Beeldbuis is
geen vijand
van het lezen
PZC
in beeld
.geen enkel bezwaar tegen
gebruikmits oog gezond is.
Vijfsterren hotel met grote garage
OKIFAX
Heibel rond uitgave
oorlogsgeschiedenis
CONTACTLENS
Virus
Optreden
Slagwerkgroep
Amsterdam
f/%A
Wij-
NOT BESTRIJDT MISVATTING
Beeldverhaal
Adviezen
DEN BOER MIST ORDER
provincie ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1989
Samenwerking
met Duitsland
voor bouw van
marineschepen
Fietsster overleden
aan verwondingen
KOPPEJAN
1 telekommunicatïe
MIDDELBURG - Televisie is DE vijand van het lezen. Al
thans, van die opvatting zijn onderwijskrachten en opvoeders
over het algemeen zeer doordrongen. Wie kinderen aan een
boek wil krijgen, doet er goed aan de beeldbuis uit de kamer en
het klaslokaal te verbannen.
B
I I I I I I l ll 11 I I I II I 11I 11 I I IFFF
Opticien Hardy: „Als je geen klachten hebt over het oude type, ben je niet zou gauw bereid om op iets anders over te
stappen."
Regisseur Rob Prass van de Nederlandse Onderwijs Televisie vertelt leerlingen van de Torenhoveschool over zijn werk.
gespecialiseerde binnenhuisarchitec
ten in de arm genomen. Zij hebben
veel gebruik gemaakt van de kleuren
lichtblauw en rood, zowel voor de be
kleding van de vloeren als voor de aan
kleding van de restaurants. Het inte
rieur van het schip toont helder en
licht. Dat komt niet in het minst door
de toepassing van kunst-marmer aan
de wanden en veel spiegelend mate
riaal. De hutten geven stuk voor stuk
een kraakheldere indruk. De Olau Hol-
landia is luxe. Passagiers kunnen en
mogen in principe niet meer de nacht
doorbrengen in stoelen. Voor hen die
geen hut hebben geboekt en bijvoor
beeld in de gang slapen, is een 'econo
my klasse' beschikbaar die veel weg
heeft van een jeugdherberg-slaapzaal.
Het twaalf dekken hoge, 161 meter lan
ge en 29 meter brede cruiseschip kan
plaats bieden aan maximaal 118
vrachtwagens - bijna twee keer zoveel
als de oude Olau Hollandia - en maxi
maal 575 personenauto's. Olau-dire-
ceur D. Hartmann wees er op dat altijd
een mengeling van personen- en
vrachtwagens aan boord is. Als toch
het maximale aantal vrachtwagens
wordt ingescheept, wegen zij samen
2400 ton. Dat gewicht ligt ruim onder
het laadvermogen van de Olau Hollan
dia: 4100 ton. Voor Hartmann is dat
een aanwijzing voor de uitstekende
veiligheid van zijn nieuwe aanwinst.
„Dat gepraat over veiligheid", ver
zuchtte hij. „Ik word er langzamer
hand moe van. Alle veerschepen moe
ten voldoen aan de hoogste eisen, an
ders komen ze niet in de vaart. En dat
SOESTERBERG (ANP) - De Neder
landse en de Duitse marine willen
gaan samenwerken op het gebied van
de scheepsbouw. Tussen nu en eind
oktober wordt daarvoor een overeen
komst opgesteld. In de nabije toe
komst wil men komen tot een geza
menlijk bureau voor scheepsontwer
pen. De bedoeling is dat de scheeps
ontwerpen meer naar elkaar toe kun
nen groeien, wat op langere termijn
ook in de kosten te merken moet zijn.
De samenwerking was één van de pun
ten die ter sprake kwamen in een ge
sprek dat demissionair staatssecreta
ris Van Houwelingen van defensie vrij
dag had met de Duitse staatssecreta
ris van defensiematerieel dr L.H.
Pfahls.
De woordvoerder van Van Houwelin
gen deelde mee dat de industriële sec
tor op dit moment nog buiten be
schouwing is gelaten. Zodra er een
overeenkomst is staat echter ook de
deur open voor samenwerking tussen
industrieën. Dat geldt zowel voor wer
ven als voor toeleveringsbedrijven, die
meer dan de helft van de bij de
scheepsbouw betrokken bedrijven uit
maken (bijvoorbeeld op het gebied
van de elektronica).
