SCHUBERT-SYMFONIEËN
in originele out-fit vitaal vertolkt
cd
lezing en cobra-excursie
bruckner
esprit
art-titude
kooger
trouvaille
lunchcafé
natuur
soif
balans 17
galerie witte
MIDDELBURG
VLISSINGEN
GOES
HEINKENSZAND
WILHELMINADORP
KATTENDIJKE
NIEUWVLIET
TERNEUZEN
AXEL
BERGEN OP ZOOM
I I egen de wand staat een
oud raamkozijn Hier en
br bladdert de verf,
bestemd crèmekleurig, eraf.
Achter de vier ruiten evenveel
met forse toets geschilderde
"pen: drie keer een jongen,
i keer een man, de hand
gerend voor zijn gezicht,
i schrikachtig oog is nog net
zichtbaar. Om de koppen heen
spiegelt de ruimte van La
Strada. En je komt ook jezelf
nog tegen. Vier maal Leendert
Beye: zelfportretten van
Amen tot man. Tien jaar en
vedbaasd, veertien en
ranenkend, twintig en
lichtelijk brutaal. Ze hebben
allemaal iets onschuldigs, het
leven nog nauwelijks
aangeraakt. De afwerende
man, grote handen, baard, is
harder geschilderd. Hij kan het
licht niet verdragen: de
waarheid snerpt doordringend
lïor het netvlies heen.
endert Beye's kunst is een
lueel verslag van zijn
êwustwording, groei. De
Irkelijkheid zoals hij die
vaart is wars van waarden die
zijn denken een centrale
laats innemen. Beye ziet de
Irbondenheid van mens en
atuur dagelijks geweld aan
daan. Het cyclische denken,
de kringloop wordt door een
consumptieve leefstijl ontkend.
Nu kun je als kunstenaar de
maatschappelijke gevolgen
daarvan tonen, maar ook op
zoek gaan naar fundamentele
beelden, achtergronden.
Daarvoor kiest Beye. Op een
volstrekt nonconformistische
manier presenteert hij
symbolen die verwijzen naar
een nieuw begin. Bevruchting,
geboorte en bewustwording zijn
voor hem sleutelwoorden. Ze
staan tegenover een op louter
materiëel gewin gericht
vooruitgangsdenken. Beye's
verbondenheid met de natuur
wordt vooral zichtbaar in de
geboortefoto's. Naakt ligt hij in
foetushouding in een aarden
holte. Ook zie je hem omgeven
door een dikke kleikorst die op
het punt staat open te breken.
De gedempte blauwen, bruinen
en groenen contrasteren met de
kwetsbare huidskleur van zijn
lichaam.
Vaak verwerkt Beye foto's in
objecten of installaties. De
foto's bestaan uit verschillende
over elkaar heen geschoven
lagen. Veiligheid binnen de
moederschoot wordt
gesuggereerd door over de
ruimte om de gestalte heen een
donkerblauwe vorm te
projecteren. Zo'n foto plaatst
Beye dan bijvoorbeeld achter
twee oude glasplaten die
verwijzen naar de broze afstand
van toeschouwer en Beye zelf.
Achter het glas zoekt hij
bescherming, onthult hij zijn
wezen en is hij tevens
kwetsbaar. Het grootste werk is
'Floorpiece', dat bestaat uit een
groot bruin dekzeil met uit
kleinere delen samengestelde
cirkelvormige foto van 150 cm
doorsnee. Silburry Hill, een
oeroude heilige plek in
Engeland, een vrouw met kind
en een reuzebaarmoeder
schuiven in elkaar. Dit beeld
verbindt heden en verleden met
de natuur van mensen en wordt
weerspiegeld in een vierkante
spiegel. De cyclische vorm is
daarbinnen niet helemaal te
vatten, wat weer duidt op de
tegenstelling kringloop en
rechtlijnig denken.
Het nonconformisme van Beye
leidt tot integere beelden die
wars zijn van esthetiek. Soms
krijg ik het gevoel dat nog iets
nadrukkelijker manipuleren of
bewerken van de veelal
gevonden objecten waarin Beye
zijn foto's of schilderijen
verwerkt de zeggingskracht zou
vergroten. Maar Beye slaagt er
in elk geval in om mij zijn visie
op leven duidelijk in te prenten.
In de reeks 'Kunst boven
Water' presenteert het ZKC
drie beeldhouwers: Liesbeth
Messer-Heijbroek, Peter de
Jong en Philip ten Klooster.
