Ikoon van subculturen
Samen met jou van Frans Bauer als parfum
Listeriabacterie
altijd in de buurt
Eten prakken
blijft populair
Schoeisel
van
Dr. Martens
tafel en trend zaterdag 13 november 1999 39
Hij is niet alleen verkrijgbaar
op cd, maar sinds kort ook in
een flesje. 'Samenmet jou'heethet
eau de parfum dat Frans Bauer zo-
juist op de markt heeft gebracht.
Eind volgende week is het 'lichte,
frisse geurtje voor vrouwen én
mannen' (de omschrijving is van
de zanger zelf) te koop in de Arn
hemse Rijnhal waar Frans Bauer
twee avonden zingt.
„Er is anderhalf jaar aan de ont
wikkeling van dit luchtje ge
werkt", vertelt de jonge bard trots.
„Geurtjes zijn een hobby van mij.
Ik vind het heel belangrijk om
hobby's te hebben." Hard werken
doet Frans Bauer met liefde en
plezier. „Uit alles wat ik doe, pro
beer ik meer dan honderd procent
te halen."
Tussen de mens en de artiest Frans
Bauer bestaat volgens Bauer geen
verschil. „Ik vind mezelf ook geen
artiest; ik ben wie ik ben. Ik doe
dingen die ik vroeger ook al deed.
Sta ik op het podium, dan krijg ik
applaus, bloemen en beertjes. Ben
ik van dat podium af, dan voel ik
me echt niet een ster. Ik sta er ook
nooit bij stil dat ik een idool ben
voor veel van mijn fans.
Een verklaring voor zijn haast on
metelijke succes? „Ik zou het niet
kunnen zeggen. Ik hoop dat de
mensen mijn liedjes mooi vinden.
Er lopen vast artiesten rond die
veel beter zijn dan ik. Ik ben ook
niet op zoek naar het geheim ach
ter mijn succes. Ik wil gewoon zijn
wie ik ben en voel me prettig bij
hoe het nu gaat."
Alles wat Bauer aanraakt, lijkt in
goud te veranderen. Zelfs in de
Duitstalige landen is hij fors in op
mars. Besprekingen om een
Spaanstalige cd uit te brengen in
Spanje en Zuid-Amerika zijn in
volle gang. Heeft hij nog harten
wensen? „Ik zou het mooi en ma
gisch vinden als ik vijfentwintig
jaar in het artiestenvak zou zitten.
Dat zou echt een mijlpaal zijn. En
ook een overwinning voor de
meest bekritiseerde muzieksoort
die er in Nederland is."
En verder? „Nou, ik hoop dat ik
gezond blijf en net zoveel plezier
in mijn werk mag houden als ik nu
heb. En dat ik mijn fans ook in het
nieuwe millennium kan blijven
verrassen. Dat jaar 2000 - ik vind
het een magisch getalIk zie het als
iets heel bijzonders dat ik mag
meemaken. Pas over duizend jaar
lopen mensen weer rond met een
zelfde gevoel. Dat is toch iets heel
aparts."
Martin Hermens
Concert van Frans Bauer, Rijnhal
ARNHEM, 19 en 20/11. Voor het con
cert op vrijdag zijn nog enkele kaarten
te koop.
Zwangerschap
Ook zwangeren zijn extra gevoelig voor de listeriabacterie. Omdat een
infectie tijdens de zwangerschap een spontane abortus tot gevolg kan
hebben, is het advies om zoveel mogelijk risico te vermijden. De kans dat
een moeder die haar kind zelf voedt, listeria via de moedermelk op het
kind overdraagt, is te verwaarlozen.
Wie uit voorzorg tijdens de zwangerschap zoveel mogelijk risico wil ver
mijden, kan er voor kiezen om de genoemde producten tijdelijk te laten
staan. Ook in de eigen keuken kan men het risico beperken. Eet liever
geen onverhitte restjes die dagenlang in de koelkast zijn bewaard of ge
koelde producten die dichtbij of óver de houdbaarheidstermijn zijn. En
zorg dat de koelkast afgesteld staat op liefst 4°C, maar maximaal op 7°C.
