Zelfdoding raakt kwart scholen
PZC
Leesmoeders moeten
overspannen leraren
in Bijlmer vervangen
3
varia
Onderwijsinstellingen spelen belangrijke rol bij rouwverwerking
het weer
Filevorming komt te laat voor failliete Oininio
Heer Bommel en het Nieuwe Denken
puzzel
,;2V
recept
maandag 27 maart 2000
Zeeland: Veel bewolking
door Dolf Ruesink
Een kwart van alle scholen in
ons land heeft wel eens te
maken gehad met zelfdoding
van een leerling, ouder of leer
kracht. Op acht procent van de
scholen voor voortgezet onder
wijs maakte de afgelopen twee
jaar een leerling een eind aan
zijn leven. Na verkeersongeval
len en kanker is zelfdoding de
belangrijkste doodsoorzaak bij
jongeren.
Dat bleek onlangs uit een on
derzoek in opdracht van KPC
Groep, de landelijke organisatie
voor advies aan het onderwijs.
De resultaten komen morgen
aan de orde op een congres in
Utrecht.
Zelfdoding levert veel aandacht
op. De overledene staat immers
in het middelpunt van de be
langstelling. Sommige leerlin
gen zijn daar jaloers op. Zij zien
de stap van hun omgekomen
schoolgenoot als heldhaftig of
voorbeeldig.
..Om te voorkomen dat zelfdo
ding geromantiseerd wordt,
moeten leraren benadrukken
dat zelfdoding een teken van
immens lijden is. Niet mooi,
maar gruwelijk", zegt Ine Spee
van KPC Groep. Als deskundige
op het gebied van rouwverwer
king helpt zij scholen die te ma
ken krijgen met de tragedie
rond een leerling, leerkracht of
ouder die uit het leven stapt.
Spee spreekt daarover morgen
op het congres in Utrecht. Met
Riet Fiddelaers-Jaspers schreef
zij het binnenkort te verschij
nen boek 'Weer-zin in leven',
met als ondertitel 'De school en
zelfdoding'
Emoties
„Zelfdoding kan in een school
veel emoties losmaken. Snel en
adequaat opvangen van de
meest betrokkenen is daarom
hard nodig ".zegt Spee. „Voorde
scholieren is het van groot be
lang dat ze duidelijk horen wat
er gebeurd is. Vaak ontstaan er
indianenverhalen die de nabe
staanden extra belasten. Als
school kun je die beter vóór zijn.
Sommige ouders hebben er
grote moeite mee te erkennen
dat hun kind door zelfdoding
omkwam en willen deze gruwe
lijke versie - nog - niet naar bui
ten brengen. 'Hou het maar op
een ongeluk', zeggen ze dan."
Dit kan de schoolleiding in een
lastig parket brengen. „Je kunt
leerlingen niet afschepen met
een vaag verhaaltje. En wat te
denken van een broertje of zusje
dat op straat de ware toedracht
te horen krijgt? Ouders hebben
het laatste woord, maar scholen
moeten proberen te overtuigen
hoe belangrijk openheid is",
zegt Spee.
Werden rouw en verdriet vroe
ger vooral binnen familie, buurt
en kerk verwerkt, tegenwoordig
speelt het onderwijs daarbij een
belangrijke rol. „Daarom moe
ten leerkrachten weten hoe je
omgaat met gevoelens van
machteloosheid, paniek, ver
bijstering en schuld", bena
drukt Spee. Het moeilijkst is de
communicatie met medeleerlin
gen en de ouders van het omge
komen kind. „Voorbeeld van
een slechte aanpak is de school
die via de intercom bekend
maakte dat een van de leerlin
gen zelfmoord had gepleegd. Ze
hadden geen enkel zicht op
de emoties die daarna los
kwamen."
