Het oude zeer slijt niet
PZC
Gesteggel over de
millenniumbonus
reportage zaterdag 13 november 1999 29
Westdorpe
De kerk anno 1967.
Eigenlijk is Westdorpe een stukje
België, een Vlaams dorp met
zijn kilometerslange
lintbebouwing. Zijn bewoners, die
heel vaak 'ae' in het midden van hun
naam hebben staan en die een
dialect spreken dat meer lijkt op de
spreektaal in Zelzate, dan de
tongval die elders in Zeeuws-
Vlaanderen wordt gebezigd. Ooit
stond het dijkdorp bekend om zijn
bierbrouwerijen. De brouwers van
Van Waes Boodts en van De Duif
wisten jarenlang een gerstennat af
te leveren bij de cafés in de regio dat
beter smaakte dan het bier dat
tegenwoordig uit de vaten stroomt.
En stromen deed het, in talloze
verdwenen huiskamercafeetjes aan
de zes kilometer lange dijk.
Westdorpe leek een dorp uit een
roman van Ernest Claes; het Zichem
van de Zeeuws-Vlaamse polders.
Kerk en boeren bepaalden wat
er in het polderdorp gebeur
de. Pastoor Ooninckx, die vanaf
1934 tot 1965 over de Westdorpse
kudde hoedde, was alomvertegen-
woordigd in besturen, van muziek
tot patronaatswerk, van school tot
de plaatselijke boerenleenbank,
die verder grotendeels gerund
werden door de plaatselijke here-
boeren, de Van Waesen, Daelmans,
Baeckes, Verhaegens en Beleirs.
Ooninckx was een pastoor van de
oude stempel, die dagelijks, bre
vieren prevelend, zijn ronde
maakte door het dorp.
Hij maande pasgetrouwde kop
pels snel aan de kindermaak te be
ginnen en ontwaarde hij iets wat
niet strookte met de katholieke
normen en waarden, dan greep hij
in. Op een zomerse dag stond-ie bij
ons voor de deur. „Of die krant on
verwijld van voor het raam ver
wijderd kon worden." Mijn moe
der had om de planten op de
vensterbank te beschermen tegen
de felle zon wat oude kranten tus
sen kamerruit en bloempotten ge
moffeld, er niet bij stilstaand dat
op een deel van de papieren het
beeldmerk prijkte van het com
munistisch dagblad De Waarheid
en dat kon en mocht niet in West
dorpe gezien, laat staan gelezen
worden.
Armoe
Voor of na de oorlog was een we
reld van verschil in Westdorpe.
Voor de Fransen en Belgen het
dijkdorp aan puin schoten in '40
werkte het gros van de bewoners
nog in de landbouw, een enkeling
op de fabrieken in Sas van Gent en
Sluiskil. Armoe was troef aan de
dijk. Werk was niet altijd voor
handen en om toch wat te verdie
nen hielden tal van mensen er een
winkeltje op na of een café met
twee krukken en evenveel stoelen.
Pas in de vijftiger jaren keerde het
foto's archief PZC
De Molenkreek, in de verte Westdorpe.
tij in de polder. De industrie trok
aan en de welvaart leek ook voor
de Westdorpenaren te zijn wegge
legd. Tal van kleine dijkhuisj es
konden worden verlaten, omdat
dankzij de bemoeienissen van
oud-burgemeester C. J. van Hoo-
tegem (medeoprichter van de Re
gionale Woningbouwvereniging
Zeeuws-Vlaanderen) Westdoipe
zijn eerste groeitstuip kende. Aan
de Beatrixstraat, de Singel en Lin-
denlaan werden rijen nieuwe
huurwoningen gebouwd.
Kroostrijke gezinnen trokken in
die huisjes vlakbij de nieuwe
school. Dertig, veertig jaar terug
was er niets leuker dan op zomer
avonden rond te hangen in de
drukbevolkte Beatrixstraat. Er
werd gestoeid, gevoetbald op
straat, verstoppertje gespeeld. De
straat was nog het domein van
kinderen, het rollend blik moest
zijn intrede nog doen.
