'Prima Donnablijkt in een
grote behoefte te voorzien
ZWALUWEN
Natuur vereniging houdt
telling in Beveland
IRNIEUWDE TERMINAL GEOPEND
Bouw van
M-fregatten
'groot project'
PZC/ provincie
fV klaagt over
ludiemateriaal
|pen Universiteit
WERKGROEP LESBISCHE VROUWEN IS JARIG
IjDAG 21 JUNI 1985
IlSSINGEN - De veerdienstmaatschappij Olau Line heeft nieuwe bouwplannen voor het
[rein rond de terminal aan de Vlissingse buitenhaven. Binnen niet al te lange tijd wil men
ir beginnen met de bouw van een grote loods plus kantoorruimte om de bevoorrading van
Itwee Olau-veerboten te verbeteren. De bouw van deze cateringloods wordt opnieuw een
[se investering. Dit deelde directeur D. Hartmann van Olau donderdagmiddag mee bij de
kiële opening van de uitgebreide en grondig gemoderniseerde passagiersterminal. Content
^u-werkneemster mevrouw Anja Sinke-Verheye hees de maatschappijvlag in top en
armee was de terminal officieel open voor de passagiers naar en van het Zuidengelse
eerness.
Marokkaans feest
in Middelburg
VVD-KAMERLEDEN:
Juist beeldy
Doelgroep
Eén zwaluw maakt nog geen zomer. Het spreekwoord
geeft al aan dat de vlugge, wendbare vogeltjes sinds
eeuwen als voorbode van de zomer fungeren en met hun
vertrek in het najaar de onverbiddelijke winter aankondi
gen. Sinds jaar en dag hebben mensen en zwaluwen
vriendschap gesloten, niet uit liefhebberij, maar omdat ze
elkaar tot op zekere hoogte nodig hebben. Wat een
spreeuw nooit zal lukken, doet een zwaluw elk jaar
opnieuw: nestelen in de schuur, onder de pannen of tegen
de muur, onder de goot.
17
lau Line in Vlissingen
eeft nieuwe bouwplannen
Olau hoopt ook in de toekomst op
medewerking van de gemeente Vlis
singen te mogen rekenen in verband
met gemeentelijke beslissingen die
nodig zijn voor infrastructurele voor
zieningen, aldus de heer Hartmann.
Ècteur Hartmann memoreerde in
toespraak de redenen om de
ninal te verbouwen: de sterk ge-
feen vervoerscijfers door het in
st komen van de nieuwe schepen
jju Hollandia en Olau Britannia,
Irdoor de faciliteiten in de terfni-
Jontoereikend bleken. „De hoeveel-
|verbouwing het is geweest weet ik
aldus de heer Hartmann, „maar
ding is wel zeker, het zal niet de
ste zijn". Het is een ingrijpende
Jratie geweest aldus de Olau-direc-
[SSINGEN - Het Christelijke Na-
baal Vakverbond (CNV) in Zee-
)d heeft grote moeite met de gang
zaken bij de Open Universiteit in
Iddelburg. In een brief aan de ad-
jscommissie Studiecentrum Open
jiversiteit uit CNV-districtsbe-
nurder L. Q. Phernambucq de
Icht, dat het studiemateriaal in
n uitermate laag tempo verschijnt.
It leidt, aldus Phernambucq, in een
lital gevallen tot een gedwongen
Eudiestop voor studenten. Volgens
jhtrnambucq is de achterstand in
Pfschijningsdata van studiemate-
il in sommige gevallen al opgelo-
tot negen maanden. „Wanneer
studiemateriaal in het huidige
ïpo blijft verschijnen, duurt bij-
licrbeeld de studie rechten twaalf tot
■tien jaar".
|n de brief constateert Phernambucq
pt in sommige studierichtingen nog
~t eens met de studie kan worden
;onen door gebrek aan studiemate-
Ook signaleert de CNV-bestuur-
dat er 'driftig wordt geschoven'
|t tentamendata.
It CNV baseert zijn klachten op een
Wek dat Phernambucq met een
Ëital cursisten van de Open Univer-
Kit had.
teur, die voor het personeel en dien
sten als douane en marechaussee veel
ongerief met zich mee heeft gebracht.
