PZC
december vol mist
goud in de kist
autoruit 'in sop'
via de wissers
geef moeder eens een
setje schroevedraaiers
rugzakje voor jeugdige verkeersdeelnemers
Doremi Hof
fH
escoffier: culinaire eenvoud
vrijdagkrant
8
alcohol en verkeer
ENKHUIZER ALMANAK
VRIJDAG 2 DECEMBER 1988
presentatie
leuk en leerzaam
In de afgelopen weken zijn
miljoenen brievenbussen
weer volgestopt met reclame
folders waarin cadeautips
voor Sinterklaas zo smeuïg
mogelijk worden aangereikt.
De doe-het-zelf handel doet
daarbij hard zijn best. Ge
reedschap is nu eenmaal een
typisch cadeau-object.
Merkwaardig is dat winkeliers
in zulk foldermateriaal en in
advertenties meestal de man
als ontvanger van zo'n suprise
op het oog hebben. 'Sint geeft
pa een nuttig stuk gereed
schap!', is veelal de ingebouw
de boodschap.
Dat ziet Sinterklaas echter
niet zo goed. Zelf doen is al
sinds lang geen 'mannenzaak'
meer. Een nog steeds groeiend
aantal vrouwen zwaait net zo
handig met zaag, hamer en
boormachine als menig man.
Er zijn doe-het-zelf-zaken
waar een flink deel van de
klanten uit vrouwen bestaat,
in sommige gevallen vormen
vrouwen zelfs meer dan de
helft van de totale clientèle!
De rol van de vrouw in de
huiselijke doe-het-zelf-activi-
teiten is dus belangrijker dan
gewoonlijk wordt veronder
steld. In de eerste plaats is zij
veelal de 'aangeefster' van een
klus; zij inspireert tot een zelf
uit te voeren karwei, heeft
vaak een beslissende stem
wat de materiaalkeuze be
treft, uit haar wensen inzake
verfraaiing of verbouwing,
helpt bij het werk of voert het
vaak helemaal zelf uit.
Ze koopt het liefst in een win
kel die 'vrouwvriendelijk'
overkomt en dat is in het alge
meen de kleine en middelgro
te zaak die minder 'mannelijk'
overkomt dan de grote bouw
markten. Hoewel er wat dit
betreft ook wel enkele uitzon
deringen zijn.
Dat vrouwvriendelijke ka
rakter kan zich op verschil
lende manier uiten. Bedie
ning door vrouwen is er één
van; in de middenstand-doe-
het-zelf-zaken helpt de vrouw
van de eigenaar vaak mee.
Ook de presentatie van de ar
tikelen en de inrichting van
de winkel spreekt een duch
tig woordje mee.
Behalve de sinterklaasperio
de kan ook moederdag een
aanleiding zijn een technisch
cadeautje te promoten.
Meestal richt de ondernemer
in deze branche zich in zijn ac
tiviteiten tot Vaderdag.
Wie nu nog snel een suprise
moet kopen zou over de toene
mende doe-het-zelf-activitei-
ten van de vrouw eens kunnen
nadenken. Naast het bloe
metje en het lekkers is mis
schien een setje schroeve
draaiers of zo iets het meest
welkome geschenk.
MAR GROEN
Weerkundige waarnemin
gen van weleer, terug te
vinden in de Enkhuizer Alma
nak voor 1989. Dit vanouds ver
maarde boekwerkje van de Er
ven C. Stichters, is weer ver
schenen en gaat inmiddels zijn
394ste jaargang in.
De eerste Enkhuizer Almanak
verscheen naar alle waarschijn
lijkheid in 1595. Overblijfselen
van deze uitgave zijn te vinden
in het Rijksmuseum in Amster
dam. Met die reeks van 394 jaar
gangen behoort de Enkhuizer,
zoals die in de volksmond ge
noemd wordt, tot de oudste re
gelmatig verschijnende boek
werken ter wereld. Genoeg ge
schiedenis, over tot de orde van
de dag.
