtu
ositeit en zo weinig handelinf
bevat eigenlijk wel verfilm-
baar? Giphart: „Het verhaal is
simpel, maar dat komt juist var
pas als je een boek van tegen d(
tweehondei'd pagina's moet be
werken voor een film var
slechts anderhalf uur. Je vind!
mijn barokke beschrijvingen te
rug in de monologen van Fraser
Ik heb Beau een paar dagen vooi
de camera gezien en ik moet toe
geven: de volzinnen rollen soe
pel over zijn lippen."
De vele seksscènes leveren ooi
geen probleem op, vindt d(
schrijver. In de roman wordt ge
pijpt, gecopuleerd, gebeft en ge
rukt dat de zaadspetters ei
afvliegen. „De film gaat ovei
jonge mensen, en die zijn non
eenmaal geïnteresseerd in seks
Ruud en ik hebben afgesprokei
dat hij vrij- en blijmoedig mei
de erotische passages aan de
haal mag gaan. Dit wordt mis-j
schien een nieuwe Turks Fruit.j
Jeroen de Val^
Ronald Giphart (midden)en Anthony Kamerling (r) tijdens een radio-inter
view over de verfilming van Ik ook van jou. foto MarnixSchmidl
In de Italiaanse stad Florence zijn onder
regie van Ridley Scott de opnamen be
gonnen voor de film Hannibal, naar de ge
lijknamige bestseller van Thomas Harris.
Het betreft een vervolg op de morbide thril
ler Silence of the Lambs waarmee in 1992
vijf Oscars werden gewonnen en 350 mil
joen dollar verdiend. Anthony Hopkins en
Juliane Moore spelen de hoofdrollen, naast
verder onder anderen Gary Oldman, Ray
Liotta en Giancarlo Giannini.
Tijdens een persconferentie in Florence
heeft producent Dino de Laurentiis deze
week verklaard dat Hannibal februari 2001
in wereldpremière zal komenD e film wordt
geënsceneerd op basis van een scenario van
Steven Zaillian, nadat een eerdere versie
van David Mamet ongeschikt was bevon
den. Zaillian, die eerder de draaiboeken
ontwierp voor o.m. Schindler's List en A Ci
vil Action, zegt dat er wat hem betreft niets
mis was met het script van Mamet: „Ik be
schouw persoonlijk David Mamet als de
beste schrijver ter wereld. Maar zijn script-
versie was niet de film die Dino wilde ma
ken."
Ridley Scott: „Ik vond het boek geweldig,
maar voor deze film moesten 600 pagina's
worden ingedikt tot 120 pagina's. Dan zal
elke scenarist andere keuzes maken. Ik
meen dat we nu de beste adaptatie hebben
die denkbaar is. Ik had problemen met het
einde van het boek. We hebben een andere
finale ontworpen. Welke dat is, dient een
verrassing te blijven. Maar ik zweer dat het
correct is in de geest van het boek."
Anthony Hopkins speelt opnieuw de rol van
Anthony Hopkins, hoofdrolspeler in Hannibal, met Martha de Laurentiis die samen met haar man Di
no defilm produceert. Rouse Prouser
de hyperintelligente en buitengewoon
bloeddorstige moordenaar Hannibal Lecter
die de vorige keer FBI-agente Clarice Star
ling had geholpen om een seriemoordenaar
te vangen maar daarbij de omstandigheden
wist te creëren waardoor hijzelf uit zijn ge
vangenschap kon ontsnappen. De bij die
uitbraak zwaar verminkt geraakte Mason
Verger heeft wraak gezworen en na jaren
lang speuren Lecter weten te lokaliseren.
Maar om hem in de val te kunnen lokken
heeft hij Clarice Starling nodig.
Hopkins had altijd beweerd dat hij nooit
zijn medewerking aan een vervolgfilm zou
verlenen en anderhalf jaar geleden ver
klaarde hij zelfs helemaal met acteren te
zullen stoppen. Nu lijkt hij er evenwel echt
zin te hebben:
„Het was nooit de bedoeling dat er een ver
volg zou komen en ik heb ook nooit met de
mogelijkheid rekening gehouden. Nu het
toch gebeurt, ben ik er blij mee. Ik heb ge
merkt dat ik er onbewust toch op had ge
hoopt en dit script bevalt me bijzonder.