Zij bepaalden het gezicht van
de Zeeuwse monumentale
sculptuur in de jaren vijftig en
nog lang daarna. Zonder hen
zou Biervliet zijn Willem
Beukelszoon missen en
Vlissingen zijn Frans
Naerebout. Ook het beeld van
Aristoteles in het
Abdijcomplex en de
Middelburgse
'Stadstimmerman' zijn aan dit
tijdperk ontsproten. Op de
expositie vanzelfsprekend
alleen kléiner werk van hun
hand. De tentoonstelling geeft
een aardig beeld van de
benaderingen die zij op
academische basis kozen. De
Jong, de 'Stadsbeeldhouwer'
van Middelburg, is niet alleen
verantwoordelijk voor beelden
als de 'Stadstimmerman', maar
restaureerde vrijwel in zijn
eentje de beelden en
ornamenten van het gotische
stadhuis. In zijn vrije werk is hij
de meest eclectische van het
trio: je ziet bijvoorbeeld een
kubistisch georiënteerd reliëf,
naturalistische tondo's voor het
Zierikzeese stadhuis en een
licht gestileerde bronzen kop.
Messer-Heijbroeks portretten
zijn zeer -naar mijn smaak te-
gedetailleerd. Haar rijzige
figuurtjes - schoffie,
krantelezer, kinderen met
vogels- tonen echter veel
speelser, zijn grafische tekens
in de ruimte. Uit deze werken
blijkt een fijn
observatievermogen. Ten
Klooster geeft mij op deze
expositie de sterkste indrukken
mee. Zijn bronzen portret en
familiegroep -normaal
opgesteld in de hal van het
Middelburgse stadhuis- hebben
met hun grote heldere
vormentaal wel iets van de
beelden van Maillol.
Samenvattend biedt het ZKC
een uitstekende kans om met
uitingen van ouderwets
vakmanschap kennis te maken,
die ook vandaag nog het
aanzien waard zijn.
nico out
Leendert Beye, La Strada Goes. Te
zien tot en met 29 december
Kunst boven water, Zeeuwse Biblio
theek Middelburg. Te zien tot en met
15 december
Als ik van de klassieke or
kestwerken, dit jaar op cd
#rschenen, een selectie zou
nloeten maken voor de toeken-
ing van mijn particuliere Edi-
pn, dan zouden tot voor kort op
kt lijstje de Decca-produktie
jet Herbert Blomstedt en het
fmfonie-orkest van San Fran-
sco in werken van Hindemith
het DGG-album met de ne-
fcnde symfonie en het Adagio
It de Tiende van Mahler door
b Wiener Philharmoniker hoog
jjn genoteerd. Bij de heruitga-
pn zou de Philips-uitgave van
pt Concertgebouworkest met
aitink in een Wagnerprogram-
jjja daar stellig op hebben ge-
aan.
pn paar andere recente uitga
ve i gooien voor de titel 'orkest-
•hijf van het jaar' wat mij be-
•Jeft echter eveneens hoge ogen.
vertolking, door Roger Nor-
igton en The London Classical
payers, van Beethovens eerste
i zesde symfonie in authentie-
setting voor EMI bijvoor-
peld. Of de verschijning van
ickners vierde symfonie, voor
|GG gespeeld door de Staats-
apelle Dresden onder leiding
to Guiseppe Sinopoli. Maar
Waarschijnlijk zou mijn Edison-
puze vallen op de uitvoering
an alle Schubert-symfonieën,
pais die op vijf cd's worden ge-
beeld door The Chamber Or-
hestra of Europe met Claudio
Ibbado.
jet is een album, waar ik de af-
plopen weken voortdurend en
pet toenemend plezier naar heb
ppakt. Dat genoegen wordt
jotendeels veroorzaakt door de
jtale manier, waarop Abbado
en het uit jonge musici bestaan-
orkest met Schubert omgaan,
jrofkorrelig aangeduid kan
Óen Schubert op drie manieren
jmaderen: in de uitvoering van
d< (jeugd)symfonieën zijn de
Pilde, zangerige kanten van de
Muziek te benadrukken, men
kan de dramatische kant accen
tueren of het is mogelijk lyriek
en dramatiek met elkaar in
evenwicht te brengen.
