Alleen Fransen protesteren niet
PZC
Niet vrolijk
Frankrijk en de
naïeve wereld
d(
Mururoa is wereldnieuws, behalve in Frankrijk
mururoa
door Rudolph Bakker
Nog nooit tevoren werd een
Franse president over de
gehele wereld zo snel en zo alge
meen bekend als Jacques Chi
rac. In alle hoeken en gaten van
onze, door doem en verderf be
dreigde, aardkloot lopen we het
Gallische kruitje-roer-me-niet
voortaan tegen het lijf: op
prentbriefkaarten en T-shirts,
op aanplakbiljetten en stickers.
Het satirische weekblad 'Le Ca
nard Enchaine' noemt Chirac
satirisch een 'planetaire super
star' en wijdt een halve pagina
aan illustratieve import die het
planetaire aan de superstar on
derstreept.
Het kernachtigste eerbetoon
komt uit Australië: 'schijt in je
eigen nest', lezen we uitnodi
gend onder de illustratie. De
President van de Republiek
zwaait er met een atoombom en
produceert een enorme op de
paddestoel van een atoomont
ploffing gelijkende gaswolk uit
een van die holten van het men
selijk lichaam waarover men zel
den met zoveel woorden spreekt.
Kippekoorts
Toch is het aardigste aan de hal
ve pagina in de 'Canard' niet zo
zeer de getoonde overvloed aan
buitenlandse opwinding in ver
band met de atoomproeven op
de Polynesische Mururoa-atol.
Het aardigste is dat het blad
geen enkel protest weet te pro
duceren uit eigen land. De
redactie maakt zich als het ware
vrolijk over een amusante kip
pekoorts bij de buren, zoals een
kind veilig vanachter zijn moe
ders ruit op straat kijkt en een
vechtpartij waarneemt op de
stoep. Is er dan helemaal geen
Frans protest tegen de Franse
atoomproeven op de Franse Mu
ruroa-atol?
Natuurlijk zijn er groepen en
personages die zich inspannen
om hun landgenoten ervan te
doordringen dat 'Mururoa' het
aanzien van Frankrijk niet ver-
beterot dat doel onder meer was
er eind augustus op een zonnige
achtermiddag in Parijs een inge
nieuze protest-manifestatie
voorbereid. Daarbij zou een 'Eu
ropees flottielje' - voorafgegaan
vanzelfsprekend door een vaar
tuig van Greenpeace - over de
Seine optrekken. Na afloop van
deze 'vlootschouw' zou door
middel van een menselijke ke
ten een petitie met 'enige miljoe
nen' handtekeningen op het pre
sidentieel paleis worden aange
boden. Bij nader inzien beston
den de organisatoren, behalve
Greenpeace, louter uit redacteu
ren van het ultra-linkse satirisch
weekblad 'Charlie Hebdo' en
journalisten van onduidelijke
publikaties als TImpatient' (De
ongeduldigb). 'Silence' (Stilte)
en het keurig-linkse 'Tèmoinag-
ne chrétien'. Kort voor de mani
festatie zou beginnen, werd het
Greenpeace-vaartuig in de sluis
van Bougival, ten westen van
Parijs, door de politie in zijn op
mars gestuit; de autoriteiten
verboden de hele betoging. Wat
ten slotte overbleef waren en
kele 'schipbreukelingen' die op
de trappen van het Palais Chail-
lot protesteerden tegen de geno
men maatregelen. Bij dat pro
test bleef het.
Niemand in Frankrijk wond zich
erover op dat deze, toch zo vre
dig ogende betoging, door de po
litie zonder enig aanvaardbaar
argument was afgelast.
Ecologen
En de ecologen van Frankrijk,
waar waren die in het koor van
proteststemmen tegen de afslui
tende atoomproeven op de atol
van Mururoa? Om te beginnen
weet iedereen dat de Franse eco--
logen bij de parlementsverkie
zingen van afgelopen voorjaar
niet alleen geen enkele parle
mentszetel behaalden - ze had
den er overigens nooit één -
maar weten we bovendien dat
hun hopeloos verdeelde organi
satie bij diezelfde gelegenheid
vrijwel geheel ophield te be
staan.