Hij sprak waardering uit voor de
manier waarop zij dit hebben opge
vangen. Het terminal-gebouw is niet
alleen uitgebreid met een moderne
hal van 300 vierkante meter, nieuwe
toiletruimten en een vergrote kiosk,
bovendien heeft er een grondige inter
ne verhuizing plaatsgehad. De check-
inbalie voor de reizen naar Sheemess
is belangrijk uitgebreid en aangepast
aan de op komst zijnde automatise
ring.
Mevrouw Sinke-Verheye hijst de Olau-vlag bij de opening van de nieuwe
terminal.
- De gemeente Vlissin-
is via een AROB-procedure in
gegaan tegen het besluit van
ministerie van WVC, om terug te
op een eerdere toezegging tot
verlenen van een subsidie van
ëén miljoen gulden voor de
van de historische Vis-
in Vlissingen. Het ministe-
heeft de gemeente Vlissingen la-
weten nog slechts ongeveer de
van dat bedrag ter beschikking
j willen stellen. Dit heeft de Vlis-
wethouder voor welzijn D. J.
jBruinooge donderdag desgevraagd
„V ij nemen hier volstrekt geen genoe-
;en mee", zei de Vlissingse wethouder
zijn reactie op de brief van het
inisterie. Het college van b en w
tteft minister mr drs L. C. Brinkman
®n WVC daarvan inmiddels in kennis
gesteld evenals het provinciaal be
stuur van Zeeland, dat immers ook
een subsidie van tien procent in de
kosten ofwel een half miljoen gulden
heeft toegezegd. Bovendien wordt op,
korte termijn een bespreking gevoerd
met de zogenaamde werkgroep Boers-
ma, waarin alle betrokken partijen
zijn vertegenwoordigd, om ook deze
actie te laten ondernemen tegen het
besluit van WVC.
„In die werkgroep onder voorzitter
schap van gedeputeerde drs J. Boers-
ma hebben wij duidelijke afspraken
gemaakt over welk model, welke par
ticipanten en hoeveel zij op tafel
leggen voor de restauratie. Daarmee
zijn alle participanten akkoord ge
gaan. Als een van hen nu zijn mening
gedeeltelijk herziet is dat niet alleen
een zaak tussen WVC en de gemeente,
maar raakt dat ook de andere finan
ciers in dit project", stelt wethouder
Bruinooge.
Die andere betrokken en zijn met
name het ministerie van volkshuis
vesting, dat een subsidie heeft toege
zegd van 1,7 miljoen gulden of een
derde deel van de kosten, evenals de
gemeente Vlissingen en het ministe
rie van economische zaken, dat een
subsidie van 300.000 gulden heeft
verleend. De totale kosten zijn ge
raamd om 5,2 miljoen gulden. Wet
houder Bruinooge verwacht dat in
juli een gesprek volgt met het minis
terie van WVC over het besluit om
terug te komen op de eerder gedane
toezegging. Probleem is daarbij dat
de afspraken mondeling zijn ge
maakt en niet schriftelijk zijn vastge
legd. Daar staat tegenover dat alle
betrokken partijen daarbij aanwezig
zijn geweest.
Wethouder D. J. P. Bruinooge compli
menteerde in zijn hoedanigheid van
waarnemend burgemeester Olau met
de vernieuwde terminal. „Wij zijn
zeer content met de voortdurende
investeringen en uitbreidingen. Olau
is daarmee een van de pijlers van ons
economisch bestel".
De heer Bruinooge sprak de hoop uit
dat dit beleid wordt voortgezet, zowel
uit een oogpunt van werkgelegenheid
als om de toeristische promotie die dit
voor Vlissingen met zich meebrengt.
MIDDELBURG - De Marokkaanse
Vereniging Zeeland houdt morgen,
zaterdag, het suikerfeest in het ge
bouw aan de Baarsjesstraat 45 te
Middelburg. Vanaf drie uur voeren
enkele kinderen een toneelstukje op
en de gasten worden getracteerd op
thee met Marokkaanse koekjes, mu
ziek en video.
