Leading lady wil
niet schitteren
Chain reaction begint met slot
PZC
Patricia Arquette
Jang filmmuseum
toont oude toppers
Verslaafd aan
dat ene moment
kunst cultuur vrijdag 1 november 1996 23
De film Flirting With Disaster
is een verkwikkende relatie
satire over een jong echtpaar dat
aan crisis ten prooi valt als er een
baby'tje is geboren. Vader Ben
Stiller realiseert zich dat hij zelf
een aangenomen kind was en wil
nu spoorslags uitvinden wie zijn
biologische ouders zijn. Die
speurtocht vindt plaats onder pro
fessionele begeleiding van psy
chologe Téa Leoni. Deze wordt
niet ten onrechte als een bedrei
ging ingeschat door Bens echtge
note Patricia Arquette, die in deze
hilarische odyssee hulpeloos mee-
sjokt met voortdurend een zuige
ling op de arm.
Een rol als onzeker jong moeder
tje, het is een schril contrast met
Arquettes verleidelijke verschij
ning in 'True Romance' en met de
hoofdrol die ze inmiddels te spelen
heeft gekregen in het heftig eroti
sche 'Lost Highway', de nieuwe
film van David Lynch.
Patricia Arquette: „Wat me aan de
rol van Nancy in Flirting With Dis
aster beviel, is dat ze tussen de ste
vig verknipte personages van Ben
Stiller, Maiy Tyler Moore, Alan
Alda en Lily Tomlin, de enige is die
nuchter blijft temidden van de
gekte. Nancy vormt het weliswaar
minder flatteuze maar toch her
kenbare ankerpunt voor de reali
teit."
„Dat wil niet zeggen dat het spelen
van die rol makkelijk was, want
het was om te beginnen een aan
slag op je ego. Als acteur vind je
het prettig om je te verstoppen
achter een markant karakter,
waarmee je bovendien kunt laten
zien wat je als acteur in huis hebt.
Die ijdelheid heb ik voor deze rol
opzij moeten zetten. Er was geen
sprake van dat je kon laten zien
hoe diepzinnig een vrouw kan zijn,
of hoe begerenswaardig, of gees
tig, of sexy."
„Hier is het genoeg als je alleen
maar bestaat. En je blijft vanzelf
nuchter wanneer je voortdurend
moet acteren met in je armen een
baby die het geen klap kan schelen
dat er een film gemaakt wordt.
Met een baby mag maar 15 minu
ten per dag gewerkt worden, dus
men heeft op de set een hele voor
raad baby's die voortdurend
worden gewisseld, desnoods mid
denin een scène. Al die hummels
moeten te drinken krijgen, gehus
seld worden en verschoond. Daar
ben je dus als actrice druk mee. Als
je de baby's tevreden houdt, acteer
je goed, want dat is immers in we
zen ook waar moederschap op
neerkomt."
Moederschap
„Dat alle andere aspecten van het
vrouw-zijn daarbij wegvallen, is
ook wat Nancy in dit verhaal op
breekt, zoals het elke jonge moe
der opbreekt en ook ikzelf heb er
varen. Het eerste wat je je gaat
realiseren is dat je voor de rest van
je leven zult zijn opgezadeld met
zorgen. Niet langer staat jouw le
ven centraal, want jouw leven
heeft een functie gekregen in
dienst van een ander leven. Ik
kreeg een baby toen ik twintig
was. Mijn vrienden gingen uit en
maakten zich mooi, terwijl het mij
niets meer schelen kon: de jongens
niet, de leuke kleren niet en ik
dacht niet eens aan make-up. Ik
dacht alleen maar: 'Ik moet sla
pen, ik ben uitgeput!' Je voelt je
niet erg sexy in zo'n periode."
„Zo gaat het al tijdens je zwanger
schap. Je kijkt naar je buik en ziet
daar iets bewegen en je vraagt je
af: 'Is dit misschien een alien? Wat
ben ik? Een mens of alleen maar
een cocon?' En als het kind er is,
durf je allerlei dingen niet meer
die je vroeger enig vond, zoals dui
ken of motorrijden. Je denkt
voortdurend: Wat moet er van
mijn kindje worden als ik een on
geluk zou krijgen?' Het is vreemd
wat moederschap met je doet, heel
vreemd."
