?zc
Flintstones leven eeuwig
in de Ark
Dieren op
bestelling
Horizontaal
Verticaal
Oplossing
Het stenen tijdperk
vrije tijd
ZATERDAG 23 JULI 1994 23
puzzelen
l l li l l l l l
4 hij drinkt geen druppel dankzij een ijzersterk geheugen (15); 9 be
stand tegen een knappe vrouw? (9); 10 op de hoogte dat het plezier
terugkomt (4); 11 vroegere kraamkamers voor de show (14); 13 aan
boord onmiddellijk voorbij (4); 14 roerend te kleden 10); 15 juist ge
spannen (3); 16 daarmee schrijft men vlug en onstuimig (7); 18 onze
buren boos maken (6); 19 brildrager (6); 21 eigentijds vleesrooster?
(8); 22 voor de opslag van droesem (5).
1 gebruikelijke manier van verzamelen (12); 2 professioneel niet zo
geweldig (12); 3 aflopend bouwwerk (4); 5 genegenheid voor de bu
ren? (13); 6 zeer warme roller (9); 7 voor je plezier naar buiten lopen
(7); 8 ter onderscheiding, dat toont het verleden aan! (8); 12 coureur
die ook bij de boer werkt (10); 17 van het nietsdoen krijgt men diarree
(8); 20 naargeestig verblijf voor een tempelganger (6).
Het sleutelwoord van het kruiswoordraadsel van afgelopen zater
dag is VERLOSKUNDIGE.
De prijswinaars zijn: M. M. Kroon-Bom, De Ruyterlaan 54, Benne-
broek (VW-bon 50,-). De VVV-bonnen van 25,- gaan naar: S. D.
Bom, Grintweg 24, Yerseke; J. v. d. Jagt-Korsman, Akkerbloem-
straat 44, Scharendijke en P. Seuntjens, Van Dishoeckstraat 110,
Vlissingen.
De prijzen worden binnenkort toegezonden.
Stuur het ingevulde crypto
gram uitsluitend op een brief
kaart aan:
Puzzelredactie PZC
Postbus 466
4380 AL Vlissingen
Uw inzending moet uiterlijk
woensdagochtend in ons bezit
zijn. Vermeldt daarbij uw naam,
adres en woonplaats.
De PZC stelt de volgende prij
zen beschikbaar: eerste prijs
een VVV-bon van 50,-, tweede,
derde en vierde prijs een VW-
bon van 25,-.
De oplossing en de namen van
de prijswinnaars vindt u in de
PZC-bijlage "Vrije Tijd' van vol
gende week.
jaloers-brussel
a-kol-ira-nut-o
cc-tal-a-gif-pb
hol-nes-koe-ere
tram-flank-edel
inkel-obi-agami
ges-intrest-mia
-r-fee-i-tod-e-
s-nerts-kolos-b
of-l-tabel-k-po
laf-sol-ral-ole
flint-alk-immer
eis-aar-hap-abt
ge-l-bizon-l-si
e-bolus-focus-g
-b-ooi-s-das-r-
sop-estheet-vos
alras-rot-opeen
neus-motel-elbe
cel-rem-nol-del
tt-het-e-gal-lw
i-moe-ara-vee-e
ellepyp-staving
Oplossing vrijdag
voorstel
Lelystad
El i s a b e t
c h e m i c u s
hebzucht
trouwpak
evolutie
nuttigen
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: vlechten
en olieboot. Het sleutelwoord
luidt: 'springzwam'.
VOOR 15 augstus staat de op één
na laatste serie zegels uit de reeks
Tweede Wereldoorlog gepland.
Twee stuks: een 80 cent zegels ge
wijd aan de Japanse bezetting van
Nederlands-Indië (8 december
1941 tot 15 augstus 1945) en een ze
gel van 90 cent (te gebruiken voor
post naar het buitenland) die de
Operatie Marget Garden in 1944
herdenkt.
