Extra agenten in centrum Goes
Hersengym onder de Beuze
Kottervissers zien
omzet fors dalen
Stadshart klopt weer met
toren in hervonden glorie
Windmolens in het
Sloe maken plaats
voor grotere broers
Na oproep burgemeester om geweld in weekeinden te beteugelen
Sint Willibrordustoren
zeeuwse almanak
Weerzin
zeeland
vrijdag 21 augustus 1998
Joor René Schrier
GOES - De politie zet voortaan
nachts in het weekeinde meer
nensen in de Goese binnenstad
in. De aanleiding daartoe is een
brief van de Goese burgemees-
ler drs. D. J. van der Zaag,
waarin hij pleit voor meer
jlauw op straat.
fon der Zaag doet verder in een
jrief aan de Vereniging Horeca-
jelangen een beroep op de be-
Irijven om hun invloed uit te oe-
'enen om het 'zinloze geweld' op
itraat een halt toe te roepen.
De aantasting van de openbare
>rde en de onrust in nachtelijk
Goes in de weekeinden in het al-
[emeen en de gebeurtenissen in
iet weekeinde van 25 op 26 juli
n het bijzonder, zijn voor de
mrgemeester aanleiding ge
veest om contact op te nemen
net de politie en de horeca. Hij
loet een 'dringend beroep' op
listrictschef J. Eckhardt van de
lolitie om een zodanige plan
ting op te zetten dat er zes poli-
iemensen beschikbaar zijn
'oor alleen de ordehandhaving
n het centrum van Goes.
Creatief
)e politie heeft al op de kwestie
ngespeeld. antwoordt inspec-
eur H. R. Radojewski: „We ha-
en zo veel mogelijk alles uit de
:ast om aan die wens te voldoen.
)at betekent minimaal vijf of
es mensen in de binnenstad.
)at aantal is ook afhankelijk
an zaken als ziekte en vakan-
ïe. Wat dat betreft zitten we nu
ven in een moeilijke periode."
lij legt uit dat het vooral een
;westie is van creatief zijn met
ilauw. Radojewski voegt er aan
oe dat het niet gaat ten koste
an andere politiezaken: „Als er
Bts is, trekken de mensen met
'n allen naar één punt." Vol-
ens de politie-inspecteur
rordt de extra inzet wel ge
waardeerd. De mensen op straat
rijgen positieve reacties, onder
ïeer vanuit de horeca,
a zijn schrijven aan de hore-
aondernemers doet Van der
Zaag een beroep op hun mede
werking: „Het tumult op straat
heeft echter heel vaak een begin
in een etablissement, reden
waarom ik ook u vraag uw in
vloed aan te wenden om het zin
loze geweld een halt toe te roe
pen. U kunt dat onder meer
doen door uw huisregels toe te
passen, die gelden voor een ge
zellig verblijf in uw gelegen
heid."
Voorzitter B. Ooijen van de ho-
recavereniging legt uit dat zijn
leden bereid zijn medewerking
te verlenen, maar dat dit niet
eenvoudig is. De problemen
doen zich vooral op straat voor
en de horecaondernemers kun
nen daar lang niet altijd invloed
op uitoefenen In de bedrijven
zelf zijn weinig problemen,
voegt hij er aan toe. Ooijen kan
zich niet aan de indruk onttrek
ken dat er ook mensen naar
Goes komen die er doelbewust
op uit zijn problemen te veroor
zaken. Dat zijn volgens hem
lang niet altijd de klanten van
de Goese horeca.
De brief van de burgemeester is
al wel besproken door de leden
van de Vereniging Horecabelan-
gen en zal ook beantwoord wor
den. Daarnaast wijst Ooijen er
op dat er een commissie bezig is
die bekijkt welke maatregelen
in Goes moeten worden geno
men. Hij verwacht daar binnen
twee maanden een rapportage
van. Ooijen is tevreden over de
extra inzet van de politie in het
weekeinde, zowel in uniform als
in burger. Het effect daarvan is
volgens hem goed te merken.
door Peter van den Belt
ZIERIKZEE - Temidden van winke
lend publiek en een enkele toerist wordt
op de koopavonden in het historische
centrum van Zierikzee ook nog wel eens
diep gepeinst. Dat gebeurt vooral wan
neer de plaatselijke schaakclub de de
cimeters hoge stukken van stal heeft
gehaald.
