Pronk kan wadcrisis wel gebruiken PZC PZC Defensie-orgaan Europa krijgt langzaam maar zeker vorm MER-opstellers krabben zich achter oren Paus heeft lak aan pogingen tot dialoog wereldgodsdiensten De Waddenzee feiten en meningen Minister tracht zich te profileren als groenebewindsman 13 november 1949 zaterdag 13 november 1999 door Dineke van der Burg en Jaco van Lambalgen Het kabinet is in crisis. Ten minste. dat zegt minister Pronk van Milieu. Het opvallen de is dat hij daar als enige zo over lijkt te denken. Vreemder is dat hij de crisis ook vrijwel in zijn eentje heeft veroorzaakt. Pronk immers zette de zaak op scherp. Na afloop van het deb^it don derdag over het toestaan van boringen in de Waddenzee had hij het tegen de verzamelde pers opeens over 'de ernstigste crisis sinds de totstandkoming van Paars-2.' Tot verbazing van alle andere ministers. Tijdens het debat liep de span ning tussen Kamer en kabinet wel hoog op. maar van een cri sissfeer was geen sprake. Wat gebeurde er. De PvdA diende een harde motie in om te voor komen dat de NAM in het Wad zou gaan boren. En dat verbod gold per direct, legde PvdA- woordvoerster Witteveen uit. De motie viel goed en leek op de steun van alle fracties uitgezon derd de WD te kunnen rekenen. Maar de tekst van de PvdA bood het kabinet een uitweggetje. Er stond namelijk 'dat de regering nog niet tot een eindoordeel is gekomen'. WD-minister Jor- ritsma, zelf voor boringen, had de motie het liefst direct afge wezen. Maar op aandrang van Pronk stemde zij ermee in de kwestie nog even aan het kabi net voor te leggen. Dat bood Pronk, tegenstander van borin gen. de gewenste ruimte. Hij ging in de aanval. In de uren die volgden, vroegen collega-ministers en Kamerle den zich bevreemd af waarom hij zo had uitgehaald. Dwong hij door zijn stevige stellingna- me de WD niet nog verder in de verdediging, waardoor over eenstemming in het kabinet moeilijker wordt? Met het woord 'crisis' verscherpte hij de tegenstellingen tussen de meer op milieu gerichte partijen D66 en PvdA en de meer economisch gerichte WD. Aan de andere kant voorkwam Pronk zo dat er een tegenstel ling zou ontstaan tussen hem - als deel van de regering die de motie afwees - en de PvdA-frac- tie. Pronk schaarde zich vorige week, net als gisteren, morrend achter het kabinetsbesluit om nog eens te onderzoeken of bo ren mogelijk is zonder onher stelbare schade aan het Wad. Hij kan nu opnieuw nog eens duidelijk maken dat hij tegen is. Niet onbelangrijk om zijn frac tieleden in de Tweede Kamer weer recht in de ogen te kunnen kijken. Mede daarom ook zei hij gisteren na afloop van de minis terraad dat hij ervan uit ging dat komende dinsdag gewoon over Ruzietje Minister Pronk tijdens het wad-debat in gesprek met woordvoerdster Witteveen van de PvdA foto Ed Oudenaarden/ANP van onze redactie binnenland De gang van zaken rond het wad-debat verbijstert de opstellers van de milieu-effect rapportage (MER) voor gasbo ringen in de Waddenzee. Ze vra gen zich af waarom ze voor de MER zo veel moeite hebben ge daan. De Waddenzeebodem is een in gewikkeld geheel. Daarover zijn alle betrokkenen het wel eens. Het is een kwetsbaar, maar ook heel dynamisch systeem. Jaarlijks zuigt de Waddenzee miljoenen kubieke meters zand naar zich toe om zandplaten aan te vullen, tijdelijke verstoringen op te vangen en de gevolgen van eerdere ingrepen op te vangen. N. Dankers van het Texelse on derzoeksinstituut Alterra volg de sinds 1989 de ontwikkeling van de bodemdaling door gas winning bij Ameland. Binnen kort verschijnt zijn eindrap port. Nu al is de conclusie duidelijk: het effect van de gas winning op