Dodelijke mug landt in Europa
Portacabin in tuin voorkomt
opname In een verpleeghuis
PZC
Hoogbegaafd
Bedplassen is bespreekbaar
gezondheid
9
Onderzoekers zien
verband slaaptekort
en ouderdomssuiker
Spalkje tegen muisarm
opvoeding
Kankertherapie kind beter
spreekuur
Overbrenger knokkelkoorts nestelt zich in Griekenland en Albanië
dinsdag 18 april 2000
door Janny Posting
it] T>edplassen komt vaak voor: één op
I .Ode vijf kinderen van vijf jaar plast
T| in bed. Op 11-jarige leeftijd komt het
nog voor bij één op de tien kinderen en
t bij 13-jarigen bij één op de vijftig kin-
V! deren. Er zijn zelfs volwassenen die
nog in bed plassen. We spreken van
j bedplassen als een kind ouder dan vijf
R minimaal tweemaal per maand niet
if opzettelijk in bed plast. Verschillende
oorzaken kunnen hierbij een rol spe-
a len.
Het bedplassen kan onder andere te
maken hebben met diepe slaap, psy
chosociale problemen, rijping van het
zenuwstelsel en blaascapaciteit.
Meestal is het bedplassen niet het ge-
li volg van een lichamelijke afwijking,
gf zeker niet als het kind overdag droog
f is of al eens droog gebleven is. Wan
neer een kind na een droge periode
weer in bed gaat plassen, speelt span
ning vaak een rol. Als er duidelijke
klachten zijn bij het plassen is het na
tuurlijk wel verstandig om naar de
huisarts te gaan.
Als een kind nog niet droog is en het
heeft hier zelf geen problemen mee,
dan kunnen de ouders geduldig af
wachten. Bij de meeste kinderen ver
dwijnt het bedplassen in de loop der
jaren spontaan. Geeft het kind aan
bedplassen vervelend te vinden, dan
kan dit een reden zijn om er iets aan te
doen. Zeker als kinderen de leeftijd
krijgen om te gaan logeren gaat dit
spelen, of wanneer een schoolkamp
wordt georganiseerd. Ook voor de ou
ders kan bedplassen een behoorlijke
belasting betekenen. Dit kan even
eens een reden zijn om iets aan het
bedplassen van hun kind te doen. De
laatste jaren is bedplassen meer be
spreekbaar geworden en is er meer be
kend over de methoden om kinderen
te helpen bij het droog worden. Het
belangrijkste advies in het algemeen
is: 'prijs het kind als het droog is'. Het
kind kan er niets aan doen dat hij/zij 's
nachts nog niet droog is. Compliment
jes wanneer het goed gaat, blijken be
ter te werken dan straffen.
Er zijn verschillende methoden om
het bedplassen aan te pakken. Als be
langrijkste voorwaarde voor succes
geldt in elk geval dat ouders en kind
beiden gemotiveerd zijn. Ook moeten
ouders bereid en in staat zijn om tijd
en aandacht te geven aan het bedplas
sen.
Hieronder wordt een aantal methoden
genoemd. Welke methode voor u en
uw kind het beste is, hangt af van ver
schillende factoren. U kunt hierover
advies vragen bij de jeugd verpleeg
kundige van de GGD (0113-249460),
zij kan tevens uitleggen wat de ver
schillende methoden inhouden. De
volgende mogelijkheden worden vaak
gebruikt om bedplassen te verhelpen:
- het kind 's avonds nog een keer wak
ker maken en naar de wc laten gaan;
- het bijhouden van de droge nachten
op een kalender en het koppelen van
een (kleine) beloning daaraan;
- gebruik maken van een piaswekker;
- blaastrai ning overdag ter vergroting
van de blaascapaciteit.
Over bedplassen kunt u een gratis fol
der aanvragen bij De Gezondheids-
wijzer, het informatiecentrum van de
GGD Zeeland. U vindt Gezondheids-
wijzers in Goes (GGD-gebouw, West-
wal 37, 0113-249434) en Vlissingen
(bibliotheek, Spuistraat 6, 0118-
422122).
Janny Oosting isjeugd.verpleegkund.ige bij
de GGD Zeeland.
