ik kan heel schurkerig
door mijn huis lopen
H
PQ
m
oc
rv
00
OC
O
NJ
Ph
Ze droomde, zo'n jaar
of acht, negen gele
den, met enige regel
maat dat ze trouwde -
tegen haar zin. Ze zegt:
,Die droom, daar werd
ik nooit vrolijk uit wak
ker. Het had er, denk ik,
mee te maken dat ik in
die tijd toch het gevoel
had, dat ik aan bepaalde
maatschappelijke ver
wachtingen moest vol
doen. Je persoonlijkheid
is nog niet zo gevormd.
Je wilt aardig gevonden
worden en op de een of
andere manier aan een
algemeen aanvaard
beeld voldoen. Daar zal
het mee te maken gehad
hebben. Die droom heb
ik niet meer nee".
Ze is nu midden in de dertig
en zo men dat noemt alleen
staand. Daarover praten we.
We hebben het over hoe ze
haar leven inricht en hoe de
samenleving reageert op het
verschijnsel alleenstaande'.
Of hoe individuen soms rea
geren. Daar was, enkele ja
ren geleden, een onbekende
man, die haar hardnekkig
opbelde met de mededeling,
dat hij een afspraak met
haar wenste te maken. „Ik
wist niet wie het was, weet
dat nog niet. Maar hij wist
blijkbaar wel iets van mij af.
Toen ik niet op zijn voorstel
len inging, dreigde hij me
eens op straat te pakken. Dat
was wel beangstigend hoor.
Je wordt bang om 's avonds
over straat te gaan. Ik ben
me in die tijd 's avonds eens
doodgeschrokken, toen ie
mand me gewoon de weg
vroeg".
De opbeller werd opgespoord en de
politie gaf hem te verstaan dat hij er
verstandig aan deed zijn activiteiten
testaken. Dat deed hij. Maar tegen
de achtergrond van die ervaring be
sluiten we al pratend dat ze in dit
verhaal anoniem zal blijven. Omdat
o'e samenleving nu eenmaal hard
nekkige individuen herbergt, die
fcaar zouden kunnen benaderen als
daar naam genoemd wordt. En ze
tou het met de feestdagen een
wetje gezellig houden.
Het beeld over de alleenstaande, dat
is, meent ze. vertekend. Het gezin
TCrdt door velen gezien als de hoek
steen van de samenleving en wie op
2'n eentje door het leven gaat wordt
nogal eens beschouwd als iemand
met wie men te doen moet hebben -
een persoon, behorend tot een min
derheid voor wie men zo rond de
feestdagen eens iets aardigs moet
arrangeren. Die minderheid, daar
'•alt het nogal mee mee. Uit cijfers
van het Centraal Bureau voor de
Statistiek, verzameld in 1981. blijkt
dat er meer dan een miljoen huishou
dens in Nederland zijn. bestaande uit
a persoon. Het aantal huishoudens
met n gezin loopt tegen de 3,7 mil
joen. Alleenstaanden maken meer
dan een vijfde deel van de Neder
landse samenleving uit. Ze zegt: ,,Er
wordt vaak niet bij stilgestaan, dat
heel wat mensen bewust kiezen voor
alleen zijn en blijven".
keus
fte gaan terug in de tijd - naar ver
•oor het moment, waarop ze bewust
die keus maakte en ze stelt vast. dat
óet ging om 'een beslissing achteraf-
-Je moet", zegt ze, „wgt ouder zijn
om dat te ontdekken. Tot een be
paalde leeftijd denk je. dat je zult
21
ÉtÊUKBÊ
Bij het houden van vakanties er
vaart ze het niet als een nadeel alleen
te zijn. „Het legt wel beperkingen op
Je kunt niet overal naartoe. In grote
steden kun je 's avonds beter niet
alleen de straat op en dan zit je in
een hotel. Het hangt dan van het
toeval af of je met iemand meekunt
de stad in. Ik ben eens in Wenen
verdwaald, zo tegen de avond op m'n
eentje. Ik durfde niet op de platte
grond te kijken, omdat dan duidelijk
is. dat je vreemd bent. Maar tegen
over die beperkingen staan grote
voordelen. Je kunt je eigen vakantie-
doel kiezen op momenten, die jou het
best uitkomen Je maakt je eigen
dagindeling. Ik ben op vakanties
nogal actief. Ik vind het prettig om
allerlei dingen te kunnen onderne
men en alleen kun je doen wat je
wilt".