de natuur is mini maal en geeft geen enkele reden tot zorg. Daar waar de bodem daling het ernstigst is - de bo dem is ingezakt met ongeveer tien centimeter - heeft het wad enkele jaren nodig om het zak ken door aanslibbing weer te compenseren. Dankers: ,,Er is voor de vogels minder te eten, al is dat op het totaal genomen te verwaarlo zen. Wel is aangetoond dat de vegetatie geen blijvende schade heeft opgelopen. Mocht de bo demdaling tijdelijk meer zijn dan een decimeter, dan kun je de gaskraan een tijdje dichtdraai en tot het systeem zich heeft hersteld." De berekeningen uit de milieu effectrapportage geven aan dat ten gevolge van de bodemdaling door de winning van al het gas onder de Waddenzee een zand- suppletie nodig zal zijn van veertig miljoen kubieke meter. Dat is drie procent van de totale 'zandhonger' van het wad. De tijdelijke afname van de voed selvoorraad van vogels be draagt op het totaal ongeveer 0,3 procent. Onafhankelijk Een van de kritiekpunten op de milieu-effectrapportage voor boringen in de Waddenzee was dat de notitie niet onafhanke lijk zou zijn. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) betaalde de MER immers. ,,Maar er waren zoveel onaf hankelijke partijen bij betrok ken, dat het als een onafhanke lijk rapport geldt", vindt mede opsteller W. Eysink van het Wa terloopkundig Laboratorium. „Als ik nu de politici hoor, dan denk ik wel eens: voor wie heb ben we dat rapport geschreven? Ook het rappport over Ameland van het Alterra wordt bekostigd door de NAM. Dankers: „Er is door Harrie Buijssen Het bezoek van Paus Johan nes Paulus II (eind oktober) aan India was vooraf al omstre den. De katholieken vormen in dit land een zeer kleine minder heid. Het pauselijk bezoek zou voor hen op zich een morele steun kunnen zijn. De verhou dingen tussen christenen en Hindoes zijn er echter zo slecht dat ieder woord gewikt en ge wogen moet worden. Dat is van deze paus niet te verwachten. Zeker niet als het gaat over ge loofsverkondiging en de aan spraken die de katholieke kerk daarbij meent te moeten maken. Zoals bij bezoeken elders deed de paus ook in India een beroep op het eerbiedigen van de men senrechten. Hij riep zijn gehoor op de strijd aan te binden met onrechtvaardige maatschappij structuren. Dat betekent in In dia: veroordeling van het kas tenstelsel. Moeilijker was het voor de hin does evenwel te verteren dat de kerkvorst zijn bisschoppen op riep 'een nog grotere inspan ning' te leveren om het evange lie over geheel Azië te verspreiden. Onnodig De gematigdste reactie kwam van de intellectueel swami Day- ananda. Hij schreef in een open brief: „Op basis van de rede is geen enkel geloof beter dan het andere, zijn ze allemaal onbe wijsbaar. Dus is het redelijk gezien onnodig te pogen ande ren te bekeren." Het is begrijpe lijk dat vanuit zo'n standpunt bezien een oproep tot bekering al snel wordt gezien als een on verdraaglijke waarheidsclaim. Hindoe-nationalisten spraken dan ook van 'gedwongen beke ringen'. Veel ellende is terug te voeren op godsdiensttwisten, zowel voe ger als nu. Voor een aanzienlijk deel is dat te herleiden tot ge brek aan kennis van elkanders geloofsovertuiging en de be reidheid zich daarin te verdie pen. Formule De Duitse katholieke theoloog Hans Küng is een van de ijve- raars voor het doorbreken van de spanning tussen de grote we reldgodsdiensten. Al in 1989 formuleerde hij de standaard formule: 'geen vrede tussen de naties zonder vrede tussen de religies; geen vrede tussen de re ligies zonder dialoog tussen de religies; geen dialoog tussen de religies zonder fundamenteel onderzoek naar de religies' Dit leidde ertoe