Op de Indië-zegel van 80 cent staat
een kletek (sandaal) en een afdruk
van een voet (links), beide ge
plaatst tegen een gele achtergrond
van bamboe. De kletek, die een
kampbewoner maakte van hout,
geitevel en autoband, symboli
seert voor ontwerper Henk Mar
seille uit Amsterdam, de drang van
70 miljoen inwoners van Neder
lands-Indië om te overleven tij
dens de Japanse overheersing.
Veertien weken na D-Day wilde
vooral de Engelse veldmaarschalk
Montgomery vanuit het bevrijde
Noord-België in één keer doorsto
ten naar het Ruhrgebied en van
daar naar Berlijn. Op 17 september
1944 werden de bewoners van
Noord-Brabant verrast opge
schrikt door een armada van onge
veer 3.000 geallieerde vliegtuigen;
operatie Market Garden was be
gonnen. Amerikanen landden bij
Veghel en Son, Grave en Groes-
beek; de Britten ten westen van
Arnhem.
Het zuiden van Nederland werd
bevrijd, maar de Britten slaagden
er door het verzet van niet ver
wachte Duitse pantsertroepen
niet in de Rijnbrug bij Arnhem te
verorveren, zodat de bevrijding
van Nederland boven de rivieren
nog zeven maanden zou duren. Het
hoofddoel van Market Garden was
mislukt: de Slag om Arnhem zou
later de geschiedenis ingaan als
'een brug te ver'.
Op de staande zegel van 90 cent
heeft Henk Marseille een lucht vol
parachutisten afgebeeld samen
met een Amerikaanse militair die
in bevrijd gebied een jongen en een
meisje tegemoetloopt. De zegels
zijn tot 1 september 1995 te koop,
althans zo lang de voorraad strekt,
op alle postkantoren en bij PTT
postzegels
1 1 M 1 1 1 1 1 1 1 1
Post Filatelie Verzamelservice in
Groningen. Kleuren en oplagen
van de zegels zijn: 80 cent, geel,
bruin, roodbruin en zwart, 11.5 mil
joen: 90 cent, rood. blauw, bruin en
grijsblauw, 4.5 miljoen.
Als we de beelden op de zegels nog
eens nader bekijken kunnen we
niet aan de indruk ontkomen dat
ze beide een jaar te vroeg komen.
Waarom worden de bezettingsja
ren van Indië (41-45) nu al geme
moreerd? Waarom nog niet een
jaar gewacht. Of heeft men nu de
ellende van de bezetting willen ac
centuren en komt er volgend jaar
nog een Indie-zegel. En waarom op
de Marget-Gardenzegel niet meer
aandacht voor op de Slag om Am-
hem, waarbij ongeveer 1.500 (jon-
ge)Britten het leven lieten, in-
plaats van nu al vooruitlopen op
de bevrijding? De bevrijdingsze-
gel(s) krijgen we volgend jaar toch
wel.
Dit is dus de vijfde emissie in de
reeks WO-II. Verschenen zijn:
1990, 55 c., de nog rokende ruïne
van de Zuiderkerk in Rotterdam
(het bombardement van Rotter
dam): 1991. 75 c., Februari-staking
(foto van razzia rond het Jonas Da
niël Meyerplein in Amsterdam,
1941): 1992, 70 cent. Kamp Wester-
bork (tekst: grootvader, grootmoe
der. vader, moeder, broer, zus, enz.)
en 1993 strip met twee 80 c.-zegels,
doorloper, Radio Oranje (links:
Jetty van Oranje en rechts: illegaal
luisteren naar Radio Oranje). Vol
gendjaar zal de reeks worden afge
rond met een of meer bevrijdings
zegels.
LUXEMBURG - De tweede Lu
xemburgse emissie van dit jaar
(dag van uitgifte: 16 mei) bestaat
uit zes zegels:
- twee Europa-zegels: 14 franc, een
aardglobe die in het onderwijs
wordt gebruikt en 22 fr., zes symbo
lische zeilen van schepen;
- vierde verkiezing voor een Euro
pees parlement: 14 fr., tekening
van het halfrond in het Europees
Parlement samengesteld uit de
vlaggen van de EG-landen;
- een 14 fr.-zegel ter gelegenheid
van het 21ste congres voor genea
logie en wapenkunde, die van 28
augustus tot en met 3 september in
de stad-Luxemburg wordt gehou
den (een wapenrok uit het einde
van de 17de, begin 18de eeuw);
- een 18 fr.-zegel naar aanleiding
van het 14de wereldcongres van de
International Police Association
gehouden van 6 tot 12 juni in Lu
xemburg (congresembleem: kaart
van Luxemburg in de nationale
kleuren en een wereldbol);
- een 25 fr.-zegel met aandacht
voor het VN-jaar 'jaar van het ge
zin' (kindertekening).
