RUDING
'Met elkaar moeilijkheden
overwinnen
'Als het herstel eenmaal
loopt, dan gaat het hard'
miljoenennota
gemakkelijker af te zien van de prijs
compensatie en deze te bestemmen
voor herverdeling van werk en voor
de versterking van het bedrijf of de
instelling, waar men werkt. Zo wordt
de vorig najaar met werknemers er.
werkgevers afgesproken beleidslijn
om het arbeidsvoorwaardenoverleg
daarop te richten, versterkt. De enor
me toevloed van jongeren en vrou
wen op de arbeidsmarkt maakt de
verdeling van het werk door deeltijd
banen en anderszins tot harde nood
zaak Dat is moeilijk, maar toch
moeten wij het werk zo organiseren
dat meer mensen kansen krijgen.
Dat zijn wij elkaar verplicht.
Inkomensoffers van ambtenaren en
van hen die werkzaam zijn bij door
de overheid gefinancierde instellin
gen, zijn mede noodzakelijk om de
daar aanwezige werkgelegenheid zo
goed mogelijk in stand te houden;
tegelijk echter ook om via de herver
deling van de beschikbare werkgele
genheid meer burgers kans op werk
en inkomen te geven. Het gaat daar
bij om tienduizenden.
De vandaag uitgebrachte werk-
gelegenheidsnota gaat in op het
herstel van economie en werkgele
genheid. op de verdeling van het
werk en op de mogelijkheden voor
uitkeringsgerechtigden om zinvol
werk buitenshuis te verrichten.
Het bedrijfsleven, bestaande en nieu
we bedrijven, met allen die daarin
werkzaam zijn, zullen weer het
draagvlak moeten worden van
groeiende werkgelegenheid en wel
vaart Daartoe moeten wij het over
heidstekort en de druk van belastin
gen en premies verminderen. Hiertoe
wordt nu een forse aanzet gegeven
Het financieringstekort gaat. zij het
bescheiden, dalen De sociale pre
miedruk daalt aanzienlijk. Ondanks
belastingmaatregelen stijgt de totale
belastingdruk in de samenleving
niet. Zelfs bij de krappe kas van de
overheid heeft de regering toch een
lastenverlichting voor het bedrijfsle
ven voorgesteld, voor bedrijven en
zelfstandigen De regering dient van
daag soberder begrotingen in Om
echter te voorkomen dat bij de stij
gende rentelast en de scherp geste
gen kosten van de werkloosheid ten
laste van de rijksbegroting, de over
heidstaken te sterk ingekrompen
worden, moeten belastingmaatrege
len genomen worden. Deze verzwa
ringen staan dus tegenover verlich
tingen De belastingmaatregelen zijn
zo gekozen dat zij duidelijk het
zwaarst drukken op de burgers met
de hogere inkomens. Op deze wijze
worden de lasten van de hogere
werkloosheid en de bedragen ge
moeid met de lastenverlichting voor
het bedrijfsleven naar draagkracht
verdeeld, en komt ook volgend jaar
geld beschikbaar voor een bijzonde
re uitkering aan hen die van het
minimum rond moeten komen.
Bij het herstel van de werkgelegen
heid kan het niet alleen gaan om
lastenverlichting en beheersing van
kosten. Daarom heeft het kabinet
ook een begin gemaakt met de ver
eenvoudiging van de regelgeving in
ons land
Deze taakstelling heeft niet alleen
betekenis voor de economie. Burgers
en bedrijven hebben recht op een
overheid die sober is in haar regelge
ving. Strikt waar het moet, maar niet
alomvattend en bureaucratisch Een
overheid die zich onthoudt van wat
door anderen minstens zo goed ge
daan kan worden Een overheid die
zich beperkingen oplegt, maar hel
der en strak is daar. waar zij moet
optreden, zoals bij de bestrijding van
fraude, van handel in drugs en van
aantasting van het milieu. Als wij
hierin slagen zal de rechtsstaat win
nen aan geloofwaardigheid en
kracht
De instandhouding van een
krachtige rechtsstaat, voor
waarde voor het behoud van onze
democratie, is éen van onze eerste
opgaven De rechtsstaat kan echter
alleen gedijen in een samenleving,
waarin alle burgers kans hebben zich
te ontplooien, waarin emancipatie
gerealiseerd kan worden, waar natio
nale en groepstradities beleefd kun
nen worden en waar groepen met
verschillende opvattingen en gebrui
ken elkaar tolereren en waarderen.