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG - De WD-fractie in de
Tweede Kamer vindt dat de bouw
van M-fregatten bij de Koninklijke
Maatschappij 'De Schelde' in Vlissin
gen beschouwd moet worden als een
'groot project' in de zin van de Oos-
terscheldewerken. De Kamer moet
derhalve inzage krijgen in de advie
zen rond de contractonderhandelin
gen en de gevolgde procedures, die
zouden zijn opgesteld door een ex
tern adviesbureau.
Dit blijkt uit schriftelijke vragen van
de WD-Kamerleden J. D. Blaauw,
mevrouw S. van Heemskerck Pillis-
Duvekot en J. van Rey. Zij herinneren
minister J. de Ruiter (defensie) aan
het rapport 'Controle Grote Projec
ten' van de Kamercommissie voor de
Rijksuitga'ven. Op grond daarvan vin
den zij, dat de aanschaf van de mari
nevaartuigen moet worden aange
merkt als een dergelijk project.
De parlementariërs stellen, dat het
externe adviesbureau was aangesteld
voor het beoordelen van de reorgani
satieplannen bij de Koninklijke Mari
ne, maar „mede tot taak heeft de
besluitvorming en de contractonder
handelingen rond de M-fregatten te
bestuderen".
Minister De Ruiter moet het tussen
rapport van de adviseurs spoedig aan
de Kamer ter hand stellen, zodat die
een „juist beeld" krijgt van de gang
van zaken rond de schepen.
De Kamerleden hebben de indruk,
„dat de contractonderhandelingen nu
eindelijk in de laatste fase zijn geko
men, maar ook dat het adviesbureau
zich hierover een bepaalde mening
heeft gevormd".
'Schelde'-topman A. de Smit heeft
inmiddels laten weten, dat naar ver
wachting van dit bedrijf de order voor
de bouw van de vier fregatten voor 1
juli 'rond' zal zijn.
IjOES - Prima Donna, de eerste en wat afgenomen met name door ae nieuwe vrouwen. Omdat er veel vrou- niet in de r
l)ES - Prima Donna, de eerste en
flt nu toe enige werkgroep voor
Ipische vrouwen in Zeeland, blijkt
II een duidelijke behoefte te voor
den. Na een voorzichtig begin, is er
P ike van een toenemende belang-
telling voor de activiteiten. Met
lame het fungeren als 'ontmoetings-
aats' slaat aan, evenals het elkaar
lpen om het 'uitkomen voor' ge-
kkelijker te maken. De vaste kern
n de werkgroep (zes actieve leden)
fa dan ook best tevreden over de
oekte resultaten. Prima Donna
kstaat één jaar en dat wordt zater-
teg 22 juni gevierd met een Zeeuws
ftouwenfeest in Het Pand te Middel-
Prg.
te werkgroep is indertijd van de
|ond gekomen, omdat er in de pro-
cie voor lesbische vrouwen niks
s. In de bestaande homowerkgroe-
n (Walcheren, Bevelanden,
euwsch-Vlaanderen en Schouwen-
iveland) kwamen vrouwen onvol
doende aan bod. Er was kennelijk een
te hoge drempel. Erbij kwam dat
sommige vrouwen het uit een oog-
Bint van herkenning prettiger vinden
om alleen met vrouwen om te gaan.
De drie initiatiefneemsters vonden in
het Goese vrouwencentrum Jet ruim
te voor de activiteiten.
De bezoeksters (onder wie regelmatig
nieuwe vrouwen, waardoor volgens de
Werkgroepkem mede het bestaans
recht wordt onderstreept) zijn afkom
stig uit alle delen van de provincie. In
het begin was er ook een naar verhou
ding opvallende belangstelling vanuit
Zeeuwsch-Vlaanderen, maar dat is
wat afgenomen met name door ae
moeilijke verbindingen. Er zijn plan
nen om in Zeeuwsch-Vlaanderen een
eigen werkgroep voor lesbische vrou
wen in het leven te roepen. De vaste
kern van de werkgroep ziet Prima
Donna in het bijzonder als een plek
waar men zich op het gemak kan
voelen. „Er zijn geen smoesjes nodig.
