Extra agenten in centrum Goes
van ruiter en paard
Spel
Kottervissers zien
omzet fors dalen
Stadshart klopt weer met
toren in hervonden glorie
Windmolens in het
Sloe maken plaats
voor grotere broers
zeeuwse almanak
Weerzin
Va oproep burgemeester om geweld in weekeinden te beteugelen
Sint Willibrordustoren
Wij dachten eerlijk gezegd,
goede lezer, dal de tijd niet al
leen alle wonden heelt maar
ook gramschap en weerzin
wist. Dat die van Domburg
en Westkapelle elkaar niet
beminnen, och dat is een ge
geven van weleer. Veronder
stelden wij.
Uit de waarneming van een
echtpaar van een van de an
dere Walcherse dorpen blijkt
dat idee te berusten op een
misvatting. Na beklimming
van de vuurtoren was het bo
venop voluit genieten van het
uitzicht. Niet alleen dal echt
paar ging zich daaraan te
buiten, ook een man van mid
den dertig en zijn zoontje van
een jaar of tien zochten de
verten af.
Waarbij dit dialoogje werd
afgewikkeld:
..Kiek voader,wees het jon
getje, „di lei noe Domburg."
De man, blijkbaar doordron
gen van de zekerheid dat wie
de jeugd heeft, ook de toe
komst beheerst, gaf zonder
aarzeling zijn karrenvracht
vooroordeel en tegenzin door
aan de komende generatie
Dae moe jie nie ni kieke.
Dae gae j'n óógen mè zeere
van doe."
PZC zeeland
vrijdag 21 augustus 1998
door Arjan van Westen
MIDDELBURG - Acht van de
vijftien windturbines aan de
Europaweg in het Sloegebied
worden vervangen door nieuwe
uitvoeringen met een groter
vermogen. De nieuwe turbines
hebben een hoogte van zestig
meter en een vermogen van elk
750 kilowatt.
Het gehele park produceert
straks 7,2 megawatt, genoeg om
vierduizend huishoudens van
stroom te voorzien. Het project
begint binnenkort met de ont
manteling van de acht oude tur
bines. Delta Nutsbedrijven is
voor de bouw van het nieuwe
park met Eurowind Energie een
joint venture aangegaan, Sloe-
wind genaamd.
Ir. H. j. Bouma, bestuurslid van
de Stichting Bevordering Wind
energie, zegt dat het oude park
zijn tijd heeft gehad. De stich
ting had dan ook al lang plan
nen om nieuwe turbines te
plaatsen. Doordat deze hoger
zijn, leveren ze meer energie
Omdat de nieuwe turbines ook
breder zijn, kunnen niet alle
vijftien exemplaren worden
vervangen. Zeven oude molens
meteen lengte van 25 meter blij
ven staan. Het hele project kost
15 miljoen gulden, een investe
ring die zich pas na minimaal
tien jaar terugbetaalt. „Dat kan
best langer duren ",yertelt Bou
ma.
Op het moment zijn het volgens
Bouma behoorlijk magere
windjaren. Recent onderzoek
van het KNMI wees uit dat in
1996 en 1997 de windproductie
tegenviel. De turbines die blij
ven staan, zijn volgens Bouma
onlangs gerenoveerd en in tech
nisch opzicht grondig nageke
ken. Met een van de windmolens
worden proeven genomen. Bou
ma: ..We gaan kijken of we met
nieuw ontwikkelde rotorbladen
tot een hogere productie kunnen
komen."
Wanneer de nieuwe turbines
worden geplaatst, is nog niet be
kend. Bouma: „Momenteel wor
den er nog offertes bekeken van
aannemers die de fundamenten
kunnen aanleggen." Enorme
betonblokken moeten er komen
waarin de masten van de turbi
nes kunnen worden geplaatst.
Dat het project doorgaat staat
buiten ki j fde gemeente Vlissih-
gen heeft reeds bouwvergun
ningen verstrekt.