Bypass beter voor suikerpatiënt
NEW YORK - Bij suikerpatiënten met sterk vernauwde
kransslagaders is een bypass-operatie effectiever dan dotte
ren om latere sterfte aan een hartinfarct te voorkomen.
Dat blijkt uit een Amerikaans-Canadese studie. Het onder
zoek werd uitgevoerd bij 640 hartpatiënten die ook aan dia1
betes leden. Van de suikerpatiënten die met een bypass waren
geholpen, bleek vijf jaar later achttien procent te zijn overle
den, tegen 25 procent in de gedotterde groep
Dit verschil was aanzienlijk groter als alleen naar die suiker
patiënten werd gekeken die na de ingreep alsnog een hartaan
val hebben gehad. Van deze patiënten bleek na vijf jaar in de
bypass-groep zeventien procent te zijn overleden, tegen tach
tig procent van de gedotterde patiënten. GPD
Gezondheidsdrankje doet weinig
WAGENINGEN - Gezondheidsdrankjes zijn niet zo gezond
als de etiketten beweren. De bacteriën die in deze drankjes
worden gebruikt, hebben geen effect op de gezondheid.
Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Wageningen. De
wetenschappers Katan en De Roos onderzochten onder meer
de bacterie die in het drankje Fysiq van Mona wordt gebruikt.
Mona claimt dat het drankje bijdraagt tot een verantwoord
cholesterolgehalte. Volgens de onderzoekers verlaagt de bac
terie het cholesterolgehalte echter met nul procent.
De wetenschappers stelden bij andere onderzoeken, waarbij
bacteriën getest werden op het tegengaan van ziektes zoals
kanker en diarree, ook geen positieve effecten vast. ANP
Leegstand in astmakliniek Davos
DEN HAAG - Omdat zorgverzekeraars regelmatig patiënten
een behandeling weigeren, heeft het Nederlands Astmacen
trum in het Zwitserse Davos te kampen met leegstand.
Dat zegt de Vereniging Nederland-Davas. Volgens bestuurs
lid Brom van deze organisatie van astmapatiënten zijn het de
verzekeraars CZ, Zilveren Kruis en OZ die dwarsliggen. De
kliniek zou te duur zijn.
Brom vreest dat binnen enkele jaren een einde komt aan de
'hooggebergtebehandeling', indien er geen verandering komt
in de opstelling van de verzekeraars. In Davos werden voor
heen dagelijks ruim 120 patiënten verpleegd. Momenteel
heeft de kliniek nog slechts vijftig opnamen per dag. GPD
Vrouwen zwanger door viagrapil
NE W YORK-De viagra-pil, fameus vanwege zijn werkzaam
heid bij mannelijke impotentie, heeft nog een andere toepas
sing gekregen. De pil stimuleert de bloedvoorziening van het
baarmoederslijmvlies, waardoor vrouwen met een bepaalde
vorm van onvruchtbaarheid toch zwanger kunnen worden.
Het gaat om vrouwen bij wie het baarmoederslijmvlies zo dun
is dat een bevruchte eicel zich niet kan nestelen/De viagra-pil
biedt uitkomst, aangezien de daarin voorkomende stof sil
denafil een vaatverwijdend effect heeft. Daardoor verbetert
de bloedvoorziening en daarmee de kwaliteit van het baar
moederslijmvlies. Drie vrouwen hebben inmiddels profijt ge
had van een behandeling met viagra. GPD
Alzheimer grijpt om zich heen
DEN HAAG - Het aantal Alzheimerpatienten in Nederland
zal de komende dertig jaar verdubbelen tot minstens 231.000.
Dat zegt D. Swaab, hoogleraar neurobiologie aan de Univer
siteit Utrecht.
Onderzoek naar de ziekte moet vooral gericht zijn op het sti
muleren van hersencellen. „Zelfs als deze al zijn aangetast,
kunnen ze door elektrostimulatie weer herstellen." Verder
moet volgens Swaab de samenwerking tussen de praktijk en
het onderzoek worden verbeterd. Zo stelt hij voor om een mo
leculair bioloog stage te laten lopen in het verpleeghuis. GPD
door Henk Hellema
Een chronisch tekort aan
slaap kan vérstrekkende
gevolgen hebben voor licha
melijke functies zoals de
stofwisseling van koolhy
draten, als glucose, en de af
gifte van hormonen.
