Jutten is geen jatten
Attractie
langs
Texelse
vloedlijn
Tochten en arrangementen
Spannende rommelzolder
Maarten Boon houdt van verhalen ver
tellen. Sterke verhalen. Over drank
bijvoorbeeld. Sterke drank. „Mijn opa
was strandjutter, net als ik. Voor mij is het
een hobby, maar opa jutte uit armoede. Op
een dag vond hij op het strand een vat van
200 liter. Hij rolde het de duinen in, draai
de de stop eruit en proefde. Alcohol! Pure
alcohol! Het spul moest wel met de helft
water worden aangelengd, anders was het
te sterk om te zuipen. Had hij dus mooi
400 liter sterke drank. Hij nodigde ieder
een uit om een borrel te komen drinken.
En nog een. En nog een. Er was toch zat.
Regelmatig ging hij met een melkbus de
duinen in om drank te halen. Maar na een
tijdje kwam er geen druppel meer uit het
vat. Toch was het niet leeg. Opa hakte het
met een bijl open. Bleek er een aap in te
zitten, Een aap! Op sterk water! Waar
schijnlijk was dat beest voor onderzoek
onderweg naar een laboratorium."
De lach van Maarten Boon buldert als
windkracht 9. Lachspieren veranderen
zijn sik in een Romeinse triomfboog. „Een
dooie aap!" De jutter wist zich de tranen
uit de ogen met een petje dat zo vet is, dat
je er een krachtige bouillon van kunt trek
ken.
We staan in een oude stuurhut. Het huisje
is van een Texelse vissersboot geampu
teerd en ligt al jaren bij Boon in de voor
tuin, omspoeld door een zee van gejutte
rotzooi. Boeien. Vistuig. Netten drijvers.
Visboxen. Hout. Vaten. De tandloze vuur
mond van een opgevist scheepskanon
houdt de beestenbende onder schot. Het
roestige geschut is afkomstig van een
Duitse torpedoboot jager die in de Eerste
Wereldoorlog voor de rede van Texel op
een Britse mijn liep.
In de stuurhut staat de marifoon afge
stemd op de Kustwacht. Uit de luidspre
ker gorgelt onafgebroken een monotone
stemVoor een leek klinkt het als een snip
verkouden Hottentot die onder de douche
in zichzelf staat te mompelen. Maar
Maarten Boon vist uit de woordenstroom
nuttige informatie op over golfhoogten,
scheepsbewegingen en het weer. Daar
naast vertrouwt hij op zijn eigen storm-
waarschuwing: de hanglamp in de schuur.
De stang is met een touw verbonden aan
de boom voor het huis. Als de wind aan
takken rukt, deint en stampt de lichtcir
kel heen en weer tot in de donkerste oksels
van de schuur.
Maar vandaag hangt "de lamp roerloos.
Jutter Maarten Boon: „Ik moet een zootje slecht weer hebben. Storm. Hoe beroerder, hoe beter. Want dan is de kans het grootst dat er wat aanspoelt."
Texel presenteert strandjutterij steeds meer als nationale attractie.
„Het is eendenkuukentjes weer. Dan valt
er niks te halen op het strand. Ik moet een
zootje slecht weer hebben. Storm. Hoe be
roerder, hoe beter. Want dan is de kans het
grootst dat er wat aanspoelt. Al wordt het
allemaal wel minder de laatste jaren. Er
zijn bijna geen scheepsstrandingen meer.
Schepen komen niet meer zo dicht onder
de kust. En het containervervoer nekt ons.
Vroeger had j e veel meer stukgoed en dek
lading. Hoe hoger, hoe mooier. Bij een par
tij storm wilde de zaak nog wel eens gaan
schuiven en overboord slaan. Dan lag het
Vingerbijters werden ze genoemd, de jutters die er vroeger niet voor terug
deinsden de vingers van aangespoelde lijken te bijten, om zo de gouden rin
gen te bemachtigen. Tuig van de richel was het, dat met misleidende vuurtjes
schepen naar de gevaarlijke kust lokte om de lading te bemachtigen. Verzachten
de omstandigheid edelachtbare: ze deden het uit bittere, bittere armoede.