Om de listeriabacterie te doden is verhitting tot 80°C nodig.
De kans dat een zwangere vrouw of haar ongeboren kind schade onder
vindt van het eten van de pannenkoeken die uit de handel zijn genomen,
is overigens uiterst klein. Zij zou wel een hele grote portie besmette pan
nenkoeken moeten eten, groot genoeg om het aantal bacteriën te bevat
ten dat een infectie kan veroorzaken.
Patricia Schutte
Er is geen schoen op deze wereld
die door zoveel subculturen is
geadopteerd als de Dr. Martens. In
de afgelopen decennia werd DM het
schoeisel voor onder meer
skinheads, punks, grebo's en ska's.
Popsterren zweren bij de stoere
boots, die ook in vele films
opduiken. De '1460' figureert
bovendien in videoclips en
advertenties. Met het oog op het
naderende 40-jarig bestaan van het
befaamde schoenenmerk duikt Dr.
Martens eenmalig in de
geschiedenis van de (Britse)
jeugdcultuur.
De bekendste Dr. Martens is on
getwijfeld de '1460', waarvan
het nummer simpelweg verwijst
naar de datum van de eerste pro
ductiedag van dit model: 1 april
1960. Geliefd bij postbodes,
bouwvakkers, politiemensen,
filmacteurs en vele popsterren, is
de schoen in de afgelopen veertig
jaar ook het merk geweest voor tal
van subculturen. Bezie je de (Brit
se) jeugdcultuur van de afgelopen
decennia, dan kom je vanzelf tot
de conclusie dat de DM verschil
lende culturen kennelijk moeite
loos doorstaat, want ook nu nog
wordt diezelfde schoen met de
luchtkussentjes en het karakteris
tieke gele stiksel over de gehele
wereld verkocht.
De producent zelf schroomt niet
om de DM uit te roepen tot design-
ikoon van de 20e eeuw. Daarom is
nu met het oog op het naderende
jubileum de geschiedenis van Dr.
Martens in boekvorm uitgebracht.
Een reis door de tijd en een reis
door subculturen. De auteurs zijn
Martin Roach en Gary Pettet. Ro
ach, oprichter van de Independent
Music Press (IMP), is een expert op
het gebied van subculturen. IMP
profileert zich als belangrijkste
punk-uitgever in Engeland, die
eerder al boeken wijdde aan Pro
digy, Oasis, Pearl Jam, Red Hot
Chili Peppers en Alanis Morrisset-
te. Collega Gaiy Pettet houdt zich
in het dagelijks leven bezig met
het managen van muziekgroepen.
Luchtkussentjes
De geschiedenis van Dr. Martens
begint in 1945 als dr. Klaus Maer-
tens uit München tijdens een ski
tochtje in de Alpen zijn voet
breekt. Om het lopen met zijn
pijnlijke voet een beetje te verge
makkelijken komt hij op het idee
om een rubberen schoenzool met
ingebouwde luchtkussentjes te
maken, waarvoor hij gebruik
maakt van onder meer oude solda-
tenuniforms en vliegtuigrubber.
Een jaar later al start dr. Maertens
de productie op, samen met zijn
oude studievriend dr. Herbert
Funk, die hij bij toeval tegen het
lijf was gelopen. Ze kopen voor
een bodemprijsje tonnen rubber
op van verlaten Luftwaffe-lucht-
havens en verwerken dit in de bij
zondere schoenzolen.
In het plaatsje Seeshaupt wordt de
productie van het schoeisel met de
luchtkussentjes ter hand geno
men. De eerste exemplaren zijn
nog een soort kruising tussen laar
zen en bordeelsluipers, maar al
snel wordt het nieuwe schoeisel
zeer populair, vooral bij oudere
vrouwen. De verkoop verloopt zo
voorspoedig dat beide heren in '52
hun eerste fabriek openen om aan
de grote vraag te kunnen voldoen.
Die eerste jaren is de DM vooral
geliefd bij vrouwen van veertig
jaar en ouder, die konden kiezen
uit zo'n tweehonderd modellen.
