Nederlandse bossen
loor zure regen bedreigd
VELOTYPE
nieuwe manier van
machineschrijven
winnaar schietwedstrijden
Arbeidstijdverkorting van 10 pet
levert ruwweg 1500 banen op
PZC/ provincie
'Vertrouwelijk beraad' over zaak Lockefeer
Gisella Bergman benoemd
in Concertgebouworkest
Boetes van ƒ250
wegens illegaal
paling vissen
WLOOG VAN DER VEEN IN GOES:
4IDERDAG 8 DECEMBER 1983
15
KdENBURG De commissaris van de koningin in Zeeland, dr C.
►rticn, heeft woensdagavond in allerijl een 'vertrouwelijk beraad' gehad
['enkele gesprekspartners' over de af'faire-Lockefeer. Zijn woordvoerder.
IA. de Ru. wilde niet meedelen wie er aan het gesprek hebben
ogenomen. Evenmin werd iets over de inhoud van de beraadslagingen
lend gemaakt.
tberaad werd pas woensdag tegen het einde van de middag aangekondigd,
erwerp van bespreking was ongetwijfeld het rapport van de rijksrecherche
jr de gedragingen van de Aardenburgse burgemeester in een bistro in
terlandkerkje. Binnen enkele dagen heeft de commissaris daarover een
(prek met minister K. Rietkerk van Binnenlandse Zaken
f woordvoerder van het ministerie verklaarde woensdag dat er nog geen
jum voor die ontmoeting is vastgesteld.
Het is niet duidelijk of de Aardenburgse burgemeester woensdagavond bij het
'vertrouwelijk beraad' in de werkkamer ven commissaris Boertien in Middel
burg was betrokken. ,,Ik weet niets", zei hij woensdagmiddag in een reactie op
de samenkomst van 'gesprekspartners' bij de commissaris. Verder wilde hij
zich niet over de zaak uitlaten, maar liet wel duidelijk doorschemeren dat hij
nog met officieel op de hoogte is gebracht van de inhoud van het rapport ..Ik
heb niets gezien zei hij daarover Lockefeer zei te verwachten dat hij op korte
termijn een gesprek zal hebben met commissaris Boertien over zijn omstreden
'uitstapje" in Waterlandkerkje.
Het is overigens nog maar de vraag of het rapport van de rijksrecherche
eventueel gedeeltelijk openbaar gemaakt zal worden. Volgens kabinetschef
De Ru berust die uitlating op een misverstand. Wél zullen de concrete
standpunten van de minister en de commissaris van de koningin over de
zaak na overleg openbaar worden gemaakt.
..Het beheer zal er wel op moeten
worden afgestemd en daarbij moet
gestreefd worden naar een bosareaal
met zo ruim mogelijke gebruiksmoge
lijkheden. Het bos moet niet afge
stemd worden op één bepaalde fufic-
tie". zei Feenstra.
)ES Het gaat zeer slecht met het Nederlandse bos. De situatie is te vergelijken met
evan een zinkend schip. Alle dappere en dure pogingen om het bosareaal te vergroten en te
tbeteren zijn op voorhand tot mislukken gedoemd, wanneer het probleem van de
genaamde zure regen niet snel en drastisch (nationaal zowel als internationaal) wordt
«gepakt. Daarbij gaat het er vooral om de uitworp van zwaveldioxyde (S02) en andere
chtverontreinigende stoffen ingrijpend te verminderen. Dit bleek uit het betoog dat dr H.
in der Veen, bioloog en medewerker van het instituut voor milieuvraagstukken van de vrije
jiversiteit te Amsterdam, woensdag hield tijdens een vergadering van de vereniging tot
houd van natuurmonumenten, district Zeeland, te Goes.
D der Veen beklemtoonde dat de
flerlandse bossen er met name op
.armere gronden verkommerd bij-
an Hij stelde dat daarvoor diverse
zaken worden gegeven Hijzelf zag
je zure regen dé grote boosdoener.
Én aanzien van de bedreiging van
regen in West-Europa is het de
Jrhoogste tijd dat de regeringen
ir wat aan doen", aldus Van der
»n. „Als dat niet gebeurt dan gaat
jbos er onherroepelijk aan en hou-
i we slechts kale gebieden over".
[noemde het verlagen van uitstoot
[luchtverontreinigende stoffen dé
iing.