Maar dit wordt een andere film, die speelt in
een totaal andere sfeer en in een andere tijd.
En wat dat stoppen met acteren betreft, dat
was niet voor de eeuwigheid bedoeld. Het is
mijn vak. Maar ik was moe, opgebrand. Ik
heb een jaar rust genomen om de accu's weer
op te laden. Zowel fysiek als psychisch is
mijn conditie nu weer helemaal op het peil
dat ik nodig heb om te kunnen werken.
Maar Jodie Foster heeft wel voet bij stuk ge
houden en zal niet opnieuw Clarice Starling
spelen. Voor die cruciale rol is Julianne
Moore ingehuurd, recent bekend gewoi'den
via rollen in o.m.The Lost World: Jurassic
Park, Boogie Nights en Magnolia. Ze ver
klaart zich ervan bewust te zijn dat straks
iedereen de vergelijking tussen de twee ac
trices zal maken, maar voorlopig is ze alleen
maar blij deze kans te hebben gekregen:
„Een rol als deze komt zelden voorbij.
Silence Of The Lambs was een erg goede
film en Jodie was fantastisch. Ik kan alleen
hopen dat ik het er net zo goed vanaf zal
brengen. Maar het is eigenlijk niet meer de
zelfde rol. Clax'ice was tien jaar geleden een
heel jonge vrouw, eigenlijk nog een studente
van de politieacademie. Inmiddels is ze vol
wassen geworden en heeft veel meer levens
ervaring. Ik kan de rol daarom heel anders
spelen dan Jodie Foster deed."
Regisseur Ridley Scott zegt er alle begrip
voor te kunnen opbrengen dat Jodie Foster
verstek heeft laten gaan: „We hadden haar
graag gehad, natuurlijk, maar Jodie is ie
mand met meerdere pijlen op haar boog. Ze
is ook succesvol als producente en als regis
seur. Ze kreeg de mogelijkheid zelf een nieu
we film te maken en de draaiperiode viel
samen met die van Hannibal. Dan ben je uit
gepraat. Maar ik kan het ook billijken als ie-
mand intuïtief weerzin voelt om iets te her
halen waar je tien jaar eerder groot succes
mee hebt gehad. Ik vind niet dat iemanc
zich dan verplicht moet voelen."
Zo moet ook Jonathan Demme hebben gere
deneerd. De regisseur van Silence Of Thi
Lambs had evenmin zin in een herhalings
oefening, waarna producent Dino de Lau
rentiis een beroep deed op Ridley Scott, di
man die bekend is als maker van onder meei
Blade Runnex-, Thelma Louise en het latei
deze maand uit te brengen Gladiator. Heef
Scott iets met horror?
„Nee. Maar ik ben altijd op jacht naar fan
tastisch materiaal en de kans om te werkei
met groot talent. II? zie Hannibal niet als eei
horroxfilm en Silence Of The Lambs even
min. Silence stond boven elk genre en refe
reerde aan dingen die diep in ons allemaa
leven. Ik zie Hannibal als een psychologi
sche thriller, met een dynamiek, energie ei
karaktex's die me aanspreken. Het word
niet kijken naar zieke dingen, geen Reset
voir Dogs. Het gaat om gi'uwelijkheden dii
eerdeg worden gesuggereerd dan werkelijl
getoond. Maar het is wel de bedoeling da
het angstaanjagend wordt. En ja, waaron
vinden mensen het leuk om de stuipen o]
het lijf gejaagd te krijgen? Ik zou het ant
woord willen herhalen van Hitchcock toei
hem een keer wex'd gevraagd waarin volgen
hem de attractie van 'suspense' gelegen is
Hij antwooi'dde met de wedervraag: Waar
om sluipen volwassen mensen naar kinde
ren toe en zeggen dan: Boe!
Pieter van Liero[
vrijdag 12 mei 2000