Schuldgevoel
Er is extra aandacht nodig voor
de risicoleerlingen. „Vrienden
van de overledene kenden mis
schien zijn of haar plannen en
voelen zich schuldig. Maar denk
ook aan de klasgenoot met wie
de overledene ruzie had of door
wie de overledene vaak werd ge
pest. Je hebt ook leerlingen die
zelf depressieve buien hebben of
hadden en die al vaak aan zelf
doding hebben gedacht. Hele
maal benauwend wordt het als
zelfdoding epidemische vormen
aanneemt. Vorig jaar maakten
op één school drie leerlingen
binnen vier maanden een eind
aan hun leven."
Inmiddels heeft driekwart van
alle scholen een draaiboek
waarin staat wat te doen bij een
zelfdoding. Leerlingen hebben
behoefte om te praten over wat
er gebeurd is. „Daardoor wordt
het verwerken makkelijker en
completer."
Jongeren willen ook vaak iets
achterlaten bij een dode: een
briefje, een roos of een gedicht.
Op sommige scholen branden
kaarsen, andere leggen een con
doleanceregister neer of zetten
bloemen op de tafel van de om
gekomen leerling.
doorCarine Neefjes
Hartkloppingen, slapeloze
nachten en bijna niet meer
kunnen zien. „Ik was hartstikke
overspannen. Maar als leer
kracht ga je door tot je er bij
neervalt. Het schuldgevoel naar
ouders, kinderen en collega's is
enorm. Je voelt aan alle kanten
dat je tekortgeschoten bent",
vertelt Ellen Spoelstra (42), on
derwijzeres op de 'Bijlmer Mon-
tessori school'.
Ruim een half jaar was ze ziek
thuis. En ze was niet de enige in
de Bijlmer. Het ziekteverzuim
van leerkrachten op basisscho
len is er dertien procent, terwijl
het landelijk percentage 7,8 be
draagt. Voor twee op de drie zie
ke leerkrachten is rn Amster
dam-Zuidoost geen invaller te
vinden. Gevolg: gymleraren,
leesmoeders en conciërges staan
voor de klas.
Protest
De dertig basisscholen in de
Bijlmer zijn het zat en eisen
meer gekwalificeerde vervan
gers. Uit protest sturen ze daar
om deze week drie dagen lang
kinderen naar huis als juf of
meester zich ziek heeft gemeld.
Door deze actie, die morgen be
gint. krijgen naar verwachting
duizend leerlingen geen les.
De invalproblemen zijn schrij
nend, zo blijkt uit een zwart
boek dat vandaag wordt aange
boden aan de Amsterdamse
wethouder van Onderwijs Jaap
van der Aa. Als de scholen geen
geïmproviseerde toezichthou
ders meer voorhanden hebben -
van lesgeven is geen sprake - is
het al jarenlang gebruikelijk dat
kinderen naar huis worden ge
stuurd.
Of het nu gaat om kleuters of
leerlingen uit de bovenbouw: in
de Bijlmer krijgt iedereen wel
eens een dagje vrij. Al bij aan
melding van hun kind worden
ouders gewaarschuwd dat
zoon- of dochterlief thuis op de
stoep staat als de leerkracht
ziek is.
Onwerkbaar
Klassen verdelen over andere
groepen is ook schering en in
slag. En niet voor één dagje. Het
komt voor dat leerlingen een
maand lang naast oudere of jon
gere klasgenootjes in de school
bank zitten. Voor de leerkracht
is dat onwerkbaar, weet Ellen
Spoelstra. „Als je les geeft aan
kinderen van tien jaar heb je
Om te voorkomen dat de betrok
kene na de begrafenis abrupt uit
beeld verdwijnt, kan een foto
galerie of een rotstuin met ge
denkstenen uitkomst bieden.
Bij de nazorg past ook een con
tactpersoon bij wie leerlingen
op moeilijke momenten terecht
kunnen. Voor leerkrachten met
traumatische ervaringen ver
zorgt KPC Groep bijeenkom
sten om stoom af te blazen. GPD
Bezoekers van Oininio wachten bij de kassa om hun koopjes af te rekenen.
foto Roland de Bruin/GPD
doorrancoise Ledeboer
Lange rijen wachtenden zorgden afge
lopen weekeinde voor de deuren van
het failliete spiritueel centrum Oininio in
Amsterdam eindelijk voor de filevorming
waar directeur Ronald Jan Heijn jaren
lang van droomde. Woningbouwvereni
ging Het Oosten, eigenaar van het fraaie
pand aan de Prins Hendrikkade, kocht op
het laatste moment de inboedel.
