Hilda liever geen Miss World Aarde op eerste rang bij kosmische ramp Jupiter Kat wordt soms een kuddedier Aandacht ouders redt kindergebit varia Nederlandse blijft nuchter in publiciteitscircus Staaldraad en dyneema veroveren sportvisserij Uni-knoop DONDERDAG 25 NOVEMBER 1993 Veel meisjes dromen er van. om ooit tot Miss World ge kroond te worden. Slechts een enkeling schopt het tot de mon diale schoonheidswedstrijd. Hilda van der Meulen (22) uit Oudeschoot vertegenwoordigt zaterdag Nederland op de Miss World-verkiezing in het Zuid- afrikaanse Sun City. Ze hoeft niet zo nodig te winnen. „Veel mensen denken dat zo'n miss-ti- tel fantastisch is. Maar voor mij is het niet het einde. Je bent een jaar lang een produkt. De Russi sche die vorig jaar won, wordt geleefd en is niet zo gelukkig. Dal is het contrast. Laat mij maar tweede worden. Ik krijg dan genoeg aandacht en als de mensen wat in me zien, is het klaar. Wie wint, moet veel en mag niks." Alles wat Hilda over de Miss- Worldverkiezing weet. heeft ze van anderen moeten horen. „Ik heb dat zelf nog nooit gezien en vind dat er best wel wat poespas bij komt kijken. Als het me nu altijd al heel erg had aangetrok ken was dat anders geweest. Ik heb wel eens naar de Miss-Uni- verseverkiezing gekeken. Toen dacht ik nog: Dat zal ik nooit doen." Begin november reisde ze naar Zuid-Aft'ika. De afgelopen twee weken heeft ze zich samen met 88 concurrenten voorbereid op de competitie van aanstaande zaterdag, die in Nederland rechtstreeks door Filmnet wordt uitgezonden. Wie dat ka naal niet kan ontvangen, moet wachten tot 27 december, wan neer RTL-4 met een special komt waarvoor Hilda zelf met een camera opnamen maakt. De verkiezing vindt plaats in amusementsstad Sun City, het Las Vegas van Afrika. „Toen ik hoorde dat ik naar Sun City moest, dacht ik meteen aan dat protestlied van een paar jaar ge leden (gezongen door Artists United Against Apartheid). Ze willen het beeld dat er heerst van dat blanke lustoord door breken. Dit jaar doet voor het eerst een zwart meisje mee." „Een vriendin van me heeft net een half jaar in Zuid-Afrika ge woond. Die heeft veel meege maakt. Het is er erg rumoerig, maar ik denk dat wij daar weinig van merken. Gewone mensen komen niet in Sun City, het is niet echt Zuid-Afrika. Als de ver kiezing in Kaapstad of Johan nesburg gehouden-werd, zou ik er meer moeite mee hebben. Sun City is de juiste plaats voor zoiets." Cadeautjes In de voorbereiding voor de miss verkiezing wordt veel tijd gesto ken. Van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat zijn er activiteiten gepland. Af en toe. zoals vorige week dinsdag, is er een rustdag. „Dan kunnen we zonnen en zwemmen. We hebben veel te doen en het bevalt me prima. Ze behandelen ons als sterren, maar zo voel ik me niet. Er zijn wel meisjes die zich zo gedragen. Dat is grappig om te zien." Begin september werd Hilda in Aalsmeer verkozen tot de mooi ste vrouw van Nederland. „Ze zeiden daar voor de uitzending al dat ik er als een typische Miss Holland uitzag. Lang blond haar. lieve uitstraling. Het meis je dat als tweede eindigde, had kort haar. Die had het op voor hand een stuk moeilijker. De mensen zien iemand met kort haar niet als miss." Of Hilda het uiterlijk van een ty pische Miss World heeft, is maai de vraag. Bij die uitverkiezing wordt ook ingespeeld op de poli tieke situatie in de wereld. Dat was vorig jaar te merken bij de keuze van Miss Rusland en kan dit j aar de donkere kandidate in de kaart spelen. De afgelopen maanden heeft