Verbeteringen
Eind jaren '50 gaan dr. Maertens
en dr. Funck op zoek naar een bui
tenlandse fabrikant, die de pro
ductie van de zool op zich wil ne
men. De Engelsman Bill Griggs
van de R. Griggs Group, produ
cent van degelijke werkschoenen,
zoekt op dat moment vernieuwen
de producten om de concurrentie
het hoofd te kunnen bieden. Hij
leest de advertentie van de Duit
sers en verwerft daarop de alge
mene rechten op het ontwerp. Er
Miljoenen pannenkoeken moesten vorige week worden teruggehaald,
omdat er een listeriabacterie ingeslopen kon zijn. Nu komt deze bacterie
voor in grond, oppervlaktewater, planten en de darminhoud van dieren en
mensen. Dit maakt dat het beestje kan worden gerekend tot de vaste bewoners
van stallen, slachthuizen, fabrieken en opslagruimten en via deze kanalen in
het voedsel terecht kan komen. De listeria komt voor in rauwe
voedingsmiddelen zoals rauwe melk, kaas die van rauwe melk gemaakt is,
rauw vlees, kip, vis en schaal- en schelpdieren. Hij wordt ook wel aangetroffen
op rauwe groente.
Riskant zijn dergelijke producten als ze worden gegeten zonder ver
hitting te hebben ondergaan. Als listeria aanwezig is in zachte kaas
van rauwe melk, kan zij zich flink vermeerderen in de vaak wekenlange
periode tussen kaasmaken en consumptie. In harde kaas kan dat niet.
omdat het vochtgehalte te laag is. Rauwe melk van de boerderij moet
even worden opgekookt, voor ze gedronken of in gerechten verwerkt
wordt. Rauwe vis wordt maar kort bewaard, maar de wat langer be
waarde gerookte vis (die meestal koud gerookt wordt), kan nog met lis
teria besmet zijn. Rauwkost en onverhitte salades die gemaakt zijn met
mogelijk besmette grondstoffen, zijn een ander voorbeeld van een mo
gelijke besmettingsbron.
Toch kunnen ook producten die wel verhit zijn een risico opleveren. Dat
is het geval als ze na die verhitting alsnog besmet worden. Sommige pro
ducten in het winkelkoelvak hebben een houdbaarheidstermijn van
verscheidene weken. Daar zijn producten bij als zachte kazen, paté en
andere vleeswaren, dielisteriavrij kunnen zijn, maar herbesmet kunnen
worden bij het verpakken of in porties verdelenEen bewaartijd van we
ken is dan riskant. Zo vond de Keuringsdienst van Waren (nu bekend als
de Inspectie Waren en Veterinaire zaken) ooit listeria in brie en camem
bert gemaakt van gepasteuriseerde melk. Dat kan alleen door herbe
smetting.
Hoewel bijna iedereen dagelijks in contact komt met listeria veroor
zaakt deze bacterie toch zelden een infectie. Kennelijk hebben we er van
nature weerstand tegen. Toch kan in principe iedereen een listeria-in-
fectie oplopen. Bij sommige mensen pakt deze heftiger uit dan bij ande
ren. Groepen met een verminderde weerstand, zoals ongeboren en pas
geboren kinderen, ernstig zieken en ouderen zijn extra kwetsbaar. Zij
lopen een risico op hersenvliesontsteking.
Er is geen schoen op deze wereld die door zoveel subculturen is geadopteerd als de Dr. Martens. In de afgelopen decennia werd DM het schoeisel voor
onder meer skinheads, punks, grebo's en ska's. Popsterren zweren bij de stoere boots, die ook in vele films opduiken.
worden enkele verbeteringen in de
schoen aangebracht en op 1 april
1960 wordt de allereerste Dr. Mar-
tens-laars geproduceerd.
De kenmerken van de '1460' zijn
een geribbelde zoolrand, gele stik
sels een lus met de sloganAirWair
With Bouncing Soles'. Het is een
stevige werkschoen, waar met na
me postbodes, fabrieksarbeiders,
politiemensen en bouwvakkers
dankbaar gebruik van maken. De
opvolger van de '1460' wordt de
'1461', een Derby met drie veter
gaten.