De nieuwe Enkhuizer is dus ver
schenen. Als vanouds met de
jaarlijks terugkerende rubrie
ken als het overzicht van de jaar
markten, kermissen, folkloristi
sche evenementen, watergetij
den, stand van planeten en het
weer. Vooral dat laatste zal veel
lezers interesseren. Wat voor
weer zal het zijn in laten we
zeggen juni? Een optimistische
verwachting: de berekende tem
peratuur zou boven normaal uit
moeten komen. Na een periode
van wisselvallig weer in de twee
de week wordt voor de rest van
de maand stabiel en redelijk zo
mers weer verwacht. Als we wat
dichterbij kijken, naar maart
bijvoorbeeld, dan wordt guur en
wisselvallig weer verwacht. Wei
nig zacht lenteweer, behoudens
de periode rond de 21-ste. Het is
maar een weet...
Alle zon- en feestdagen staan,
per maand gerubriceerd, ver
meld. Verder vuistregels voor
zwemmers, baders en de kleine
watersport. Ga bijvoorbeeld
nooit vlak na het eten het water
in. Voor wie geïnteresseerd is in
de vinddata en plaatsen van het
eerste kievitsei vanaf 1900 kan
terecht op blz 164 en 165.
Het leven van de bruine kikker
in Nederland wordt uitvoerig be
schreven door 'Groene Harry',
ambassadeur van het padden-
volk en brulkikkerhater. Harry
Voss is een Apeldoornse natuur
kenner en drager van de, hem in
1986 toegekende, International
Award voor Conservation Merit
van het Wereld Natuurfonds.
'Wilhelmus van Nassaue
ben ik van Duitsen bloed'
En toen... voor de liefhebbers
brengt de Enkhuizer de tekst
van het eerste en zesde couplet
van het volkslied. Komt 'het
volk' eindelijk verder dan die
twee eerste regels. In de Enkhui
zer verder onder meer wijsheden
een overzicht van handigheidjes
en tips 'die het leven gemakke
lijk' maken. Hoe krijg ik door ni-
Een sproeitankje dat tijdens
het wissen meteen water op
de voorruit spuit is op vrijwel
elke auto standaard. Opspat
tend vuil wordt daardoor weg
geveegd. Toch geeft dit niet al
tijd voldoende resultaat. Er
blijven vaak strepen op de ruit
achter, veroorzaakt door vettig
heid, strooizout enz. Het vrije
uitzicht op de weg wordt daar
door toch nog belemmerd, een
gevaar in het verkeer, vooral in
het donker.
Er is nu een handige zeephouder
bedacht die eenvoudig op de
wisser-armen geklikt kan wor
den. De houders bevatten elk
een klein zeeppatroon waaruit
zodra de wissers in werking ge
steld worden, constant een
beetje zeep druppelt, zodat er
niet alleen gewist, maar ook 'ge
wassen' wordt. De ruit blijft
daardoor onder alle omstandig
heden volkomen schoon en
doorzichtig.
Een patroon is voldoende voor
1500 'regenkilometers'. Daarna
stop je er navulpatronen in (vier
stuks 9,95). In Halfords winkels
kost een set van twee houders
met zeeppatronen 14,95.
MAR GROEN
Een patroon met sop op de ruitewisser zorgt voor een constant scho
ne ruit.
cotine aangetaste vingers
schoon, hoe snijd ik vers brood
en hoe vermijd ik dat kaarsen
gaan druipen.
De editie 1989 van de Enkhuizer
Almanak verschijnt opnieuw in
twee uitvoeringen. De stan
daarduitvoering en de schip-
persuitvoering met 'weerbesten-
dig' omslag en rood lint.
annemarie zevenbergen De 394ste uitgave van de Enkuizer Almanak.
Jonge kinderen zijn vaak
extra kwetsbaar in het
verkeer. Speelsheid, even de
straat oprennen om een bal te
pakken, en onbekendheid met
het verkeer spelen daarbij een
grote rol. Je kunt een kind nog
zo vaak uitleggen dat het eerst
links, dan rechts en dan weer
links moet kijken voor het
oversteekt, als er aan de
overkant een vriendje staat
rent het waarschijnlijk toch
onnadenkend naar de
overkant.
De talrijke ouders die bij een
oversteekplaats toch nog even
door het rode voetgangerslicht
lopen 'omdat er toch niets •-
aankomt' geven ook niet direct
het goede voorbeeld. Want leg
een kind maar uit waarom hij
dat niet mag, terwijl pappa of
mamma dat wel doet.