Niet alleen bleken de Fransen
maar in geringe mate gevoelig
voor het door de ecologen gepro
pageerde milieubeleid, boven
dien hadden de kiezers weinig
sympathie voor de manier waar
op deze politici van de groene
aarde voornamelijk ruzie maak
ten over de vraag of ze al dan niet
zouden sympathiseren met de
socialisten, die rond de verkie
zingen van afgelopen mei al vrij
wel opgehouden hadden te be
staan.
Het enige geluid dat Frankrijk
van de oud-minister voor het mi
lieu en ecologen-aanvoerder Bri-
ce Lalonde in de Mururoa-pe-
riode opving, was een anekdoti
sche story over zijn nieuwe bur
gemeesterschap. Hij werd dat in
het 1.800 inwoners tellende
Saint-Brac in Bretagne. Lalonde
meldde dat hij zich er buitenge
woon wel voelde. De Fransen
vermoeden overigens in het licht
van vorige uitspraken dat de
oud-minister een voorstander is
van het afmaken van de atoom-
proevenreeks op de atol van Mu
ruroa.
Om het allemaal nog pijnlijker
te maken ging de anders zo rus
tige Dominique Voynet als aan
voerder van een der andere drie
splintergroepen, waarin de eco
logen uiteengevallen waren, in
ieders gevoel over de streep. Ze
verklaarde een 'parallel' te zien
tussen het hernemen van de
atoomproeven en het 'terroris
me', dat ze bestempelde als 'de
nucleaire afschrikkingsmacht
van de armen'.
Tegen alle protesten van de wereld in, begon Frankrijk deze
week aan een nieuwe serie kernproeven op het atol Muru
roa. Commotie en emotie, maar nauwelijks of niet in het land
dat die opwinding veroorzaakte. Wat is dat toch met die Fran
sen?
Deze vraag nam de in Frankrijk werkzame journalist Rudolph
Bakker op ons verzoek als uitgangspunt voor een beschouwing.
Bakker was van 1976 tot 1992 correspondent in Frankrijk voor
de dagbladcombinatie GPD (waarbij deze krant is aangeslo
ten). Hij is thans als radio-correspondent - standplaats Parijs -
verbonden aan NOS, NCRV en VPRO. Rudolph Bakker is auteur
van de bij De Arbeiderspers verschenen bundels Gallische brie
ven en Provence en Cöte d'Azur.
Eén van de schipbreukelingen van het Greenpeace-protest slaagde er eind vorige week in een spandoek in Parijs op te hangen.
foto Reuters
Wereldwijd protest tegen de Franse atoomproeven: Tokyo (bo
ven), Canberra (rechtsboven) en New York (rechtsonder)
foto's AP, Reuters en ANP
En dan de socialisten, die na de
verkiezingen van mei toch de
enige serieuze oppositie vormen
in het nieuwe parlement! Hun
monden zijn ten aanzien van de
atoomproeven op de Mururoa-
atol nog wel enige lange jaren ge
snoerd. Van de 205 atoomproe
ven die Frankrijk op Mururoa en
het belendende Fangataufa in
tussen genomen heeft, vallen er
immers niet minder dan 86 on
der de veranwoordelijkheid van
de socialistische president Fra
ncois Mitterrand.
Dat deze president in 1992 bevel
gaf de reeks proeven te staken,
hoewel er nog maar acht op het
programma stonden, had niets
te maken met de vraag of hij er
bang voor was dat Polynesië zou
worden vergiftigd of dat de Mu
ruroa-atol onder de laatste ont
ploffing zou splijten, maar louter
met de calculaties op het gebied
van zijn binnen- en buitenlandse
politiek.