Aan de basis van elke schoen ligt
de met Goodyear bestikte leren
bovenschoen die op de zool wordt
bevestigd via een unieke techniek.
De rand tussen het bovenleer en de
zool worden aan el kaar gestikt. De
enige echte Dr. Martens zool heeft
een wafelstructuur aan de binnen
kant en compartimenten waarin
de luchtkussentjes worden ge
plaatst. Die vulling zet zich naar
de vorm van de voet, vangt de
schokken op en geeft je zo het ge
voel dat je op lucht loopt.
Skinheads
In de eerste jaren van de jongeren
beweging is er trouwens nog hele
maal geen plaats voor Dr. Mar
tens. Eind jaren zestig is de Britse
skinhead-beweging de eerste
cultgroep die de DM ontdekt. De
skinheads nemen massaal hun
toevlucht tot de boots als de politie
de legerlaarzen met de stalen neu
zen die ze gewend zijn te dragen
als gevaarlijk bestempelt.
De Britse skinheads worden opge
volgd door een groot aantal nieu
we subculturen. Hoewel ze lang
niet allemaal in de voetsporen tre
den van de skinheads, duikt voor
al de '1460' in zwarte of kersenro
de uitvoering geregeld op. Er zijn
bands die op niets anders lopen en
er op die manier een goede reclame
voor maken.
Noddy Holder van Slade wordt
veelvuldig gefotografeerd met
DM aan zijn voeten. Ian Duiy
wordt met DM-schoeisel vereeu
wigd op de cover van zijn album
'New boots and panties' ('75). Pete
Townshend draagt regelmatig de
'1460' op het podium. Hetzelfde
model is heilig voor bands als de
Clash en de Stranglers. De acteurs
in de rockopera 'Tommy' van The
Who bewegen zich voort op DM's
met twaalf vetergaten. In de jaren
tachtig is het Paul King die de lijn
voortzet. In de videoclip 'Love and
Pride' nemen de bandleden van
King hun DM's onder handen met
een spuitbus.
Ook op andere manieren krijgt de
verkoop een flinke stimulans.
Goed voorbeeld is het verschijnen
van het beruchte Clockwork
Orange begin jaren zeventig, de
gewelddadige film van regisseur
Stanley Kubrick. In de film wordt
geen Dr. Martens gedragen, maar
de bijzondere outfit van de hoofd
rolspelers vindt in het dagelijks le
ven navolging: wit pak, stevige
boots en een zwarte hoed. De fans
van Clockwork Orange nemen
hun toevlucht tot DM.
Hetzelfde verhaal gaat op voor de
Britse hooligans, die en masse Dr.
Martens dragen. De firma zelf be
schouwt dit als een donkere perio
de in de geschiedenis van Dr. Mar
tens. Ook een donkere bladzijde is
het feit dat sommige Does zijn ge
bruikt voor het exporteren van
drugs, die verborgen werden in de
ruimten in de zool.
Grunge
In de jaren negentig is het vooral
de grunge die zorgt voor een voort
durende populariteit van de be
kende schoen. Via de hardcore-
scene vindt Di". Martens zijn weg
naar de Verenigde Staten. Ook is
hij nu te vinden in het verre oosten
en Australië. Inmiddels zijn de
verschillende modellen nu ver
krijgbaar in ruim vijftig landen.
Tot nu toe zijn er meer dan vijftig
miljoen verkocht. De schoenzool
is nog steeds identiek aan het mo
del uit. de beginperiode.
Dr. Martens is een zeer ongewoon
mode-item. Je kunt ze net zo mak
kelijk onder een overall dragen als
onder een bloemetjesjurk en dat
verklaart waarschijnlijk het grote
succes. Dr. Martens zal waar
schijnlijk in het straatbeeld blij
ven zolang de mensheid zich op
schoenen voortbeweegt. Sexy,
macho en stijlvol.