Hilda als Miss Nederland talrij ke society-feestjes opgeluisterd. Veel promotiewerk voor Film- net. naar de uitreiking van het Gouden Kalf, filmpremières bij gewoond en fotosessies gedaan. „De organisatie van Miss World Nederland bekijkt wat ik wel en wat ik niet kan doen en hoeveel ik daarvoor mag vragen. Ze vin den dat het openen van een su permarkt niet bij de status van een miss past." Eigen baas Wie kort na de Tweede We reldoorlog al hengelde kan zich herinneren dat als vislijn vliegertouw werd gebruikt. De komst van de nylon vislijn is voor de hengelsport van grote betekenis geweest, maar krijgt nu langzaam maar zeker con currentie van de stalen hoofd lijn uit een stuk. Men gebruikt deze 'mono-stalen' hoofdlijn bij het wrakvissen op grote diepte. Dit biedt een aantal voordelen bij het vissen, maar de lijn heeft een verwoestende werking op het hengelmateriaal zoals de ogen van de hengel en de reel. Overigens tellen vangsten aan staal niet mee op de recordlij- sten. Een andere nieuwe lijn wordt uit kunststofvezels gesponnen door het Duitse Cormoran en is te koop onder de naam Cora- strong. Deze lijn heeft in zijn kor te tijd van bestaan al voor op merkelijke prestaties gezorgd. Zo werd in Noorwegen aan een Corastrong-lijn. met een diame ter van slechts 0.22 mm. een leng gevangen van bijna 75 pond. Goed voor een nieuw Noors-, Eu ropees- en wereldrecord. De prijs van deze lijn is Voor veel henge laars wellicht een bezwaar. Co- rastrong kost ongeveer het drie voudige van de prijs van gewoon nylon. Web Wizard is de grote concur rent van Corastrong. Deze even eens van kunstvezels*Dyneema) gesponnen lijn is 3 tot 5 keer zo sterk als nylon bij dezelfde dia meter. Web Wizard is opge bouwd uit honderden ragfijne, doorlopende vezels die met de modernste vlechttechnieken op door computer gestuurde ma chines worden samengevloch ten tot een extreem dunne, soe pele en sterke lijn die uitstekend hoofdlijn 0,20 mm f voorslag 0,50 mm Eerst de knopen goed aantrekken en ze daarna naar elkaar toe laten schuiven door het aantrekken van de beide lijnen. kendheid. „Die miss-titel is me overkomen." Was ze met paard rijden - haar grote passie - be roemd geworden, dan had het anders gelegen. Kijk, wie be kend wordt door het paardrij den. heeft daar hard voor ge traind. De erkenning komt gelei delijk en geeft voldoening voor de vele uurtjes die er in gestoken zijn. „Dan heb ik er vrede mee. Nu ben ik van de ene op de an dere dag bekend, omdat ik er leuk uitzie." Denk niet dat ze nu een hekel aan haar titel heeft gekregen. Welnee. De voorbereidingen op de televisieshows in Aalsmeer en de uitzending zelf noemt Hil da nog altijd „een gezellige en heel leuke periode". Met een deel van de elf provinciale 'mis sen' die ze toen versloeg, heeft ze nog geregeld contact en gaat ze „De eerste weken was die be moeienis van de organisatie makkelijk, want toen wist ik van niks. Maar als ik uit Zuid-Afrika kom. wil ik mijn eigen zaken re gelen. Ik kies het liefst zelf men sen om mee te werken. Wat ik doe, moet leuk blijven. Ik moet nu overal naartoe. Dat ben ik niet gewend, want ik ben altijd eigen baas geweest en kon altijd zelf bepalen wat ik deed." Waar Hilda het moeilijk mee had. was haai- plotselinge be- Hilda van der Meulen: „Wie de titel Miss World wint, moet veel en mag niets." foto Jan de Vries op zowel reel als molen kan wor den gebruikt. Voor de hengelaar biedt deze lijn een aantal voor delen. Omdat de lijn minstens zo sterk is als nylon van de zelfde dikte kan er met een veel