«deskundige, die zijn inleiding
vanuit de visie van de stichting
;ch bosbeheer, hield een pleidooi
jr een grotere natuurlijke ontwik-
Ing van het bos. Aan de hand van
jrbeelden uit onder meer Duitsland
Polen gaf hij aan dat de waarden
het bos daardoor in diverse op-
jten groter worden. Van der Veen
'l het vanzelfsprekend dat dan ook
de terugkeer van dieren (zoals
lynx) de nodige aandacht
Öt besteed, omdat zulks onderdeel
^n een natuurlijke ontwikkeling.
rijkste noemde: houtproduktie. open
luchtrecreatie. natuurbehoud en kwa
liteit van het landschap. Feenstra
maakte duidelijk dat het overgrote
deel van de bossen in Nederland jong
is. Zeker in Zeeland is dat het geval:
de oudste delen in de houtvesterij
Westerschouwen zijn net zestig jaar
en dat is voor bos niet oud. zo betoog
de Feenstra.
De houtvester achtte het gewenst dat
de huidige bossen zich kunnen ont
wikkelen tot oudere boslevensge-
meenschappen. Hij beklemtoonde dat
zoiets wel een zaak van lange adem is.
van de houtproduktie m eigen land
zinvol perspectief. Voor wat betreft de
houtvesterij Zeeland gaf hij als voor
beeld ..De verwezenlijking van fraaie
bossen is een kwestie van vele. vele
jaren. We proberen het bos te laten
groeien en het gezond en stabiel te
houden. In Westerschouwen zijn we
voorzichtig begonnen met de omvor
ming van naald-in loofhout en met
natuurlijke verjonging".
Tijdens de themabijeenkomst in Goes
gaf tenslotte ook ir L. Kop. stafmede
werker van de vereniging tot behoud
van natuurmonumenten, een visie op
het toekomstige bosbeheer.
Perspectief
Hij (en ook Van der Veen deed dat)
wees erop dat de eigen houtproduktie
van Nederland laag is, in vergelijking
tot de grote hoeveelheid die moet
worden ingevoerd. Als zodanig zag de
Zeeuwse houtvester in uitbreiding
mg
l der Veens betoog spoorde op
sse onderdelen niet met dat van
H. Feenstra, houtvester van
jtsbosbeheer in Zeeland. Die
pc zich meer uit voor een bosont-
(celing waarbij aan verschillende
ïties zoveel mogelijk tegelijk recht
bt gedaan, waarbij hij als belang-
lm 'Gehandicapten
i verkeer' in Goes
ÈS - De Zeeuwse Stichting voor
ralidatic. het Goese Activiteiten-
Irum en de werkgroep Toeganke-
iheidsbevordering in Goes laten
(dag 9 december de film 'Samen
weg; gehandicapte mensen in het
zien. De voorstelling begint
[iddags om half drie in het Activi-
mcentrum aan de Valckeslotlaan
in Goes. Na de voorstèlling kan
gediscussieerd,
lonze samenleving wordt niet al-
voldoende rekening gehouden
de problemen, die gehandicapte
"in in het verkeer dagelijks on-
ïden. Oplossing van deze proble-
hoeft niet. zoals velen denken,
te zijn. Een betere organisatie
het leven van gehandicapte ver-
ideelnemers sterk vergemakke-
schrijven de organisatoren in de
liging.
chuttevaer in
jlerneuzen houdt
tarvergadering
KNEUZEN De afdeling Terneu-
van de Koninklijke Schïppers-
niging Schuttevaer houdt don-
dag 29 december de jaarvergade-
in café De Vriendschap.
'etaris en hoofdbestuurslid W. G.
defjer gaat in een causerie in op
[ele actuele nautische zaken
prts staat er een bestuursverkie-
5 op de agenda.
jaarvergadering begint om 19.30
Gisella Bergman
MIDDELBURG - Na een vergelij
kend proefspel is de altvioliste
Gisella Bergman (28) benoemd tot
lid van het Concertgebouworkest
te Amsterdam. Giselle Bergman,
thans lid van het Residentie-Or
kest in Den Haag. is sinds 1975
docente aan de Zeeuwse muziek
school.
Aan deze instelling kreeg zij haar
eerste muziekopleiding bij de altis-
te Erika Marx-Szigeti Haar vakop
leiding volgde zij aan het Brabants
Conservatorium bij Erwin Schiffer.
In juni jl behaalde zij aan het
Koninklijk Conservatorium te
Brussel als eerste Nederlandse alt
violiste met hoge onderscheiding
het Diplome Sypérieur
KANTONRECHTER
MIDDELBURG - Tijdens de zitting
van de kantonrechter in Middelburg
moesten J. P. B. uit Kruiningen en A.