Op school werd er geleerd. Hoofd-
ondei"wijzer Emery Hendriks had
rond zich een team verzameld van
onderwijskrachten afkomstig uit
het Land van Hulst, goede katho
lieken, mensen van het slag dat in
Westdorpe thuishoorde. Meester
Plasschaert liet de leerlingen van
klas vijf rustig nog met de kroon
tjespen schrijven - en netjes -,
ballpoints vond hij niks. De klas
sen waren groot, de voorzieningen
ontoereikend. Voor de gymles
moest twintig minuten gewandeld
worden naar zaal Concordia op
d'n dijk. Voor zwemlessen werd in
cohort naar Sas van Gent gefietst,
waar het onverwarmde water tal
van kinderen nu nog traumatische
herinneringen bezorgt. Het werd
gedaan, zonder tegensputteren.
Drank
Westdorpe was het dorp van de
bijnamen. Van Sarre en Briek
Schuppe, van Rarre met zijn vuil-
niskarre, van d'n Driek, Stien,
Potterken en juffrouw Slie. En dan
was er nog Nest Buzze (Ernest
Buijsse) die op gezette tijden aan
de schoolpoort verscheen om wat
snoepgoed of geld uit te delen aan
kinderen die hij mocht om vervol
gens de rest van zijn geld te spen
deren aan drank. Hij zou het nu
niet meer moeten doen.
Met die paar dubbeltjes gingen we
naar het winkeltje van Vrouw
Kalle aan de Molenstraat om
dropjes. Nooit zag je daar grote
mensen binnenstappen. Jaren la
ter begrepen we uit de oorlogsge-
schiedschrijving waarom. Eduard
Kalle was een NSB-burgemeester
geweest...
In de zestiger jaren verscheen er
aan de dorpsrand een bejaarden
huis, nieuwe woningen aan de
Lindenlaan en Singel enlater zelf s
nog een hele nieuwe wijk, waar -
zoals de autochtonen zeiden -
'Hollanders kwamen wonen'. De
Reedijkstraat had binnen een
mum van tijd een naam in het
dorp. De woningen werden be
woond door lieden uit de Rand
stad die werkten aan de kanaal
verbreding of aan de nieuwe brug
bij Sas. De straat werd gemeden
door de lokalen. Slager Kamoen
bestelde er geen vlees met de
woorden 'merci en badankt',
melkboer De Booy kwam er ook
niet met zijn wagen. Toen de ka
naalwerkers tien jaar later ver
trokken, verpauperde de straat in
ijltempo. De woningbouwvereni
ging en de gemeente grepen in, de
naam werd veranderd, de straat
opgedeeld in delen.
Het kanaal Gent-Terneuzen
vormde niet alleen de gemeente
grens, het was ook de grens van
twee leefwerelden, het stadse Sas
en het dorpse Westdorpe. Toen in
1970 de gemeente Westdorpe bij
Sas van Gent werd gevoegd deed
daar niemand lyrisch over. Inte
gendeel. Het bord met opschrift
'Westdorpe, gemeente Sas van
Gent' stond er amper een dag of
het laatste deel van het opschrift
was met zwarte verf bedekt. Nog
steeds moeten de Westdorpenaren
weinig van het volk van d'andere
kant van het kanaal hebben. Het
oude zeer slijt niet. Neemt niet
weg, dat na de herindeling West
doipe toch een nieuwe impuls
kreeg. Het dorp groeide aanzien
lijk, de voetballers van Rooms in
Alles kregen een nieuwe accom
modatie, het cultureel werk be
leefde een ongekende bloei en zo
ook het verenigingsleven. Zelfs de
kasseien op de GraafJansdijk
werden - na lang zeuren - vervan
gen door klinkers en asfalt.
Ouderen
Het verlies van de bestuurlijke
zelfstandigheid leek het lokale be
wustzijn te versterken. Carnaval
werd weer nieuw leven in gebla
zen, RIA speelde stukken beter
dan voorheen en Disco Poly Pam
groeide uit tot de bekendste j eugd-
soos in de Kanaalzone, waar zelfs
burgemeester Dusarduijn van Sas
van Gent regelmatig binnen (en
buiten) viel voor een pint en een
babbel met de jeugd. Nieuwe ne
ringdoenden streken neer in het
dorp en de eerste buitenlandse
dorpelingen werden daadwerke
lijk welkom geheten. Lang duurde
die opleving niet. De ontgroening
eiste zijn tol. De jeugd trok weg, de
wat ouderen - op zoek naar werk
of betere woningen - volgden.