De ernstigste socialistische han
dicap echter is en blijft het psy
chodrama rond de eerste Rain
bow-Warrior, het vlaggeschip
van Greenpeace, dat op 10 juli
1985 in de haven van het Nieuw-
zeelandse Auckland door Fran
se geheime agenten klunzig
werd opgeblazen. Het kostte de
toenmalige minister van defen
sie Hernu, een van Mitterands
ware kameraden, zijn kop. Zon
der dat ooit duidelijk werd of de
president van meet af aan op de
hoogte was geweest van dit uit
de hand gelopen jongensavon-
tuur. We mogen aannemen van
wel.
Mensenmassa's
Gaan de Fransen dan nooit
eens, voor iets wat hen werkelijk
aangaat, massaal de straat op?
Ja natuurlijk, en laten we ook
niet vergeten: het dolle plan van
premier Chirac de atoomproe-
venserie op Mururoa alsnog af te
maken heeft al een opzienbaren
de val in zijn populariteit teweeg
gebracht. Maar toch: bijna ie
dere keer als Fransen echt en
met zijn allen in beweging ko
men, doorgronden de geleerden
achteraf nooit helemaal wat die
mensenmassa op dat moment
dan eigenlijk dreef.
Neem nu de Franse revolutie: na
tweehonderd jaar is onder de ex
perts nog steeds de strijd niet ge
luwd over wie er toen precies be
gon: de intellectuele burgerij, de
armen van Parijs, of zelfs een
deel van de op hun zestiende Lo-
dewijk uitgekeken hof-aristo
cratie. En hoe zat het met de zo
genaamde 'Commune' van 1871,
om tussenliggende nationale op
windingen voor het gemak maar
even over te slaan?
De Commune kostte 20.000 do
den, de Seine zag rood van het
bloed en leidde tot een nieuwe
wetenschap: de massapsycholo
gie. De eerste massapsycholoog
heette Gustave Le Bon. Hij was
ooggetuige van de Commune en
kwam over dit vreemde ver
schijnsel tot de conclusie dat ze
ontstaan moest zijn op basis van
geruchten en verkeerd geïnter
preteerde feiten. Le Bon werd in
deze opvatting nooit overtui
gend tegengesproken.
Achteraf gezien bleek ook de
Mei-opstand van 1968 een even
redeloos ondernemen, al ver
toonde ze de typische karakte
ristieken die Franse massabe
wegingen eigen zijn. Ook hier
immers uitbarstingen van zui
vere woede die uitliepen op
bloedvergieten en vernielingen.
Als we deelnemers aan die mas-
sa-hysterie nu vragen wat hen
toen bezielde staan ze met de
mond vol tanden.
De laatste massa-betoging
waarop de Fransen zichzelf in
onze eigen tijd tracteerden vond
plaats op 24 juni 1985 in Parijs,
Vanuit zes Parijse stations waai
erden de uit heel Frankrijk geko
men betogers uit over de ganse
stad. De luidsprekerinstallaties
die ze met zich meevoerden pro
duceerden een aantal decibels,
zoals een geschiedschrijver later
opmerkte, dat gelijk stond aan
tien happenings a la Woodstock
tegelijkertijd.
De Champs-Elysées waren van
de Are de Triomphe tot aan de
Place de la Concorde met een
dichte mensenmassa volge
propt. Bij deze zeldzame beto
ging evenwel vloeide geen drup
pel bloed. Ze was dan ook geor
ganiseerd door keurige, maar
verontruste, ouders die hun kin
deren op katholieke en alle an
dere in dit land ter beschikking
staande privéscholen deden. Ze
waren bang dat een nieuwe en
door president Mitterrand uitge
kookte wet de Staatssteun aan
die 'vrije' vorm van onderwijs
ten gunste van de openbare
school dramatisch zou beper
ken.
Blijft de vraag: waarom? Waar
om zijn de Fransen zo? Waarom
bijvoorbeeld ook sluiten ze hun
hemel af met soms roestend net
werk van telefoon- en elektrici
teitsdraden, verkeert hun 'ge
voel voor de natuur' ondanks
Jean-Jacques Rousseau nog in
een ontwikkelingsfase, waarom
gaat de Franse boer zo slordig
om met de hem toevertrouwde
natuur? Waarom zijn de Fran
sen er zelfs trots op dat 73 pro
cent van hun elektriciteit wordt
opgewekt door meer dan dertig
atoomcentrales die over het hele
land zijn verspreid en tegen wier
aanwezigheid nooit serieus is ge
protesteerd?