Hero Wit
- 7 e bewogen niet zo mooi,
IJ The Flintstones. Maar de
tumor werkte en het publiek
i vas dol op ze. De makers
lanna en Barbera, ook
erantwoordelijk voor de 'Tom
i» n Jerry'-cartoons, schreven
0 elevisiegeschiedenis. Ze
lewezen dat het mogelijk was
net beperkte middelen
reslaagde tekenfilms te maken.
Ia bijna 35 jaar komt de
noderne familie uit het stenen
1 ijdperk op het witte doek. Tijd
oor een terugblik.
11 T~> ijna dagelijks klinkt het weer
;f: .Dop de radio, opgewekt en met
10 een aanstekelijk enthousiasme ge-
bracht door de B52's.
11 Flintstones, meet the Flintstones
W they're a modem stone age fam-i-
ly
's From the town of Bed-rock
Ti they're a page right out of his-to-ry
De beelden bij het aanvangsdeun-
m tje van de Flintstones-tekenfilms
15' komen vanzelf weer op het net
vlies. Fred Flintstone met zijn hele
familie in de 'Flintmobile', dat
wonderlijke met voetkracht voort
ij, gedreven vehikel op stenen wielen,
op weg naar een drive-in bioscoop.
Meer nog dan het liedje is Freds
oerkreet als Amerikaanse folkore
01 blijven hangen: 'Yabba-dabba-
doo'. De vondst is van Alan Reed,
inspreker van Freds stem, die dat
j leuker vond dan 'Yahoo', zoals in
het script stond. Na ruim dertig
jaar weet het publiek de kreet nog
4; feilloos te plaatsen. 'Yabba-dabba-
doo', zegt acteur Al Pacino in
'Scent of a woman', een film uit
1993. De kijker weet onmiddellijk
dat hij zijn huisgenoten er mee de-
5i gradeert tot een kluchtig, klein
burgerlijke gezinnetje.
Meer dan dat zijn ook de Flintsto-
ai nes niet. Wat maakte ze dan zo ont
stellend populair, zo blijvend ge
liefd dat deze week een peperdure
dj verfilming in première kan gaan,
geproduceerd door Spielberg en
met John Goodman in de hoofd
rol?
11 Huistijger
De Flintstones-figuren bewegen
jjj niet soepel. Steeds dezelfde ach
tergronden glijden voorbij. Fred is
vaak slecht gehumeurd, lijdt aan
„3 grenzeloze zelfoverschatting en is
au toch ook weer zo onhandig dat hij
'i zich buiten de deur laat zetten
J door de huistijger. Elk filmpje ein-
u digt zo, met Fred bonkend op de
in deur, terwijl hij om zijn vrouw
in schreeuwt. 'Wilmaaaaa'.
11 Barney Rubble is de ietwat sullige
buurman, die Fred graag wil hel-
I pen. Het wordt er in de regel niet
beter op, maar Fred heeft in tijden
van tegenspoed in elk geval gezel
schap. Barney staat bekend om
zijn droefgeestige commentaren.
j Freds vrouw Wilma en buurvrouw
Betty laten de fratsen met veel ge
duld over zich komen.
De eerste aflevering voor ABC op
30 september 1960 was een onge
kend succes. Voor de kijker dan,
want de critici haalden flink uit.