Het gezin de hoeksteen van de sa
menleving. Ze loopt wel tegen din
gen aan, die die stelling lijken te
bevestigen. „Je hebt gezmskortingen
bij de spoorwegen h. En artikelen,
die voordelig in gezinsverpakking
worden aangeboden. Overheidsin
stanties hebben hun kantoren open
op werkuren en bij winkels is dat ook
zo. De belasting pakt alleenstaanden
meer dan mensen, die een gezin
onderhouden Als de schoorsteenve
ger komt moet je vrij nemen of iets
regelen. Dat zijn allemaal van die
dingen - mensen, die e'r moeite mee
hebben zullen zich erdoor gediscri
mineerd voelen. Ik heb dat niet zo.
Wat de belasting betreft: tweeverdie
ners worden ook extra gepakt en ik
verdien genoeg om rond te komen.
En getrouwde mensen, die allebei
een baan hebben, stuiten op dezelfde
problemen met winkels en als ze hun
paspoort willen laten verlengen. De
samenleving is een beetje ingericht
op thuisblijvers, althans op een
thuisblijver, die voor een aantal din
gen zorgt Maar dat feit levert niet
uitsluitend voor alleenstaanden een
probleem op. Daar hebben zoveel
mensen mee te maken. Je kunt niet
speciaal alleenstaanden om die rede
nen als beklagenswaardig beschou-
trouwen. Omdat dat het patroon is.
Je zegt :'Als ik 23 ben. dan trouw ik'.
Maar toen ik dat was, heb ik niet
gedacht;'Nu is het zover - hoe nu'?
Het kwam er niet van en toen ik 26.
27 jaar was en nog steeds alleen,
dacht ik 'Dat bevalt met eigenlijk
best zo'. Dat komt ook. ik heb een
redelijke opleiding gehad en ik vond
leuk werk. Je hebt het dan niet
nodig, dat een ander je status be
paalt. Ik had een baan en om me
heen zag ik vriendinnen, die trouw
den en kinderen kregen. Ze zaten
ergens op een dorp en er gebeurde
verder niets. Dat vond ik niet aan
trekkelijk. Mijn leven zag er naar
mijn gevoel spectaculairder uit. En
nog iets. Ik had werk, nogal een
eindje uit de buurt van het ouderlijk
huis en dat had tot gevolg, dat ik op
m'n eenentwintigste mijn eigen huis
je had met eigen spullen. Na een paar
jaar dacht ik: 'Ik zit hier wel lekker'.
Daar wordt je je steeds bewuster
van".
De omgeving reageerde niet overma
tig origineel. „Je komt op verjaarda
gen dan ooms tegen, die te pas en te
onpas vragen, wanneer jij nu eens je
toekomstige man komt voorstellen.
Strontvervelend. Maar dat gaat van
zelf over. Een aantal mensen zal
denken, dat ik lesbisch ben omdat ze
dat van iedere vrouw denken, die
door de dertig is en alleen. Maar er
wordt niet meer naar gevraagd. Als
je ouder wordt en je niet kwestbaar
opstelt, durven mensen wat minder
te vragen in dit opzicht".
Ze ziet in het alleen zijn met onbe
langrijke voordelen en spreekt daar
op opgewekte toon over. „Het aan
trekkelijke is, dat je buiten je werk
om je tijd helemaal zelf kunt inrich
ten. Je kunt in de stad gaan eten als
je daar zin in hebt. Je belt iemand,
die ook alleen is en je hoeft dan thuis
mets af te zeggen, mensen te bellen
over wat je gaat doen. Wat ik ook
prettig vind. is dat je kunt aanrot-
zooien in je huishouden Als dat zo
uitkomt eet je drie keer per dag
brood. Ik heb periodes, dat ik iedere
week een keertje langs de fritesboer
ga, hoewel ik graag kook. Maar met
meer mensen heb je je naar regels te
richten. Alleen heb je ook wel regels,
maar daar kun je makkelijker de
hand mee lichten. Daarom zie ik ook
helemaal niets in van die centraal-
wonen-projecten. Al die mensen.
onderdeel
Of je er egocentrisch van wordt Ik
heb het idee. dat ik dal aardig in de
hand heb. In je werk ben je toch een
onderdeel van het geheel. Daar is
hoe je priv bent niet zo manifest.
Maar als je wilt functioneren, zul je
ook buiten dat werk water in de
wijn moeten doen. Je moet je er,
vind ik, ook van bewust zijn, dat er
maatschappelijk allerlei dingen
zijn, die jou niet per se hoeven aan
te gaan, maar waar je toch maar
kennis van moet nemen. Om op de
hoogte te zijn. Ik luister op de radio
naar allerlei dingen, ook naar kin
derprogramma's om te weten wat er
op dat gebied wordt uitgezonden.