En dan is er dat typerende geval
van de stuwdam in de Loire, een
actualiteit uit 1991. Het plan
met de dam aan de benedenloop
van Frankrijks mooiste rivier
was tweeledig. De Loire zou niet
langer onvoorzien buiten zijn oe
vers en ongevraagd binnen de
huizen treden, maar bovendien
diende de dam een constante
toevoer van koelwater voor een
atoomcentrale aan de boven
loop van de rivier zeker te stel
len.
Het was de Britse Prins Philip
als voorzitter van het World Wild
Life Fund die als eerste - naar la
ter werd aangenomen onder in
vloed van iets te veel witte wijn -
bij een bezoek aan het gebied
luidkeels protesteerde tegen
'het temmen van de wilde Loire'.
Het waren daarna buitenlandse
ecologen die als eersten de
wacht betrokken op de plaats
waar bij Serre-La-Loire een
prachtige vallei aan het plan zou
worden opgeofferd. Pas in een
veel later stadium werden ook
de Fransen wakker. De dam
ging na eindeloos heen en weer
gepraat tenslotte niet door.
Mendès-France
Nog nieteens generaal De Gaul
le, maar de kortstondig eerste-
minister Pierre Mendès-France,
die uitgroeide tot de goeroe van
het links-vooruitstrevende
Frankrijk, gaf in 1954 het start
sein tot de ontwikkeling van een
eigen Frans atoomwapen. De op
dit besluit gevolgde proeven in
de Franse Sahara wekten geen
protest, maar het is waar dat de
tijd er niet rijp voor was. Toen
Algerije verloren ging, werden
de proeven op de Frans-Polyne
sische atollen Mururoa en Fan
gataufa voortgezet, kleine
atooombommen ontploften
hangend aan ballonnen op zes
honderd meter boven de atol.
Een marine-officier die mijn
buurman is en er op veilig-ver-
moede afstand beroepshalve bij
stond vertelde me dezer dagen:
'het gaf een machtig-mooie
wolk'.
Pas in het midden van de jaren
zeventig gingen de proeven on
dergronds. Onder de westerse
mogendheden was en bleef
Frankrijk het enige land dat
nimmer massale protesten te
gen de ontwikkeling van zijn
atoomwapen te verduren had;
de protesten kwamen uit de
zuidelijke Pacific en hadden niet
altijd ecologische maai' vooral
politieke achtergronden. In ie
der geval ging ook die golf
stroom van emotie opnieuw aan
Frankrijks kusten voorbij.
Het 'incident' met de Rainbow
Warrior beschaamde de Fransen
evenmin. Sterker nog: als reac
tie speelden ze met zijn allen
'soldaat Chauvin', een mythi
sche figuur uit de dagen van Na
poleon die uitblonk in overdre
ven vaderlandsliefde. Het is
geen toeval dat het begrip 'chau
vinisme' uit Frankrijk stamt.
Geen toeval, maar wat is de ach
tergrond? De ijskoude Franse
houding tegenover het 'Green
peace-effect' is wellicht te ver
klaren uit de overtrokken-chau-
vinistische opvatting, die
Frankrijk over zijn rol op het we
reldtoneel nog steeds niet opge
geven heeft. Een opvatting die
op zijn beurt weer zou voortko
men uit een bijna paranoïde
angst voor nieuwe invasies uit
het Europese achterland (zoals
de Kelten en de Franken onder
anderen) die overigens in de
vroege middeleeuwen de basis
legden voor de Franse bevol
kingsstructuur.
Cynisme
De Binnenlandse Veiligheidsdienst is zo'n organle1^
tie die spotlust opwekt. Binnen de Nederlandsen^
houdingen doet de BVD altijd een beetje denken aan„aat
plaatselijke toneelvereniging Blijft Vastberaden Doaich
spelen die Hamlet op de planken brengt. Op het sthoiu
valt niets af te dingen, op de inzet van de acteursponc
evenmin, maar de toeschouwer krijgt bij de meest traieeI1
sche scènes toch de aanvechting in geschater uit teb^,ie*
sten.