Onder de Beuze in Zierikzee is in het
diagonale steentjespatroon een vier
kant uitgespaard. Van de 32 zwarte en
32 witte velden die daarin zijn neerge
legd, wordt op donderdagavonden in de
maanden juli en augustus fanatiek ge
bruik gemaakt.
Tussen zeven en negen uur kan wie dat
wil een partijtje schaak komen spelen.
Niet alleen tegen een willekeurige op
ponent, maar ook tegen de klok. Want
om zoveel mogelijk mensen de kans te
geven deel te nemen, is per persoon
maar zeven minuten bedenktijd be
schikbaar.
Voor een doorgewinterde speler een zee
van tij d, maar voor een huisschaker kan
dat volgens schaakclubvoorzitter Jo-
han Hoogstrate nog wel eens een pro
bleem zijn. „Het zijn vooral de jongeren
die willen spelen. Die hebben kennelijk
minder schroom."
Reclame
Schaakclub Zierikzee schaakt al zo'n
twintig jaar onder de Beuze. Vroeger
met zelfgemaakte houten stukken en
vloertegels, maar tegenwoordig met
plastic modellen van zo'n halve meter
hoog. Hoogstrate: „Het is een beetje re
clame voor de vereniging. Soms houd je
er een nieuw lid aan over of een nieuwe
deelnemer aan de zomercompetitie die
op maandag wordt gespeeld. Of je hebt
verrassende ontmoetingen. Zo was hier
vorige week een gezin uit Bergen op
Zoom. Daar was een meisje bij dat in
haar leeftijdsklasse kampioen van Ne
derland is. Dat zijn toch leuke dingen."
De voormalige secretaris van de club,
H. Uil, was een van de volwassenen die
gisteren met de stukken sleepte. Hij
verloor zijn partij, omdat hij in tijd
nood zijn dame weggaf. „Het is toch an
ders spelen dan op het normale bord. Ik
hoop tenminste dat ik met kleinere
stukken niet zo veel fouten maak."
Volgende week donderdag staan de
grote stukken voor de laatste keer dit
j aar opgesteld onder de Beuze
foto Pieter Honhoff
door Harmen van der Werf
DEN HAAG - De Nederlandse
kottervisserij heeft vorig jaar
slecht geboerd. De omzet daalde
fors, meldt de afdeling visserij
van het Landbouw Economisch
Instituut (LEI), en voor het eerst
sinds jaren boekte de hedrijfs-
tak als geheel weer verlies. Ern
stiger is, vindt het LEI, dat de
kottervloot in 1997 verder is in
gekrompen en verouderd.
Het LEI onderzoekt elk jaar hoe
de zee- en kustvisserij het heeft
gedaan. De bedrijfsresultaten
van 25 tot 30 procent van de
vloot worden uitgeplozen en
vervolgens omgeslagen over de
hele sector. „Zo krijgen wij een
redelijk betrouwbaar beeld",
stelt onderzoeker W. Smit.
Erg tevreden kan met name de
kottervisserij niet zijn over
1997. De besomming (omzet)
van de kottervloot nam aan
zienlijk af: van 608 tot 569 mil
joen gulden. Bijna de helft van
de kotters schoot in de min. De
hele bedrijfstak boekte een ver
lies van twee miljoen gulden.
Smit relativeert dat laatste cij
fer overigens In de netto-op
brengst zijn alle mogelijke kos
ten verrekend, tot en met de
afschrijvingen op de schepen en
het 'loon* van de eigenaren.
Smit: „Twee miljoen gulden is
op zich niet veel. In 1996 was de
opbrengst nog wel positief,
maar even goed erg beperkt,
acht a negen miljoen gulden."