Abbado en het orkest pakken
vooral de zes jeugdsymfonieën
levendig en vol dynamisch con
trast aan. Die benadering is ver
klaarbaar uit het onderzoek in
de originele partituren, die aan
de opname van de werken vooraf
is gegaan. Daarbij bleek, dat
vooral in de vierde, zesde, acht
ste en negende symfonie door
anderen allerlei correcties op de
manuscripten zijn aangebracht.
Ze hebben soms te maken met
de harmonische context, maar
vaak met een afvlakken -via (de-
Icrescendi - van de oorspronke-
lijk door Schubert aangegeven
dynamiek en met het verwijde
ren van sforzandi-accenten bo
ven de noten.
Wie, zoals Abbado en het Euro
pees Kamerorkest, Schuberts
oorspronkelijke, scherpere ac
centueringen in ere herstelt,
komt al snel uit op een aanpak,
die Schubert minder 'zoetelijk'
maakt dan-ie in het verleden -
onder Karl Böhm of Istvan Ker-
tesz - wel klonk. Voorbeelden
van die 'herwonnen' vitaliteit
zijn te beluisteren in de snelle
delen van de vierde en het eerste
deel van de vijfde symfonie. Van
de twee laatste, grote symfo
nieën - veel vaker gefonogra-
feerd dan de rest - bestaan meer
indringende, op dramatische
werking gerichte versies: behal
ve Abbado kan men ook denken
aan de lezingen van bijvoor
beeld George Szell of Georg Sol-
ti.
Een plezier is het om te beluiste
ren hoe, ondanks dat accent op
de vitaliteit van de symfonieën,
Claudio Abbado
toch ook de aandacht voor de
Weense charme in sommige de
len behouden bleef: het prachti
ge trio voor blazers in het derde
deel van de derde symfonie,
sommige breed genomen lang
zame delen en het rustige, bijna
rustieke tempo in de finale van
de Zesde getuigen van de veelzij
digheid, die Abbado Schubert
meegeeft. Een van de weinige
vlekjes op de reeks uitvoeringen
is de wisseling in tempo in het
andante con moto van de Negen
de. Maar dat is een relatieve be
denking tegen een reeks zorg
vuldig doordachte, spontaan
uitgevoerde en gaaf opgenomen
vertolkingen. Het Europees Ka
merorkest leverde met het al
bum een voortreffelijke staal
kaart van zijn kunnen af: Abba
do moet een inspirerend dirigent
zijn, ook in de opnamestudio's.
(Vijf cd's: DGG 423 651, digitale
opname, met als toegiften de
Rosamunde-ouverture en de cu
rieuze symfonie naar het Grand
Duo voor twee piano's).
Van Schuberts negende naar
Bruckners vierde symfonie is
niet zo'n grote stap. Zeker niet
als het gaat om de uitvoering zo
als Abbado c.s. die hebben vast
gelegd: door alle herhalingen in
acht te nemen, duurt Schuberts
Grote symfonie iets meer dan
een uur en is alleen al door die
lengte te vergelijken met
Bruckners Vierde. De inleiden
de hoornthema's in beide
werken bieden een ander punt
van overeenkomst en zelfs in
sfeer zijn er parallelen.
Guiseppe Sinopoli registreerde
met de Staatskapelle Dresden
een vertolking van Bruckners
populairste symfonie, waarvan
het karakter al in de eerste maat
wordt vastgelegd in het prachtig
gezongen, weids klinkende the
ma van de hoorns. Bruckner, in
zijn uitbarstingen en zijn fluiste
ringen, ontrolt zich als een
prachtig panorama, niet als een
groots visioen. Een visie, die
Bruckner minder wijding mee
geeft dan bijvoorbeeld Von Ka-
rajan dat pleegt te doen, en die
niet een mystieke, maar op een
aardse manier ruimte om zich
heen heeft. Een genot voor het
oor is het spel van de Staatska
pelle Dresden en de manier,
waarop DGG dat heeft vastge
legd: zeer helder en met een ster
ke dynamiek. Het Dresdense or
kest kan zich, zo laat zich van
deze opname moeiteloos afluis
teren, soepel meten met de top
van de Europese orkesten, of die
nu in Wenen, Amsterdam of Ber
lijn zitten. Een aanwinst voor de
Brucknerdiscografie, deze DGG
423 677, 67 minuten.
keescusouw
Zeeuwsch-Vlaanderen gezien
door Belgische en Nederland
se kunstenaars is de titel van
de expositie die vanaf mor
gen, zaterdag, te zien is in ga
lerie Esprit in Clinge. De ten
toonstelling wordt morgen ge
opend door Remi Cnodder, lid
van de Association Interna
tionale des Critique d'Art met
een inleiding (20.00 uur).