„Het heerlijke van mijn rol in Flir
ting With Disaster is dat ik het
puur eerlijk kon spelen. Oprecht
heid is de eerste eis die ik stel aan
rollen die ik bereid ben te doen.
Daarnaast vind ik het van wezen
lijk belang dat een regisseur ka
rakter heeft en werkelijk iets heeft
mee te delen. Dat is ook waarom ik
erg houd van films uit de jarenzes-
tig en zeventig, daar ging overtui
ging vanuit. En dat is wat ik ook
herkende in dit script van David
Russell. Het was afwijkend en cre
atief. Deze film gaat over een echt-
Patricia Arquette: Uitsluitend voor eigen nut en genoegen voor de camera.
paar in crisis, maar wat het dan
speciaal leuk maakt is dat via de
grootouders wordt teruggegrepen
naar de jaren zestig, de hippies, de
'scene' van San Francisco in de tijd
van 'flower power'. Ik vind het
knap zoals al die verschillende
mensen het verhaal zijn ingewe
ven; al die malle koppels die voort
durend bekvechten maar intussen
wel koppels blijven, elkaar nodig
hebben. Het snijdt hout. Ik herken
het van vroeger bij ons thuis."
„Ja, ik weet niet wie al die ideeën
in de wereld brengt over perfecte
families, maar perfect bestaat
niet. Wij waren hecht, maar er was
ook altijd een hoop drama en
kluchtigheid, zoals in Flirting
With Disaster. Maar wij zijn dan
ook een familie van acteurs. Vijf
kinderen zitten allemaal in het
vak, net als mijn ouders en mijn
grootouders.
„De rol in 'Lost Highway' heb ik
overigens geaccepteerd, vrijwel
uitsluitend uit bewondering voor
de regisseur, terwijl ik er helemaal
niets van mezelf in kon herken
nen. Maar David Lynch is ook wel
een heel bijzonder kunstenaar.
Een zachte, tedere man van wie
het je verbaast dat er zulke woeste
films bij hem vandaan komen."
„Er zit in 'Lost Highway' erg veel
bloot, iets waarmee ik eigenlijk al
tijd problemen heb gehad. Ik ge
loof niet dat ik al die naaktscènes
had kunnen opbrengen voor een
andere regisseur dan David
Lynch. Het wordt een hele donke
re film, handelend over een alles-
verslindende liefde die deze man -
Bill Pullman - voor zijn vrouw
voelt. Des te meer hij haar nodig
heeft, des te afstandelijker zij
wordt. De film zal er voor de helft
uitzien als één grote hallucinatie
van het verslindende, seksuele
monster dat die man denkt dat zijn
vrouw is."
„Ik doe dingen in die film waarvan
ik me achteraf al bijna niet meer
kan voorstellen dat ik ze echt ge
daan heb in een film, omdat ik er
zelfs in mijn privé-leven al de
grootste moeite mee heb. Ik ben
niet precies een nudiste. Als ik in
bad ga, doe ik het licht uit. Ik voel
me zelfs ongemakkelijk met ge
deeltelijke naaktheid. Het is bijna
een fobie. Ik moet me blijven in
prenten dat bloot niet gek is en dat
we immers naakt zijn geboren."
„Op zo'n manier kan acteren nog
therapeutisch nut hebben. Ik vind
sowieso acteren iets wat ik doe
voor uitsluitend mijn eigen nut en
genoegen. Mensen zeggen tegen
me: 'Je moet naar party's, de juiste
mensen ontmoeten, je moet het
spelletje meespelen. Je moet zus.
je moet zo!' Maar ik heb nooit de
ambitie gehad om een geweldige
ster te worden Echt niet. En ik
hoef geen twintig miljoen dollar
per film te verdienen Dus ik doe
het óf op mijn manier óf ik doe het
helemaal niet. Ik kan nog altijd
oceanografe worden."