Dat blijkt uit een Ameri
kaanse studie in het vakblad
The Lancet. De onderzoekers
van de Universiteit van Chi
cago verrichtten hun studie
bij elf gezonde, jonge man
nen, die eerst drie nachten
acht uursliepen, de volgende
zes nachten slechts vier uur
en de daarop volgende zeven
nachten, voor herstel, een
nachtrust van twaalf uur
kregen.
Gedurende de onderzoeks
periode werd regelmatig
bloed afgenomen voor de be
paling van diverse lichaams-
stoffen. Daaruit bleek, dat
als gevolg van het tekort aan
slaap - door nachten van
slechts vier uur - er duidelij
ke veranderingen optraden
in de stofwisseling van glu
cose en in de uitscheiding van
hormonen als Cortisol.
De gevonden veranderingen
in het glucose-metabolisme
wijzen volgens de onderzoe
kers op een verstoorde stof
wisseling, die op den duur tot
ouderdomsdiabetes zou kun
nen leiden. Veranderingen in
de afgifte van Cortisol zou
chronisch kunnen leiden tot
verhoogde bloeddruk en ge
heugenverlies.
Slaapgebrek
„De gevonden metabole en
hormonale veranderingen
als gevolg van een dagenlang
slaapgebrek lijken sterk op
kenmerken die bij veroude
ring behoren," aldus één van
de onderzoekers, professor
Eve van Cauter.
„We denken dat een chro
nisch slaaptekort niet alleen
het begin van leeftij d-gebon-
den aandoeningen als ouder
domsdiabetes, verhoogde
bloeddruk, overgewicht en
geheugenverlies kan ver
snellen, maar deze aandoe
ningen ook kan verergeren.
Alle veranderingen in li
chaamsfuncties verdwenen
snel tijdens de herstelperio
de, waarin de proefpersonen
een nachtrust kregen van
twaalf uur.
Bepalingen in het bloed ga
ven aan, dat de proefperso
nen pas na een nachtrust van
meer dan acht uur werkelijk
waren hersteld. GPD
yan onze redactie gezondheid
Repetitive Strain Injury, RSI
of de muisarm levert veel
problemen op bij mensen die
vaak dezelfde hand- en armbe
wegingen maken.
Een bedrijf in gezondheidspro
ducten, Meijers bv uit Rooste
ren, heeft een oplossing. De
onderneming brengt een hand-
pteun op de markt die RSI zou
jvoorkomen of zelfs genezen. De
[pols- en handsteun, die Mstrap
[Wordt genoemd, houdt de bewe-
Jging van de pols en van de on
derste kootjes van wijs- en mid
delvinger grotendeels tegen.
Dat gebeurt door een metalen
staafje, dat de vingers als het
ivare vast zet.De grijpfunctie
van de hand wordt hierdoor te
ruggebracht tot alleen de pin-
cetgreep.
Het hulpstukje zal in de komen
de tijd in verschilende Neder
landse ziekenhuizen therapeu
tisch worden getest. De Mstrap
is te koop bij apotheken en me
dische speciaalzaken.
Het Bredase bedrijf Vitelec
heeft een sensorpen ontwikkeld
die signaleert als de gebruiker
de spieren te veel spant. Wie de
pen te krampachtig vasthoudt,
hoort een piepje. De sensor moet
RSI voorkomen. Volgens I. Lu
cas van Vitelec gaan KPN en
Pink Elephant de pen testen.
De sensor is gekoppeld aan een
computer die de handelingen
gedurende een hele dag regi
streert. Achteraf kan in samen
werking met een fysiotherapeut
gezien worden waar de knel
punten zitten en bekeken wor
den hoe daar verandering in ge
bracht kan worden.
De sensorpen is nog niet op de
markt. GPD/ANP
door Annie de Vreugd
Je hebt van die kinderen die
opvallen door hun grenzeloze
nieuwsgierigheid naar alles om
hen heen. Ze werken superdege-
lijk, op het perfectionistische af.