Enige tijd geleden zijn afspraken ge
maakt om de samenwerking tussen
drie Nederlandse werven die zich met
marinebouw bezighouden, RDM (on
derzeeërs), De Schelde (fregatten) en
Van der GiesserVDe Noord (mijnenbe-
strijdingsvaartuigen), te onderzoeken.
Deze werven en andere bij de marine-
bouw betrokken bedrijven zullen hier
over op korte termijn met een rapport
komen.
ongeluk met de Herald of Free Enter
prise? Engelsen lopen twintig jaar ach
ter op de Nederlanders en de Duit
sers".
De Olau Hollandia heeft 180 miljoen
gulden gekost. Voor de 'oude' naamge
noot heeft de Olau Line 65 miljoen
mark teruggekregen. Dat schip is acht
jaar geleden voor 90 miljoen mark
aangeschaft en gaat nu varen tussen
Stockholm en Gotland. De Duitse
veerdienst heeft de kersverse jumbo
ferry niet voor niets laten maken bij
de Seebeckwerft. Die onderneming
heeft de 'oude' Olau-schepen ge
bouwd en twee gelijke jumbo-ferries
als de Olau Hollandia voor de TT Li
ne, het moederbedrijf van de Olau Li
ne. De werf in Bremerhaven heeft bo
vendien aardige subsidies van de
Westduitse regering gekregen; naar
verluidt 18 procent. Op de scheepshel
ling aan de Weser ligt al het casco
klaar voor de nieuwe Olau Brittan-
nia. Over vier weken vindt de tewa
terlating van dat schip plaats. De
bouwtijd bedraagt slechts twaalf
maanden.
Na een vaartocht voor relaties naar
Hamburg komt de Olau Hollandia
maandagmiddag omstreeks vier uur
in de Vlissingse buitenhaven aan. Een
vlootschouw voor de boulevard van
Vlissingen gaat hier een uur eerder aan
vooraf. Officiële gasten zijn maandag
avond aan boord uitgenodigd, woens
dagmiddag van één tot vijf uur is het
de beurt aan de inwoners van de Ne
derlandse thuisprovincie van de jum
bo-ferry. De Olau Hollandia neemt
woensdagavond definitief de taak van
zijn verkochte naamgenoot over.
De Nederlandse Onderwijs Televisie
(NOT) is al negen jaar bezig om te be
wijzen dat televisie ook tot lezen kan
aanzetten. Vrijdag presenteerden Ine
ke Fredriks, Rob Prass en John Louws
van het NOT-kinderboekenteam twee
nieuwe, gecombineerde televisie- en
prentenboekseries in de Torenhove
school in Middelburg. Leerkrachten
en leerlingen van die school waren sa
men met collega's van de Middelburg
se Prinsenhoveschool en de Griffioen
vlinders betrokken bij de opzet en de
voorbereiding van de series.
Dit jaar staat het thema taal drukken
centraal. Voor de eerste vier groepen
van het basisonderwijs zijn twee series
van vier prentenboeken ontworpen.
Op de televisie worden de boeken in
korte programma's gepresenteerd.
Voor de groepen 1 en 2 worden in no
vember en december vier uitzendin
gen verzorgd. Van de serie voor de
groepen 3 en 4 staan er in oktober nog
twee filmpjes op het programma.
Het stimuleren van het lezen in de klas
is de centrale doelstelling van de
NOT-reeks. De televisieserie is vol
gens John Louws - docent Nederlands
op de Pedagogische Academie in Mid
delburg - een belangrijke ondersteu
ning van het leesproject. Hij zegt: „Je
kunt de filmpjes zien als de smaakma
kers van het geheel. De beelden kun
nen bovendien een verduidelijkende
werking hebben voor het leesmate
riaal."
De prentenboeken verschijnen als af
zonderlijke uitgaven, die ook in de
boekhandel verkrijgbaar zijn. Bij elke
serie is een handleiding beschikbaar.