dun nere lijn worden gevist. Zo kan men verder werpen en de stroom van het water heeft minder grip op de lijn. De lijn is zeer soepel en heeft nagenoeg geen rek. Door deze geringe rek kan de vis beter worden aangeslagen, vooral op grotere afstand. Tevens zal men de aanbeet van een vis sneller waarnemen. Gesterkt door de resultaten die ik. bij het vissen in Ierland, van deze lijn had gezien, heb ik op een van mijn molens ook zo'n lijn aangebracht. Het is een lijn van 0.20 mm (trekkracht 14,5 kg) waarmee ik inmiddels een paar fraaie zeebaarzen heb verschalkt. Voor het werpen is er aan de hoofdlijn een voorslag van 0,50 mm nylon geknoopt. Dit, omdat men met de 0.20 mm lijn vlugger in de vingers snijdt tijdens het werpen. Voor het aanknopen van een 0.50 mm ny lon aan een 0.20 mm Web-Wizard moet men de speciale Uni-knoop toepassen. De Web-Wizard lijn wordt geleverd vanaf 0.08 mm tot 0.60 mm. De 0.20 mm kost 22,50 per 100 meter. De dun nere lijnen zijn het duurst. Een lijn van 0.08 mm kost 79.- per 100 meter. Web-Wizard is nog niet bij elke hengelsportwinkelier te koop. Uw hengelsportwinkelier kan het echter voor u bestellen bij Paul poedvolk in Haarlem. De 200 meter klossen zijn ongeveer 10 procent voordeliger. Volgens de fabrikant is de lijn ongevoelig voor ultra-violet. Daarmee komt een ijzersterke visdraad met een lange levensduur binnen hand bereik. door Ben Apeldoorn Voor het eerst in de ge schiedenis zullen astro nomen getuige zijn van een kosmische 'ramp'. Recente berekeningen tonen het on dubbelzinnig aan: de baan van een uit elkaar getrokken komeet leidt tot een serie bot singen van een stuk of vijf tien, kilometers grote 'kosmi sche bergen' met een planeet in juli van het volgend jaar. De catastrofe zal vanaf de aar de, misschien zelfs met blote oog, te volgen zijn. Eigenlijk zijn de religieuze fa natici. die onlangs in de gevan genis van Kiev terechtkwa men na iets tè luidkeels de 'Dag des Oordeels' te hebben voorspeld en dat nu hebben uitgesteld tot 22 november, een hele menselijke draagtijd te vroeg. Bovendien zitten ze ook nog op de verkeerde pla neet. Ze hadden beter ergens in de dichte atmosfeer van de reuzenplaneet Jupiter kunnen rondhangen, want daar staat over negen maanden wel dege lijk iets verwoestends op het programma. De planeet heeft er sedert 8 juli 1992 een hele serie tijdelijke 'maantjes' bij gekregen en die verzameling beschrijft nu een ontzaglijk wijde boog om de planeet heen en buigt zich. volgens de laatste berekenin gen. gaandeweg steeds meer naar de planeet toe Een bot sing is onvermijdelijk: 21 juli 1994 zullen een stuk of vijftien brokstukken, elk minstens en kele kilometers groot, zich met een snelheid van 60 kilo meter per seconde in Jupiters dampkring storten om daar in honderden miljoenen mega tons zware inferno's van vuur. kracht en ontmanteling teloor te gaan. Niets nieuws onder de vijf mil jard jaar oude zon, wèl nieuws voor aardse stervelingen die immers pas een paar honderd jaar met telescopen naar 'bui ten' kijken. En al die tijd kon digde zich nooit zoiets specta culairs aan als dat wat zich op 21 juli 1994 zal voltrekken. In stukken Op 24 maart van dit jaar ont dekten het astronomen-echt paar Eugène en Carolyn Shoe maker en de amateur-astro noom David Levy een komeet waarvan baanberekeningen leerden dat hij op 8 juli 1992 een ware scheervlucht langs Schematische weergave van wat er op 21 juli 1994 gaat gebeuren. Omdat de brokstukken de reuzenplaneet hoogst waarschijnlijk aan de van de aarde afgekeerde ------ zijde zullen raken, zal het immense licht komeet Shoemaker-Levy •van de gigantische explosies alleen indirect waarneembaar zijn aan het/' Nieuwe, sterk verlicht worden van zich schuin j gewijzigde komeetbaan 'achter'Jupiter bevindende manen of het oplichten van een deel van Jupiter's ringensysteem JUPITER Verlicht door de explosies (ringenstelsel en manen) Jupiter moet hebben onder gaan. Telescopisch onderzoek leerde al spoedig dat de ko meet die bijna-botsing aller minst ongeschonden had doorstaan: de getij de werking als gevolg van de geweldige gravïtatiekracht van de pla neet had de komeetkern in stukken gescheurd. Met grote telescopen telde men in ieder geval vijftien grote fragmen ten en zodra bekend werd dat de 'kosmische halsketting', zo als de komeet 'Shoemaker-Le vy' al spoedig genoemd werd, op botsingskoers met Jupiter ligt. poogde men uit te vogelen hoe groot die brokken nu pre cies zijn en wat voor effecten er verwacht mogen worden. Daar heeft onder meer de Amerikaanse sterrenkundige van Tsjechische afkomst, Zde» nek nina, verbonden aan het Jet. Propulsion Laboratory JPL) van de universiteit van Californië, zich de laatste maanden bijna onafgebroken mee bezig gehouden. Op basis van recent onder zoeksmateriaal aan kometen en aan de veel kleinere afval- produkten daarvan die als me teoren ('vallende sterren') in de dampkring van de aarde verbranden, heeft Sekanina een aantal scenario's opge steld. Daarin zijn diverse mo dellen opgenomen met onder meer waarden voor de pre cieze afmetingen van de brok stukken en de samenstelling daarvan, de intredehoeken in Jupiters dampkring en welke fysische aspecten bij de ver branding van de brokken een rol zullen spelen. Met behulp van de om de aar de cirkelende 'Hubble Space Telescope' (HST) is zo goed mogelijk gepoogd een idee te krijgen van de afmetingen van de komeetrestanten. Dat wordt bemoeilijkt doordat de afbeeldingen van de brokken zelf vertroebeld worden dooi de grote hoeveelheden stof en gas waarin ze als het ware 'in gebed' liggen. De HST was in ieder geval in staat van het grootste fragment een onder grens vast te stellen: die is minstens 5,2 kilometer groot. Ingeval het inderdaad geen hechte 'steen', maar. zoals bij kometen gebruikelijk, een meer brosse 'ijsberg' betreft, bedraagt de totale massa van dit 'fragment' minstens 740 miljard ton. Dat wordt een beste 'vallende ster' als dat in juli 1994 met 60 kilometer per seconde Jupiters atmosfeer binnenzeilt. Sekanina becij fert dat de energie, die bij de vurige teloorgang van alleen al dit fragment zal worden ont wikkeld, gelijk is aan de explo sie van ruim 300 miljoen mega ton TNT (dat is: 300.000.000.000.000.000 kilo gram). En dat is dan een ondergrens... Volgens Sekanina komt er bij het verbrandingsproces een hoeveelheid licht vrij die, be zien vanaf een afstand van één miljoen kilometer, ongeveer zes maal zo helder zal stralen als de zon hoog aan de aardse daghemel. Een eenvoudig sommetje, op basis van de afstand van Jupi ter tot de aarde op 21 juli 1994 met daarbij het gegeven dat de lichtintensiteit afneemt met het kwadraat van de af stand, laat zien dat dat licht, waargenomen vanaf de aarde, toch altijd nog tien maal hel derder zal zijn dan dat van de volle maan. Dat betekent een buitenge woon spectaculair en in onze geschiedenis uniek gebeuren: de planeet, toch al een opval lende verschijning in juli 1994 's avonds laag boven de zuid westelijke horizon, wordt ge durende enige seconden maar liefst 400.000 maal helderder. Als... de