M. M. van G. uit Kloosterzande zich
woensdag verantwoorden voor ill
gaal palingvissen in de Sloekreek. 1
had wel een visakte, maar dat gaf
hem nog geen recht in dat water te
vissen, omdat het aan een ander was
verhuurd. Van G. had geen enkel
papier dat hem toestemming gaf om
te vissen. Op het moment dat zij
betrapt werden hadden ze met de
aalzegen al acht palingen gevangen.
Het proces verbaal stelde dat op die
manier geruisloos veel vis gestroopt
kan worden, temeer daar het op een
erg afgelegen plaats gebeurde.
De officier, mevrouw F. M. Ie Cocq
d'Armandville-Begheyn, eiste tegen
B verbeurd verklaring van het net en
tegen Van G. een boete van 250
gulden.
Toen mrxVerhoeven kantonrechter
mr B. Verhoeven hoorde dat een aal
zegen ongeveer 1300 gulden kost, be
sloot hij het net toch aan B. terug te
geven. Hij veroordeelde beide man
nen tot 250 gulden boete. Alleen de in
beslag genomen paling werd verbeurd
verklaard.
TERNEUZEN" Het team van de
gemeentepolitie uit Middelburg
werd gisteren met 228 punten win
naar van de schietwedstrijden om de
beker van de commissaris der konin
gin. Deze zeventiende competitie
speelde zich af op de schietbaan van
de Terneuzense gemeentepolitie.
Acht groepen van rijks- en gemeente
politiekorpsen uit heel Zeeland de
den mee. Terneuzen zelf werk twee
de.
Burgemeester C Ockeloen van Ter-
neuzen en korpschef C. O Hindriks
van de gemeentepolitie openden gis
terenmorgen om half tien met ieder
vijf schoten het vuur en daarmee de
wedstrijden. Vervolgens haalden veer
tig politiemensen de trekker over.
De kamp tussen de acht groepen
duurde, met slechts één korte onder
breking. tot half vier s middags. Men
schoot voornamelijk met het nieuwe
dienstpistool 'Walther', de vervanger
van de F. N. Commissaris van de
koningin in Zeeland dr C. Boertien
overhandigde de wisselbeker aan de
coach van het Middelburgse team, Hij
deelde ook de groepsprijzen uit aan de
groep Middelburg, de groep Terneu
zen en de groep Midden- en Noord-
Zeeland.
J E. van Opdorp uit Terneuzen kwam
als beste individuele schutter uit de
strijd. Burgemeester Ockeloen had
een beker voor hem. Ockeloen sprak
de politiemannen lovend toe Schiet
wedstrijden. zoals gisteren in Terneu
zen gehouden, benadrukken volgens
hem. hoe verantwoordelijk men met
wapens omgaat. De politie toonde
zich als een groep goed opgeleide
mensen, die een grote verantwoorde
lijkheid dragen en die niet zomaar
met een pistool de straat op worden
gestuurd, aldus Ockeloen.
Na afloop van de prijsuitreiking dronk
men nog wat in de kantine van het
politiebureau aan de Rosegracht. Dr
Boertien verliet Terneuzen gisteren
met twee flessen 400-jaar-stad-wijn
onder de arm.
Uitslag groepen: 1 gemeentepolitie Middel
burg. 228 pnt. 2 gemeentepolitie Terneuzen
223 pnt. 3 rijkspolitie Midden- en Noord
Zeeland. 223 pnt. 4 rijkspolitie te water, 220
pnt, 5 gemeentepolitie Vlissingen. 215 pnt.
6 gemeentepolitie Goes. 209 pnt; 7 rijkspoli
tie Zeeuwsch-Vlaanderen. 207 pnt, 8 rijks
politie Verkeer 205 pnt.
Zeehond in
Oosterschelde
gesignaleerd
IORTGENE De familie Klu-
'en u't Kortgene heeft woens-
agmiddag een zeehond gesig
naleerd bij de Zandkreek in de
'osterscheide. De Kortgeense
UTlille maakte een vistochtje
iet haar zeilboot. Toen ze voor
Mer ging bij de Zandkreek
ook de zeehond op en zwom
ervolgens enkele malen om de
K)ot van de familie Kluwen
leen
Een beeld van de politie-schietwedstnjden in Terneuzen.