Pieter van Lierop
Als je een film maakt die het
behalve van spannende in
triges vooral ook moet hebben
van spectaculaire scènes, dan
moet je aan het begin van zo'n
film het publiek met wat bomba
rie imponeren en tegen het eind,
voor de geliefden elkaar in de ar
men kunnen sluiten, met een al
les overtreffende trap komen. Op
de dag dat die les op de filmaca
demie werd gegeven hebben
regisseur Andrew Davis en sce
narioschrijvers J.F. Lawton en
Michael Bortman kennelijk ge
spijbeld. Want hun film Chain re
action opent, na een korte inlei
ding, met letterlijk en figuurlijk
knallende scènes, die aan het
eind nog eens dunnetjes worden
overgedaan. Oftewel de finale als
opening.
Een wetenschapper, dr.* Alistair
Barkley (Nicholas Rudall) houdt
een lezing over een onderzoek
naar het winnen van energie uit
water. Met zijn team is hij een
energiebron op het spoor die geen
vervuiling veroorzaakt, vrijwel
niets kost en olie en gas overbo
dig maakt.
Je ziet zijn team aan het werk.
Het wil aanvankelijk nog steeds
maar niet lukken, maar dan ont
dekt medewerker Eddie Kasali-
vich (Keanu Reeves) de vervol-
Spektakel in Chain reaction.
making van de formule. Iets om
te vieren. Tijdens het feestje
wordt Eddies collega Lily Sin
clair (Rachel Weisz) dronken.
Eddie brengt haar met de bus
naar huis, waarna hij terug gaat
naar het laboratorium om zijn
motor op te halen. Daar blijkt
niet alleen dr. Barkley te zijn ver
moord. maar ook het hele ener
giesysteem op springen te staan.
Op zijn motor weet Eddie nog net
aan de explosie te ontkomen. Een
explosie die een complete wijk
van Chicago tot verschroeide
aarde maakt. Gelegen in een
greppel ziet Eddie vrachtwa
gens, delen van flatgebouwen en
nog zo wat over zich heen vlie
gen. Een nationale ramp die, op
presidentieel bevel, om onder
zoek vraagt
Bij het onderzoek komen Eddie
en Lily als hoofdverdachten naar
voren. Zij moeten vluchten. La
boratoriumbaas Paul Shannon
(Morgan Freeman) is de enige die
ze in vertrouwen durven te ne
men. Maar is Shannon wel zo be
trouwbaar?
Een spannend verhaal volgt, met
achtervolgingen, een geheime
organisatie die door de regering
wordt gefinancierd om de revo
lutionaire ontdekking nog even
niet wereldwijd bekend te maken
(als er geen olie en gas meer nodig
zijn draait immers de hele econo
mie dol).
Je leeft met de protagonisten
mee, temeer omdat ze overtui
gend worden gespeeld. Maar
waar je eigenlijk op wacht is op
een nog grotere, met alle midde
len van computeranimatie en
speciale effecten in beeld ge
brachte explosie dan die van aan
het begin van de film. Die laatste
explosie komt er. maar is visueel
een sisser vergeleken met de al
lereerste. Dus zit je met een kater
Chain reaction is al gerelateerd
aan 'James Bond'-films. Voor een
deel is dat wel terecht, maar
daarin werd het lekkerste toch
altijd voor het laatst bewaard. In
de spionagethriller van Davis
moet je op het lekkerste herkau
wen. Ironisch is het dat een beetje
scenarioschrijver die eerste knal
gemakkelijk met het laatste
knalletje had kunnen verwisse
len. Zo heefteen minder geslaagd
script tock ook weer zijn char
mes.
Rijk van Rotterdam
Chain reaction, te zien in Alhambra
Vlissingen. De Koning Hulst, Roxy
Bergen op Zoom en Lumière Rotter
dam.
Scène uit Flirting with disaster.
Het was door 'True Romance' dat Patricia Arquette voor het eerst
de aandacht trok van een breed publiek, al had ze al een hele serie
rollen gespeeld in tv-films en in twee door Diane Keaton geregisseerde
kleine bioscoopfilms.