Volgens Louws maakt een groot aan
tal scholen reeds gebruik van de NOT-
leesmethode. „Het komt steeds meer
voor dat de reguliere leesmethodes los
worden gelaten. Ons project stimu-
MIDDELBURG - De langverwachte
'Geschiedschrijving Zeeland 40-45
Deel II' wordt niet, zoals deel I, in Zee
land uitgegeven. Den Boer Drukkerij
te Middelburg, uitgever van deel I,
heeft de order gemist. Het bedrijf
bracht een offerte uit die opmerkelijk
veel hoger uitkwam dan de twee an
dere uitgevers die een bod mochten
doen: SDU (voorheen de Staatsdruk
kerij) en Waanders Zwolle.
De directeur van Den Boer Drukkerij,
K. Scherphuis, wijt het missen van de
order aan 'dezelfde vertroebelde sfeer
die ook bij de uitgave van Deel I een rol
heeft gespeeld.' Woordvoerder A. C.
Meijer van de Commissie Geschied
schrijving Zeeland 40-45 wijst dergelij
ke kritiek pertinent van de hand.
Destijds, bij de uitgave van Deel I, stel
den enkele leden van de commissie ge
schiedschrijving alles in het werk om
de uitgave ondergebracht te krijgen
bij de Staatsdrukkerij. Die zou de ge
schiedschrijving, zo meenden ze, meer
glans kunnen geven dan een 'lokaal
uitgeverijtje'. Den Boer mocht Deel I
uiteindelijk toch uitgeven omdat dit
bedrijf ver onder de prijs bleef van de
Staatsdrukkerij. Volgens directeur
Scherphuis werd zijn uitgeverij vervol
gens zozeer tegengewerkt dat hij extra
kosten moest maken.
Tijdens de besprekingen over de uitga
ve van Deel II, aldus Scherphuis, ont
stond al snel de indruk dat het 'ge
dram' zich zou herhalen. Daarom be
sloot hij om deze keer een 'heel reeële
prijs neer te zetten', waarbij het ont
staan van extra kosten was ingecalcu
leerd. Dat leverde een offerte op van
ruim 54.000 gulden. Scherphuis: „We
realiseren ons dat we te duur zijn.
Maar we hebben geen zin om opnieuw
verlies te maken. Ik laat me niet als
een Jan Doedel behandelen.".
De andere twee gegadigden bleken
aanmerkelijk goedkoper. Waanders
Zwolle kwam met de laagste prijs,
18.200 gulden, en mag het boek nu ma
ken. De Zeeuwse staten moeten daar
deze maand nog wel hun goedkeuring
aan hechten.
Het WD-statenlid J. G. van Zwieten
sprak er gisterochtend, tijdens een
vergadering van de statencommissie
voor bestuurszaken, zijn verbazing
over uit dat de geschiedschrijving niet
door een Zeeuws bedrijf wordt uitgege
ven, temeer daar de twee delen nu niet
als eenheid kunnen worden gepresen
teerd.
De commissie geschiedschrijving is
zich ondertussen van geen kwaad be
wust. Commissiewoordvoerder A. C.
Meijer, belast met het voorbereiden
van de uitgave, zegt: „We hebben heel
correct gehandeld. Juist om te voorko
men dat, zoals de vorige keer, gehak-
VLISSINGEN - De 65-jarige mevrouw
C. Louws-Boone uit Koudekerke is in
de nacht van donderdag op vrijdag
overleden aan de gevolgen van een
verkeersongeval eerder deze week. Zij
werd woensdagmiddag op de Paul
Krugerstraat in Vlissingen door een
auto geschept. Met een gebroken ne-
kwervel werd zij naar het Bethesda
St. Josephziekenhuis gebracht, waar
zij is overleden.
leert die tendens, want we leveren een
zeer goed bruikbaar alternatief. De
combinatie van prentenboeken en te
levisie biedt voor vele kinderen een ze
kere meerwaarde. Wie niet zo goed is in
lezen vindt steun bij de prenten. En al
le leerlingen kunnen zich uitleven met
de taaldruk-technieken."
Het taaldrukken, waarbij de leerlin
gen hun eigen stempels maken, is vol
gens het NOT-team een uitstekende
manier om het lezen te bevorderen.
Vooraf bedenken de kinderen zelf een
verhaal. Met plakkaatverf, kurken,
luciferdoosjes en vingers worden de
aan de fantasie ontsproten gebeurte
nissen in woord en beeld op papier ge
drukt, zodat er een ondertiteld beeld
verhaal ontstaat.