Nu, met de nieuwe eeuw in zicht,
maken de resterende tweeduizend
Westdoipenaren zich zorgen. De
plannen om aan de zuidkant van
het dorp 700 hectare landbouw
grond te reserveren voor glastuin
bouw zijn slecht gevallen. Verder
wordt gevreesd dat de komende
jaren de industrie vanuit het noor
den het dorp stapsgewijs zal bena
deren. De brug bij Sas van Gent
verdwijnt mogelijk en dan is er
ook nog dat Vlaamse plan voor een
luchthaven bij Zelzate. Iets dat
het woongenot in Westdorpe geen
goed zal doen. Maar ja, daar staat
tegenover dat het water in de Mo
lenkreek eindelijk weer helder is
en RIA na jaren weer 's lekker
draait.
Conny van Gremberghe
Het klonk zo mooi. De hore
ca zou bereid zijn goud
geld neer te tellen voor degenen
die op 31 december werk prefe
reerden boven oliebollen,
champagne en ander feestge
druis. Het was een verhaal dat
enkele maanden hardnekkig de
ronde deed. Een paar honderd
gulden per uur, dat zou tijdens
de overgang naar het nieuwe
millennium moeiteloos te ver
dienen zijn.
De verhalen zijn nog steeds
mooi, mooier dan ze waar zijn.
De fantastische feesten - met
Marco Borsato voorop - blijken
helemaal niet overdreven uit
bundig te worden. En de horeca
tast ook niet erg diep in de bui
del. Niet dat er straks geen mil
lenniumtoeslagen worden be
taald. Maar een vlot verdiend
autootje? Eerder is het een
pleister op de wonde voor wie
op deze bijzondere avond aan
het werk moet. Een vergulde
pleister soms, dat wel.
Nu Nederland redelijk millen-
niumproof lijkt te zijn, hebben
beelden van een 'big boom' in
de eerste seconden van 1999
naar 2000 plaatsgemaakt voor
visioenen van een 'big bonus'.
Werknemers die de oliebollen
van thuis moeten missen om de
baas in deze uren bij te staan,
doen dat zelden spontaan en
van harte. Een vorstelijke belo
ning kan in dat geval compen
seren wat aan 2000-gevoel
wordt opgeofferd. „In de mees
te CAO's is geregeld hoe je over
werk moet belonen, maar je
hebt het nu wel over het week
end der weekenden", zegt Bert
Duym van 's lands grootste
vakbond, FNV Bondgenoten.
„Wat wij in elk geval willen
voorkomen, is dat mensen zon
der zinnige reden het millenni
umweekend wordt onthouden.
Overwerk moet worden afge
remd en zeer goed tot uitste
kend worden beloond."
Nieuw
Er is ook ineens een geheel
nieuwe beroepsgroep opge
staan. Overal steken dames en
heren 'geconsigneerden' de kop
op. Dat zijn de werknemers die
"stand by' moeten zijn en in
noodgevallen oproepbaar. De
één dient naast de appelflap
pen zijn mobieltje bij de hand te
hebben, een ander danst op een
millenniumparty met een se
mafoon aan de broekriem en
nummer drie heeft zij n speciaal
transistorradiootje bij de hand
om bij calamiteiten te kunnen
afluisteren.
Dit wordt tenslotte geen door
snee oudejaarsavond. Dit is dé
millenniumnacht, letterlijk
een uit duizenden. Met bij
voorkeur ook een overwerkver
goeding uit duizenden. Bij Ko
ninklijke Horeca Nederland
weten ze daarover mee te pra
ten. Op het hoofdkantoor in
Woerden hebben ze het wat
smalend over de 'indianenver
halen' over de honoraria tij
dens Oud en Nieuw. „Er doen
verhalen de ronde dat er bij ons
vierhonderd procent per uur
meer zou worden betaald, dui
zenden guldens alleen voor de
ze avond. Wij kunnen dat ech
ter niet bevestigen. Het klinkt
ons als prijsopdrijving in de
oren. Wij geven onze leden het
advies gewoon het hoofd koel
te houden. Natuurlijk kun je
een extra douceurtje geven,
maar met de CAO als vertrek
punt."