De voor vandaag aangekondigde veiling
van onder meer massagetafels, kuur- en
bubbelbaden wordt daarom afgelast. In
plaats van kijkdagen hield veilinghuis
Troostwijk een uitverkoop in het waren
huis en de boekwinkel van wijlen Oininio.
Onder het tot de helft afgeprijsde aanbod
bevonden zich gelikt ogende producten
van hedendaagse makelij als een moderne
Boeddha (oorspronkelijk 1950 gulden),
een gietijzeren zuil (62,50 gulden), een
drum inclusief dertig centimeter huid
(400 gulden) en een vruchtbaarheids
beeldje uit Ivoorkust (180 gulden).
Velen gingen bovendien naar huis met
stapels boeken en cd's die beogen de in
nerlijke vrede naderbij te brengen.
Hebberig
„Het is allemaal troep", vatte een potige
Jordanees zijn oordeel over het niveau
van het aanbod kort en bondig samen.
„Maar de mensen zijn toch heel hebbe
rig", observeerde zijn vrouw vol verba
zing. Ze legde daarmee de vinger op de ze
re plek van misschien wel de voornaamste
oorzaak van het faillissement van Heijns
ideaal Blijkens de massale belangstelling
voor de uitverkoop en de veelvuldige po
gingen tot diefstal (het detectiepoortje
had drukke dagen) bestaat er zeker be
hoefte aan een spiritueel centrum; in Oi
ninio schortte het echter vooral aan een
evenwichtige verhouding tussen prijs en
kwaliteit.
De woningbouwvereniging 'Het Oosten',
die het pand vorig jaar van Heijn kocht
toen hij voor de zoveelste keer in zware li
quiditeitsproblemen verkeerde, gaat de
komende tijd op zoek naar nieuwe exploi
tanten van het pand. Curator B. Mendel
houdt zich bezig met de afwikkeling van
de betaling aan de schuldeisers voor een
bedrag dat inmiddels is opgelopen tot ze
ven miljoen gulden. GPD
Toonder Studio's
geen idee wat je moet doen met
kleintjes van zeven in je klas. Je
bent niet in staat ze adequaat
aan het werk te zetten. Die leer
lingen krijgen niet de instructie
waar ze recht op hebben."
Het hoge ziekteverzuim wordt
allerminst veroorzaakt door
aanstellerij. Leerkrachten met
griep en verkoudheid werken zo
lang mogelijk door. 'Ik trek het
nog wel tot de volgende vakan
tie' klinkt het vaak in de lera-
renkamer. „Als het schooljaar
voorbij is barsten collega's uit in
tranen. Zo blij zijn ze", zegt El
len Spoelstra. De doorzetters
komen bedrogen uit. Met klach
ten als hyperventilatie, hart
kloppingen en depressiviteit
wordt een grote groep uiteinde
lijk overspannen.
De werkdruk op de voorname
lijk zwarte scholen geldt als ka
talysator voor een langdurig
ziekbed. De 'probleemleerlin
gen' blijven toenemen. Kinde
ren uit Suriname en de Neder
landse Antillen die pas nu naar
Nederland komen, hebben vaak
een enorme leerachterstand.
Scholen daar zijn soms maan
den dicht. Sommigen spreken
geen woord Nederlands als ze in
Nederland naar de basisschool
gaan.
Achterstand
Voor deze groep is er de 'reme
dial teacher', een leerkracht die
speciaal is vrijgemaakt voor ex
tra taallessen. Maar met name
deze mensen worden vaak voor
een gewone klas gezet omdat de
vaste juf of meester ziek is. E n zo
raakt ook de 'remedial teacher'
overspannen, zegt Karen van
Haeften (52) die anderhalf jaar
ziek thuis is geweest. „Ik had
veel te weinig tijd om de kinde
ren met een achterstand goed te
begeleiden. Dat is frustrerend.