Minder vrolijkmakend is de geschiedschrijving oveiis ei'
Binnenlandse Veiligheidsdienst, die deze week do
historicus Dirk Engelen werd gepresenteerd. Uit üFoki
werk rijst een beeld op van wereldje, dat niet uitsluiten i
bevolkt wordt door onbeholpen mannen die door flens
gat in een dagblad vanaf een terras de vijand in de galP,ess|
houden. Het wereldje van de BVD werd ten tijde va#n
Koude Oorlog ook beheerst door mensen die meenffj
dat de Communistische Partij Nederland met alle i^et
gelijke middelen schade mocht worden berokkefcem:
Men richtte daartoe zelfs een politieke partij op tan
splijting van de CPN moest bewerkstelligen. jnisc
Hoe, vanuit het perspectief van de naoorlogse jaren, (had
gedacht moge worden over de doelstellingen van|lan
mannen met de slappe hoeden, de gehanteerde mi#aai
len waren in een aantal gevallen ontoelaatbaar. Eni; euI
acceptabel is het dat die activiteiten aan geen enk(/an
politieke controle onderhevig waren, domweg omdalaiaat
niet gemeld werden aan de bevoegde autoriteit, deijol t
nister van Binnenlandse Zaken. land
Men kan van de geschiedschrijving glimlachend k|?ra
nisnemen, ervan uitgaand dat een aantal feiten zeerrvar
dateerd is. Dat is dan naïef. Minister Sorgdrager |f® r
Justitie kwam deze week met de mededeling dat der,ehe(
minele inlichtingendienst Kennemerland in de afgtgCha
pen jaren gigantische hoeveelheden soft drugs op de Jaar
derlandse markt heeft gebracht. Dat is, zacht gezeprd
een merkwaardige onderneming voor een organisiLtv
die zozeer overtuigd is van de gevaren die aan hetijp.de
bruik van de geestverruimende middelen verbon|Chaj
zijn. Het is bovendien niet te aanvaarden dat polifeen
functionarissen zo'n activiteit ondernemen zonder «en
ge politieke rugdekking. De minister kon geen ja of ivordi
zeggen op de acties want ze waren haar niet bekend,iverc
Mevrouw Sorgdrager zal wel een exemplaar van<tuctl
boek van Engelen hebben. Ze zal het waarschijnlijk
der veel vreugde lezen.
fokk
Als psychotherapie ook tegen
het naoorlogse defaitisme zou
generaal De Gaulle zijn gedemo
raliseerde landgenoten de Force
de Frappe cadeau hebben ge
daan.
Het Franse cynisme beperkt
zich echter niet tot wat er buiten
de staatsgrenzen gebeurt, het
begint al bij eigen huis en haard.
Het symbool van die houding is
de hysterische 'chien méchant',
die al brult als er nog niets aan
de hand is en daarmee hoopt de
stuipen op het lijf te jagen van
een ieder die zich buiten de on
doordringbare hagen rond voor-
en achtertuinen manifesteert.
De klassieke voorkeur die ze in
gelijke mate aan de dag leggen
voor de macht boven de rede,
wordt wel verklaard uit de slech
te ervaringen die ze eeuwenlang
met hun koningen en andere au
toritaire leiders hebben opge
daan.
Frankrijk blijft dan ook gevaar
lijk blind voor het actueel ver
schijnsel van wat wel de 'ecologi
sche supermacht' wordt ge
noemd. Deze supermacht dic:
teert immers, en lijnrecht in
strijd met de Franse levensfilo
sofie, dat voortaan iemands tuin
niet meer alleen de zijne is: dat
de hele wereld voortaan als ons
aller gemeenschappelijke tuin
moet worden beschouwd en dat
niemand daarover meer de al
leenzeggenschap bezit.