Tongprijzen
De daling van de omzet is vol
gens het LEI vooral veroorzaakt
door een sterke vermindering
van het t ongquotum en de slech -
te garnalenvangsten en -prij
zen. Een geluk bij een ongeluk
was dat het lagere tongquotum
grotendeels is gecompenseerd
door een forse stijging van de
tongprijzen.
Hoewel met name kottervissers
in het zuiden van Nederland van
die hogere tongprijzen hebben
geprofiteerd, signaleert het LEI
dat vooral de grote boomkor-
kotters (1.501 tot 2.000 pk) uit
de zuidelij ke havens een minder
jaar hadden. Smit kan niet zo
snel achterhalen waarop die
conclusie is gebaseerd.
De omzet in de kottervisserij
kan van jaar tot jaar sterk ver
schillen, omdat de bedrijfstak
sterk afhankelijk is van de vis
quota die de Europese Unie
vaststelt. Daarom vindt het LEI
de structurele daling van het
aantal schepen en de veroude
ring van de vloot ernstiger. Het
aantal actieve schepen nam in
1997 verder af: van 437 tot 416.
De leeftijd van de kotters is op
nieuw gestegen. Vorig jaar was
43 procent van de vloot ouder
dan tien jaar, in 1990 29 procent.
Opvarenden
Dat de Nederlandse visserij in
krimpt, blijkt ook uit het aantal
opvarenden. Tien jaar geleden
werkten er nog zo'n drieduizend
mensen. „In 1997 is dat aantal
voor het eerst onder de tweedui
zend uitgekomen", meldt Smit.
Helemaal zuiver is die vergelij
king niet, omdat veel Neder
landse vissers zijn overgestapt
op buitenlandse kotters die in
handen zijn van Nederlanders.
Het gaat vooral om schepen die
zijn omgevlagd naar Duitsland,
België en Groot-Brittannié.
Hoe lang Nederlandse vissers
daar nog van kunnen profiteren,
is de vraag. Smit: „De Britse re
gering wil vanaf 1 januari 1999
eisen stellen aan onder meer de
samenstelling van de beman
ning van Britse vissersschepen.
De helft moet uit Britten be
staan. Ik verwacht dat Neder
landse vissers daar tegen in be
roep gaan bij de Europese Unie,
maar het is een bedreiging. Als
Engeland wint, zullen andere
Europese landen zeker volgen."
Van de achthonderd miljoen
gulden omzet die Nederlandse
visafslagen vorig jaar behaal
den, kwam bijna eenderde voor
rekening van (in naam) buiten
landse aanvoerders.
De mosselsector heeft het vorig
jaar wel goed gedaan: de omzet
steeg dankzij hogere prijzen van
106 naar 118 miljoen.
door Wout Bareman
De opgang van de toren wordt
voornamelijk beheerst door
duivenpoep. Wie naar boven wil,
dient zich welhaast van lieslaarzen
te voorzien. Dus maar beneden ge
bleven en intensief naar boven
gekeken. Om vast te stellen dat de
Sint Willibrordustoren in het hart
van Terneuzen er na een opknap
beurt weer fraai bij staat.
Na tij den van top tot teen in de stei
gers is de top van de toren in elk ge
val in oude eer hersteld. Binnen
kort wordt ook het stadscarillon
geïnstalleerd. Het is een toren zon
der kerk, dat wel. De kerk bezweek
jaren geleden onder de beul van de
sloper. De toren bleef staan, vooral
omdat-ie bepalend is voor het
stadsbeeld van Terneuzen.
Een maand of wat geleden ging de
wethouder van cultuur van deur tot
deur in de binnenstad. Om de me
ning te peilen over de komst van het
carillon in de toren. Het kwam hem
te staan op een schrobbering van
verschillende raadsfracties. Maar
de wethouder in kwestie kon de
raad wel melden dat de overgrote
meerderheid van de omwonenden
het klokkenspel gaarne verwel
komde. Het geklingel van die klok
ken - die eerder moesten wijken
van het Stadhuisplein - geeft im
mers iets knus aan een stadsgedeel
te dat in het recente verleden voor
namelijk werd afgeschilderd als
hét centrum van drugshandel.