Ik liep voortdurend op mijn te
nen totdat ik knalde." Huilend,
totaal verward en tot niets in
staat zat ze thuis. Een 'burn
out'-therapie, bestemd voor
mensen die zich opgebrand voe
len, heeft haar weer op de been
geholpen Ze is nu geen 'reme
dial teacher' meer, maar staat
weer gewoon voor de klas.
Om de werkdruk én het ziek
teverzuim te verlagen, moeten
in elk geval de salarissen om
hoog, menen Van Haeften en
Spoelstra.
„Alleen dan willen meer men
sen in het onderwij s werkenWij
behoren nog tot de generatie
leerkrachten met een kronkel in
het hoofd." GPD
„Ken je zo iemand?" drong de vreemdeling aan. „Je kunt het mij
rustig zeggen. Ik zal hem niet verraden. En jou natuurlijk ook niet,
hahaha. Erewoord!"
Deze woorden brachten Tom Poes op een idee waarmee hij geen
kwaad kon, naar hij meende. „Ik weet wel zo iemand," zei hij na
denkend. „Het is een vriend van mijdie een ruitjesjas draagt. Hij zit
in de Aanpasserij. Wat dat voor iets is, weet ik niet, maar..." „De
Aanpasserij!" riep de ander uit. „Natuurlijk! Dat had ik kunnen
Kruiswoordvariant
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit de letters
van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter.
(B.v. Omschrijving 'dierenverblijf. Antwoord zou zijn 'stal', maar ingevuld moet
worden 'sta' of 'tal'. Welke van die twee het moet worden, moet blijken uit de krui
sende woorden.)
Horizontaal:
1. Naakt; 4. vergissing; 7. affiche; 9.
snel; 11. hardop; 12. kostuum; 13. der
halve; 15. voorteken; 16. sein; 18. vuur;
19. nobel; 20. daar; 22. enig; 25. ver
stand; 27. diereverblijf; 28 Engelse ti
tel; 29. schaakstuk; 31. kloosterlinge;
32. opinie; 34. bedelmonnik; 35. oefen
tijd.
Verticaal:
1Zwaarspaat; 2. hoogtepunt; 3. verta
ler; 4. verzoek; 5. asvaas; 6. kuststrook;
8. rustig; 10. eerste voorstelling; 12.
jaargeld; 14. erffaktor; 15. dwaas; 17.
vogelverblijf; 18. onnozel; 20. comfort;
21. boom; 23. gevangenis; 24. horizon;
26. veelkleurig; 29. beest; 30. niets; 32.
maand; 33. opening.
bedekt
e-r-o-
stoppers-
--e-ij- -p-
last-blad
o--u-u-a-
minbekend
p--e-s-s-
De temperaturen gaan slechts heel Door: Grieta Spannenburg
langzaam een beetje uit hun dal krui
pen. We krijgen met een noordoostelijke wind te maken, waardoor
de zon alleen met de grootste moeite het kwik kan opzwepen naar
een graad of 12. Het zijn temperaturen die een beetje tussen winter
en lente inhangen. Voor echte wintertemperaturen en wintertafere-
len moeten we ons ver buiten onze regio begeven. Bijvoorbeeld in
de Alpenregio waar het afgelopen weekeinde heel veel sneeuw is
gevallen voor de late wintersporters. De zon is daar echter vrijwel
afwezig en dat is iets dat vandaag ook voor onze provincie geldt.
We kampen met heel wat bewolking waaruit geregeld regen valt.
Er staat weinig wind, uit het noorden, en het wordt 8 a 9 graden.
Aankomende nacht brengt vervolgens kwikstanden rond 3 graden
en nog steeds is het niet droog. Morgen lijkt vervolgens vrij veel op
vandaag. De wind draait naar het noordoosten en brengt tegelijker
tijd een uitgestrekte storing naar ons toe. Opnieuw lijkt de bewol
king de boventoon te voeren
en nog steeds valt er regen.