Leerlingen van de Torenhoveschool
maakten vrijdagochtend de presenta
tie van de televisieseries mee. Regis
seur Rob Prass vertelde hen over de bij
de opnamen gebruikte poppen en at
tributen. Prass is dinsdag weer in Mid
delburg. In het kader van de kinder
boekenweek verzorgt hij dan 's mid
dags een lezing voor studenten van de
Pedagogische Academie. Diezelfde
dag treedt hij om 20 uur in de biblio
theek op voor de Stichting Literaire
Activiteiten Zeeland.
De NOT brengt elke twee of drie jaar
een nieuwe serie boeken en televisie
programma's uit voor het leesonder
wijs. De frequentie is afhankelijk van
de beschikbare budgetten. Vooral de
realisatie van de begeleidende tv-uit-
zendingen is volgens projectleider Ine
ke Fredriks schreeuwend duur. Zo
moet voor de huur van een televisies
tudio per dag 35.000 gulden worden
neergeteld.
ketak zou ontstaan, hebben we aan de
uitgevers een heel exacte prijsopgave
gevraagd. Ik kan het dan verder ook
niet helpen dat Den Boer er bijna
tweeënhalf keer zoveel geld voor nodig
heeft. Het werk dat Den Boer destijds
afleverde, liet wel te wensen over. 't
Was bijna om te huilen. Den Boer
kwam verder onvoldoende de toezeg
ging na dat de verschijning van het
boek zou worden ondersteund met een
landelijke publiciteitscampagne.
Maar dat alles heeft deze keer geen rot
gespeeld. Van onze kant is geen sprake
van persoonlijke aversie."
VLISSINGEN - „Dokter, word ik nu
blind?" Oogartsen en opticiens heb
ben de afgelopen dagen heel wat
mensen gerust moeten stellen. „Dra
gers van een ouderwets type con
tactlens lopen sneller kans slecht
ziend te worden", meldden de kran
ten afgelopen dinsdag. Ze ontleen
den dat aan een rede van prof dr A.
Kijlstra, de nieuwe hoogleraar Ex
perimentele Oogheelkunde aan de
Universiteit van Amsterdam. Die
wil geld hebben voor onderzoek
naar de omvang van het probleem en
de mogelijke oplossing.
Enkele tientallen Zeeuwen belden de
afgelopen dagen hun oogarts of opti
cien op om een bange vraag te stel
len. Geen enkele reden voor paniek,
kregen ze te horen.
Wat is het geval? Wie vele jaren lang
oude, harde, niet zuurstofdoorlaten-
de lenzen (heeft) gebruikt, heeft wel
licht een lichte oogbeschadiging op
gelopen. Het gaat om een aantasting
van cellen in een diepere laag van het
hoornvlies, die tot taak hebben het
oog helder te houden. Deze beschadi
ging is te verwaarlozen. Maar er kun
nen - het hoeft niet - problemen ont
staan, wanneer betrokkene ooit een
oogoperatie zou moeten ondergaan,
bijvoorbeeld wegens ouderdoms-
staar. Althans, volgens prof dr Kijl
stra. Bij zo'n operatie, zo redeneert
hij, gaan nog meer cellen verloren. En
dat kan net iets teveel zijn. Het ge
volg is dat de operatie een minder
goed resultaat oplevert: een troebel
hoornvlies, zodat de patiënt 'alles
ziet alsof hij door matglas kijkt'.
Reden voor paniek? Welnee, denkt
de Vlissingse oogarts C. Strous, werk
zaam in het Streekziekenhuis Wal
cheren. „Tien jaar geleden zou dat
verhaal er bij mij veel beter ingegaan
zijn. Er zijn tegenwoordig vloeistof
fen, waarmee we bij een operatie de
mechanische schade kunnen voorko
men, dan wel zoveel mogelijk beper
ken. Het verhaal van prof Kijlstra zal
wetenschappelijk zonder meer ver-
Van onze verslaggever)
BREMERHAVEN - Een grand hotel
van 3, 4 en 5 sterren met een grote ga
rage. Zo omschreef directeur O. Jörns
van de Seebeckwerft in Bremerhaven
vrijdagmiddag de Olau Hollandia II
vlak voor de overdracht aan de Olau
Line. Jolande de Jong, het Hollands
kaasmeisje in West-Duitsland, doopte
vrijdag iets na het middaguur de
nieuwe veerboot in de monding van
de Weser. De vlag van de Seebec
kwerft werd vervolgens ondèr de
klanken van het Duitse volkslied ge
streken, terwijl die van de Olau werd
gehesen.