Maar om op de hoogte te blijven,
luister ik ook naar uitzendingen van
a. j. snel
politieke partijen, waar ik me niet
mee verwant voel. Ik weet niet
precies waar het ene begint en het
andere ophoudt in hoeverre ik din
gen volg omdat ik alleen ben of dat
ik dat zoals iedereen doe om geïnfor
meerd te zijn".
We hebben het over het feit, dat
opleiding en in het verlengde daar
van een redelijke financiële positie
van betekenis zijn om alleen een
tevreden bestaan in te richten. Ze
relativeert onmiddellijk „Ik verdien
inderdaad hetzelfde als waar heel
wat gezinnen van rondkomen en
bovendien woon ik met duur. Dat
betekent, dat ik eens m de stad kan
gaan eten als ik daar zin in heb en
boeken en andere dmgen kan kopen,
die het bestaan veraangenamen.
Maar dat geldt voor mensen, die een
gezin vormen ook. Ik geloof niet, dat
alleen het pure bestaan van elkaar
gelukkig maakt. Hoe je leven ook is
ingericht, het geldt voor iedereen,
dat er geld nodig is om het leven een
beetje behaaglijk te maken. Wat wel
zo is, werk is voor mij heel belangrijk.
Een niet onbelangrijk deel van mijn
sociale contacten loopt via het werk
of is in ieder geval op die manier tot
stand gekomen. Als mijn werk zou
wegvallen, denk ik dat ik niet zoveel
mensen meer zou spreken. Maar ook
op dat punt denk ik. dat het voor
iedereen tegenvalt om werkloos te
raken".
Nadelen van alleen zijn. Ze zegt met
zonder ironie: „Je bent wel eens
alleen hè". En: „A ls het 's winters
slecht weer is in het weekend, dan
heb ik wel eens een zondag, dat ik
helemaal niemand spreek. Ik kleed
me dan ook de hele dag niet aan.
Meestal breng ik zo'n dag tevreden
door. Maar een enkele keer heb ik.
dat ik me realiseer, dat ik niemand
gesproken heb en op zo'n moment
heb ik het niet naar mijn zin. Niet
naar mijn zin', dat is eufemistisch
uitgedrukt ja. Het aantal keren, dat
ik dat heb neemt trouwens niet toe.
En als ik eens een griepje heb. dan
vind ik het lekkerder om alleen te
zijn Steeds iemand om je heen - ik
heb dat al zo lang niet. dat ik het niet
als een gemis voel".
Andere reacties getuigen van jaloe
zie of hang naar competitie, signa
leert ze. „Een schoonzusje van me
heeft dat nogal eens. Ze ziet. dat ik
me een aantal dingen materieel ge
zien kan veroorloven en ze vindt het
dan nodig om vast te stellen: .'Jij
gaat dan wel ieder jaar op winter
sport. maar daar staat tegenover,
dat ik kindertjes heb'. Ik wordt daar
nogal knarrig van. Je zet kindertjes
niet tegenover materiele dingen Dat
soort competitie vind ik irntant. Ik
heb voor mijn manier van leven
gekozen. Ik heb nooit gehad, dat ik
het hebben van kinderen zag als een
vervulling van mijn leven. Voor an
deren is dat wel van belang. Maar
dat afwegen, .dat, stoort"
Zoals het stoorde, toen ze eens ver
huisde en door de omstanders werd
vastgesteld: 'Je hebt het allemaal
hardstikke leuk ingericht, maar je
komt er wél alleen in'. „Dat vond
men dus zielig en dat is het niet.
Toen ik 21 jaar was en voor het eerst
zelfstandig ging wonen, zei mijn
moeder:'Koop de dingen nou niet te
duur. Dat komt later wel" Ik was
het daar toen wel min of meer mee
eens. Ik dacht toen. dat ik wel over
een aantal jaren zou trouwen. Maar
nu heb ik een keus gemaakt voor de
manier, waarop ik nu leef'.
Die keus. er bestaat niet steeds alle
begrip voor. De samenleving is ln
belangrijke mate ingericht op gezin
nen of daarmee vergelijkbare vor
men. Dat is, onder meer, te merken
aan 'instanties'. Ze zegt. „Ik heb kort
geleden de PTT eens te verstaan
gegeven, dat ik met als 'mejuffrouw'
wil worden aangeduid. Dat wéten ze
lang vol te houden. Bij de adresse
ring van giro-afschrijvingen en bij
vermelding in de telefoongids. Die
aanduiding 'mejuffrouw' maakt, dat
je bekend staat als alleenstaand. Dat
is bij mannen nooit duidelijk. Ik heb
er ook de pest aan, als mannen mij
aan de telefoon aanspreken met 'juf
frouw'. Dan moet ik me dwingen om
niet 'jongeheer' terug te zeggen - ik
kan de organisatie, waar ik voor
werk niet blameren. Nee, de wereld is
niet geëmancipeerd Maan aan de
andere kant - dat kun je van zoveel
dingen zeggen'
heden
We hebben het over de toekomst.