VLISSINGEN - Een arbeidstijdver- Hoewel het aantal banen, dat een arbeidstycivci sui ting tot meer banen
korting van tien procent op de werktijdverkorting van tien procent leidt.
Zeeuwse arbeidsmarkt levert ruw- oplevert niet opzienbarend is, tekent Uil het onderzoek is gebleken dat de
weg zo'n 1500 banen op. Deze - zeer het ETI er onmiddellijk bij aan. dat betrokkenheid van de Zeeuwse bedrij-
voorzïchtige - conclusie trekt het een vermindering van het aantal ven bij het verschijnsel arbeidstijd-
Economisch Technologisch Instituut werklozen in Zeeland met 1500 'toch verkorting niet zo groot is. Datzelfde
(ETI) voor Zeeland op basis van een niet te verwaarlozen' is. geldt voor de werknemers ,,De bedrij-
onderzoek, dat het ETI bij 24 Zeeuw- ven zijn ef (nog) niet erg mee bezig. De
se bedrijven heeft verricht. Volgens In vijftig procent van de bij het onder- discussie op de bedrijfsvloer moet nog
het ETI mag geen absolute waarde zoek betrokken bedrijven verwacht gevoerd worden", aldus het ETI
toegekend worden aan die conclusie, de bedrijfsleiding een uitbreiding van Het ETI-onderzoek komt maandag 12
het aantal arbeidsplaatsen na invoe- december aan de orde in een vergade-
Daarvoor is het onderzoek - uitge- ring van arbeidstijdverkorting De ring van de Zeeuwse Raad voor de
voerd in opdracht van de Zeeuwse werknemers staat staan er nog scepti- Arbeidsmarkt. Die vergadering
Raad voor de Arbeidsmarkt - niet scher tegenover, nog niet de helft wordt in het Middelburgse stadhuis
representatief genoeg. (tweeenveertig procent) gelooft dat gehouden en begint om half drie.
ONDERZOEK VAN ETI:
dag 30 december is de jaarlijkse
tavond van Schuttevaer Temeu-
in het Zuidlandtheater. Bezoekers
welkom vanaf 19,30 uur
Yvonne Polman achter de Velotype. Op de achtergrond cursisten die nog maar pas zijn begonnen met het
ontrafelen van de geheimen van de nieuwe schrijfmachine
komt eraan', zo meldt een landelijk bekend uitzendbureau. 'Ze'
ÏU staat in dit geval voor de uitzendkracht die zonder inwerkperiode
in staat is om de tegenwoordig, vaak zeer geavanceerde, kantoorappara
tuur te bedienen. Dat wordt mogelijk gemaakt door een Nederlandse
vinding, de Velotype. Een schrijfmachine die. zo zegt Special Systems
Industry bv in Rijswijk, het traditionele QWERTY-toestenbord onge
twijfeld zal verdringen. De nieuwe vinding werd gepresenteerd tijdens
de Kantoorinnovatiebeurs in de RAI. Dal gebeurde door, onder anderen,
Yvonne Polman uit Vlissingen. Sinds die tijd reist zij met enige
regelmaat door Nederland om voor SSI de mogelijkheden van de
Velotype te demonstreren.
Een ander groot voordeel - en dat is
waar het uitzendbureau uit de inlei
ding op wijst - is het feit dat de
Velotype kan worden aangesloten
op elke willekeurige wordprocessor.
Uitzendkrachten die weten om te
gaan met de Velotype hoeven dus
niet meer veel tijd te besteden aan
het leren kennen van de bij het
bedrijf in gebruik zajnde appara
tuur, maar kan het imeegebrachte)
toetsenbord op de aanwezige appa-
De 20-jarige Vlissingse kwam bij ervoor dat de letters in de juiste ratuur aansluiten en aan de slag
toeval in aanraking met de Veloty- volgorde verschijnen. Het linker- gaan
pe. Zij klopte aan bij mevrouw ~J. veld is voor de beginmedeklinkers, oe eerste zorg is volgens mevrouw
Rijkse die in Vlissingen een oplei- het rechterveld voor de eindme- Schotborgh r
dingsinstituut voor machineschrij- deklinkers van een woord. Het mid
denveld. voor belde handen bereik
baar, bevat de klinkers.
ven leidt De bedoeling van Yvonne
s om haar typvaardigheid op een
zodanig hoog peil te brengen dat zij
kon meedoen aan de jaarlijkse wed
strijden. Zover is het nooit geko
men. maar snel is ze inmiddels wel.