De nieuwe Olau Hollandia
antwoord zijn, maar of de mensen
zich nu zorgen moeten maken? Ik be
twijfel het."
De Vlissingse contactlensspecialist
F. I. Hardy kreeg deze week een ze
vental ongeruste klanten in de win
kel of aan de telefoon. „Ik heb die
mensen", zegt hij „over het algemeen
wel gerust kunnen stellen." Volgens
Hardy kan langdurig gebruik van de
'verdachte' lenzen enige 'bewolking'
veroorzaken. Ook hij houdt het erop
dat de betrokkene daar niets van
merkt. Pas bij verdere beschadiging
van het hoornvlies - door een onge
luk of operatie - zou de kans bestaan
dat genezing minder snel plaats
vindt, of niet optimaal. Al meer dan
zeven jaar geleden werd daarover ge
sproken op congressen van contact
lensspecialisten. Dat gebeurde naar
aanleiding van onderzoek in het bui
tenland. De resultaten waren niet zo
danig alarmerend, dat het gebruik
van de lens taboe werd verklaard.
Aan het gebruik van de ouderwetse
lens kleeft nog een ander nadeel. De
ronding van het oog kan op den duur
enigszins worden vervormd. Ook
daar merkt de drager niets van, zo
lang niet wordt overgestapt op een
bril. Want anders dan een contact
lens, kan een bril zo'n afwijking niet
corrigeren.
Iedereen die voor 1968 contactlenzen
kocht, kreeg de 'verdachte', van per-
spex-materiaal gemaakte exempla
ren mee naar huis. Daarna pas kwa
men de 'gasdoorlatende' types op de
markt. Lang niet iedereen heeft het
ouderwetse type inmiddels afgezwo
ren. Hardy schat dat het nog wordt
gedragen door tien procent van de
pakweg 300.000 contactlensgebrui
kers in Nederland, voornamelijk door
vijftig-plussers. Het is, benadrukt hij,
nog totaal niet bekend in hoeveel ge
vallen sprake is van een licht bescha
digd hoornvlies. „Dat kunnen er
100.000 zijn, 1000, 10 of 0. Dat is nu
juist wat die Amsterdamse prof zou
willen uitzoeken."
Werknemers van de Seebeckwerft, on
deraannemers en de Olau Line hadden
tot vlak voor de officiële plechtigheid
de laatste hand gelegd aan het 'ruim
teveer'. Zeshonderd mensen zijn de af
gelopen week in de weer geweest om
de 423 hutten, de vier restaurants, de
twee casino's, de sauna, de danssalon
en de winkelgalerij in te richten. Zo
moesten onder meer ruim 1600 bedden
van het autodek worden verplaatst
naar de hutten. Het immense karwei
was vrijdagmorgen vlak voor de af
vaart uit Bremerhaven op de bioscoop
na geklaard. De Olau Line heeft naar
eigen zeggen de beste in scheepvaart
Noch oogarts Strous, noch opticien
Hardy zien redenen om de ouder
wetse lenzen nu meteen uit de handel
te nemen. Strous: „In de dagelijkse
praktijk zitten ze vaak heel comforta
bel. Bij de modernere, zuurstofdoor-
latende lenzen kan het draagcomfort
soms minder zijn. Aan die lenzen,
vooral de zachte, is een eigen, heel an
dere problematiek verbonden. Ze
zijn gevoeliger voor vervuiling waar
door eerder infecties kunnen optre
den. Er worden vloeistoffen bij ge
bruikt die in sommige gevallen het
oog kunnen irriteren. En er zijn nog
andere, niet kinderachtige complica
ties denkbaar, zoals vaatgroei in het
hoornvlies. Desondanks: medisch ge
sproken is er, mits het oog gezond is,
geen enkel bezwaar tegen het ge
bruik van contactlenzen. Wel doen de
mensen er verstandig aan zich vaker
te laten controleren. Minstens één
keer per jaar moet er echt goed naar
gekeken worden. Dat kan zowel bij
de oogarts als bij een goede opti
cien."