Veel mensen verslijten hen voor
eigenwijs, omdat ze graag hele
maal zelfstandig een moeilijk
probleem uitwerken. Iedereen
kent wel zo'n slimmerik in zijn
omgeving. Timon is zo'n bolle
boos. in de klas noemen ze hem
de professor. Als baby was hij al
een energiek ventje dat meer om
zich heen lag te kijken dan dat
hij sliep. Voor hij de kleuterklas
binnenstapte, kon hij al woord
jes uit de krant lezen. Een paar
j aar later wist hij alles van dino
sauriërs. Van planeten wist hij
meer af dan zijn juf.
Ongeveer 1 op de 80 kinderen is
hoogbegaafd. Dat betekent dat
er gemiddeld op elke school wel
twee of drie van zulke kinderen
zitten. Op sommige scholen lij
ken er echter veel meer hoogbe
gaafde kinderen rond te lopen
dan de statistieken aangeven.
Ouders hebben graag slimme
kinderen. Dat is handig, ze
snappen dingen al voor je het
hebt uitgelegd. Maar bovenal
streelt het hun gevoel voor ei-
genwaarde. Intelligentie is erfe
lijk, dat kan je in veel boeken le
zen. Als mijn kind hoogbegaafd
is, heeft het dat van mijDus zal
ook ik wel bovenmatig slim zijn.
Die theorie klopt overigens niet
helemaal, er worden ook hoog
begaafde kinderen geboren uit
domme ouders en omgekeerd.
Ouders denken soms te snel dat
hun peuter, die al leest, hoogbe
gaafd is. Tegenwoordig is voor
schools lezen niet echt bijzon
der meer.
Voor hoogbegaafdheid is meer
nodig. Hoogbegaafde kinderen
presteren op een heel breed ter
rein opmerkelijk. Ze hebben
niet alleen een hoge intelligen
tie, maar ze zijn ook heel goed in
het bedenken van creatieve op
lossingen en ze zijn zeer volhar
dend in het oplossen van proble
men. Ze vragen eindeloos door
over onderwerpen waar andere
kinderen van hun leeftijd nog
helemaal geen oog voor hebben.
Voor de problemen die Timons
moeder probeert uit te leggen,
vindt ze weinig begrip. Dat hij
geen vriendjes heeft, omdat de
kinderen van zijn leeftijd door
heel andere zaken geboeid zijn.
Dat hij gepest wordt: wijsneus,
uitslover. Of hoogbegaafde kin
deren ook werkelijk goed gaan
presteren, hangt voor een groot
deel af van de reacties van hun
omgeving. Die moet hun gave
wel herkennen en accepteren,
anders verkommert het. Veel
hoogbegaafde kinderen zijn zo
slim hun talenten te verdoeze
len. Om niet op te vallen in de
klas, om niet zoals Timon voor-
professor of opschepper te wor
den uitgemaakt.
Het is van groot belang dat
hoogbegaafdheid vroeg wordt
herkend. Als dat niet gebeurt,
kan zo'n kind uit verveling gaan
klieren in de klas. Daardoor
wordt het nog meer een buiten
beentje. Het is ook onzin om
kinderen letters te leren als ze al
kunnen lezen. Daardoor kwijnt
hun leergierigheid en motivatie
weg. En dat is jammer. Een op
lossing kan zijn een klas over te
slaan. Echt hoogbegaafde kin
deren zitten zich dan weer snel
opnieuw te vervelen. Door ver
snelling van het lesprogramma
dreigen ze juist geïsoleerd te ra
ken van de groep. GPD
door Gerard Akkerman ling kinderoncologie van het
Sophiakinderziekenhuis in
Rotterdam tempert al te hoge
verwachtingen. De genezings
kans zal verder toenemen, ver
wacht hij, maar van spectacu
laire sprongen zal geen sprake
zijn. Nieuwe therapieën zijn er
wel, bijvoorbeeld 'angiogenese'.
De gedachte erachter is dat kan
kercellen vernietigd kunnen
worden door de bloedvaten
naar die cellen af te snijden. Op
die manier worden ze niet lan
ger voorzien van voedingsstof
fen. Dat remt de groei. „Het idee
is mooi, maar de resultaten val
len tegen. Er is sprake van een
tijdelijke stilstand in de groei
van tumoren, maar er is nog
geen patiënt genezen." GPD
De kans op genezing van kin
deren met kanker is de af
gelopen jaren sterk toegeno
men. Nu komt er meer aandacht
voor het verfijnen van de behan
deling en het beperken van nare
bijwerkingen.