De exposanten zijn Jits Bak
ker, Marian Binkhuysen,
Emiel de Cock, Yvonne Guns,
Wolfgang Hagedorn, Jos van
Houdt, Theo Jordans, An van
Lierde, Nelly van Nieuwen-
huijzen, John Paepe en Ferdi
nand Slock. Te zien tot en met
22 januari. Openingstijden:
vrijdag tot en met zondag van
13.30 tot 17.30 uur, donderdag
van 13.30 tot 21.00 uur. Maan
dag en woensdag gesloten.
In de vitrine van galerie Art-ti
tude in Vlissingen is vanaf
maandag een expositie inge
richt met recente foto's van
Reynier de Muynck uit Goes.
Het thema van de tentoon
stelling is vliegende man, mi
xed media.
De foto's van vliegende man
nen die De Muynck exposeert
komen voort uit het werkpro
ces dat normaal gesproken
voorafgaat aan het definitieve
schilderij. Het knippen in en
schilderen op foto's maakte al
jaren deel uit van zijn schets
en ideeën staium. De foto's
in deze expositie zijn echter
het eindresultaat. Te zien tot
en met 15 januari.
In het museum voor Zuid- en
Noordbeveland in Goes is een
expositie ingericht met aqua
rellen van Kooger. Te zien tot
en met 1 januari. Openingstij
den: dinsdag tot en met vrij
dag van 10 tot 16 uur, zaterdag
van 11 tot 16 uur.
Maya Wildevuur exposeert in
de Terneuzense galerie Trou
vaille. Zij toont aquarellen en
gemengde technieken. Te zien
tot en met 31 decvember. Ope
ningstijden: gedurende win
keluren, maandags gesloten.
Cornelis Rouw exposeert
beeldhouwwerken in het
Lunchcafé van het Goese
stadhuis. De tentoonstelling
omvat enkele recente werken
in hardsteen en ontwerpen in
roestvrij staal. Te zien gedu
rende de maand december.
Openingstijden: dinsdag tot
en met zaterdag van 9 tot 18
uur, zaterdag van 9 tot 18 uur,
donderdag óók tot 21 uur.
Burgemeester H. W. Hiet-
kamp van Domburg opent
vandaag, vrijdag, om 16.30
uur, de expositie Zeeuwen
zien de natuur 2 in het Zeeuws
Biologisch museum in Dom
burg. De exposanten zijn Hei-
ma Berghout, Anita Dekker,
David Heijgelaar, Hansje den
Hollander, Els Hollebrandse,
Marian van Puyvelde, Ton
Riemslag, Jaqueline van Tri
rum, Trees Verwilligen en L.
Vlieger.
Barbara Jean exposeert haar
werk onder de titel Modus Vi
vendi in het Vlissingse café
Soif. Te zien tot en met 3 ja
nuari tijdens openingsuren
van het café.
Niet alle kijken op 1 voorwerp
is de expositie met werk van
Vanita J. Noest die te zien in
Balans 17 in Middelburg. De
expositie bestaat uit één werk
bestaande uit ongeveer 1500
delen, schilderijen en tekenin
gen, met als onderwerpéen
enkel dagelijks voorwerp. Het
is een poging om alle mogelij
ke visies op een ding zichtbaar
te maken en dat bleek niet
mogelijk. Te zien tot en met 7
januari. Openingstijden:
woensdag, donderdag en vrij
dag van 12 tot 17 uur, zaterdag
van 11 tot 16 uur.
In galerie Witte in Middelburg
is een expositie ingericht met
werk van Louis Heymans en
Andries Minderhout. Hey
mans toont etsen, tekeningen
en olieverven. Minderhout ex
poseert olieverven. Te zien tot
en met 31 december. Ope
ningstijden: dinsdag tot en
met zaterdag van 10.15 tot
12.30 en van 13.30 tot 18.00
uur.
ETALAGE SINT PIETER
STRAAT: Symmetrie '88: tot
en met 10 december de West
duitser Fritz Schwegler.