Tegenwoordig gaat het er heel wat vreedzamer aan toe. Maar jutten is nog steeds
avontuurlijk. Maarten Boon vertelt erover tijdens huifkartochten met zijn 'Jut-
tersplezier', die hij op werkdagen organiseert. Informatie: 0222-31.62.25.
De avontuurlijke tocht kan uitstekend worden gecombineerd met het Juttersar-
rangement van Landall Green Pares 'Sluftervallei' in Cocksdorp, op het noorde
lijkste puntje van Texel. Het bestaat uit onder andere een juttersdiner, bezoek
aan het Juttersmuseum, waar juttersverhalen worden verteld en een tocht over
de Waddenzee met de garnalenkotterTX 10 'Emmie'. De midweek-arrangemen
ten (maandag-vrijdag) starten op 8,15 en 22 mei en 5 juni. Prijs 345,- per per
soon (bij twee personen), iedere persoon extra 85,-. Informatie: 0222-31.62.14.
Echte jutters gaan voor een buit de branding ii
foto Raymond Rutting
strand vol. Prachtig! Dat klinkt hard,
maar een jutter moet het van andermans
ellende hebben. Maar dat moet een auto-
spuiterij en een uitdeukenj ook."
Strandjutten is verboden en dus straf
baar. Mies wat op het strand aanspoelt
moet officieel worden aangegeven bij de
hoofdstrandvonder (de burgemeester).
,Maar een j utter geeft meestal niks af. Of
je moet een container vinden met para
pluhandvatten. Daar kun je niks mee. Als
je iets aangeeft, heb je recht op tien pro
cent van de waarde, met een maximum
van 200 gulden. Maar aangeven is een uit
zondering. Toch is jutten geen jatten. Pas
als iemand iets mist, dan ben je aan het
j atten. Maar ik benadeel niemand. Ik haal
gewoon de rommel van het strand. De ei
genaar heeft er toch niks meer aan. De
spullen zijn nat geworden en het zou te
veel geld kosten om ze op te halen. Boven
dien heeft de verzekering toch allang be
taald."
Verslaving
Jutten zit de Tesselaars in het bloed.
„Vroeger ging iedereen het strand op als
het stormde. Maar tegenwoordig zijn er
nog hooguit tien echte jutters. Het worden
er steeds minder. Iedereen heeft tegen
woordig een klokkie, maar niemand heeft
meer de tijd om urenlang langs het strand
te lopen. En we hebben het te goed. Wie
kan er nog blij zijn met een aangespoelde
fles? Ik wel. Ik maak er een scheepje in.
Maar zelfs mijn kinderen zeggen nu al: Pa.
je bent gek dat je met een zootje slecht
weer het strand op gaat. Maar ik ben een
vrijbuiter. Het is een verslaving. Het is
avontuur. Jutten is net Sinterklaas - je
weet niet welk cadeautje je krijgt."
Maarten Boon wijst naar de puinhoop
rond zijnhuis. Pardon, op de Spullen rond
zijn huis „Dit is geen rommel!briest hij
„Ik recycle alles. Zo krijgen die spullen
weer waarde." Hij toont voorbeelden van
zijn noeste huisvlijt: Een kachel gemaakt
van een Deens biervat en een radarreflec
tor. Een tafel van aangespoeld hout. Een
onderdeel van een gedemonteerde bom
doet dienst als asbak. Deksels van vis-
foto Raymond Rutting
boxen vormen een tuinschutting. Netten-
drijvers veranderden in krukjes en vogel
huisjes. Ook de huifkar, waarmee Boon in
het vakantieseizoen toeristen meeneemt
langs de vloedlijn, is in elkaar gespijkerd
van afvalhout. De huif is een catamaran
zeil. Een kist voor zwemvesten uit een
reddingssloep doet dienst als bok. De
boom is gemaakt van een lantaarnpaal en
houdt twee reusachtige Shires in het ga
reel, de grootste paarden ter wereld.
Lapje lijk
Soms braakt de zee iets eetbaars op het
strand. „Toen ik een jochie was vond mijn
vader een partij blikken met custard. We
hebben er drie maanden pap van gege
ten." Zelf trof hij eens een vat met 60 liter
rode wijn aan en blikken kippensoep in
poedervorm. „Ik heb het eerst aan de hon
den te vreten gegeven. Ze raakten er niet
van aan de schijt, dus was het eetbaar."