Het cynisme van de Fransman,
zoals dat zou voortspruiten uit
zijn slechte ervaringen met de
macht, bewerkstelligt bijvoor
beeld ook dat hij voor geen cen
time verrtrouwen heeft in een
beweging als Greenpeace, die in
Frankrijk nauwelijks van de
grond kwam.
Geruchten
Herinnert hij zich de Commune
en zijn handig ingezaaide ge
ruchten? En mei 1968 met zijn
geestesverwarring achteraf?
Misschien herinnert hij zich zelfs
nog de wetenschappelijke best
seller Rumeurs uit 1987, waarin
de auteur Jean-Noèl Kapferer
onder meer opmerkte: 'de eco
loog zweeft in abstracties, hij
stelt op lichtzinnige wijze de
wet, hij is een tovenaarsleerling'.
Het door Greenpace en zijn aan
hang uitgezaaide gerucht dat de
Mururoa-atol als gevolg van de
voorafgaande proeven op bre
ken zou staan ('Op Mururoa
sterft het koraal, gapen giganti
sche scheuren ons aan', gaat on
der meer de Australische tophit
van de aldaar gevierde Linn Lor-
kin) is objectief-wetenschappe
lijk tegengesproken. Wat niet
wegneemt dat de belendende
Fangataufa-atol als proefterrein
moest worden opgegeven om
zijn te broze structuur. Iedereen
weet intussen op grond van de
gepubliceerde rapporten dat de
tot nu toe uitgevoerde proeven -
alhoewel verwerpelijk en onge
twijfeld ingegeven door Frank
rijks op paranoia berustende
grootheidswaan - geen stra
lingsgevaar hebben opgeleverd.
Ieder woord dat op dat punt aan
de kwestie verder nog verspild
wordt, is dan ook ten bate van de
'ecologische supermacht' ten ge-
horen gebrachte ketelmuziek.
Geen volk dat dit hypocriete as
pect aan het probleem zo goed
door heeft als de cynische Frans
man. Zelfs een door de 'ecologi
sche supermacht' georganiseerd
psychodrama als dat rond het
Shell-platform Brent Spar in de
Noordzee, een manifestatie die
als een teken aan de wand moet
worden beschouwd, bracht hier
niet meer dan een licht geamu
seerde belangstelling teweeg.
Mon oeuïl ('maak het nou een
beetje') is de Franse reactie op
dergelijke heksenwaan en 'vul
me de pastis nog maar eens bij'.
Worden de Fransen dan nooit
wijzer, leren ze dan nooit dat al
cohol tot cyrrhose leidt?
Aflevering 3 van het verslag van de Limburgse D66-EuroparlementariërJ
Willem Bertens op weg naar het atol Mururoa om daar te protesteren tegenj
Franse kernproeven.
door Jan-Willem Bertens
Op 5 september 11.39 uur lokale
tijd ontsteekt Frankrijk de lont.
Bol van tevredenheid kijkt het
terug op het trotseren van een
tegenstribbelende naïeve we
reld.
Het aantal atoomtesten sinds
1945 overstijgt de tweeduizend
waarvan Frankrijk er tweehon
derd voor zijn rekening neemt.
Protesten bleven tot nog toe in
feite beperkt tot de traditionele
beroepsdemonstranten, zoals
dat heet. En dan wordt Mururoa
een lang verwacht eindstation.
Een symbool van gezond ver
stand.
Zelden heeft een regerin 0in
vredestij deen zo breed ge
dragen en wereldomvattend an-
tigevoel teweeg gebracht. De
niet-verspreiding van kernwa
pens, inclusief de voorbeeld
functie van de vijf kernmachten,
leek nabij na de succesvolle re
cente NPV-conferentie te New
York waartoe Frankrijk, zij het
onder Mitterrand, mede-instiga
tor was.
Eigenlijk hebben ivij in de naoor
logse jaren allemaal gefaald:
tweeduizend Mururoa's ont
snapten de terechte globale ver
ontwaardiging. Nu het zover is,
reageert een aantal regerMI
ogenschijnlijk gelaten.
hernieuwde protesten. U
schrille tegenstelling met ij:
Parijs slechts een voornemei''
kend maakte.