Iedereen is er 'zo'. En men ziet: het
kan, die vrouwen zijn er ook in Zee
land. Daarna is het meestal gemakke
lijker om een stapje verder te gaan in
de eigen omgeving", vertelt Marga de
Pundert, één van de initiatiefneem
sters en lid van de werkgroep.
Het is de bedoeling de provinciale
opzet zoveel mogelijk te handhaven.
Zeeland is klein en juist daarom is een
brede opstelling van belang. Niet al
leen uit een oogpunt van herkenning,
maar ook om andere vrouwen te kun
nen ontmoeten. De werkgroepkem
beschouwt de activiteiten als doel én
middel. Bewust is gekozen voor een
aanpak, waarbij volop ontspanning is
ingebouwd. Om vrouwen te onder
steunen om uit hun hokje te komen of
ze te wapenen tegen discriminatie, is
niet altijd een Serieuze invulling no
dig. En zelfs een swingavond is er niet
alleen voor de pret, maar is zeker zo
belangrijk voor de ontplooiing, rede
neert de werkgroepkem. Tot de acti
viteiten die ook in de toekomst zullen
worden ondernomen, kunnen onder
meer worden gerekend: discussies
over bisexualiteit en over lesbische
cultuur; praten over uitkomen voor
lesbisch zijn; films, muziekbijeenkom-
sten en swingavonden; opvang van
nieuwe vrouwen. Omdat er veel vrou
wen zijn die nog niet met hun lesbisch
zijn naar buiten durven komen en
vrouwen die niet weten of ze 'het' wel
zijn, begint Prima Donna in het na
jaar met gespreksbijeenkomsten. Ook
staat een bijeenkomst met dichteres
Elly de Waard op het programma en
zullen danslessen worden gehouden.
De deelnemers aan Prima Donna vor
men naar de mening van de werk
groepkern een doorsnee van de sa
menleving. Het is, zo wordt beklem
toond, geen over-geëmancipeerde
club. De gemeenschappelijke noemer
is: een rustpunt, waar je eens jezelf
kan zijn. Wel komen er veel vrouwen
die problemen hebben met hun an
ders zijn. Hoewel er gebruik wordt
gemaakt van de accommodatie in
Jet, is er wel een scheiding tussen dit
centrum en Prima Donna. Met de
homowerkgroepen wordt incidenteel
samengewerkt, vooral als het gaat
om het geven van voorlichting over
homosexualiteit. Hoe groot de doel
groep ongeveer is, kunnen de leden
van de werkgroep zelfs niet bij bena
dering aanduiden. Er is momenteel
een adressenbestand van ruim 50
vrouwen die regelmatig een nieuws
brief ontvangen, maar dat is slechts
het bekende topje van de ijsberg.
„Illustratief is toch wel dat iemand
onlangs nog tegen ons zei: homofilie
bestaat niet op het platteland. Dat
onderstreept het isolement. Men ziet
nergens herkenning. Niet op school,
niet op het werk, niet in de familie en
niet in de reguliere vrouwenorgani
saties", zegt Marga de Pundert.
„Maar het gaat om meer vrouwen
dan menigeen denkt".
Voor 1985 heeft Prima Donna subsidie
gekregen van de provincie, uit de
emancipatiepot. Geld dat zeer nood
zakelijk was om activiteiten te kun
nen ondernemen. Voor komend jaar
zal opnieuw bij de provincie worden
aangeklopt. De werkgroepkem vindt
het jammer dat een duidelijk provin
ciaal beleid in deze nog ontbreekt.
Dat zorgt bij Prima Donna voor de
nodige onzekerheid over de toekomst.
Als positieve steun wordt wel de op
stelling van de provinciale emancipa
tiecommissie (die adviseert over sub
sidies) ervaren. Van de subsidie zal
onder meer een folder worden ge
maakt, die zo ruim mogelijk verspreid
zal worden.