Fietser breekt
been in Terhole
TERHOLE - Een 45-jarige fiet
ser uit Lamswaarde heeft bij
een ongeval in Terhole zijn on
derbeen gebroken.
Op de kruising Notendijk-
Rijksweg N60 verleende een 43-
jarige automobilist uit Graauw
woensdagnamiddag geen voor
rang aan de fietser. Die kwam
ten val en liep daarbij een breuk
op in zijn onderbeen. De man is
naar het ziekenhuis gebracht.
door Harmen van der Werf
DEN HAAG - De Nederlandse
kottervisserij heeft vorig jaar
slecht geboerd. De omzet daalde
fors. meldt de afdeling visserij
van het Landbouw Economisch
Instituut (LEI), en voor het eerst
sinds jaren boekte de bedrijfs
tak als geheel weer verlies. Ern
stiger is, vindt het LEI, dat de
kottenioot in 1997 verder is in
gekrompen en verouderd.
Het LEI onderzoekt elk jaar hoe
de zee- en kustvisserij het heeft
gedaan. De bedrijfsresultaten
van 25 tot 30 procent van de
vloot worden uitgeplozen en
vervolgens omgeslagen over de
hele sector. „Zo krijgen wij een
redelijk betrouwbaar beeld",
stelt onderzoeker W. Smit.
Erg tevreden kan met name de
kottervisserij niet zijn over
1997. De besomming (omzet)
van de kottervloot nam aan
zienlijk af: van 608 tot 569 mil
joen gulden. Bijna de helft van
de kotters schoot in de min. De
hele bedrijfstak boekte een ver
lies van twee miljoen gulden,
Smit relativeert dat laatste cij
fer overigens. In de netto-op
brengst zijn alle mogelijke kos
ten verrekend, tot en met de
afschrijvingen op de schepen en
het 'loon' van de eigenaren.
Smit: „Twee miljoen gulden is
op zich niet veel. In 1996 was de
opbrengst nog wel positief,
maar even goed erg beperkt,
acht a negen miljoen gulden."
Tongprijzen
De daling van de omzet is vol
gens het LEI vooral veroorzaakt
door een sterke vermindering
van het tongquotum en de slech
te garnalenvangsten en -prij
zen. Een geluk bij een ongeluk
was dat het lagere tongquotum
grotendeels is gecompenseerd
door een forse stijging van de
tongprijzen.
Hoewel met name kottervissers
in het zuiden van Nederland van
die hogere tongprijzen hebben
geprofiteerd, signaleert het LEI
dat vooral de grote boomkor-
kotters (1.501 tot 2.000 pk) uit
de zuidelijke havens een minder
jaar hadden. Smit kan niet zo
snel achterhalen waarop die
conclusie is gebaseerd.
De omzet in de kottervisserij
kan van jaar tot jaar sterk ver
schillen, omdat de bedrijfstak
sterk afhankelijk is van de vis
quota die de Europese Unie
vaststelt. Daarom vindt het LEI
de structurele daling van het
aantal schepen en de veroude
ring van de vloot ernstiger. Het
aantal actieve schepen nam in
1997 verder af: van 437 tot 416.
De leeftijd van de kotters is op
nieuw gestegen. Vorig jaar was
43 procent van de vloot ouder
dan tien jaar, in 1990 29 procent.
Opvarenden
Dat de Nederlandse visserij in
krimpt, blijkt ook uit het aantal
opvarenden. Tien jaar geleden
werkten er nog zo'n drieduizend
mensen. „In 1997 is dat aantal
voor het eerst onder de tweedui
zend uitgekomen", meldt Smit.
Helemaal zuiver is die vergelij
king niet, omdat veel Neder
landse vissers zijn overgestapt
op buitenlandse kotters die in
handen zijn van Nederlanders.
Het gaat vooral om schepen die
zijn omgevlagd naar Duitsland,
België en Groot-Brittannië.