ZKC: Kunst boven water
(beeldhouwwerk), te zien tot
en met 15 december in het
Zeeuws Kunstenaars Cen
trum in de Middelburgse bi
bliotheek. Openingstijden:
gedurende de openstelling
van de bibliotheek
KUNSTUITLEEN: Peter
van den Hurk (olieverven), te
zien tot en met 3 december.
Openingstijden: dinsdag tot
en met zaterdag van 13 tot 17
uur, donderdag van 19 tot 21
uur.
PZEM-GALERIE-Peter de
Vis (grafiek), tot en met 16 de
cember. Openingstijden tij
dens kantooruren.
DU THEATRE- Rob Holl-
man (krijttekeningen), te zien
tot en met 30 december. Ope
ningstijden: tijdens openings
uren van den schouwburg.
RABOBANK- Ernst de
Vries (kalligrafie) te zien tot en
met 29 december. Openings
tijden: tijdens kantooruren.
GEVANGENTOREN: Gui-
no Jansen (olieverven), te zien
tot eind januari. Openingstij
den: dagelijks van 12 tot 14 en
van 17 tot 21.30 uur, zaterdag
en zondag vanaf 17 uur.
GALERIE NIEUWEN-
DIJK- Hugo Mayland (Afro-
Surinaamse houtsnijkwerk).
Openingstijden: dagelijks van
12 tot 17 uur.
ART-TITUDE: Bob Pin
gen (installatie van foto's en
schilderijen), te zien tot en
met 4 december. Openingstij
den: dagelijks van 08.00 tot
22.30 uur.
AHREND- Corneille (schil
derijen), te zien tot en met 20
december. Openingstijden:
gedurende kantooruren.
PRINS VAN ORANJE: Me
vrouw Heerebout-Van Hoorn
(aquarellen), te zien tot en met
31 december. Openingstijden:
openingsuren schouwburg.
LA STRADA: Leendert
Beye (fotocollages, objecten,
installaties en schilderingen
op papier), te zien tot en met
29 december.
DE STENGE- Corrie Belle
mans (schilderijen), te zien tot
en met 10 december. Ope
ningstijden: openingsuren
centrum
KATSEVEER- Mari Ja
cobs (aquarellen, gouaches),
te zien tot en met 15 februari.
Openingstijden: tijdens ope
ningsuren restaurant
BEKENES: Corry van
Schaik (papierknipkunst) en
Marius van Nieuwkerk (aqua
rellen, potloodtekeningen), te
zien tot en met 18 december.
Openingstijden: zaterdag en
zondag van 14 tot 17 uur.
GALERIE/WINKEL
ADELBERT JACQUELI
NE: Marie-Claire Moonen
(aquarellen), B. J. Keyl (potte-
rie) en pottenbakkerij De Oli
fant, te zien tot en met 31 de
cember. Openingstijden: zon
dags van 10 tot 17 uur.
ARTY PARTY: Marja de
Boeck (Kleine prijsjes op de
lijstjes- ook op deze), te zien
tot en met 15 december. Ope
ningstijden: gedurende win
keluren.
BELLEMANS: Anthony
Hermsen (plastiek), Gerard
Ram (zeefdruk), te zien tot en
met 15 december en Tonke
Dragt (kinderboek-illustra
ties), te zien tot 15 januari.
Openingstijden: gedurende
winkeluren.
MARKIEZENHOF: Leven
bij kaarslicht, te zien tot en
met 15 januari.
In de aula van de Zeeuwse
bibliotheek in Middelburg
geeft Nico Out dinsdagavond
(20.00 uur) een lezing over de
Cobra-groep, een groep kun
stenaars die elkaar in 1948
vonden in het experiment.
Deze lezing gaat vooraf aan
een excursie naar de Cobra
tentoonstelling in de Amster
damse Nieuwe kerk die zater
dag 10 december plaatsvindt.
De expositie geeft een over
zicht van het werk van onder
andere Constant, Appel, Cor
neille, Alechinsky en Asger
Jorn. Er wordt niet alleen een
beeld geschets van het werk
van de kunstenaars uit de be
ginjaren van de Cobra-perio
de, maar ook de artistieke we
gen die de toenmalige experi
mentelen in hun verdere loop
baan zijn ingeslagen. A
Het Zeeuws Instituut Kunst
zinnige Vorming organiseert
deze excursie in samenwer
king met de Zeeuwse biblio
theek. Informatie kan verkre
gen worden bij het ZIKV aan
de Kuiperspoort in Middel
burg.