dat in 1993 in Chicago het Parlement van de Godsdiensten der Wereld bijeen kwam. Aan de basis daarvan ligt het beginsel dat de eeuwen door in bijna alle religies en ethische tradities is terug te vin den: wat jij niet wilt dat jou ge schiedt. doe dat ook een ander niet. Dit beginsel werd uitgewerkt in vier grote richtlijnen. De eerste is: gij zult niet doden. Dat houdt in dat alle mensen het recht heb ben op leven, veiligheid en vrije ontwikkeling van hun persoon lijkheid in zoverre ze daarmee de rechten van de ander niet schenden. Een tweede richtlijn is: gij zult niet stelen. Dat wil zeggen dat de mens eerlijk moet handelen en zijn bezit niet mag gebruiken zonder zorg voor de samenleving. Niet liegen De derde richtlijn is: gij zult niet liegen. Dat betekent vooral in onze tijd: de publieke opinie niet manipuleren. De vierde richtlijn bestrijkt vooral het ge bied van liefde, seksualiteit en familie. Daarmee wordt patri archaat, overheersing van het ene geslacht door het andere, seksueel misbruik van kinderen of gedwongen prostitutie ver oordeeld. De opzet van het Parlement van de Wereldgodsdiensten is zeer ambitieus en aantrekkelijk. Kunnen de leiders van de grote wereldgodsdiensten daarmee aan de slag'? Met elkaar een open gesprek aangaan veronderstelt toch ook dat men bereid is el kaar als gelijkwaardige ge sprekspartners te aanvaarden. En is dat allemaal mogelij k zon der je eigen identiteit te verlie zen? Past daarin nog de waar heidsclaim? Vertegenwoordigt het christendom een 'meer waarde' tegenover de andere wereldgodsdiensten? Zolang bekering betekent over halen tot je eigen geloofsover tuiging, is van dialoog geen sprake. Elkaar in alle openheid laten zien wat de diepste drijf veren van je geloofsbeleving zijn, is kennelijk nog een brug te ver. Harrie Buijssen is rk theoloog en pastor door Paul Koopman Voor het eerst sedert de op richting van de Europese Unie zullen maandag de minis ters van Buitenlandse Zaken in Brussel in een formele vergade ring aan één tafel zitten met hun collega's van Defensie. Ook se cretaris-generaal Solana, ex- NAVO baas en nu hoge verte genwoordiger voor het buiten lands- en veiligheidsbeleid van de Unie, is erbij. De bijeenkomst heeft een grote symbolische be tekenis: ze maakt duidelijk dat Europa behalve één markt en één munt nu ook één militair be leid in de steigers wil zetten. De ministers zullen, in Brussels jargon, de 'Europese Veilig heids- en Defensie Identiteit' (EVDI) lanceren. Een nieuwe uitvinding is dat overigens niet. Als in 1950 kwam Churchill met het idee van een Europees leger onder een Europese minister van defensie. Twee jaar later was er het initiatief tot.een Eu ropese Defensie Gemeenschap. Maar beide pogingen strandden op politieke onwil. De collectie ve verdediging bleef uitbesteed aan de NAVODe later toegetre den neutrale lidstaten Finland, Ierland, Oostenrijk en Zweden verzetten zich vervolgens om principiële redenen tegen een Unie die zelf een schild en zwaard ter hand zou nemen. Doorbraak Inmiddels liggen de kaarten an ders. Maandag stemmen ook de neutrale lidstaten ermee in Ja- vier Solana een tweede pet op krijgt: die van secretaris-gene raal van de West-Europese Unie (WEU), de embryonale Europe se defensieorganisatie waarvan Finland, Ierland, Oostenrijk en Zweden geen lid zijn. Hoewel de WEU in militaire zin nog weinig voorsteltmag het besluit tot de ze 'dubbelfunctie' toch een doorbraak heten. Het maakt immers de weg vrij voor het overhevelen van WEU-organen naar de Europese Unie. Daaron der zijn het militair comité van de WEU en de militaire staf. Krachtens eerdere afspraken mag de WEU