„Geen serie van een kwaliteit om
een blijvertje te worden", schreef
showbizz-blad 'Variety'. De 'New
York Times' vond de figuren „on-
aantrekkelijk en grof' en de humor
van het type gooi-en-smij twerk.
rf Wat kleunden ze mis, de kenners,
j De tv-kijker, jong en oud, sloot de
meer, vond MGM. De televisie had
de markt van dure tekenfilms be
dorven. Hannah en Babera wilden
daar niet aan. Ze besloten zelfstan
dig door te gaan. „We waren down,
maar nog lang niet out", zei Hanna
er later over.
Ze scharrelden de ervaren MGM-
ploeg weer bij elkaar, betrokken
een Hollywoodstudio die nog van
Charlie Chaplin was geweest en
zetten zich aan een tekenfilmpro-
duktie volgens nieuw recept. Snel
ler, goedkoper en eenvoudiger
moest het en dat kon met de 'plan
ned'- of 'limited-animation'. Han
na en Barbera beperkten de ani
maties, door alleen een paar bewe
gende delen, zoals mond en lede
maten, tot leven te brengen. Stan
daardbewegingen werden in cy
clus gebruikt. Een enkele achter
grondschildering kon vele scènes
mee.
Zo ontstonden vanaf juli 1957 'Ruff
van een kaketoe die flink aan de
staart getrokken wordt, als gras
maaier gebruikt Fred een vraat
zuchtige kreeft. De dieren leveren
voortdurend melig commentaar
op hun misbruik. „En dan te be
denken dat ik spreken in het open
baar heb gestudeerd", zegt een Di-
no die bij een oversteekplaats de
bordjes 'stop' en 'ga' omhoog
steekt.
Fred drinkt graag Cactus Cola en
houdt van Brontosaurus Stroga-
noff. Hij vliegt met Pterodactyl
Airlines. Gedurende de serie ver
andert hij nogal eens van beroep,
van zanger tot sheriff of hotelklerk.
Ruimtebewoner Great Gazoo
brengt fantasy-elementen in het
verhaal. In februari komt de kleine
'Yabba-dabba-goegoe' brabbelen
de Pebbles in net gezin, net Kostte
de makers heel wat dagen vergade
ren om het geslacht te kiezen. Fred
ervaart dan de lasten van het va-
foto G PD
derschap. De Rubbles vinden het
sterke ventje BamBam op de stoep
en adopteren het.
Eindeloos herhaald
Ouderen herkenden in Stoney
Curtis de stem van acteur Tony
Curtis en jaren vijftig-ster Gino
Lollobrigida in de sexy Gina Lola-
bricks van Bedrock High School.
Totaal verschenen tussen 1960 en
1966 zo'n 166 afleveringen, die ein
deloos herhaald werden. Afgeleid
van de Flintstones waren de 'Peb
bles en BamBam-show', die dan
tieners zijn, 'The Flintstones ko-
medy show' (met Captain Cave
man) en 'The Flintstone kids'. De
laatste serie draait nu op de Neder
landse televisie. Maar geen andere
creatie van Hanna en Barbera
heeft het Flintstones-succes kun
nen evenaren, Top Cat noch The
Jetsons, Hardy Har HaV, Magilla
Gorilla noch Scooby-Doo.
De Flintstones-verfilming brengt
ook in Nederland de herinneringen
weer boven aan de late jaren zes
tig, toen de serie op televisie
kwam. Bij zeeppoeder zitten Flint-
stones-poppetjes, er zijn Pebbles-
en BamBam-afwrijfplaatjes en in
de winkel ligt een complete 'The
Flintstones Super Car Collection'.
Opnieuw wekken de Flintstones
de belangstelling. De formule
werkt nog steeds: het leven in Be
drock spiegelt een tijdsbeeld van
de jaren vijftig, terwijl de dageraad
van mensheid maar net begonnen
is.
Anko de Jong
RTL TV heeft zondag een thema-uitzen
ding over The Flintstones, naar aanlei
ding van het verschijnen van de speel
film van Spielberg.
9.00 The Flintstone frolics, tekenfilmse
rie. 9.30 The Flintstone comedy show, te
kenfilmserie. 10.00 Flintstones - Der
Film. Blik achter de schermen bij de op
names van de familiefilm de Flintsto
nes. 10.25 Flintstone little big league,
Amerikaanse tekenfilm uit 1978. 11.25
Flintstones meetRokula Frankstone,
Amerikaanse tekenfilm uit 1980. 12.20
Die Geschichte der Feuersteins. Docu
mentaire over 25 jaar de Flintstones.