Daar werden gebruikers uit België
en Noord-Frankrijk door runners
op het juiste spoor gezet, om ver
volgens de spuiten en de zakjes in
de bosjes te deponeren en op de
achterbank van de auto hun 'roes'
uit te slapen.
Het herstel van de toren was ook
een beetje het eerherstel van de ou
de binnenstad. En dat de homo-or
ganisatie COC de toren uitriep tot
'het fallus-symbool' van Terneuzen
en daarom ludiek behoud bepleit
te, ach... dat was een bijkomstig
heid.
Tactiek
De plaatselijke kunstenaar Cees
van Langevelde (inmiddels de 65
jaren gepasseerd) werpt zich al
eeuwen op als pleitbezorger van de
toren. De watertoren, dat andere
markante punt van de skyline van
Terneuzen, kan hem gestolen wor
den. „Laten we wel zijn, dat ding
ziet er toch niet meer uit. Scheuren
in de ontmanteling, verpauperd.
Een beproefde tactiek van de ge
meentebestuurders overigens.
Aanvankelijk ging het met de Wil
librordustoren dezelfde kant op.
Laten verpauperen, herstelplan
nen afkeuren omdat die veel te
duur zouden uitvallen en dus... slo
pen."
Zover kwam het niet, dankzij ac
ties van het bestuur van de stich
ting tot behoud van de Willibror
dustoren. „Het geld is op, 'tis over",
verzuchtte woordvoerder Hans
Vlottes van die club in februari
1997 nog. Maar zie, de gemeente
Terneuzen toonde zich van z'n goe
de kant, tastte in de buidel en stelt
nu een kleine tien mille per jaar be
schikbaar voor onderhoud van de
toren. En nog eens vijftienduizend
gulden voor het carillon. Tja, het
blijft altijd nog stukken goedkoper
dan het slopen van de toren. Die
klus werd vorig jaar nog begroot op
anderhalve ton en misschien zelfs
meer.
Culturele plicht
Er bestaan veel plannen voor een
nieuwe functie van de toren. In
combinatie met het oude klooster
aan de voet - het huidige water
schapsgebouw - wordt vooral ge
dacht aan een culturele bestem
ming. Maar ook aan winkeltjes is
Het 'Klein Vaticaan' werd het Pastersbos in het hart van de oude
binnenstad van Terneuzen wel genoemd. Het was een beetje spot
tend, verwijzend naar de katholieke enclave rond de toren. Een pas
torie, een kerk, een paar rooms-katholieke scholen en een klooster.
Wat nu nog rest is de toren, de pastorie en het klooster, het huidige
waterschapsgebouw. In 1849 werd er de eerste kerk neergezet. De
kerk. opgetrokken in Waterstaatsstijl, was de opvolger van de RK-
Hulpkerk die aan het begin van de vorige eeuw in de De Jongest raat.
elders in de binnenstad, in een schuur was ingericht. De eerste Willi-
brorduskerk werd Patronaatsgebouw toen Willibrorduskerk num
mer twee verrees, een schepping van de Noordbrabantse architect
J. A Vermeulen. Ingewijd door bisschop Opmans van Breda op 18
maart 1915. Vijftig meter hoog, beeldbepalend en dus onmisbaar.
foto's Peter Nicolai
door Arjan van Westen
MIDDELBURG - Acht van de
vijftien windturbines aan de
Europaweg in het Sloegebied
worden vervangen door nieuwe
uitvoeringen met een groter
vermogen. De nieuwe turbines
hebben een hoogte van zestig
meter en een vermogen van elk
750 kilowatt.
Het gehele park produceert
straks 7,2 megawatt, genoeg om
vierduizend huishoudens van
stroom te voorzien. Het project
begint binnenkort met de ont
manteling van de acht oude tur
bines. Delta Nutsbedrijven is
voor de bouw van het nieuwe
park met Euro wind Energie een
joint venture aangegaan, Sloe-
wind genaamd.
Ir. H J Bouma. bestuurslid van
de Stichting Bevordering Wind
energie, zegt dat het oude park
zijn tijd heeft gehad. De stich
ting had dan ook al lang plan
nen om nieuwe turbines te
plaatsen. Doordat deze hoger
zijn, leveren ze meer energie.