Jaarlijks krijgen in Nederland
ongeveer vierhonderd kinderen
kanker. Daarvan overleeft op
dit moment zo'n zeventig pro
cent. Dertig j aar geleden was dit
beeld heel anders: toen over
leefde slechts tien tot twintig
procent van de kinderen. Bo
vendien was de kans op blijven
de schade door bestraling groot.
Rob Pieters, hoofd van de afde-
door Dolf Ruesink
Een dure verbouwing, verhuizen naar een
aangepaste woning of opname in een
verpleeg- of ziekenhuis. Die keuze dringt
zich op wanneer het moeilijk wordt een
langdurig zieke of gehandicapte thuis te
verzorgen. In Gelderland is daar iets bijzon
ders op gevonden: een mobiele verpleeg-
bungalow in je eigen tuin.
Mevrouw lag al een jaar ziek op bed in de
woonkamer. Ze kon vanwege haar handicap
niet meer naar de douche op de bovenver
dieping. Een onhoudbare situatie voor de
echtgenoot en wijkverpleegster. Dank zij
een vondst van de gemeente hoeft de bejaar
de vrouw niet te verkassen. In de tuin achter
de huurwoning staat sinds drie maanden
een 'portacabin' met een woon-slaapkamer,
douche en toiletruimte.
„Dit is een nieuwe aanpak met tal van voor
delen", zegt Mary Keur van de sector Zorg
en Samenleving van de gemeente Winters
wijk. De patiënt blijft in de vertrouwde om
geving, de overheid bespaart kapitalen en
de thuiszorg kan haar werk naar behoren
blijven doen. De plaatsing van een tijdelij
ke, gratis voorziening past in het beleid om
zieken en gehandicapten zo lang - en ver
antwoord - mogelijk thuis te laten blijven.
Jaarlijks doen in Nederland ruim 63.000
mensen voor een woningaanpassing een be
roep op de Wet Voorzieningen Gehandicap
ten (WVG). Gemeenten zijn belast met de
uitvoering van deze wet en geven daar 278
miljoen gulden per jaar voor uit.
Het gaat doorgaans om de aanpassing van
natte ruimten, het weghalen van drempels
en het aanbrengen van een traplift. In drie
kwart van de gevallen gaat het om wonin
gen van ouderen. De andere aanvragen be
treffen verbouwingen ten behoeve van een
thuiswonend gehandicapt kind.
Winterswijk heeft als eerste gemeente in
Nederland een portacabin aangeschaft. De
verpleegbungalow werd eerst gehuurd en
ingezet bij een gezin dat er ten behoeve van
een terminaal zieke huisgenoot anderhalf
jaar gebruik van maakte.
Diverse gemeenten hebben belangstelling.
In Ruurlo staat er inmiddels ook een. De
prijzen lopen uiteen van tien- tot veertig
duizend gulden. De plaatsing neemt enkele
uren in beslag, de aansluiting op woning,
gas, water en elektra waagt twee tot drie
werkdagen.
Goedkoop
Bij de beoordeling van een aanvraag bekij
ken gemeente, thuiszorg en woningeigenaar
of plaatsing van een portacabin de meest
adequate en goedkope oplossing is.
„Niet iedereen komt in aanmerking", waar
schuwt. Keur, „Het is en blijft een tijdelijke
voorziening, dus je moet vooral denken aan
mensen die voor een beperkte tijd over deze
extra ruimte willen beschikken. En ze moe
ten natuurlijk bereid zijn er een stuk tuin
voor op te offeren."
In Winterswijk loopt een aanvraag voor de
plaatsing van een tweede exemplaar.
Het echtpaar dat momenteel gebruik maakt
van de aanbouw is blij dat een opname in het
verpleeghuis achterwege kon blijven. Ook
de wijkverpleegster, die vier keer per dag
een kort bezoek aflegt, is enthousiast over
haar nieuwe werkplek. GPD
De mobiele verpleegbungalow wordt geplaatst in de tuin van het Winterswijkse echtpaar.
foto Willem Hissink/GPD
S)
de Aedes Albopictus, ofwel Azi
atische tijgermug met tijger-
strepen op zijn lijf en poten.