Het Velotypetoetsenbord maakt
het namelijk mogelijk drie keer zo
snel te typen als op een conventio
nele machine haalbaar is. Meer dan
900 aanslagen per minuut is de
snelheid die een ervaren Velotypis-
t(e) kan bereiken. De wereldkam
pioen machineschrijven haalde in
"3 aanslagen per minuut op
een conventionele machine. Dat ligt
nog onder het niveau van de spreek-
snelheid. En daarin ligt de kracht
van de Velotype. zo legt mevrouw
Puck Schotborgh van SSI uit: ..Met
deze machine is het bijvoorbeeld
mogelijk notulen direct, nog tijdens
de vergadering, uit te werken".
De Velotype is een Nederlandse
vinding. Het apparaat werd ontwik
keld door de heren M. den Outer (83
uit Nunspeet en N. Berkelmans (65)
uit Apeldoorn. Tientallen Jaren vap
onderzoek gingen daaraan vooraf.
Het wachten was echter op de ont-
Hoe ingewikkeld het zo beschre
ven ook lijkt, het blijkt een
voudig om het gebruik van de
Velotype eigen te maken. „Een op
leiding duurt maar ongeveer een
maand en al na de eerste lessen is
er zichtbaar resultaat", aldus me
vrouw Schotborgh. Na ongeveer
vijftig oefenuren kan de typist een
snelheid ontwikkelen van onge
veer 200 tekens per minuut. Bij het
conventionele machineschrijven
wordt die snelheid pas gehaald na
een uur of 200 onverdroten oefenen.
secretaresse met jarenlange
ring'.
wikkeling van de elektronica, zodat De Velotvpist zit al na ongeveer
het al geruime tijd gereed zijnde zeventig uur op het niveau van een,
concept-apparaat teruggebracht zoa|s SSI zelf zegt. 'gemiddelde
kon worden tot een handzame om
vang
De werking berust op wat de ont
werpers noemen 'de kleinste een
heid van informatie in de taal', de
lettergreep. Anders dan bij de con
ventionele schrijfmachine worden
de woorden niet opgebouwd uit
afzonderlijke letters, maar verschij
nen hele lettergrepen tegelijk op het
scherm. Als met een typemachine
wordt gewerkt, moet de schrijver de
letters rangschikken De Velotype
ordent de aangeslagen lettergrepen
zelf De toetsen, die zodanig ziin
gerang schikt op het vlindervormi-
ge bord dat alle toetsen bereikbaar
zijn zonder de handen te verplaat
sen. zijn in drie groepen verdeeld.
Het linker- en rechterveld zijn el-
kaars spiegelbeeld en bevatten de
medeklinkers. Merkwaardig daarbij
is, dat niet alle medeklinkers er op
voorkomen. Sommige worden ge
vormd door een combinatie van
toetsen Alle toetsen Worden tege
lijkertijd ingedrukt, een voorgepro
grammeerde microprocessor zorgt
voldoende mensen
op te leiden, zodat als de Velotype
eenmaal volop in omloop is, er ook
mee gewerkt kan worden. In januari
gaat in Vlissingen een cursus van
start. Mevrouw Rijkse van de oplei
ding werd twee jaar geleden al
benaderd Zij leerde de kunst op een
namaaktoetsenbord. omdat toen
nog onvoldoende echte' exempla
ren beschikbaar waren. Yvonne
Polman maakte zich de bedreven
heid eigen met behulp van het
prototype, omvangrijker dan het
apparaat zoals dat er uiteindelijk
uit zou gaan zien en dat nog niet
was voorzien van lettertekens op de
toetsen.
Inmiddels haalt Yvonne ruim 730
aanslagen per minuut. Elke dag
oefent zij bij het instituut van
mevrouw Rijkse aan de Verkyul
Quakkelaarstraat een uurtje om
dat aantal nog op te voeren. Mis
schien leidt de door haar verkregen
vaardigheid op de Velotype straks
tot een baan, ergens in de buurt
van Vlissingen. Ze kan nu zo aan de
slag bij SSI in Rijswijk, zo blijkt
uit de woorden van mevrouw
Schotborgh. Maar daar voelt Yvon
ne niet veel voor. „Uit Vlissingen
weggaan doe ik nooit", zegt ze.
„Misschien naar Oost-Souburg,
maar verder niet".
Hans Verbeek
De nieuwe schrijfmachine met het vlindervormige toetsenbord.