Over alleen ouder worden en ze
zegt: „Daar denk ik niet over. sta ik
niet bij stil". Het heden dan. „Je
hebt wel eens, dat je mensen ziet,
aan wie je kunt zien dat ze van
elkaar houden - dat doorleefde hou
den van - en dan denk ik: 'die
hebben het voor elkaar'. Zo'n geluk
zalige status denk ik niet dat je dat
in je eentje niet kunt bereiken. Maar
een heleboel mensen die samenle
ven, zullen dat met eenzelfde vlaag
van jaloezie bezien, vrees ik. Er is
geen streep met aan de ene kant
gelukkig getrouwde mensen en aan
de andere zielige alleenstaanden".
Ze las ooit met enige regelmaat
contactadvertenties in couranten.
Ze zegt „Die dingen heb ik een hele
tijd bekeken. Nee. ik heb nooit op
iets geschreven Ik las ze selectief
naar mij toe en stelde me daar dan
iets bij voor".
Glimlachend: „Mannen met een ei
gen huis, dat trok me nooit zo aan. Ik
heb namelijk een huis".
En dan: „Ik lees ze niet meer. Het is
jaren geleden. Als ik erover nadenk,
zal het te maken hebben gehad met
het accepteren van alleen zijn.
Achteraf denk ik, dat het iets met
zoeken te maken heeft. Dat is over.
Ik kan me mezelf niet anders voor
stellen dan zo te zijn als nu"
„Weetje, ik kan heel schurkerig door
mijn huis lopen en denken 'Goh, wat
heb ik het lekker
clubs
Ze volgt zo nu en dan eens een
cursus in iets waar ze belang in stelt
of waar ze iets aan kan hebben voor
haar werk, dat in de sfeer van public
relations ligt. Clubs en sociëteiten
Daar heeft ze geen behoefte aan. „Ik
doe wat dat betreft aan niets wat. In
mijn werk heb ik wel eens contact
met clubs van vrouwen". Ze trekt
even de neus op en zegt: „Ik organi
seer dan wel eens iets voor zo'n club
en zorg voor de begeleiding van een
excursie of zo. Dat vind ik leuk hoor,
maar ik zou me daar niet bij thuis-
voelen. Als je je daarbij aansluit,
moet je er geregeld naar toe. Ik vind
het lekker om 's avonds thuis te zijn.
Of bij vrienden. Ik heb nogal wat
kennissen, die ook alleen zijn. Je
kunt dan eens samen een borrel
gaan drinken. Dat is alleen in cafs
wel lastig. Je bent een prooi als je
alleen aan de bar zit. Heel verve
lend. Je kunt maar zelden een ge
sprek voeren, zonder dat er op de
versiertoer gegaan wordt - toespe
lingen".
Dat bemoeilijkt soms contacten.
Ook met kennissen. „Je komt 's
avonds ergens en je wordt door de
man naar huis gebracht Mannen,
die je 's avonds thuisbrengen, den
ken datje zo nodig moet Zo van: 'Je
zult sexueel wel tekort komen en
daar zal ik je dan bij helpen. Dat vind
ik heel min. Het gevolg is, dat je
sommige mensen niet meer ontmoet
of alleen langs gaat als de man niet
thuis is. Maar met zulke verschijnse
len leer je wel leven. Je bent eraan
gewend. Als je je bewust bent van
jezelf, gebruik je de mogelijkheden
die je hebt Of het feminisme van
betekenis is 0 Ik denk. dat de femi
nistische beweging nauwelijks iets
betekent voor de vrouwen, die dat
juist nodig hebben'
reacties
We praten - nog eens - over reacties
van buitenaf. Ze ervaart af cn toe
hoe mensen, die in gezinsverband
leven zich genoodzaakt voelen haar,
bij voorbeeld tijdens feestdagen te
vragen. „Dat heeft soms iets van:'Je
kunt er wel bij'. Mensen denken dan,
dat ze je sociaal moeten bezighou
den. Omdat je alleen bent. 'Zullen
we haar maar niet met kerst vra
gen'. dat soort reacties. Dat is nogal
overbodig. De meeste van mijn ken
nissen zijn ook alleen en over en
weer kun je in weekeinden naar
elkaar toe".