bij het uitvoeren van vredesoperaties gebruik maken van Europese NAVO- middelen. Via deze omweg krijgt Europa dan wel geen zwaard, maar op zijn minst toch een dolk in handen. Sceptici stellen dat dit alles nog niets te betekenen heeft, zolang Europa niet over de politieke wil beschikt om gezamenlijk ten strijde te trekken, noch de beno digde middelen heeft om een operatie die verder gaat dan re gionale wijkpatrouille tot een goed einde te brengen. De laat ste 'Europese' oorlogen in Bos nië en Kosovo legden de vinger wat dit betreft op de zere plek. In Bosnië was Europa politiek verdeeld, in Kosovo trad de EU diplomatiek eensgezinder op, maar stuitte militair op gren zen. Bijna driekwart van de ingezette luchtmacht was Ame rikaans, ook voor militaire in lichtingen waren de Europese lidstaten grotendeels op het Pentagon aangewezen. Op beide punten - politieke wil en de militaire middelen - is echter vooruitgang te melden. Om met het eerste te beginnen: premier Blair heeft de Britse blokkade tegen een Europese defensiepolitiek opgeheven en december 1998 samen met de Franse president Chirac in Saint Malo opgeroepen tot meer voortvarendheid. Duitsland ziet in zijn bezwaarde oorlogs verleden geen reden meer om af te zien van militair optreden buiten de eigen grenzen. De niet NAVO-lidstaten verliezen lang zaam hum scrupules, nu de oer- oorzaak van him neutraliteit (de Koude Oorlog) is weggevallen. Voor de militaire middelen wil de Europese Unie leentjebuur spelen bij de NAVO: met ge bruikmaking van NAVO-infra- structuur zou de Unie ooit ope raties zoals in Kosovo moeten kunnen uitvoeren zonder dat de VS of Canada daar actief bij be trokken zijn, is het streven. Het is dan ook niet toevallig dat de Europese regeringsleiders Ja- vier Solana uitkozen als 'Mister buitenland en defensie' van de EU. Bij het overleg met de NAVO, dathet komend jaarvas- tere vorm moet gaan krijgen, komen zijn oude contacten nog goed van pas. Legerlaarzen Maar er moeten nog heel wat le gerlaarzen gepoetst en geveterd worden, voordat Europa zover is dat het werkelijk overtuigend kan marcheren. De nieuwe NAVO-baas George Robertson wees er onlangs fijntjes op dat de PvdA-motie zal worden ge stemd en deze ook zal worden Pronk kon zich op deze manier profileren als minister van Mi lieu. Dat dat een ruzietje met premier Kok zou opleveren, nam hij op de koop toe. Over de hoofden van de verzamelde journalisten heen, maakte hij zijn kiezers duidelijk dat hij voor de natuur koos. Al eerder had hij geklaagd dat het groene gezicht van de PvdA te weinig aan bod kwam. Ook had hij moeite met de gematigde hou ding van de partij. Pronk, het linkse gezicht van de PvdA wil dat de sociaal-demo craten meer afstand nemen van de WD. De PvdA moet volgens hem herkenbaar blijven in Paars-2. Deze kwestie, waar over de regeringspartijen geen afspraken hadden gemaakt, bood hem alle gelegenheid het milieuvriendelijke karakter van de PvdA in de schijnwer pers te zetten. Maar misschien speelde op de achtergrond ook nog een ander motief mee. Verlangde hij soms terug naar de woelige dagen van het kabi net Den Uyl (1973-1977), waar in geregeld weekenden moest worden doorgepraat om het ka binet bij elkaar te houden? „Ach er gebeurt weer eens wat, en het gaat tenminste ergens over", gaf Pronk grijnzend met een gevoel van nostalgie toe. Hij vond het tijd voor zijn eigen crisis. GPD Daags voordat het kabinet-Kok de discussie over aardgasboringen in de Waddenzee over Sint Juttemis heen tilde, karakteriseerde minister' van Milieu Pronk de situatie als volgt: „Het gaat in deze kwestie zowel om het redden van het Wad als het over eind