bevrijding kom vanavond met verhalen hoe de oorlog is verdwenen, herhaal ze honderd malen: alle malen zal ik wenen. PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT ffjgurm.. 21.«rzl95l T'"r ^?oIL'tl-cPrfirib<nf G<hiil(f i®t* "JJuib 1?r Uit: 262 gedichten van Leo Vroman ingedrukt, kan nu niet zonder zorg her denken. Systemen groeien hoven mensen uit en houden mensen in een satanische greep. Zoals gebouwen en torens kunnen ze ons bedelven. Hij loopt langs de trein,-in een militaire pas, een nog betrekkelijk jonge man die een voorspöedige carrière gemaakt heeft, zo zou men het tenminste kunnen noemen. Hij is heer en meester over leven en dood van Hollandse en Duitse Joden op de Drentse hei. Een jaar geleden zal hij nog niet geweten hebben dat er zo'n hei be stond. Ik wist dat trouwens ook niet. Hij stuurt vanochtend vijftig Joden meer mee op transport, omdat een jongen in een blauwe pyjama zich verstopte in een tent. Hij loopt langs de treinzijn grijze, keurig geborstelde haren komen van achteren onder zijn lichtgroene pet te voorschijn". Va?idaag over een week wordt in Ne derland herdacht, dat op vijf mei 1945 een einde werd gemaakt aan de Tweede WereldoorlogDe televisiecamera's staan die dag opgesteld in Middelburg omdat de Zeeuwse hoofdstad dit jaar is uitgekozen als plaats voor de nationale viering. Het zal er feestelijk uitzien en het zal vrolijk klinken. Aan die viering zijn dan dagen van bezinning en herdenking voorafge gaan uitmondend in die paar minuten stilte om acht uur op de vierde mei. Het is ivel lang geleden, dat einde voor de oorlog. Maar toch, in de meidagen van 1984 is er reden om terug te kijken. Met het oog op de toekomst. De constatering, dat og steeds racistische en fascistische ten- denzen overal ter wereld, ook in de kleine Nederlandse sajnenleving zijn ivaar te nemen, is haast een gemeenplaats gewor den. Dat kan gevaar in zich bergen, want wie kennis neemt van gemeenplaatsen, zal de neiging hebben onverschillig de schou ders op te halen. Dit zijn geen dagen om achteloos te zijn. Het is wel lang geleden, die oorlog, maar wie zich bezint op de geschiedenis, die werd gemaakt tussen de jaren, waarin het nazisme vat kreeg op een groot deel van de wereld en waarin het de kop werd Daar zijn plaatsen, waar mensen met 'een voorspoedige carrière', steunend op dat systeem, heer en meester zijn over leven en dood. Er is het gevaar, dat mensen er geen vermoeden van hebben dat weer plaatsen kunnen worden ingericht, zoals destijds op de Drentse hei, vanwaar men naar de vernietiging gevoerd werd. In dit extra nummer van de PZC staan verhalen over de oorlog en hoe die is verdwenen. Men zal er m,et gemengde gevoelens kennis van menen. Niet zonder bezorgdheid. En niettemin met de gedach te, dat sprake is van een 'viering'. Daarom verschijnt deze extra uitgave onder de trefkop 'Bevrijding'. y y y jet angstaanjagende is dat syste- men boven mensen uitgroeien en mensen in een satanische greep houden, ontwerpers zowel als slachtoffers van dat systeem, zoals grote gebouwen en tore?is, door mensen met eigen handen gebouwd, boven ons uitrijzen, ons beheersen en over ons kunnen instorten en ons bedelven". Dat schreef Etty Hillesum op 25 februari 1942 in haar dagboek, dat enkele jaren geleden door De Haan werd uitgegeven ojider de titel „Het verstoorde leven". Etty Hillesum was, in 1942, zevenentwintig jaar, een Joodse in Amsterdam. Zij werd door de nazi's in Polen vermoord. Op 24 augustus 1943 maakte ze dagboek notities over het vertrek van een 'trans port' naar Polen. Ze beschouwt wie bin nen dat systeem van die dagen vol bestia liteit een functie vervullen. Ze schrijft: „Een stem achter me zegt: 'We hadden vroeger een commandant, die trapte de mensen naar Polen, deze lacht ze naar Polen'.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1984 | | pagina 37