Hoe lang Nederlandse vissers
daar nog van kunnen profiteren,
is de vraag. Smit: „De Bntse re
gering wil vanaf 1 januari 1999
eisen stellen aan onder meer de
samenstelling van de beman
ning van Britse vissersschepen.
De helft moet uit Britten be
staan. Ik verwacht dat Neder
landse vissers daar tegen in be
roep gaan bij de Europese Unie,
maar het is een bedreiging. Als
Engeland wint, zullen andere
Europese landen zeker volgen."
Van de achthonderd miljoen
gulden omzet die Nederlandse
visafslagen vorig jaar behaal
den, kwam bijna eenderde voor
rekening van (in naam) buiten
landse aanvoerders.
De mosselsector heeft het vorig
jaar wel goed gedaan: de omzet
steeg dankzij hogere prijzen van
106 naar 118 miljoen.
>or René Schrier
OES - De politic zet voortaan 's
ichts in het weekeinde meer mensen
de Goese binnenstad in. De aanlei-
ng daartoe is een brief van de Goese
irgemeester drs. D. J. van der Zaag,
aarin hij pleit voor meer blauw op
raat.
tn der Zaag doet verder in een brief
in de Vereniging Horecabelangen een
iroep op de bedrijven om hun invloed
t te oefenen om het 'zinloze geweld'
i straat een halt toe te roepen.
5 aantasting van de openbare orde en
1 onrust in nachtelijk Goes in de
wekeinden ip het algemeen en de ge
beurtenissen in het weekeinde van 25
op 26 juli in het bijzonder, zijn voor de
burgemeester aanleiding geweest om
contact op te nemen met de politie en de
horeca. Hij doet een 'dringend beroep'
op districtschef J. Eckhardt van de po
litie om een zodanige planning op te
zetten dat er zes politiemensen be
schikbaar zijn voor alleen de orde
handhaving in het centrum van Goes.
Creatief
De politie heeft al op de kwestie inge
speeld, antwoordt inspecteur H. R. Ra-
dojewski: „We halen zo veel mogelijk
alles uit de kast om aan die wens te vol
doen. Dat betekent minimaal vijf of zes
mensen in de binnenstad. Dat aantal is
ook afhankelijk van zaken als ziekte en
vakantie. Wat dat betreft zitten we nu
even in een moeilijke periode." Hij legt
uit dat het vooral een kwestie is van
creatief zijn met blauw. Radojewski
voegt er aan toe dat het niet gaat ten
koste van andere politiezaken: „Als er
iets is, trekken de mensen met z'n allen
naar één punt." Volgens de politie-in-
specteur wordt de extra inzet wel
gewaardeerd. De mensen op straat
krijgen positieve reacties, onder meer
vanuit de horeca.
In zijn schrijven aan de horecaonder
nemers doet Van der Zaag een beroep
op hun medewerking: „Het tumult op
straat heeft echter heel vaak een begin
in een etablissement, reden waarom ik
ook u vraag uw invloed aan te wenden
om het zinloze geweld een halt toe te
roepen. LI kunt dat onder meer doen
door uw huisregels toe te passen, die
gelden voor een gezellig verblijf in uw
gelegenheid."
Voorzitter B. Ooijen van de horecaver-
eniging legt uit dat zijn leden bereid
zijn medewerking te verlenen, maar
dat dit niet eenvoudig is. De problemen
doen zich vooral op straat voor en de
ondernemers kunnen daar lang niet al
tijd invloed op uitoefenen. In de bedrij
ven zelf zijn weinig problemen, voegt
hij er aan toe. Ooijen kan zich niet aan
de indruk onttrekken dat er ook men
sen naar Goes komen die er doelbewust
op uit zijn problemen te veroorzaken.
Dat zijn volgens hem lang niet altijd de
klanten van de Goese horeca.