Nog steeds verongelukken er te
veel kinderen in het verkeer.
Op de scholen wordt al veel
gedaan aan
verkeersvoorlichting maar je
kunt daarvan niet verwachten
dat een kind die regels altijd
toepast. Net zomin als je van
een automobilist kunt
verwachten dat hij altijd
bedacht is op plotseling
overstekende kinderen. In dit
jaargetijde nemen jonge
kinderen deel aan het verkeer
in schemer en donker. Ze zijn
dan vaak slecht zichtbaar. Kok
Educatief, uitgever van de
educatieve jeugdbladen
Doremi en Hoj, heeft voor de
groep jeugdige
verkeersgebruikers tussen de
vier en negen jaar een rugzakje
gemaakt. Het laat de handen
van de kinderen vrij en
vergroot hun zichtbaarheid.
Het rugzakje is bedrukt met
een knalroze gevarendriehoek
in fluoriserende inkt. Aan de
ene kant van de driehoek kijkt
een kind om de hoek, terwijl
aan de andere kant een
beresnuit om de hoek piept.
Het zakje kost nog geen vijf
gulden en kan via Kok
Educatief in Kampen besteld
worden.
Het rugzakje voor kinderen tussen de 4 en 9 jaar
Mijn vierde editie van Au-
guste Escoffiers 942 blad
zijden en ettelijke duizenden re
cepten tellende kookbijbel Le
Guide Culinaire, in 1921 ver
schenen bij Flammarion in Pa
rijs, bevat vijftien oesterberei
dingen. Toch komt het uit die
zelfde tijd daterende recept
voor 'Oesters in Rode Wijnsaus'
van de oude madame Jannouex
uit Bretagne er niet in voor.
In 1934 publiceerde Flammarion
Escoffiers laatste werk, Ma Cui
sine, wederom een kookbijbel
maar ditmaal niet alleen voor de
vakman maar ook voor de ama
teurkok, waarin 'De Meester' zo
als de culinaire wereld hem
noemde, de burgerlijke keuken
beschrijft. Merkwaardig genoeg
nam Escoffier daarin slechts vier
oesterrecepten op en dan nog
wel de meest klassieke. De Bre
tonse oesters, gepocheerd in
rode Bordeaux, zijn aan de aan
dacht van De Meester ontsnapt.
Le Guide Culinaire is indertijd
vertaald door Wina Bom en
geldt nog steeds als hét stan
daardwerk van de Franse haute
cuisine. Van Ma Cuisine ver
scheen in 1965 een Engelse editie
maar pas drie weken geleden
kwam er ook' een Nederlandse
vertaling uit die, begrijpelijk na
zo lang wachten, met veel ver
toon werd voorgesteld.
Auguste Escoffier werd in 1847
geboren in een dorp in de Franse
Alpen niet zo heel ver van Can
nes. Hij wilde beeldhouwer wor
den maar werd op 12-jarige leef
tijd als koksmaatje onderge
bracht bij een oom die een res
taurant exploiteerde. Zo ging
dat toen, tegensputteren was er
niet bij. Een restaurantkeuken
zag er toen heel anders uit dan
vandaag de dag. Er was geen
elektriciteit, geen gas en zelfs
geen stromend water. Alle berei
dingen moesten met de hand
worden uitgevoerd en het koks
maatje werkte van 's morgens
vroeg tot 's avonds laat. De toen
opgedane ervaringen heeft Es
coffier in zijn latere leven ge
bruikt om niet alleen de werk
wijze in de keuken te verbeteren
maar ook om de sociale positie
van het keukenpersoneel in po
sitieve zin te wijzigen. Escoffier
was zowel in culinair opzicht als
in organisatorische zin een crea
tief mens en hij bleef dat tot op
hoge leeftijd: Ma Cuisine ver
scheen toen hij 88 jaar oud was,
een jaar voor zijn overlijden.
Met veel geduld en hard werken
bouwde Escoffier zijn carrière
op. Koksmaatjes hadden geen
enkel aanzien en het duurde
lang voordat Escoffier zo ver in
de hiërarchie was gestegen dat
keizer Wilhelm II van Duitsland
hem „de keizer onder de koks"
noemde. Het is typerend voor de
werklust van Escoffier dat hij
naast zijn drukke dagtaak tijd
wist te vinden om te schrijven.