houden van de coalitie." Want zover is de Paarse coalitie al gezonken. Er lijkt geen enkel zuiver debat meer mogelijk over belangrijke kwesties zonder dat het. voortbestaan van Paars een van de voornaamste be standdelen is. De oplossing van netelige kwesties moet er dan ook vooral toe leiden dat het kabinet niet nog: eens over zijn eigen voeten struikelt, zoals eerder in de, Nacht van Wiegel. Paars moet blijven, koste wat kost, zelfs al betekent dat, dat er schijnoplossingen worden' gekozen, zoals nu met de gasboringen in de Waddenzee is gebeurd. een begeleidingscommissie van de natuurbeschermingsorgani satie It Fryske Gea, de gemeente Ameland, het ministerie van Landbouw en Visserij en Rijks waterstaat. Die hebben ons flink op de huid gezeten. Als ik dan kijk naar het rapport 'Scha duwkant van waddengas', ge schreven in opdracht van Greenpeace, is dat een lachertje. Daar zijn alleen maar economen aan het rekenen geweest op aan names die niet kloppen." In totaal wordt de voorraad gas onder de Wadden geschat op maximaal 170 miljard kubieke meter. Dat vertegenwoordigt een waarde van maximaal vijf entachtig miljard gulden. GPD Het onderwerp heeft een grote verdeeldheid tussen de: twee coaltiepartners PvdA en VVD blootgelegd. De PvdA is tegen boringen in de internationaal tot be schermd gebied uitgeroepen Waddenzee, de WD meent dat de economische voordelen van gasboringen' veel zwaarder wegen dan eventuele gevolgen voor het milieu. De PvdA neemt een schadeclaim door de NAM voor lief, de WD laat dit aspect zwaar meewegen in de beoordeling. Die meningsverschillen bestaan niet al leen tussen beide partijen in de Kamer, maar smeulen onverminderd verder binnen het kabinet. Minister Jor- ritsma van Economische Zaken laat geen gelegenheid voorbijgaan om voor gasboringen te pleiten, haar colle ga van Milieu, Pronk, laat zelfs zware woorden als 'cri sis' vallen omzijn zin door te drijven. Zelfs als een zeer ruime Kamermeerderheid zich helder uitspreekt tegen nieuwe boringen naar aardgas in de Waddenzee, slaagt het kabinet er nog niet in, de gelede ren te sluiten. Jorritsma zei dat de motie aanleiding gaf om de kwestie nog eens in het kabinet aan te kaarten, maar een dag later kon dat gezelschap niet tot een oor deel komen. Premier Kok, die in het vinden van boter zachte compromissen inmiddels een aardig eind in de richting komt van zijn op dit punt illustere voorganger Ruud Lubbers, bedacht vervolgens dat een adempauze de coalitie goed zou doen. Dus had het kabinet gisteren geen mening over de motie, maar besloot het te laten onderzoeken of gasboringen in de Waddenzee onher stelbare schade zullen opleveren. In de wandelgangen is gesuggereerd dat Kok stilletjes hoopt dat dit onderzoek zal aantonen dat gasboringen uit den boze behoren te zijn, waarmee hij eindelijk een instrument in handen heeft om de WD te overtuigen. Maar zo naïef zal Kok toch niet zijn; tot dusver is over duidelijk gebleken dat onherstelbare schade gewoon weg niet is aan te tonen. Het heeft er veel meer van weg dat Kok met hét aangekondigde onderzoek slechts het verhitte debat wat heeft willen afkoelen, opdat de coa litie weer in rustig vaarwater terechtkomt. Het kabinet heeft zich daarmee een gevangene van zichzelf ge maakt. scl ijl Granaat gevonden Bij het afbranden van schil derwerk aan een woning in de Wilhelminastraat in Goes ont dekte de schilder een granaat in de met klimop begroeide mum-. De politie heeft het pro jectiel verwijderd. Moens opgepakt De wegens collaboratie in Bel gië ter dood veroordeelde let terkundige Wies Moens is in Zuid-Limburg ontdekt en door de Nederlandse politie aangehouden. De