brokken de planeet op de naar de aarde gekeerde zij de zullen treffen. En daar ziet het volgens de laatste berekeningen nu juist niet naar uit: de brokstukken van de komeet Shoemaker-Le vy suizen Jupiters dampkring nu juist aan de 'achterkant' binnen. Toch verwacht Seka nina dat met name een deel het normaliter onzichtbare ringenstelsel dermate hel zal worden verlicht door de lichtgloed dat de dunne lijn tjes heel even heel duidelijk zullen oplichten. Dat wordt ook verwacht van enkele van de vier grote manen die dan schuin 'achter' de planeet staan en in hun geheel zullen worden verlicht. Die ver schijnselen moeten, zo ver wacht Sekanina. reeds in klei ne amateur-kijkers zichtbaar zijn. (Bron: Science. 15 oktober 'Disin tegration Phenomena Expected During Collision of Comet Shoe maker-Levy with Jupiter' door Z Sekanina >pag. 382 e.v.i. af en toe op stap. „Bij hen be speur ik geen jaloezie." Ook de bekroning na het tellen van de stemmen, zal ze nooit vergeten. Ze deed altijd al wat modellen werk en kan nu dank zij haar uit verkiezing op betere fotografen en betere gages rekenen. Dan waren er nog de hartverwar mende reacties. „Ik kreeg vooral veel brieven van mensen van bo ven de 65 jaar. Die schreven dat ze die uitzending zo mooi von den en vroegen om een foto en handtekening. Dat kan ik na tuurlijk nooit weigeren. Ik heb nu foto's met kaartjes laten drukken. Of ik die van de organi satie vergoed krijg? Nee. Als Miss Nederland krijg je alleen een kroontje en een titel. Dat is alles, maar dat vind ik niet erg. Ik heb nu een mooie kruiwagen voor het modellenwerk." Reizen In haar normale werk helpt Hil da vanuit Brussel een Ameri kaanse firma met het opzetten van netwerken voor de verkoop van water- en luchtzuiverings- apparatuur. Haar vriend, die in Londen woont, is verantwoorde lijk voor het opzetten van de Eu ropese netwerken. Na Zuid-Afri ka en een vakantie in het buiten land vertrekt Hilda samen met haar vriend in februari waar schijnlijk naar Parijs. Om de paar maanden trekt ze voorts naar Zuid-Frankrijk, Zwitser land, Milaan en Australië. Ne derland zal weinig van zijn miss kunnen genieten. „Maar dat is bij de organisatie bekend. Ik heb van te voren gezegd dat ik veel zou gaan reizen. Dat was geen bezwaar. We willen een jaar of vier, vijf rondtrekken en dan zien waar we gaan wonen. Het mooie van met modellenwerk is dat ik dat overal erbij kan doen." Wat in ieder geval scheelt, is dat ze voor de Miss World-strijd in Sun City niet hoeft te trainen. „Falko Zandstra doet aan top sport. Vergeleken met wat hij doet, is dit niets. Ik ga niet naar de schoonheidsspecialiste en ga alleen naar de kapper als het moet. Ik let op mijn eten. maar dat heeft met mijn leeftijd te ma ken en niets met de verkiezing. Ik train alleen om in conditie te blijven. Dat deed ik anders ook al. Ik ben gewoon doorgegaan met paardrijden en heb nooit ge dacht: 'Rustig aan, straks val ik, want dan gaat het mis." Marcel de Jong Als we poes zo tevreden voor het raam in het zomjetje zien zitten, kunnen we ons nauwe lijks indenken dat zij zoveel fa milieleden heeft: leeuwen, tij gers, luipaarden, jaguars, pan ters, poema's, lynxen, ocelotten en servals. Allemaal jagers en vleeseters. Opvallend bij de fa milie kat is, dat de dieren, on danks de verschillen in vacht, grootte en gedrag, opmerkelijk eenvormig zijn. Dat levert voor biologen die de afkomst van de katachtigen napluizen nogal eens problemen op. Er wordt tegenwoordig alge meen aangenomen dat de fami lie der vleeseters of