De temperatuur weet weder-
om niet hoger te komen dan Af en toe zon^ 9
9 graden. Woensdag en don- y *7"
derdag zijn vervolgens 2 da-
gen om wat bij te komen van n 4 8 I
alle regenval. Onder invloed §4 y
van hogedruk is het vrij rustig -
weer met voornamelijk op
donderdag daarbij geregeld 8 - 9 ,g|
wat zon. De temperatuur N2
wordt geleidelijk wat opge
krikt en komt op maximaal j'
11 graden uit. Dat is ruim ;T4_:"~"i
5 graden minder dan exact
een week geleden, toen
Westdorpe in Zeeuws Vlaan
deren met 16,3 graden nota Minimumtempenluur voor de komende
bene de hoogste tempera- i"!JD*ouioo*°?7lM»*RT ;ooo N 2
tuurvan het land behaalde.
Vooruitzichten
weer
max.
min.
wind
9°
5°
NO 4
11°
6°
NO 4
11°
4°
NO 4
12°
7°
ZW 3
Zon
maandag
onder 20.09
dinsdag
op 7.28
Maan
maandag
onder 11.21
dinsdag
op 3.52
Nautisch bericht
De noordelijke wind is matig, kracht 3 tot 4 Beaufort.
Het zicht is matig en de temperatuur van het kustwater ligt rond
8 graden.
Waterstanden
MAANDAG
Hoog water
Laag water
27 MAART
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
07.30
174 19.49
149
01.15
167 13.36
156
Terneuzen
07.50
198 20.12
173
01.35
175 14.06
163
Bath
08.42
235 21.06
209
02.36
201 14.56
190
Roompot Buiten
07.29
132 19.56
110
01.14
127 13.44
120
Zierikzee
08.55
135 21.00
116
02.35
139 14.55
131
Stellendam Buiten
07.41
125 20.13
102
01.14
087 13.54
083
Wemeldinge
08.55
153 21.15
132
02.35
152 15.00
143
Krammersl. West
08.55
147 21.16
128
02.35
141 14.55
132
Hansweert
08.21
211 20.40
187
02.00
192 14.26
179
DINSDAG
Hoog water
Laag water
MAART
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
08.26
143 20.51
121
01.44
149 14.24
131
Terneuzen
08.40
167 21.05
144
02.09
159 14.34
139
Bath
09.28
202 21.56
178
03.09
188 15.36
169
Roompot Buiten
08.37
111 20.55
091
02.34
119 15.26
106
Zierikzee
09.30
11821.50
098
03.15
132 15.50
117
Stellendam Buiten
08.52
104 21.22
083
02.15
084 15.00
073
Wemeldinge
09.40
132 22.00
111
03.15
142 15.50
126
Krammersl. West
09.40
130 22.06
111
03.16
134 15.35
118
Hansweert
09.08
181 21.29
159
02.36
175 15.06
155
wetenMet deze woorden sprong hij in zijn voertuig, terwijl hij sner
pend op een politiefluitje blies. Veiligheid voor alles," zei hij, het
portier sluitend. Tom Poes keek de weggierende wagen onthutst na
en greep naar zijn masker. „Erewoord," prevelde hij bitter. „Het
was dom van mij om daarop te vertrouwen in dit land van het Nieu
we Denken. Ik kan beter zorgen, dat ik weg kom." Het was echter te
laat. Van achter de rotsen raasde een mobiel van de politie nader,
aangelokt door het gefluit.
Hans Belterman
Maaltijdsoep met
bladgroenten
Verse bladgroenten lenen zich er bij uitstek voor om samen
met aardappelen in een vegetarische maaltijdsoep te ver
werken. Naast spinazie komen er ook veel andere bladgroen
ten in aanmerking om in dergelijke soepen te verwerken.
Omdat de structuren van de bladgroenten onderling nogal ver
schillen, dient u rekening te houden met verschillende hoe
veelheden en afwijkende kooktijden. Wilt u de spinazie door
andijvie vervangen, neem dan 300 a 400 gram andijvie en laat
die na het toevoegen aan de basissoep (met de aardappelen) 8 -
10 minuten zachtjes koken.