Wie ervan droomt snel rijk te
worden, zal veelal ontnuchterd
wakker worden. Er zijn ge
meenteambtenaren in de
Haagse contreien die hun aan
wezigheid op deze avond of
nacht graag beloond zien met
duizend gulden handje con-
tantje.
Maar dat valt toch gauw weer
onder het hoofdstuk te mooi om
waar te zijn. Overwerkpremies
die vijfmaal hoger liggen dan
gebruikelijk, zijn eerder uit
zondering dan regel. Waar ex
traatjes worden geboden, vari
eren die voor deze ene nacht
van zon twee- tot zevenhon
derd gulden.
Een rode draad is er - tot frus
tratie van de werknemersorga
nisaties - tot op heden niet of
nauwelijks in te ontdekken. De
een krijgt niks bijzonders, de
ander wordt met een toeslag op
zijn toeslag beloond en een der
de krijgt een alles-in-één-bo-
nus. En dan maakt het nog ver
schil of het om netto of bruto
bedragen gaat. De fiscus kent
namelijk geen speciale regeling
voor deze millenniumbonus.
Een vette belastingafdracht is
dus de consequentie.
Geen sjoege
De rijksambtenaren van het
ministerie van binnenlandse
zaken krijgen een eenmalige
uitkering van 750 gulden bruto
als er moet worden gewerkt.
Wie met een pieper loopt,
verdient een extraatje van hon
derd gulden. Maar de politie
agent die voor zijn arbeids
voorwaarden van diezelfde
minister Peper afhankelijk is,
zal het vooralsnog moeten stel
len met zijn normale over-
werkregeling. „Binnenlandse
Zaken geeft geen sjoege", heeft
de Nederlandse Politiebond te
leurgesteld ervaren.
In de gezondheidszorg zijn per
ziekenhuis of andere instelling
bonussen afgesproken in de or
de van grootte van 250 tot 700
gulden. KPN Telecom geeft een
geheel verzorgd weekend weg.
In de IT-sector moeten diner
bonnen de pijn verzachten. En
Nutricia, de (baby)voedings-
specialist, biedt een toeslag van
honderd procent per uur, wat
de hoogte van de bonus afhan
kelijk maakt van het salaris.
Bij Stork, waar op 31 december
1999 bijvoorbeeld de storings
monteurs zich gereed moeten
houden, hebben de bonden een
vinger in de pap. „Ze vonden
onze eisen nogal exorbitant",
meldt bestuurder Henk Wij-
ninga van FNV Bondgenoten
laconiek. Daar kan hij zich
trouwens wel wat bij voorstel
len. Zijn achterban wil graag
vijfhonderd procent per uur
vangen en voor de zogeheten
geconsigneerden (beschik
baarheid) 350 gulden handje
contantje. „Daar wenst Stork
niet aan tegemoet te komen. Ze
zijn wel bereid te praten over
een vaste bonus." Waar Wijnin-
ga in dat geval aan denkt? Zon
der aarzelen zegt hij: „Min
stens duizend gulden netto."
Verbaasd
Bij automatiseerder Pink Roc-
cade 'werken we altijd al zeven
maal 24 uur', reageert commu
nicatiemanager Geerke Si
mons licht verbaasd. Misschien
dat ze ditmaal op kantoor een
enkel glaasje champagne en
een koud buffet zullen offreren.
Dat is voor deze gelegenheid
misschien wel zo aardig, maar
daarmee is de kous waarschijn
lijk verder wel af. Want wat er
ook gebeurt: „Onze mensen
moeten hier toch zijn."
Cock Rijneveer
Wie met de jaarwisseling niet mag feesten, kan rekenen op een bo
nus. Hoeveel die is, verschilt per bedrijfstak. foto CeesZorn