Haar carrière is ineens in een stroomversnelling gekomen. Vorig jaar
presenteerde ze het hoofdprogramma van Cannes twee films met
Arquette als 'leading lady': 'Beyond Rangoon' van John Boorman en
'Ed Wood' van Tim Burton. Haar optreden in Flirting With Disaster is
inmiddels gevolgd door hoofdrollen in 'The Secret Agent' (naast
Gérard Depardieu en Robin Williams) en 'Lost Highway' (naast Bill
Pullman), de nieuwe film van David Lynch. Patricia Arquette is
getrouwd met acteur Nicolas Cage.
John Fords The Informer (1935) maakt deel uit van het jubileumpro
gramma in het Filmmuseum in Amsterdam.
Zal het een 'cult'- film worden of een
klassieker? 'Cult' waarschijnlijk,
want de roman van Irvin Welsh waarop
de film Trainspotting xan Danny Boyle
is gebaseerd zat al in die hoek. In ieder
geval zal Trainspotting een breed
publiek aanspreken; mensen die
verslaafdheid van nabij kennen en
mensen die er meer van willen weten. In
Trainspotting gaat het over verslaafd
zijn aan heroïne, extacy, alcohol; aan
alles wat iemand buiten een burgerlijk
bestaan houdt.
In de eerste scènes van de film
stelt de werkloze Mark Renton
(Ewan McGregor) uit Edinburgh
dat er maar één ding is boven wat
de maatschappij je te bieden heeft
aan koelkasten, video's en wat
voor koperslokkertjes dan ook.
Zijn filosofie wordt aannemelijk
gemaakt. Er is niets heerlijkers
dan het bevrijdende 'shot*. Juist
als intelligent mens weet je dat de
roes beter is dan de waan van de
dag.
Maar dan komt er toch de behoefte
aan het 'bij je positieven zijn'
Renton wil afkicken, op eigen
houtje, en neemt daarvoor zijn
maatregelen. Hij schaft zich vita
minerijk voedsel aan, en dubieuze
video's ter afleiding. Daarmee
sluit hij zich op; letterlijk, hij tim
mert planken tegen de binnenkant
van zijn kamerdeur. Onvermijde
lijk komen er de hallucinaties, ge
paard gaande aan fysieke reacties.
Hij kruipt naar de wc om te braken
en verdwijnt erin.
Gaandeweg komt Renton de
'cold- turkey' te boven. Hij vindt
zelfs een baan en een 'normale'
vriendin in Londen. Maar zijn zo
genaamde vrienden van vroeger
weten hem te vinden als ze in
Edinburgh in moeilijkheden ko
men. Hoe sterk Renton dan is om
niet in zijn oude patroon terug te
vallen, laten we hier maar in het
midden.
Trianspotting is een film met een
'zapp'- achtige montage. Het tem-
De film een eeuw oud, Tuschinksi 75
jaar en het Nederlands
Filmmuseum 50 jaar. Vooral voor de
Nederlandse film lijkt 1996 een
aaneenschakeling van jubilea te
worden, maar niet al die verjaardagen
zijn even feestelijk. Bij het Filmmuseum
(NFM) zijn de jubileumactiviteiten
bijvoorbeeld vooral een aanleiding om
de noodklok te luiden, omdat
staatssecretaris Nuis (cultuur) in de
ogen van de leiding van het museum in
de komende jaren veel te weinig geld
beschikbaar stelt om de in de kluizen
ondergebrachte filmschatten voor het
nageslacht te bewaren.
Veel oude films zijn op vergan
kelijk en brandbaar nitraat-
materiaal vastgelegd en dienen
hoognodig overgezet te worden op
modern filmmateriaal. Zelfs films
van recentere datum blijken niet
het eeuwige leven te hebben: de
verzuring ligt op de loer. Volgens
directrice Hoos Blotkamp heeft
het NFM in de periode van het ko
mende Cultuurnota (tot en met
2000) 19,5 miljoen gulden nodig,
terwijl staatssecretaris Nuis in de
nota slechts 6,2 miljoen biedt. De
precaire financiële situatie zal er
toe leiden dat er volgend jaar ook
op de publieksactiviteiten be
knibbeld zal worden, zo waar
schuwde Blotkamp bij de presen
tatie van de jubileumactiviteiten
Dat lijkt een riskante zet, want
subsidies worden de laatste jaren
juist in toenemende mate gekop
peld aan een groot publieksbereik.