Voor soepen met verschillende zachtere slasoorten heeft u
eveneens 300 400 gram sla nodig. De soep dient echter niet
veel langer dan 3 - 4 minuten zachtjes te koken. Hetzelfde gaat
ook op voor soepen met postelein, waterkers en andere kers
soorten.
Voor 4 personen:
400 a 500 gram jonge spinazie; 5 dl melk; 600 a 700 gram aard
appels, geschild, in stukken gesneden; 2 grote uien, gesnip
perd; 2 teentjes knoflook, grof gehakt; 3 eetl. (olijf)olie; 1,25 li
ter groentenbouillon, eventueel van tabletten; 1 stukje foelie;
1,25 dl (slag)room; zout; witte peper uit de molen; 200 gram
Kernhemse kaas of 4 eieren, hard gekookt.
Spoel de spinazie enkele malen in ruim koud water. Laat de
groenten uitlekken en doe ze daarna samen met de melk over in
de keukenmachine. Laat de machine zo lang draaien tot een fij
ne puree is verkregen. Verhit de olie in een pan met dikke bo
dem. Laat uien en knoflook er 2 minuten, onder voortdurend
omscheppen, in fruiten. Schep de aardappels er door en laat al
les nogmaals 2 minuten, onder voortdurend omscheppen, frui
ten. Schenk de bouillon er bij en voeg het stukje foelie toe. Laat
alles zo lang zachtjes koken tot de aardappels gaar zijn.
Verwijder de foelie. Gebruik de staafmixer om er een volkomen
gladde puree van te maken. Roer de spinaziepuree er door en
breng alles onder voortdurend roeren aan de kook. Laat de
soep 4 - 5 minuten zachtjes koken. Voeg naar smaak zout en pe
per toe. Roer de room er door en laat de soep daarna nog even
aan de kook komen. Verwijder de korsten van de kaas en snijd
de kaas in dunne plakjes of pel de eieren en snijd ze eveneens in
dunne plakjes.
Presentatie: schep de soep in grote voorverwarmde kommen.
Laat er plakjes kaas of plakjes hard gekookt ei op drijven.
Tip: geef er warm en knapperig, zelf afgebakken, stokbrood bij.
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
matigesneeuw
zware sneeuw
licWe regen
malige regen
zware regen
7'
Europa: Weinig zon
O 2e 0 25 At 24 A
VERWACHTING VOOR MAANDAGMIDDAG 27 MAART 2000
Het is even goed zoeken in Europa naar de zonnige plaatsen, maar
met moeite zijn er toch enkele te vinden. Daarvoor moeten we in
het zuiden van Europa zijn en wel aan de Spaanse zuidkusten.
Met volop zon en temperaturen van 21 graden is het daar aange
naam vertoeven. Anders is het in het noorden van Spanje, waar
enkele regenbuien vallen. Bovendien is het daar een stuk koeler.
Vrij veel zon vinden we ook in Turkije met aan de stranden middag-
temperaturen rond de 18 graden. In het noorden van Griekenland
is het minder gunstig met de hoeveelheid zon gesteld. Er zijn vrij
veel wolkenvelden en af en toe kan er zelfs een bui vallen. In Zuid-
Griekenland komt de zon beter uit de verf. De meeste zonuren zijn
weggelegd voor Kreta, waar het dan ook 21 graden kan worden.
Ook Sicilië kan profiteren van veel zon, maar elders in Italië vallen
enkele buien. De meeste en hevigste buien vallen in het noorden,
waarbij kans is op onweer. Het westen en midden van Europa heb
ben met een storing te maken, die regen met zich meebrengt.
Heel lokaal kan daar ook een onweersklap tussenzitten. Ondanks
de regen, is het er vrij zacht. Engeland krijgt enkele buien te ver
werken, maar in Schotland en Ierland blijft het droog en schijnt de
zon af en toe. De temperatuur loopt er uiteen van 8tot 12 graden.
Middelhar
.Zierikzee
Middelbur
Antwfift