Volgens opticien Hardy zijn lang niet
alle klanten bereid om op zuurstof-
doorlatende lenzen over te stappen.
„Niet iedereen stelt het op prijs. Als je
geen klachten hebt over het oude ty
pe, als het goed zit, dan ben je niet
gauw geneigd om op een ander type
over te gaan. Zuurstofdoorlatende
lenzen, vooral de zachte, zijn wat
moeilijker in gebruik, ze vergen meer
onderhoud. Bovendien, je moet maar
afwachten of je eraan gewend raakt."
Ook Hardy benadrukt het belang
van regelmatige controle door een
oogarts of goede opticien, liefst om
het halfjaar. „Er zijn nog veel men
sen die je niet ziet, zolang ze geen
klachten hebben. Maar zijn er een
maal klachten, dan kan het wel eens
te laat zijn."
Henk Postma
(Slot van pagina 9)
stafmedewerker informatietechnolo
gie P. M. Wondergem.
Bij de provincie Zeeland zijn, de pla
nologische dienst en waterstaat mee
gerekend, een kleine honderd perso
nal computers van het MS-DOS type
in gebruik. Systeembeheerder P. M.
Sperling heeft links en rechts al ge
test of het Datacrime Il-virus zich al
ergens heeft genesteld. Tot nu toe
heeft hij geen besmetting kunnen
vaststellen. „We gaan er daarom van
uit dat zeker op de plaatsen waar
nooit met de computers wordt gerom
meld, geen risico's bestaan," zegt hij.
Het is in ieder geval wel de bedoeling
dat tijdig maatregelen worden getrof
fen tegen onverhoopte onaangename
gebeurtenissen op 13 oktober. De com
putergebruikers van de provincie zul
len door middel van een intern bericht
op de hoogte worden gesteld van wat
ze eventueel te wachten staat. Een van
de adviezen zal zijn met nog meer zorg
en regelmaat dan anders kopieën te
maken van bestanden met teksten en
cijfermatige gegevens.
Dezelfde werkwijze zijn ook C. van de
Bliek van rijkswaterstaat Zeeland en
W. I. de Waal van de PZEM van plan te
hanteren. Bij beide instellingen zijn
ruim 200 personal computers in ge
bruik. Het is vooral de publiciteit van
deze week geweest die enige onrust bij
de twee systeembeheerders tewe'eg
heeft gebracht. Want het virus hebben
ze nog niet gevonden.
Overigens hebben beiden haastig een
diskette besteld met een programma
dat fungeert als een vaccin tegen het
virus. P. A. Clarisse van de gemeente
Goes, die dat zelfde heeft gedaan, wijst
erop dat de ongerustheid een móóie
markt kweekt voor de ontwerpers van
dergelijke elektronische geneesmid
delen.
MIDDELBURG - De Slagwerkgroep
Amsterdam geeft vandaag (zaterdag)
een concert in de Oostkerk in Middel
burg. Het concert begint om 20.30 uur.
In de PZC-Vrijdagkrant van afgelo
pen week stond vermeld dat het op
treden zou plaatsvinden in de Klove
niersdoelen, maar de juiste locatie is
de Oostkerk.
Een aantal leden van de Slagwerk
groep speelt vanmiddag vanaf 14.00
uur al delen van het avondconcert; in
de stad. Het eerste straatoptreden
vindt plaats bij de Kloveniersdoelen.
Vervolgens wordt gespeeld op de
Markt en daarna op de Dam. Het pro
gramma van de groep bestaat uit com
posities van Xenakis, Reich, Bus .en
Varèse.
Advertentie
H Der maand
BTW
De OKIFAX OF-5 heeft veel extra's, o.a.:
1. automatisch pagina afsnijden
2. automatisch kiezen van 30 telefoon
nummers uit geheugen
3. document feeder voor 10 originelen
4. fotomode voor grijstonen (16 gradaties)
5. 50 meter lange papierrol
Voor meer informatie of demonstratie:
01100-21293