13.20 The Jetsons meet the Flintstones,
Amerikaanse tekenfilm uit 1987.
en Reddy', 'Huckleberry Hound',
met zijn lijzige stemmetje (van
Daws Butler). Later de muisjes Pi
xie en Dixie, Yogi Bear en zijn
vriendje Boo Boo, constant op
jacht naar een 'pic-a-nic basket' in
Jellystone National Park. Tegen
de verdrukking in baanden deze
korte filmpjes de weg voor eenvou
dige animatie.
Met 'The Flintstones' sloegen
Hanna en Barbera opnieuw een
onbetreden pad in. Voor het eerst
op televisie figureerden mensen in
een tekenfilm. Afleveringen, met
vaste personages, duurden een
half uur. Op de ontwerptafel waren
het al Romeinen geweest, india
nen en zelfs pelgrims. Tot tekenaar
Dan Gordon aan kwam met schet
sen van karakters uit de prehisto
rie. De vondst was meesterlijk: een
kleinburgerlijk gezin in het stenen
tijdperk met alle gemakken en las
ten van de twintigste eeuw.
De comedy-mogelïjkheden van de
tegenstelling tussen oertijd en mo
derne vindingen waren eindeloos.
Het einde-werkdag-signaal komt
The Flintstones.
familie uit het Stenen Tijdperk in
het hart.
Allereerst is het onverwachte suc
ces te danken aan dé makers, Joe
Barbera en William Hanna. Beiden
hadden vanaf 1940 een onberispe
lijke carrière in het tekenfilmvak.
Voor filmmaatschappij MGM be
dachten en maakten ze de nog im
mer populaire 'Tom en Jerry'-car
toons. Als enigen troefden ze Walt
Disney af in de dure, bewerkelijk
'full animation'-techniek, waar
door de figuurtjes onvoorstelbaar
soepel bewegen.
Ze waren een perfect team. Bar
bera, het creatieve tekentalent uit
New York tekende met rake lijnen
wat zijn maat William Hanna uit
New Mexico, organisator en expert
in de timing van comedy-grappen,
bedacht. Twintig jaar lang maak
ten ze kat en muis-spelletjes rond
Tom en Jerry. Tot 1957, toen hun
wereld instortte.
MGM doekte van de ene dag op de
andere de tekenfilmstudio op. Een
complete produktieploeg werd
aan de dijk gezet. Het loonde niet
Harrie Bergmans levert dieren
aan televisieprogamma's,
films en commercials. In principe
neemt hij iedere klus aan. zolang
het diervriendelijke karakter er
van niet uit het oog word t verloren
„Er bellen weieens studenten, die
bijvoorbeeld een varkensrace wil-
len organiseren. Daar werken we
dus niet aan mee." Maar je kunt
Harrie altijd bellen wanneer je een
beer nodig hebt, kamelen, flamin-
go's, roofvogels, of een doodge
wone hond of kat. Het bedrijf De
Ark. dat hij samen met Frans van
Boxtel bestiert, is gevestigd in het
Brabantse Gilze. Zelfs met de hulp
a van twee medewerkers en acht op-
e roepkrachten voor de hoogtijda
gen) hebben Van Boxtel en Berg-
il mans de handen meer dan vol.
ii Harrie Bergmans is zijn hele leven
al met beesten bezig. Na zijn
schooltijd ging hij als dierenver
zorger aan de slag in een dieren-
I park. Daarna werkte hij bij het cir
cus, waar hij de kneepjes van de
dieren-dressuur onder de knie
kreeg. Sinds enige jaren is hij met
De Ark bezig, maar zijn contacten
met de circus-wereld komen hem
nog altijd goed van pas. Voor de
l Waku Waku-opname had de KRO
om een olifant gevraagd. Berg-
jj mans heeft veel exotische dieren,
Is maar een olifant aan huis houden
L' is toch een beetje tè bewerkelijk.
u Vandaar dat hij een ex-collega van
een Duits circus benaderde om
met, zijn dikhuid naar Nederland te
a komen.