Eind jaren tachtig is deze mug
voor het eerst in Rome en omge
ving gesignaleerd. Het diertje is
vermoedelijk via geïmporteerde
Thaise autobanden Italië bin
nengekomen. „Omdat de zo
mers langs de Adriatische Zee
erg warm zijn", zegt insecten
kenner Takken, „en omdat er
geschikte kweekkamers zijn als
de Po-delta en omdat de winters
er niet voldoende koud zijn,
heeft de tijgermug zich er per
manent kunnen vestigen."
Inmiddels is de tijgermug zijn
Een Filipijnse moeder troost haar tweejarig zoontje, terwijl een arts bloed prikt om een besmetting met
knokkelkoorts te kunnen vaststellen. foto Romeo Cacad/EPA
territorium aan het uitbreiden
naar Frankrijk en Griekenland.
„De verwachting is dat binnen
enkele jaren de Aedes Albopic
tus zich overal in Zuid-Europa
heeft gevestigd en daar ook voor
veel overlast zal gaan zorgen."
In Centraal- en Noord-Europa
is het te koud voor deze mug.
Dodelijk
De Aziatische tijgermug is niet
alleen een agressief en steek-
graag diertje, de mug kan ook
knokkelkoorts veroorzaken.
Knokkelkoorts gaat gepaard
met hevige pijnen in de spieren
en gewrichten, in ergere geval
len ontstaan er bloedingen in de
De Aziatische tijgermug.
door Dijlan van Vlimmeren
1 i
TT"on een gevaarlijke insec-
'IVtenbeet vroeger alleen in de
tropen worden opgelopen, te-
genwoordig is ook Europa niet
L meer veilig. Entomoloog W.
'^Takken van de Universiteit Wa
geningen verwacht dat binnen
enkele jaren de dodelijke Azia
tische tijgermug zich overal in
Zuid-Europa heeft genesteld.
Deze mug, vermoedelijk afkom
stig uit Thailand, leeft nu al in
Griekenland en Albanië.
In het Franse Straatsburg wordt
binnenkort het hoofdkwartier
van de kersverse Europese Mug
gen-Controle Associatie (EM-
CA) geopend. Voorheen werden
dit sooi-t zaken alleen in de
TOO (World Health Organisa
tion) behandeld. Door de op
komst van dodelijke muggen
naar dit continent wordt dit nu
in Europees verband gedaan.
Een goed voorbeeld daarvan is
Elke dinsdag
^Gezondheid
Ele brengt vanaf van-
U-J daag elke dinsdag een pagi
na Gezondheid, waarin de
londerwerpen gezondheid, op
voeding en eten en drinken cen
traal staan.
huid en ingewanden. De infec
tieziekte kan dodelijk zijn, ze
ker als iemand het voor de twee
de of derde keer krijgt.
Volgens Takken is het virus,
dengue genaamd, door onbe
kende oorzaken sterk in op
mars. Toch verwacht hij niet dat
dit zich ook overEuropa zal ver
spreiden omdat er geen mense
lijk reservoir van de ziekte aan
wezig is, zoals in Zuidoost-Azië.
„De kans op uitbreken van den
gue is mede door de uitstekende
gezondheidszorg in Europa ni
hil." In Italië zijn geen gevallen
bekend van knokkelkoorts die
opgelopen werd in eigen land.
Wel komen er jaarlijks vele dui
zenden vakantiegangers uit
Zuidoost-Azië die door de tij
germug zijn besmet. Alleen al
bij het Travel Clinic van het Ha
venziekenhuis Rotterdam mel
den zich ieder jaar tientallen
toeristen met knokkelkoorts.
Tegen het virus bestaat geen
medicijn.
In tegenstelling tot de tijger
mug, heeft de malariamug zich
nog niet kunnen nestelen in Eu
ropa. De malariamug komt wel
geregeld het continent binnen,
zegt tropenarts Th. Goud van
het Havenziekenhuis.
Volgens Goud is er echter geen
sprake van een zorgelijke situa
tie. De malariamug overleeft
het niet in het 'koude' Neder-
land.GPD