Regelmatig publiceerde hij over
zijn vak in periodieken en in 1885
verscheen zijn eerste boek dat
handelde over het vervaardigen
van bloemen in was voor tafel
versieringen. In 1870 was hij kok
in het hoofdkwartier van het
Franse leger aan de Rijn en ook
over die ervaringen schreef hij
een boek. Zijn leven lang stond
hij open voor nieuwe technieken
en nieuwe ontwikkelingen en
hoewel hij, nadat hij door
César Ritz in 1890 naar het
pas geopende Savoy Hotel in
Londen was gehaald, een men
senleven lang aan de top stond
en op gelij ke voet omging met de
allerrijksten, bleef hij de een
voud zelve en stierf hij onbemid
deld in dezelfde omstandighe
den als waarin hij was begonnen.
Escoffier betekent eenvoud. Die
gehechtheid aan zuiverheid en
eenvoud is de oorzaak van zijn
succes. Want ondanks alle culi
naire escapades die soms tot de
wildste en overvloedigste crea
ties voeren, keren koks toch al
tijd weer terug tot de basis en die
is, zo niet gelegd, dan toch be
schreven en begrijpelijk ge
maakt door Auguste Escoffier.
De Nederlandse vertaling van
Ma Cuisine geschiedde onder
redactie van Jaap Klosse, stich
ter van Restaurant De Echoput
in Apeldoorn en erevoorzitter
van de Alliance Gastronomique
Neerlandaise. Jaap Klosse wijst
er in zijn inleiding op dat de Ne
derlandse bewerkers nergens
hebben geprobeerd Escoffier,
fessionele kok gemakkelijker
toegankelijk gemaakt. De bur
gerlijke keuken lag aan de basis
van de verfijnde restaurantkeu
ken en Ma Cuisine is zonder
meer wat de ondertitel toezegt:
„Escoffier voor iedereen" en als
zodanig het naslagwerk dat heel
veel kookboeken overbodig
maakt en dat geen enkele serieu
ze amateurkok zich mag ontzeg
gen.
Om duidelijk te maken dat Es-
die immers zijn tijd ver vooruit
was, te verbeteren. Wel hebben
zij waar dat nuttig leek een aan
vulling gegeven. Zo hebben zij
een schematische weergave van
de sausen, waarmee het boek
opent, omwille van de duidelijk
heid toegevoegd. De hoofdstuk
ken vlees en vis zijn voorzien van
een inleiding waarin de diverse
bereidingswijzen worden uiteen
gezet. Met die aanvullingen is
Ma Cuisine ook voor de niet-pro-
coffier het niet alleen simpel
hield maar tevens oog had voor
de keukens van andere landen,
ontleen ik het volgende recept
aan de Nederlandse uitgave van
Ma Cuisine.
Irish Stew: Ingrediënten: 1200
gram schapevlees (ontbeende
borst- en schouderstukken), 1 kg
aardappelen, 4 witte Spaanse
uien, bouquet garni, 1 liter water
peper en zout.
Bereiding: het vlees in dobbel
stenen snijden als voor een ra
gout en de aardappelen en uien
in dunne schijven snijden. Ver
volgens het vlees, de aardappe
len en uien in lagen in een casse
role leggen en er het bouquet
garni aan toevoegen. Overgieten
met watër, de casserole zeer
goed afsluiten en het vlees
zachtjes in anderhalfuur gaar la
ten stoven in de oven. In een ter
rine scheppen en zeer heet op
dienen.
Tot zover het recept. Hoewel de
samenstellers een aantal Fran
sen termen onvertaald hebben
gelaten en er van uitgaan dat ie
dere lezer weet wat onder een
casserole (zware pan van bij
voorbeeld gietijzer) en een terri
ne wordt verstaan, gaat het mij
dunkt iets te ver om te veronder
stellen dat iedereen ook weet
dat een bouquet garni een paar
takjes peterselie, een takje tijm,
een bosje selderij en een laurier
blad omvat. Het is de enige aan
merking op dit boek.