Vertrouwensband
Bergmans gaat altijd zelf mee wan
neer er exotische dieren met hun
kunstjes voor de camera moeten
lapperend met haar oren heft
LVKenya met haar slurf het
l leelgoedluipaard dat de set van Waku
'aku verlevendigt, hoog in de lucht.
larrie Bergmans laat de olifant even
pelen. Tijdens de opname van de
ierenkwis van de KRO heeft ze zich
J nmers keurig gedragen. Ze liet zelfs
Jnder morren toe dat presentator Rob
ruithof met zijn volle gewicht aan
aar slagtanden ging hangen.
Presentator Rob Fruithof van Waku Waku (links) en Harry Bergmans.
verschijnen. De vertrouwensband
die bestaat tussen het dier en de
verzorger is cruciaal voor het ge
drag van het beest. Zo is hij enige
weken geleden met zijn beer naar
Argentinië gereisd, waar een En
gelse film werd opgenomen. De ti
tel van die produktie weet Berg
mans zich niet meer te herinneren,
want eigenlijk geeft hij niets om
film. Hij gaat dan ook zeer zelden
naar de bioscoop om de verrichtin
gen van zijn viervoetige acteurs op
het witte doek te bewonderen.
Behalve aan Waku Waku levert hij
ook 'huis- tuin- en keukendieren'
als katten voor bijvoorbeeld de te
levisieserie Vrienden voor het Le
ven. Voor de film Flodder heeft hij
met een ratje gewerkt. Bergmans
hart gaat overigens duidelijk uit
naar de wat grotere dieren. Spin
nen, muizen en ratten levert hij
wel, maar hij is er eigenlijk „een
beetje vies van". Bergmans heeft
zelf een paar honden en katten,
maar de huisdieren die hij levert
voor series heeft hij in een bestand
van particulieren. Bij deze dieren
wordt immers altijd om een be
paald ras, of om een specifieke
kleur gevraagd. De ene dag heb
ben ze een pinchertje nodig en de
volgende een Sint Bernard. Om al
die varianten in eigen beheer te
hebben, dat zou te ver gaan.
Westerndecors
De afdeling reptielen en roofvogels
heeft Bergmans ondergebracht bij
vrienden, die er speciale belang
stelling voor hebben. Deze dieren
vereisen enorm veel tijd en aan
dacht, en daar heeft De Ark het te
druk voor. Want behalve het leve
ren van dieren, verzorgen de mede
werkers westerndecors (desge
wenst compleet met paarden-
show) en runnen ze ook nog een
kampeerboerderij. De kampeer
ders zien de vijftig verschillende
soorten beesten, met wie ze het
ruim drie hectare grote terrein de
len, alleen vanuit de verte. De Ark
gunt de dieren hun rust, tot het on
vermijdelijke einde. Bergmans:
„Op dit moment hebben we een
stokoude neusbeer, die is echt
foto Bernd Rouabhi
hoogbejaard. Maar hij blijft ge
woon bij ons."
Diervriendelijkheid staat hoog in
het vaandel bij Bergmans. Zo wil
de Campina voor de calcium-rijke
melk een spotje maken met een
koe die een bot zou apporteren.
Eerst zou het beest moeten zitten
als een hond om vervolgens achter
een been aan te rennen. Bergmans
vertelt dat een koe weliswaar als
een hond kan zitten, maar dat je
hem dan flink moet forceren om
dat ook op commando te doen.
Daarom werd. in overleg met de re
gisseur, besloten het bij een koe te
laten die een bot in haar bek
houdt. Om een rund een vreemd
voorwerp in de muil te laten hou
den, zonder dat-ie er mee gaat spe
len of laat vallen, is al een klus op
zich: wekenlang werd er geoefend.
Harrie Bergmans vergelijkt zijn
dieren daarom graag met kinde
ren. .Die kun je ook niet dwingen.
Ze moeten er zelf plezier in heb
ben."
Elsbeth Jongsma