carnivoren, waartoe de katten en beren be horen, zijn voortgekomen uit een soort kleine zoogdieren, wat kleiner dan onze gemiddelde huiskat, die 60 tot 39 miljoen jaar geleden in de bossen van het noordelijk halfrond leefden. De ze dieren leken een beetje op de huidige genetkatten, maar had den omdat zij hoofdzakelijk in bomen leefden brede poten en uitgespreide vingers om zich te kunnen vastgrijpen. De veran dering begon omstreeks 40 mil joen jaar geleden toen hun mo derne nakomelingen ontston den, die zich steeds meer aan pasten aan de wijzigende leef omstandigheden. Gevechten Roofdieren, die samen in een ge bied leven, zijn eikaars concur renten. De katachtigen moeten vooral in tijden van schaarste aan prooidieren letterlijk voor hun kostje vechten, omdat zij Iz. M. de Klerk zich in de loop van de evolutie nooit hebben aangepast aan an der voedsel dan vlees. De hon den en berenfamilies hebben dat wel gedaan en zijn veel gemak kelijker in de keus van hun me nu geworden. Er is overigens nog een ander verschil met deze die ren. De katachtigen overvallen gewoonlijk hun prooi bij verras sing, terwijl de anderen die die ren door uitputting bemachti gen. Een uitzondering hierop is de jachtluipaard, die weliswaar op de korte afstand in staat is sneller te lopen dan enig ander dier, maar toch het uithoudings vermogen mist van een jacht hond of een wolf. Als we aan de verre voorouders van de huidige katachtigen den ken, dan komen ons de plaatjes uit de schoolboeken vooi geest van de sabeltandtijger het Pleistoceen, de periode tussen 2 miljoen en 10.000 geleden lag. Er waren toen schillende soorten sabeltijj waarvan overigens enkele s ten eigenlijk niet tot de ei katachtigen behoorden. Solitair Onze huidige tijgertjes, de t katten, hebben gelukkig mii grote tanden. Deze huiska zijn waarschijnlijk al zo'n jaar geleden in Egypte gedoi ticeerd. Hoewel het dier dt heel lang geleden 'huis werd. was er tot voor kort maar weinig onderzoek naa daan. Pas de laatste jaren i meer bekend geworden ovei leven van vrij rondzwervf huiskatten (zwerfkatten duj ook over de Europese en kaanse wilde katten. Men neemt aan dat onze hui is voortgekomen uit de wildi ropese of Afrikaanse kat. Di dere soorten zoals de Euro (gedrongen) wilde kat. de sli Afrikaanse of Nubische ka de huiskat zouden allemaa dersoorten zijn van die v katten. Door metingen vani schedels van de verscM dieren lijkt het er op of de or soorten zich tegenwoordig makkelijker vermengen vroeger. Interessanter is een recenl derzoek dat werd uitgey met radiozendertjes bij katten in Saoedi-Arabië. I uit bleek dat deze nagenoeg der georganiseerd waren als Europese neven en nichten zij houden er een solitair venswijze op na. Als wilde ten bij menselijk afval we waargenomen, bleven ze toe zichzelf, terwijl verwild huiskatten in dat geval fan vormden. De onderzoekers ken dat deze familievormii wijten is aan de domestical Hoewel in sommige streker teveel aan ('zwerfkatten staat, behoren nagenoeg all dere katachtigen over de g( wereld tot de - vaak ernstig dreigde dieren horen. De tijden van de blanke jf op groot wild in Afrika li weliswaar reeds lang achter maar deze moordpartijen ken door inheemse jagers t< overgenomen. Naast het dwijnen van het leefgebied deze dieren, is stroperij de stigste bedreiging geworder - Katachtige Roofdieren. Redac John Seidensticker en dr 5 Lumpkin. Zuid-Hollandsche verij. ISBN 90 5112 235 7. - Katten, rassen-gedrag-verzoi Van Barbel Gerber. Zuid-Hol sche Uitgeverij. ISBN 90 5112 31 Tandbederf is