Het Zeeuws vrouwenfeest in Het Pand
aan de Middelburgse Kerksteeg be
gint zaterdag om 20.00 uur. Vanaf
21.00 uur treedt het vrouwencabaret
Puur en Ongezoet op. De elf vrouwen
uit Antwerpen brengen hun nieuwe
programma 'Frappante Fabels van
Filomenia Fantasia'. Na afloop is er
een swingfeest. De avond is niet alleen
bedoeld voor vrouwen die deelnemen
aan de activiteiten van Prima Donna,
maar voor alle Zeeuwse vrouwen, les
bisch of niet. „We willen ons niet
onderscheiden. Het is feest, alle vrou
wen zijn vrouwen en dus hou je feest
voor iedereen. Het is ook drempelver
lagend en ligt in de lijn waarin we
willen werken", aldus de werkgroep
kem.
Mensen laten dat graag toe omdat
de zwaluwen kennelijk meer weten
over het weer dan degenen die hun
computers het weer voorspellen.
Pakken de trekvogeltjes vroeg in
het jaar hun biezen, dan kunnen we
rekenen op een vroeg invallende
winter. Laten ze in het voorjaar lang
op zich wachten dan, hoeven de
winterspullen nog niet in de motte-
ballen. Een vreedzaam samenleven,
dat al eeuwen bestaat maar dat,
zoals veel dingen, ongewild het
slachtoffer dreigt te worden van de
rationaliserende maatschappij
Heel lang is het leven van de zwa
luw een mysterie gebleven. Wat de
noordelijke mens in de zomer kon
waarnemen leidde al tot vraagte
kens. Waar haalden die vogels hun
bouwkunst en hun snelheid van
daan en hoe was het mogelijk dat ze
jaarlijks in hetzelfde nest terugkeer
den? Bovendien bleef het heel lang
onduidelijk waar de beestjes in de
winter bleven. De Scandinavische
bioloog Linnaeus, toch niet de eer
ste de beste, leefde in de overtuiging
dat de zwaluwen de winter onder de
modder langs kreken en meren
doorbrachten. Daar kropen ze in, zo
dacht de geleerde, en hielden ver
volgens een winterslaap. Linnaeus
werd wellicht op dat idee gebracht
door de oeverzwaluwen, een bruine
soort met een witte buik, die huist
en broedt in zelfgegraven gangen in
steile oevers en wallen. Deze soort
komt in Zeeland niet of nauwelijks
voor, mede door een gebrek aan
steile oevers.
Dat een zwaluw ieder jaar duizen
den kilometers overbrugt om aan
de andere kant van de evenaar te
overwinteren, verwondert de mens
heid sinds ze erachter kwam. De
vogeltjes die in de zomer onze dak
spanten, overstekken en de holten
onder de pannen bevolken, koeste
ren zich in januari in het zonnetje
van bijvoorbeeld Zuid-Afrika. Onze
streken doen ze de eer aan er te
broeden. Alle soorten zwaluwen
trekken van noord naar zuid en
terug en allemaal doen ze dat met
een snelheid van rond 60 kilometer
per uur.
We kennen vier soorten zwaluwen,
waarvan er drie dagelijks in onze
streken te bewonderen zijn. De boe
renzwaluw met de diepgevorkte
staart en de witte buik en een
roodbruine streep rond de bek,
broedt binnen in schuren in een
open kommetje op een richel of
balk. De gierzwaluw behoort eigen
lijk tot een andere familie, maar
lijkt sterk op de anderen. Wat gro
ter, met lange sikkelvormige vleu
gels en pikzwart, broedt hij onder
dakpannen in veilige holten. De
huiszwaluw is te herkennen aan zijn
witte stuit, buik en keel. Het nest zit
tegen buitenmuren, onder de dak
goot of overstek en is een toonbeeld
van bouwkunst: bolvormig en ge
maakt van klei, speeksel en plan-
tenvezels. De huiszwaluw maakt als
het ware zijn eigen nestkastje op
een manier waarvan stukadoors
hun vak hebben geleerd.