Natuurlijk, men moet ve)
met Chirac, die straks ah\
stralende zonnekoning ten|
van de goede verhoudingen
op grond natuurlijk van ddl
cesvolle 'laatste' proeven\
reeks zal halveren. Overt
IEN
lorma
•ingei
paar maanden moet Nedem
weer met hem in de slag o«fmr
explosieve en levensgevaar&e
drugspolitiek, waarmee Ljssi,
Haag de Franse jeugd 3y"|eerdt
komst ontneemt, zo lees ik i^jets
Elysée-pers. Van s
Collega Wiersma en ik 2z((e|vaarj
een terras aan de onvermijl
ke Gauguinstraat, wanneerj
nieuws ivordt bevestigd,
loof, toch nog, en stilte b;'.de
aanwezige verweesde Grj „eC0i
peace-bemanningTJren i'vvortj<
ivordt door parlementariërLel in
nog steeds wachten op heli
trek van het schip de We»Gonsi
Express naar het kerngëLrocu'
een verklaring opgesteld ifo
Chirac (lees: de media). O^pro^,
grijzen en zijn grievend flwjjjke g
zal geen rimpels in de Sei^e gre
weeg brengen. Jeverii
pioet
discus
„Vier
Directie:
K. Scherphuis,
W. F. de Pagter en
F. van de Velde.
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
M. van Zuilen (adjunct)
Vlissingen: Oostsouburgse-
weg 10, Postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Tel. 01184-84000.
Middelburg: Markt 51,
4331 LK Middelburg.
Tel. 01180-81000.
Goes: Grote Markt 2,
4461 AJ Goes.
Tel. 01100-31800.
Terneuzen: Axelsestraat 16,
4537 AK Terneuzen.
Tel. 01150-94457.
Hulst: Servicepunt
Boekhandel Duerinck,
Gentsestraat 12,
Tel. 01140-14058.
Axel: Nassaustraat 15,
4571 BK Axel. Tel. 01155-68000.
Zierikzee: Oude Haven 41,
4301 JK Zierikzee.
Tel. 01110-15380.
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur.
Openingstijd Zierikzee
8.30-17.00 uur.
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur.
Centrale redactie: Postbus 18.
4380 AA Vlissingen.
Tel. 01184-84000;
Redactiefax: 01184-70102.
's avonds op zondag t/m
vrijdag: vanaf 19.00 uur;
in het weekeinde: verwijzing via
de telefonische boodschap op de
kantoren.
Bezorgklachten: maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht
in te spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties: tijdei
kantooruren en uitsluitend maar-
dag- t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel. 01184-84000.
Fax 01184-70100.
Abonnementsprijzen: per
kwartaal 86,75, automatische
afschrijving 85,90, franco per
post 110,00; per maand
30,50, automatische afschrij
ving 30,00;
jaarabonnement 335,00, auto
matische afschrijving 333,50;
jaarabonnement franco per post
440,00; losse nummers maan
dag t/m vrijdag 1,50, zaterdag
2,25 p.st. (alle bedragen inclu
sief 6 pet. btw).
Postrek.nr.: 3754316 t.n.v. PZC
ab.rek. Vlissingen.
Advertentietarieven: 169 cent
per mm; minimumprijs per
advertentie 25,35; ingezonden
mededelingen 2,5 x tarief.
Voor brieven bureau van dit
blad 6,50 meer. Volledige
tarieven met contractprijzen op
aanvraag (alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet. btw).
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B)|
Vlissingen
PZC-ombudsman:
C. van der Maas. Telefonisch
spreekuur maandag t/m vrijdag
9.30-12.30 uur.
Tel. 01184-84401,
Auteursrechten voorbehouden- L
Uitgave PZC
GE
dei
bri
Kjl
bij
Gr<
De
uit
gin
Sin
stu
de!
jaa
ten
ink
in f
toe
del
der
een
jaa
der
Ine
hee
der