De brief van de burgemeester is al wel
besproken door de leden van de Vereni
ging Horecabelangen en zal ook beant
woord worden. Daarnaast wijst Ooijen
er op dat er een commissie bezig is die
bekijkt welke maatregelen in Goes
moeten worden genomen. Hij verwacht
daar binnen twee maanden een rappor
tage van. Ooijen is tevreden over de ex
tra inzet van de politie, zowel in uni
form als in burger. Het effect daarvan is
volgens hem goed te merken.
door Ab van derSluis
MIDDELBURG - Vertrouwen
hebben in elkaar én opperste
concentratie. Ruiter en paard
moeten elkaar tijdens de Twee
de Folkloristische Dag - giste
ren op het Molenwater in Mid
delburg - blindelings kunnen
aanvoelen. Een schopje in de
flank moet voldoende zijn voor
de viervoeter om zijn baas in
cadans naar de ring te brengen.
De ruiter zelf moet zich op het
belangrijkste moment van de
kamp kunnen afsluiten van al
les wat zich rond hem afspeelt.
Is de ring gestoken, dan volgt
de ontlading in vreugdekreten.
Ringrijden is sport en amuse
ment tegelijk: sport voor de
ruiters, van wie sommigen re
gelmatig met hun paard oefe
nen in de wei om zo goed moge
lijk voor de dag te komen en
amusement voor de vele dui
zenden bezoekers die met een
mengeling van verbazing en
bewondering toekijken hoe de
kleinst mogelijke ring van tien
millimeter wordt gestoken
De kamp op het Molenwater,
waar tweehonderd deelnemers
strijden op zes banen, is gelijk
de belangrijkste wedstrijd van
het jaar. De ringrijders die alle
dertig ringen steken, rijden
vervolgens met elkaar om de
Simon Lous-trofee. De beker
met het meeste aanzien is even
wel het door koningin Beatrix
beschikbaar gestelde beeldje.
Wie de trofee drie maal achter
elkaar of in totaal vijf keer
heeft gewonnen, mag zich defi
nitief eigenaar noemen.
foto's Ruben Oreel
zie ook pagina 18
door Wout Bareman
De opgang van de toren wordt
voornamelijk beheerst door
duivenpoep. Wie naar boven wil,
dient zich welhaast van lieslaarzen
te voorzien. Dus maar beneden ge
bleven en intensief naar boven
gekeken. Om vast te stellen dat de
Sint Willibrordustoren in het hart
van Terneuzen er na een opknap
beurt weer fraai bij staat.
Na tijden van top tot teen in de stei
gers. is de top van de toren in elk ge
val in oude eer hersteld. Binnen
kort wordt ook het stadscarillon
geïnstalleerd. Het is een toren zon
der kerk, dat wel. De kerk bezweek
jaren geleden onder de beul van de
sloper. De toren bleef staan, vooral
omdat-ie bepalend is voor het
stadsbeeld van Terneuzen.
Een maand of wat geleden ging de
wethouder van cultuur van deur tot
deur in de binnenstad. Om de me
ning te peilen over de komst van het
carillon in de toren. Het kwam hem
te staan op een schrobbering van
verschillende raadsfracties. Maai
de wethouder in kwestie kon de
raad wel melden dat de overgrote
meêrderheid van de omwonenden
het klokkenspel gaarne verwel
komde. Het geklingel van die klok
ken - die eerder moesten wijken
van het Stadhuisplein - geeft im
mers iets knus aan een stadsgedeel
te dat in het recente verleden voor
namelijk werd afgeschilderd als
hét centrum van drugshandel.
Daar werden gebruikers uit België
en Noord-Frankrijk door runners
op het juiste spoor gezet, om ver
volgens de spuiten en de zakjes in
de bosjes te deponeren en op de
achterbank van de auto hun 'roes'
uit te slapen.