Omdat de nieuwe turbines ook
breder zijn, kunnen niet alle
vijftien exemplaren worden
vervangen. Zeven oude molens
met een lengte van 25 meter blij
ven staan. Het hele project kost
15 miljoen gulden, een investe
ring die zich pas na minimaal
tien jaar terugbetaalt. „Dat kan
best langer duren", vertelt Bou
ma.
Op het moment zijn het volgens
Bouma behoorlijk magere
windjaren. Recent onderzoek
van het KNMI wees uit dat in
1996 en 1997 de windproductie
tegenviel. De turbines die blij
ven staan, zijn volgens Bouma
onlangs gerenoveerd en in tech
nisch opzicht grondig nageke
ken. Met een van de windmolens
worden proeven genomen. Bou
ma: „We gaan kijken of we met
nieuw ontwikkelde rotorbladen
tot een hogere productie kunnen
komen."
Wanneer de nieuwe turbines
worden geplaatst, is nog niet be
kend. Bouma: „Momenteel wor
den er nog offertes bekeken van
aannemers die de fundamenten
kunnen aanleggen." Enorme
betonblokken moeten er komen
waarin de masten van de turbi
nes kunnen worden geplaatst.
Dat het project doorgaat staat
buiten ki j fde gemeente Vlissin-
gen heeft reeds bouwvergun
ningen verstrekt.
Fietser breekt
been in Terhole
TERHOLE - Een 45-jarige fiet
ser uit Lamswaarde heeft bij
een ongeval in Terhole zijn on
derbeen gebroken.
Op de kruising Notendijk-
Rijksweg N60 verleende een 43-
jarige automobilist uit Graauw
woensdagnamiddag geen voor
rang aan de fietser. Die kwam
ten val en liep daarbij een breuk
op in zijn onderbeen. De man is
naar het ziekenhuis gebracht.
gedacht. Bijna tien jaar geleden al
pleitte de Bond Heemschut in Am
sterdam voor een nieuwe functie
van de Willibrordustoren. Direc
teur drs. J. P. J. van der Haagen van
die bond: „In een stad waar zo wei
nig gebouwen van cultuurhistori
sche waarde zijn is het een culturele
en morele plicht van de gemeente
de toren te bewaren
„De gemeente had de toren gekocht
omdat ze hem zo mooi vond. Ze wal
den hem zelfs graag hebben, voor
één gulden. En nu hebben ze er nog
geen twee kwartjes voor over om
hem te houdenKoster De Schep
per zei het ruim tien jaar geleden.
Maar de gemeente kwam tot inkeer.
De Willibrordustoren blijft het
Pastersbos én de oude binnenstad
domineren. Met lichtjes in de kroon
en straks een carillon. Een baken
voor wie'Terneuzen binnenrijdt. En
er oog voor heeft natuurlijk
Wij dachten eerlijk gezegd,
goede lezer, dat de tijd niet al
leen alle wonden heelt rriaar
ook gramschap en weerzin
wist Dat die van Domburg
en Westkapelle elkaar niet
beminnen, och dat is een ge
geven van weleer. Veronder
stelden wij.
Uit de ivaameming van een
echtpaar van een van de an
dere Walcherse dorpen blijkt
dat idee te berusten op een
misvatting. Na beklimming
van de vuurtoren was het bo
venop voluit genieten van het
uitzicht. Niet alleen dat echt
paar ging zich daaraan te
buiten, ook een man van mid
den dertig en zijn zoontje van
een jaar of tien zochten de
verten af.
Waarbij dit dialoogje werd
afgewikkeld:
Kiek voader," wees het jon
getje, „di lei noe Domburg."
De man, blijkbaar doordron
gen van de zekerheid dat wie
de jeugd heeft, ook de toe
komst beheerst, gaf zonder
aarzeling zijn karrenvracht
vooroordeel en tegenzin door
aan de komende generatie:
Dae moe jie me ni kieke.
Dae gae j'n öögen me zeere
van doe."