Misschien zouden Blotkamp en de
zijnen nog eens te rade moeten
gaan bij Hnis van illusies, de ter
gelegenheid van het 50-jarig be
staan van het NFM verschenen
uitgave over de geschiedenis van
het Vondelparkpaviljoen waar het
museum sinds 1971 in is gehuis
vest. Uit deze door Annemieke
Hendriks opgetekende historie
blijkt namelijk dat het juist de ge
brekkige publieksgerichtheid was
die Blotkamps voorganger Jan de
Vaal ooit de das om deed.
Nu zal het voorlopig zo'n vaart
niet lopen, want onder De Vaals
bewind waren de middelen en de
po is hoog. Hij is al 'de hipste film
van dit moment' genoemd. 'Mo
ment' is in deze context het sleu
telwoord. Als momentopname uit
de laatste jaren voor de volgende
eeuw kunnen regisseur Boyle. pro
ducent Andrew McDonald en sce
narist John Hodge (het drietal dat
ook 'Shallow grave' maakte) met
deze film wellicht gescniedenis
maken Aan het camerawerk is
niets mis, er wordt voortreffelijk
geacteerd. Maar of het allemaal
zal beklijven als een 'Rebel wit
hout a cause' waag ik te betwijfe
len.
Voor nu is de film zonder meer in
trigerend En de thematiek is uni
verseel. Maar juist qua actualiteit
kan Trainspotting wel eens snel
achterhaald worden. Dan is het in
de maatschappij allemaal nog er
ger.
Wat betreft de muziek zal de film
blijven staan: van Lou Reed naar
Blur. Pulp. Elastica en Primal
Scream. Er zijn meer films die me
de door de muziek de tand des tijds
hebben doorstaan.
Rijk van Rotterdam
Trainspotting, vandaag (vrijdag) t/m
zondag te zien in Cinema Middelburg;
voorts Calypso en Lantaren/Venster
Rotterdam, Metropolis en Cartoon's
Antwerpen.
Trainspotting.
bereidheid om al het moois uit de
collectie ook daadwerkelijk te to
nen aanzienlijk geringer, zo blijkt
uit Huis van illusies. In het boek
wordt onder meer beschVeven hoe
De Vaal al zijn energie richtte op
het verzamelen van filmmateriaal
en op het creëren van een eigen
plek voor het museum, dat het ja
renlang moest stellen met enkele
benepen ruimtes in het Stedelijk
Museum. 'Een koene ridder tegen
de fümvernietiging' luidt dan ook
de titel van een ook ter gelegen
heid van het jubileum verschenen
brochure, die geheel gewijd is aan
het werk van De Vaal en diens
vrouw Tineke. In de strijd van deze
'koene ridder' was het publiek van
ondergeschiklt belang.
Het publiek wordt anno 1996 in
elk geval voor de duur van het ju
bileumprogramma nog even ver
wend met een dwarsdoorsnede uit
de rijke collectie van het NFM. In
november zijn er dagelijks wisse
lende avondvullende voorstellin
gen met veel levende pianomu
ziek. In totaal worden er 26 lange
films en 144 korte films uit de col
lectie vertoond, films die - zo be
nadrukt het NFM - stuk voor stuk
in eigen huis zijn geconserveerd.
In de voorprogramma's zijn vooral
veel curiosa te zien: van variété
nummers tot joumaalfragmenten
en van reclamefilms tot bijzonde
re natuuropnames, waarondereen
aantal bloedstollende filmpjes
over elkaar verslindende dieren.
Bij de hoofdfilms zitten beroemde
en minder bekende werken van
filmmakers als Frank Capra. John
Ford, Fritz Lang. Max Ophüls en
Jean Vigo. Ook zijn er films te zien
van herontdekte regisseurs uit de
periode van de zwijgende film, on
der wie Jevgeni Bauer en Alfred
Machin.
Rob de Kam
Vijftig jaar Nederlands Filmmuseum,
van 2 tm 27 november in het Neder
lands Filmmuseum, Vondelpark 3,
Amsterdam. 0205891400 Huis van il
lusies van Annemieke Hendriks ver
scheen bij Uitgeverij Bas Lubberhui
zen in Amsterdam.