Vlaming zat daar ondergedoken en werkte in een drukkerij Moens was tijdens de bezet ting directeur-generaal van de Belgische omroep. Hij is in middels weer op vrije voeten P gesteld, maar zal zich wel ge- regeld moeten melden bij de politie. De regering beraadt Q zich over wat met Moens moet r gebeuren. L\ Kattendijke De gemeente Kattendijke lei heeft zijn nieuwe burgemees- L ter feestelijk onthaald. Het echtpaar Schipper kwam per boot aan in Wilhelminadorp. Nadat de schooljeugd onder meer het polderlied voor hem had gezongen, vertrok de nieu we burgemeester per auto naar Kattendijke. Later op de dag vond, in Wil helminadorp, de officiële in stallatie plaats op de zolder van de Veehoeve. Een Amerikaans toestel stijgt op voor deelname aan een oefening van de NAVO. Dit militaire bondge nootschap krijgt er een Europese collega bij. foto Paul Vreeker/ANP maar een fractie van de Europe se soldaten buiten het eigen land inzetbaar is. De defensie budgetten worden bovendien nog steeds jaarlijks gekort. Technologisch groeit de achter stand op de VS. En de Europese defensie-industrie is vergeleken met de Amerikaanse concurren tie hopeloos verbrokkeld. Op dat laatste punt is de laatste maanden echter veel in bewe ging - en niet toevallig. Grote Europese defensiebedrijven - British Aerospace en Marconi, Aérospatiale/Matra en Dasa hebben fusies en allianties aan gekondigd. Als het bedrijfsle ven de handen ineenslaat, volgt meestal niet veel later de poli tiek. Maandag zullen de defen sieminister en de collega's van Buitenlandse Zaken alvast een rondje brainstormen over de militaire 'spullen' die Europa nodig heeft om echt zelfstandig uit de voeten te kunnen. Het wensenlijstje dat de Britse mi nisters op tafel willen leggen oogt indrukwekkend. De Euro pese defensie-industrie mag zich in de handen wrijven. GPD Uitgever: J. C. Boersema Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Redactiefax: (0118) 470102 Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118) 472404 Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113) 273010 Terneuzen: Axelsestraat 16 Postbus 51 4530 AB Terneuzen Tel. (0115) 686000 Fax. (0115) 686009 Hulst: 's Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114) 373839 Fax. (0114)373840 Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111)454647 Fax. (0111)454659 Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV Internet (http://www.pzc.nl): Postbus 18 4380 AA Vlissingen redactie: redac.tie@pzc.nl exploitatie: internet@pzc.nl Bezorgklachten: Maandag t/m vrijdag tussen 7.30 en 18 00 uur en zaterdag tussen 8.00 en 12 00 uur 0800-0231231 of op dé re giokantoren tijdens kantooruren (zie openingstijden); Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22 00 uur en zondagavond van 20.00 tot 22.00 uur: Tel. (0118) 484000 Fax(0118)470100 Abonnementsprijzen: per kwartaal 98,00; franco per post 128,50; per maand 35,75; per jaar 372,50; franco per post 491,00; bij automatische afschrijving per termijn 1.50 korting, losse nummers maandag t/m vrijdag 1.80, zaterdag 2,60 p st.; (alle bedragen inclusief 6 pet. b'tw), Postrek.nr 3754316 t.n.v. PZC ab rek. Vlissingen Advertentietarieven: 191 cent per mm; minimumprijs per advertentie 28,55; ingezonden mededelingen 2,5 x tarief; speciale posities: tarief op aanvraag, voor brieven bureau van dit blad 6,50 meer (excl. 17,5 pet btw); volledige tarieven met contractprijzen op aanvraag; (alle advertentieprijzen exclusief 17,5 pet btw) Giro: 35 93 00, Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant B.V. Vlissingen et

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1999 | | pagina 2