Voor alle zwaluwen geldt dat ze
in aantal afnemen. Al in de
jaren zestig begonnen natuurlief
hebbers zich zorgen te maken over
de teruglopende aantallen. De Ko
ninklijke Nederlandse Natuurhis
torische Vereniging (KNNV) begon
toen in Zeeland aan de gigantische
klus de huiszwaluwen te tellen. De
soort is gemakkelijk op te sporen,
omdat ze aan de buitenkant van
huizen nestelt. De vogels vliegen af
en aan en hoopjes mest benadruk
ken nog eens dat een opgespoord
nest bewoond is. Bij die telling
leek de afname nog niet zo onrust
barend. In sommige gebieden,
Zeeuwsch-Vlaanderen en delen
van Schouwen, waren de huiszwa
luwen zeer talrijk, in andere min
der, maar echt verontrustend leek
de toestand zeker niet.
„De kracht van zo'n onderzoek zit
'm natuurlijk in de herhaling", zegt
W. Kuijs uit Goes. „Een momentop
name is slechts zinvol, wanneer
binnen een bepaald tijdsbestek ver
gelijkingsmateriaal binnenkomt".
Voor heel Zeeland zat een telling er
eigenlijk niet meer in. Zeker in de
verstedelijkte gebieden, zou de
KNNV mankracht tekort komen.
Daarom namen in het begin van de
jaren tachtig afzonderlijke afdelin
gen het initiatief om voor hun eigen
gebied de zwaluwen te inventarise
ren. Zeeuwsch-Vlaanderen, waar in
het oosten van ouds zeer grote
concentraties voorkwamen, consta
teerde ten opzichte van bijna 20 jaar
geleden een drastische daling. In
Walcheren was de vermindering
van het aantal zwaluwen niet zo
verontrustend, maar daar kwamen
de vogels altijd al minder voor. Het
ziet ernaar uit dat zeer binnenkort
bekend wordt hoe het met het zwa
luwenbestand in Zuid-Beveland,
bewesten het Kanaal, is gegaan.
Op initiatief van de 17-jarige Jethro
Waanders, jeugdlid van de KNNV
De Bevelanden, is een opzet ge
maakt om ook de Bevelandse huis
zwaluwen te tellen. W. Kuijs helpt
hem daarbij, omdat de organisatie
nogal wat voeten in aarde heeft. Zo
moeten bijvoorbeeld, wil de telling
kans van slagen hebben, schoolkin
deren worden ingeschakeld om
langs straten en dreven te trekken
op zoek naar nestjes, af- en aan
vliegende zwaluwen, hoopjes verse
mest onder dakgoten en eventueel
tips van buurtbewoners. De scholen
zijn inmiddels aangeschreven. De
scholen of klassen die meedoen,
krijgen een speciale lesbrief waaruit
over zwaluwen veel te leren valt.
Met het inschakelen van kinderen
wordt voornamelijk beoogd de
jeugd bekend te maken met de
natuur om hen heen. „Kinderen
weten dikwijls niet veel van de flora
en fauna in de buurt en weten het
derhalve minder te waarderen",
meent Kuijs.
Als voorbeeld kunnen worden
aangevoerd de gevaren die de
zwaluwstand bedreigen. Natuur
lijk hebben de vogels te lijden
gedurende de trek, maar vaak
blijkt ook dat ze in hun eigen
nesten niet meer terecht kunnen.
Sommige mensen vinden hoopjes
vogelpoep op hun stoep vervelend
en gaan tekeer met de ragebol om
het nest rigoreus te verwijderen.
„Anderen timmeren gewoon een
plankje onder het nest, en zijn zo,
met behoud van zwaluwen, van de
vuiligheid af', vertelt Kuijs, die
die laatste methode graag aanbe
veelt. Een structureel kwaad is de
verandering in de bouw. De brede
overstekken van vroeger, hebben
plaats gemaakt voor plastic dak
gootjes en schuurtjes zijn, in hun
standaard-platdak-uitvoering,
voor zwaluwen ook niet meer inte
ressant.
Naar verwachting zal het resultaat
van de telling ook in west-Zuid-
Beveland niet meevallen in vergelij
king met de jaren zestig. Voor de
KNNV is dat een reden te meer om
te werken aan de bewustmaking
van burgers en vooral het verstevi
gen van de oeroude vriendschap
tussen mensen en vogeltjes.
Mieke van der Jagt
Een tekening van een zwaluw bij zijn nest
W. Kuijs (links) en Jethro Waanders op zoek naar zwaluwen.