Spullen die niet recyclebaar zijn, krijgen
een plaatsje in de schuur, waar Maarten
Boon voor toeristen vertelavonden houdt.
Het is een bizarre verzameling jachttro
feeën. Hij toont een fles met een akelig wit
lapje lijk. „Jaren geleden stortte een F-16
in zee. Vind ik bij de Slufter een stukkie
piloot. Ik heb het op sterk water gezet.
Maar je wil toch weten welk stuk van de
piloot het is. Ik naar de huisarts. Maar die
wist het niet. Later bleek dat die piloot
heelhuids uit zijn vliegtuig was gespron
gen en dat ik de maag van een kabeljauw
had gevonden."
Tussen de trofeeën ligt ook een pakje siga
retten van het merk 'Hollywood'. Maar
ten Boon bewaart er mooie herinneringen
aan. „Zeven jaar geleden spoelden er
twaalf containers met sigaretten aan.
Toen m'n broertje een partijtje wilde jut
ten, werd hij betrapt. Hij kreeg een bekeu
ring van 1750 gulden. Maar ik nam een rol
vuilniszakken mee, waadde 's nachts tot
mijn nek door de Wad en wist 3000 sloffen
'Hollywood' te pakken te krijgen. Tax
Free. Ik heb ze via een kennis in Duitsland
aan de man gebracht. Van het geld heb ik
een bootje gekocht. Het heet de 'Holly
wood'."
Aad Struijs
Het is het rommeligste museum van Nederland, tot de nok volgestouwd met
troep die door de Noordzee op het strand van Texel is gesmeten. Maar dat
maakt het Maritiem en Juttersmuseum juist tot een geheimzinnige rommelzolder.
„Je moet hier niet naar de materiële waarde van de strandvondsten kijken. Het gaat
om de emotionele waarde en de gekke, spannende, rare en soms ontroerende verha
len er achter." Rondleider Bert Koning illustreert die inleiding met een paar voor
beelden. Een flesje Falcon-bier bijvoorbeeld, afkomstig uit het rampschip 'Harold
of Free Enterprise' en een vleugel van de ferry HSS 'Stena Discovery', die tussen
Hoek van Holland en Harwich in de problemen raakte.
Tussen poppen, honderden schoenen, kreeftenvallen uit Normandië, brandweren
de pakken, reddingsboeien, zwemvesten, blikjes en bordjes met onbegrijpelijke
opschriften, kratten, manden, rotzooi van booreilanden, 3500 flessen (sommige
met een briefje er in), hangt ook een roestige vogelkooi met het pluizige kadaver
van een papegaai. De botten steken er doorheen. „Waarschijnlijk was een zeeman
het beest zo zat, dat hij het met kooi en al overboord heeft gegooid."
De collectie groeit dagelijks. Kinderen kunnen hun vondsten in het museum inleve
ren in ruil voor een Juttersdiploma. „Ze vinden altijd wel iets", zegt Bert Koning,
„want de Noordzee is één groot vuilnisvat."
Het Maritiem en Juttersmuseum, Barentszstraat 21, Oudeschild, is open van dins
dag tot en met zaterdag van 10 tot 17 uur. Info: 0222-31.49.56.
zaterdag 4 maart 2000
Tuin moet vooral
rust bieden
Design-meubelen
voor jongeren
Overzicht van de
hypotheken
Novelli kookt
op gevoel
Vinapolis biedt de
wereld van de wijn
Varkensvlees past in
het betere menu
Primeurs op de
Autosalon Genève
Porsche in alle
opzichten turbo
Ducati profiteert van
Internet
Jupiter is nogal
winderig
Carnaval op het
beeldscherm
Puzzel en postzegels
Oud-bouwvakker en hoefsmid
('paardenpedicure') Maarten
Boon is de bekendste jutter van
Texel. In het vakantieseizoen neemt
de 46-jarige vrijbuiter toeristen
mee langs de vloedlijn. Het jutten is
hem met de paplepel ingegoten.
Letterlijk. Als jochie
moest hij al drie
maanden ingeblikte
pap eten, die door
zijn vader op
strand was
gevonden.