Het herstel van de toren was ook
een beetje het eerherstel van de ou
de binnenstad. En dat de homo-or
ganisatie COC de toren uitnep tot
'het fallus-symbool' van Terneuzen
en daarom ludiek behoud bepleit
te, ach... dat was een bijkomstig
heid.
Tactiek
De plaatselijke kunstenaar Cees
van Langevelde (inmiddels de 65
jaren gepasseerd) werpt zich al
eeuwen op als pleitbezorger van de
toren. De watertoren, dat andere
markante punt van de skyline van
Terneuzen. kan hem gestolen wor
den. „Laten we wel zijn, dat ding
ziet er toch niet meer uit. Scheuren
in de ommanteling, verpauperd.
Een beproefde tactiek van de ge
meentebestuurders overigens.
Aanvankelijk ging het met de Wil
librordustoren dezelfde kant op.
Laten verpauperen, herstelplan
nen afkeuren omdat die veel te
duur zouden uitvallen en dus.slo
pen."
Zover kwam het niet, dankzij ac
ties van het bestuur van de stich
ting tot behoud van de Willibror
dustoren. „Het geld is op, 'tis over",
verzuchtte woordvoerder Hans
Vlottes van die club in februari
1997 nog. Maar zie, de gemeente
Terneuzen toonde zich van z'n goe
de kant, tastte in de buidel en stelt
nu een kleine tien mille per jaar be
schikbaar voor onderhoud van de
toren. En nog eens vijftienduizend
gulden voor het carillon. Tja, het
blijft altijd nog stukken goedkoper
dan het slopen van de toren. Die
klus werd vorig jaar nog begroot op
anderhalve ton en misschien zelfs
meer.
Culturele plicht
Er bestaan veel plannen voor een
nieuwe functie van de toren. In
combinatie met het oude klooster
aan de voet - het huidige water
schapsgebouw - wordt vooral ge
dacht aan een culturele bestem
ming. Maar ook aan winkeltjes is
Het 'Klein Vaticaan' werd het Pastersbos in het hart van de oude
binnenstad van Terneuzen wel genoemd. Het was een beetje spot
tend, verwijzend naar de katholieke enclave rond de toren. Een pas
torie, een kerk, een paar rooms-katholieke scholen en een klooster.
Wat nu nog rest is de toren, de pastorie en het klooster, het huidige
waterschapsgebouw. In 1849 werd er de eerste kerk neergezet. De
kerk, opgetrokken in Waterstaatsstijl, was de opvolger van de RK-
Hulpkerk die aan het begin van de vorige eeuw in de De Jongestraat,
elders in de binnenstad, in een schuur was ingericht. De eerste Willi-
brorduskerk werd Patronaatsgebouw toen Willibrorduskerk num
mer twee verrees, een schepping van de Noordbrabantse architect
J. A Vermeulen. Ingewijd door bisschop Opmans van Breda op 18
maart 1915. Vijftig meter hoog, beeldbepalend en dus onmisbaar.
foto's Peter Nicolai
gedacht. Bijna tien jaar geleden al
pleitte de Bond Heemschut in Am
sterdam voor een nieuwe functie
van de Willibrordustoren. Direc
teur drs. J P. Jvan der Haagen van
die bond: „In een stad waar zo wei
nig gebouwen van cultuurhistori
sche waarde zijn is het een culturele
en morele plicht van de gemeente
de toren te bewaren."
„De gemeente had de toren gekocht
omdat ze hem zo mooi vond. Ze wil
den hem zelfs graag hebben, voor
één gulden. En nu hebben ze er nog
geen twee kwartjes voor over om
hem te houden Koster De Schep
per zei het ruim tien jaar geleden.
Maar de gemeente kwam tot inkeer.
De Willibrordustoren blijft het
Pastersbos én de oude binnenstad
domineren. Met lichtjes in de kroon
en straks een carillon. Een baken
voor wie Terneuzen binnenrijdt. En
er oog voor heeft natuurlijk.