RIEN VAN REEMS
Ma Cuisine, Escoffier voor iedereen
Door Auguste Escoffier
Vertaling: Jill Elegeer
Redactie: Jaap Klosse
Uitgeverij HES, Utrecht
Prijs f99,50
ISBN 90 6194 107 5
Bij de zegels, die Frank
rijk de afgelopen maan
den na de zomerstop op de
markt heeft gebracht zijn
twee gemeenschappelijke
emissies. Op 26 september
gaven Frankrijk en Dene
marken, ter afsluiting van
het Frans-Deens cultureel
jaar, een zegel uit met een
identiek motief en op 26 no
vember volgde een gemeen
schappelijke uitgifte met
Zwitserland. Zo langzamer
hand zijn nu door zoveel
landen gemeenschappelijke
emissies uitgegeven, dat al
een interessante bijverza
meling valt op te bouwen.
De Deens-Franse uitgifte
toont het werk 'Hommages a
Leon Degand' van de Deense
kunstenaar Robert Jacob-
sen (waarden: 3,10 kroon en
5,00 franc) en de Zwitsers-
Franse uitgifte het schilderij
Metamecanique van .de
Zwitser Jean Tinguely
(waarde: 90 rappen en 5,00
franc). Het zijn alle grootfor
maat-zegels. De Franse ho
ren thuis in de sinds het be
gin van de jaren zestig lopen
de kunst-serie.
Zeventig jaar geleden, op 11
november 1918 werd in Com-
piegne het wapenstilstands
verdrag getekend, dat een
eind maakte aan de vier jaar
durende Eerste Wereldoor
log. Frankrijk heeft 12 sep
tember het einde van de Eer
ste Wereldoorlog onder meer
herdacht met de uitgifte van
een 2,20 fr.-zegel waarop drie
soldaten. Deze drie soldaten
herinneren aan de woorden
van Georges Clemenceau,
die hij uitsprak terwijl
Frankrijk de vrede vierde:
'Grace'a eux, s'ecriait-il, la
France hier soldat de Dieu,
aujourd'hui soldat de l'Hu-
manite, sera toujours le sol
dat de l'Ideal'.
OOSTENRIJK In de vori
ge rubriek zijn we met Oos
tenrijk blijven steken bij 11
november. Op die dag ver
schenen twee 4 schilling-ze-
gels, de'éen gewijd aan hon
derdjaar sociaal-democratie
in Oostenrijk met daarop
een rode anjer (oplage
2.950.000 stuks) en de ander
herdenkt de in Oostenrijk
nog altijd bekende arts Leo
pold Schonbauer (1988-
1963). Op de zegel een por
tret van de arts. Oplage: 2,2
miljoen.
RfPUeiJQUf rucMl
De serie 'toerisme' werd 12
september uitgebreid met
een 2,20 fr.-zegel gewijd aan
Perouges (Ain) bij Lyon. Op
de zegel van bovenaf gezien
een blik in een straatje van
het eeuwenoude plaatsje.
De stad Straatsburg blikt te
rug op een 2000-jarige ge
schiedenis. Dit feit is 26, sep
tember herdacht met een
2,20 fr.-zegel waarop het
stadswapen, waarin de na
men Argentoratum (zoals de
oude Romeinse plaats aan
vankelijk heette) en Stras
bourg.
Op 17 en 24 oktober stonden
uitbreidingen van de kunst
serie op het programma. Af
gebeeld worden op twee
grootformaat-zegels van 5
franc de laatmiddeleeuwse
sculptuur 'Het graf van St.-
Michiel' van Ligier Richier
(voltooid tussen 1554 en
1565). en 'Composition 1954'
van de abstracte schilder
Serge Poliakoff (1900-1969).
De traditionele zegel 'dag
van de postzegel' die 17 no
vember uitkwam in de waar
de van 6+3 schilling (oplage
1,2 miljoen) heeft voor de ze
vende achtereenvolgende
keer de ontwikkeling van de
post als onderwerp. Deze
keer is het laden van een
postwagen afgebeeld op het
station van Pardubitz (het
tegenwoordige Tsjechoslo-
waakse Pardubice).