Evelien Baks
Goed nieuws voor het merendeel van alle Nederlanders. Prakken mag, en
niet alleen voor kinderen. Sterker nog: prakken moet, wanneer het leven
je lief is. Door het eten te prakken kunnen bepaalde voor onze gezondheid
waardevolle stoffen (carotenoïden) beter door het lichaam worden
opgenomen.
Het prakken van het eten is po
pulair in ons land. Het meren
deel van alle Nederlanders, van
jong tot oud, doet het. Alleen
thuis, want buitenshuis gelden
andere regels. Het prakken van
gerechten op het bord in die
vreemde omgeving is er uit den bo
ze. Dat kan niet. Een aardappel
met je mes op het bord snijden is
een gotspe. Dat kan helemaal niet,
want een (grote gekookte) aardap
pel dien je met de zijkant van de
vork in stukken te verdelen en met
de vork als hapklare brokken naar
de mond te brengen.
De meeste restaurantbezoekers in
ons land kennen die oude regels
niet en prakken het eten erbij klei
ne hoeveelheden, zodat het niet of
nauwelijks opvalt. Veel minder
dan thuis, waar vaak het gehele
bord als het ware op de schop gaat.
„Niets op tegen", stelt dr. K.H. van
het Hof in zijn onlangs te Wage-
ningen verschenen proefschrift.
„Prakken is gezond en mede daar
door kunnen de carotenoïden de
kans op ziekten als kanker, hart
en vaataandoeningen en oogziek
ten verkleinen.
Vork
Het prakken van het eten behoeft
niet per se op het bord te gebeuren
- dat kan ook in de keuken. Je ge
bruikt er een gewone vork voor.
Geen stamp otstamper, want dan
maak je er al gauw een dikke puree
van en dat is niet de bedoeling. In
geprakte gerechten moet je nog
heel duidelijk de verschillende in
grediënten duidelijk kunnen on
derscheiden. Ook het pakje of zak
je met instant-aardappelpuree om
snel een stamppotje in elkaar te
flansen is er niet bij
In geprakte gerechten blijft de
smaak van vrijwel alle ingrediën
ten duidelijk herkenbaar. Omdat
aardappelen in dergelijke gerech
ten een rol spelen, is een pleidooi
om aardappelen-met-smaak te
gebruiken hier op z'n plaats. He
laas zijn wijmede door het bintje,
de smaak van de aardappel eigen
lijk al vergeten. Alleen bij gespeci
aliseerde aardappelhandelaren
zijn die aardappelen-met-smaak
nog wel verkrijgbaar. Hetgeen in
de supermarkten en bij de door
snee groenteman als lekkere
smaakvolle aardappelen wordt
aangeboden staat in de schaduw
van soorten die wel een goede
smaak hebben.
Frankrijk
Veel van die aardappelen komen
uit Frankrijk, waar men hecht aan
aardappelen-met-smaak. Een en
kele maal zie je ze bij de groente
specialisten: rattes, belles de Fon-
tenay,B.F. 15, Viola enRosevalzijn
namen om te onthouden. Die
aardappelen zullen binnen enkele
jaren de oude vertrouwde namen
van onze eigen aardappelrassen
van de markt verdringen.
Dat is trouwens al gebeurd in de
groothandelscentra voor de Hore
ca in ons land, waar je amper nog
een Bildtstar of andere bekende
Nederlandse naam tegenkomt.
Voor geprakte gerechten lenen
vooral de stevige aardappelen zich
het best. Afkokers doen het in ge
prakte gerechten veel minder
goed, omdat ze snel uiteenvallen
en tot een puree geprakt worden.
En dat is nou net niet de bedoeling.
Hans Belterman
In de dagelijkse receptenrubriek op
pagina 4 treft u volgende week sugges
ties aan voor geprakte gerechten met
spinazie, waterkers, rucola en noten,
gefruiteuien en wortelen (luxe hutspot
met biefstukreepjes) en paddestoelen.
De serie wordt afgesloten met een re
cept voor de 'andere', stamppot met
andijvie: geprakt, dat wel, maar zon
derspekjes en andere traditionele toe
behoren.
Voor geprakte gerechten lenen de stevige aardappelen zich het best.