nog steeds een wijdverbreid kwaad. De toestand van ons gebit is in de afgelopen 20 jaar wel sterk ver beterd door het gebruik van fluoride en door goede voorlich ting, maar deze verbetering zet niet door. Integendeel, er lijken zelfs weer meer gaatjes voor te komen. Een kind kan niet jong genoeg beginnen met een goede gebits verzorging. Dat de ouders hier bij heel belangrijk zijn, blijkt uit een onderzoek uit 1991 in Tiel. Eerder, tussen 1970 en 1980, werd daar het project Kinder- tandverzorging voor 2- tot 12-ja- rigen uitgevoerd. 6 tot 15 Bij het onderzoek uit 1991 waren ongeveer 600 kinderen van 15 jaar betrokken. Zij waren op 6- jarige leeftijd vrijwel allemaal ingeschreven bij het project Kindertandverzorging. Daar door konden de onderzoekers het gebit van deze 15-jarigen ver gelijken met de gebitssituatie toen ze 6 waren. Uit die vergelijking blijkt, dat het aantal gaatjes in het melkge- bit (6 jaar) en in het blijvende ge bit (15 jaar) nauw met elkaar sa menhangen. Anders gezegd: als de melktanden gaaf gebleven zijn, zijn er op 15-jarige leeftijd geen (of heel weinig) gaatjes ont staan. Maar de relatie tussen melk en blijvend gebit bestaat ook in ongunstige zin: als er aan het begin van de basisschooltijd al veel gaatjes in het melkgebit zitten, zal dat in heel veel geval len ook zo zijn in de blijvende tanden en kiezen. De verklaring is. dat de bacte riën die de gaatjes veroorzaken niet alleen voor en tijdens, maar ook na het wisselen van de tan den in de mond aanwezig zijn. Bovendien, als de verzorging van het melkgebit niet goed is. zal dat bij het blijvende gebit meestal niet anders zijn. Uit de vergelijking van de ge- bitsgegevens op 6- en 15-jarige leeftijd komt nog een opmerke lijk feit naar voren. De motivatie van de ouders voor mondve ging is enorm belangrijk vo gebitsgezondheid van hun deren, ook op langere ten Kinderen van ouders die ra verzorging toen (heel) belan vonden, hadden niet alleen maar ook op 15-jarige lei een goed tot zeer goed gebil Pubers Nu ligt dat voor de hand bi sisschoolkinderen, omdat nog totaal afhankelijk zijn de zorg van de ouders. Maa bers plegen zich over het meen weinig aan te trekker het ouderlijk gezag als het om gezond gedrag. Uit de r taten van het onderzoek b dat de meeste 15-jarigen de dacht voor mondverzorging hadden overgenomen van ouders. De situatie van melkgebit kwam echter overeen met die van het bli. de gebit. Met andere wooi de pubers waarvan de oi vroeger goed gemotiveerd ren voor mondverzorging, ken nu nog steeds goede g ten te hebben, ook wanne) zelf niet goed voor hun tai zorgen. Dat lijkt vreemd. het is bekend dat bij sic mondverzorging gaatjes staan. Een verklaring hiervoor kunnen zijn het gebruik fluoride op zeer jonge lee Fluoride maakt het glazuui de tanden en kiezen bete: stand tegen gaatjes. En oi die gebitsgezondheid een 'r vinden, geven hun kinden op jonge leeftijd fluoride. nog een andere verklaring t( den. Net na het doorbreken nen in tanden en kiezen vrij gaatjes ontstaan, omdat hei zuur dan nog niet zo har Maar als net doorgebroken zen vanaf het begin schoongeborsteld worden, staan op latere leeftijd w gaatjes. Dus goede mon giëne vanaf zeer jonge leeft zeer zeker van belang. De rol van de ouders om de te tandbederf te bestrijde daarmee wel duidelijk: hoe der je begint met goed tan poetsen bij kinderen en mei geven van fluoride, des te i profijt zullen zij er later van ben. E.E.M. Hen mondhygiê GGD Zeela

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1993 | | pagina 24