De 'dag van de postzegel
1982'-zegel verbeeldt: een
brievenbus van Main-Weber
systeem (1870); 1983, een
kind dat een envelop be
kijkt; 1984, een schrijver en
een bezorger, een schilde
ring uit de grafkamer van Se-
schemnofers III (2420 voor
Chr.); 1985, Romeinse bode
te paard; 1986, Neurenberg-
se bode (16e eeuw) en 1987,
de postmeester, detail van
een litho uit 1841.
Tot besluit nog een traditio
nele zegel: de kerstzegel 1988
(waarde 5 s., dag van uitgifte:
25 november; oplage 6,3 mil
joen). Afgebeeld wordt
'Christus' geboorte', een
kerstnachtikoon uit de
Grieks-katholieke kerk van
St.-Barbara in Wenen.
IN 'T KORT Spanje: 7
september, wk-rolhockey in
La Coruna, 20 ptas, spelmo
ment; 9 september, wereld
congres van het Spaanse In
stituut te Salamanca, 20
ptas, gestilleerd huis; 10 sep
tember, Olympische Spelen,
50 ptas, zeilen; 21 september,
1000 jaar Catalonïe, 20 ptas,
graaf Borel II van Barcelona,
26 september, 800 jaar parle
ment van het koninkrijk
Léon, 20 ptas, bladzijde uit
de Codex Toxos Outos; 27
september, 25 jaar filatelis-
tenbond, 20 ptas, postzegel
pakket en embleem.
5 M S<c*9» POUAKÖFF
De 21e november werd een
2,20 fr.-zegel gewijd aan de
bronnen-cultuur. Op de ze
gel zien we onder anderen
een vrouw, die een glas bron
water drinkt, een man op de
massagetafel en een vrouw
in een bronnenbad.
Eveneens op 21 november
werd het 125-jarig bestaan
van het internationale Rode
Kruis postaal gevierd met
een zegel van 2,20 franc met
een bijslag van 0,60 franc. Op
de zegel een rood kruis in een
wit kruis, dat rode en blauwe
stralen uitzendt. De zegels
zitten ook in een boekje van
tien stuks.
i r*)
ff' P i
STEMPELNIEUWS Van 5
tot en met 16 december zal in
Amsterdam, Den Haag,
Haarlem, Rotterdam (Post
kantoor Rotterdam-Cool-
singel, Postbus 99110, 3001
SK Rotterdam) en Utrecht
een bijzondere stempelvlag
worden gebruikt met de
tekst: Kunstzaken 7-12/1-1
beurs van Berlage Amster
dam.
HERO WIT
De denksporten en de kruis
woordpuzzel zijn met in
gang van morgen (zaterdag)
te vinden in de bijlage
'week-in'.
De harde teksten die gebruikt worden om het alcoholgebruik in
het verkeer terug te dringen blijken succesvol. De nieuwste
kreet - 'dronken rijders doen het tegen een boom' - ligt nogal in het
verlengde van de onsmakelijke woordgrappen die je als stickers ach
terop auto's ziet.
Veilig Verkeer Nederland begon drie jaar terug met de campagne
'Alcohol in het verkeer al gauw een misdaad'. Toen registreerde het
CBS nog 9,7% alcoholongevallen, een jaar later in '85 was dat ge
daald tot 8,7% en vorig jaar tot 7,2%. Het accent bij de jongste actie
van WN ligt vooral op de jeugdige verkeersdeelnemers die alcohol
gebruiken.
'Alcohol en Verkeer, dat kun je niet maken' moet hen wijzen op de
gevaren die deze twee zaken met zich meebrengen. Zeker de helft
van de ongevallen waar alcohol in het spel is, wordt veroorzaakt door
bestuurders die niet ouder dan 25 jaar zijn.
Drie grote sportbonden zullen naar de verenigingen WN-materiaal
zenden en via defensie, discotheken en autorijscholen wordt er ook
aandacht aan de campagne besteed. Radio en televisie zullen tot
maart een groot aantal spots uitbrengen. WN-directeur Gribnau
opende de veilig verkeerscampagne met: 'Wijn maakt een mens
overmoedig en sterke drank zorgt voor veel opwinding; het is niet
verstandig veel te drinken'. Dit gezegde uit een autoloze periode van
koning Salomo, is in het huidige verkeer steevast van toepassing.
SIEM LEEUWENKAMP