Het gevoel van onzekerheid en ge
brek aan geborgenheid, en soms zelfs
een gevoel van stuurloosheid zijn
zeker niet alleen te wijten aan de
economische teruggang. Daarom is
zo belangrijk het weefsel van de
samenleving, van gezin tot wijk. van
eigen vereniging tot rijkgeschakeer
de media, waarmee men zich ver
want kan weten, waar men zich thuis
voelt Onze rechtsstaat is ook ge
diend met betere bestuurlijke ver
houdingen, met de zeggenschap zo
dicht mogelijk bij de burgers Met
het oog hierop zal voortgegaan wor
den op de moeilijke weg van de
decentralisatie.
binnenland 8 #0E
WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1983
Ik sta ook niet te juichen dat het nu allemaal zo goed gaat met ons land.
Maar degenen die nu bewéren dat wij Nederland met ons beleid in een
neerwaartse spiraal duwen, laten blijken dat zij het niet begrijpen". Geen
spoor van twijfel bij minister van financiën dr. H. O. C. R. (Onno) Ruding bij
de presentatie van zijn eerste 'eigen' Miljoenennota.
Ruding is een man die een harde
aanpak nastreeft. „Geen zachte medi
cijnen: daarmee kom je er niet". En de
problemen aanpakken, waar ze wor
den veroorzaakt „Niet de symptomen betekend. Nu hebben we die met tot doorgaan. Stel dat we met twee pro
naren (en de trendvolgers) en meer
bij het bedrijfsleven, maar er kleven
enorme bezwaren aan'
sterkte met twee procent terug moet".
„Er zit natuurlijk bij de ministeries
her en der wel wat overtollig vet, maar
„Dat zou een loonmaatregel hebben je kunt niet ieder jaar met snijden
bestrijden, maar doortasten tot in de het jaar 3000 uitgesloten, maar 't is
écht niet onze bedoeling om dat wat
vorig jaar aan vrije loononderhande
lingen op het spoor is gezet, al in het
kern". Niet de rook wegwapperen,
maar het vuur doven.
Na Andriessen en Van der Stee pro-
beert nu Ruding steun te krijgen voor eerste jaar de nek om te draaien"
forse bezuinigingsvoorstellen. An- Ruding wil overigens óók niet zeggen
driessen mislukte en stapte op. Van dat elke tegenvaller in de komende
der Stee boekte nauwelijks resultaat, jaren dus opgevangen zal worden
Ruding is vastberaden de geschiede- door opnieuw uitsluitend te korten op
nis in te gaan als de minister van de ambtenarensalarissen en de uitke-
fïnanciën die wèl slaagde. ringen.
Ambtenaren en uitkeringstrekkers
krijgen het daarbij stevig voor de -Veel belangrijker is echter dat ik er
kiezen; verlaging van de salarissen bij niet uit kom met mijn rijksbegroting,
de overheid, verlaging van uitkerin- Meer doen elders via een loonmaat-
gen. Maar toch: ..De mensen begrij- regel betekent gewoon dat ik uit
pen naar mijn indruk best dat we het bedrijfsleven minder belasting-
boven onze stand leven. En trouwens,
zelfs na de voorgestelde verlaging van
de uitkeringspercentages per 1 juli
volgend jaar. zijn de uitkeringen nog
duidelijk hoger dan in de ons omrin
gende landen".
Hoofdprobleem
Hoofdprobleem voor hel kabinet is
het grote tekort op de staatsfinan
ciën, het verschil tussen wat de staat
ontvangt en uitgeeft. „Wij móeten
dat verbeteren. Daar is weinig ver
schil van mening over, maar als je
het op een andere manier zou doen
dan die waarvoor wij nu hebben
gekozen, kom je er niet uit. Het is op
zich helemaal geen gekke gedachte
om minder weg te halen bij de ambte-
geld ontvang en minder premie-in
komsten heb"
Homburg
Waarom heeft het kabinet niet net zo
gedaan als de vleeswarenfabriëk
Homburg, waar de werknemers voor
de keus werden gesteld: zeven pro
cent loon inleveren of het bedrijf
dicht? Wat in het geval van de staat
een sterke verkleining van het amb
tenarenapparaat zou betekenen.
„Wij kijken naar de totale salarissom
die we betalen. Natuurlijk kan het
probleem ook worden opgelost door
het met minder ambtenaren te doen.
Ten dele doen we dat ook: we hebben
immers de afspraak dat op een groot
aantal departementen de personeels-
cent zouden hebben gezegd maar tien
procent, dan zouden té veel over
heidstaken de nek worden omge
draaid".
Een dergelijke maatregel zou volgens
Ruding 'te veel gedonder' in de sa
menleving veroorzaken „Nu zeg ik
niet dat alles wat de overheid doet
heilig en onmisbaar is. maar de men
sen verwachten nu eenmaal dat de
overheid bepaalde taken, van onder
wijs tot de burgerlijke stand, vervult".
Volgens Ruding zijn de zekerheden
voor ambtenaren hoezeer ze op het
ogenblik ook te lijden hebben bo
vendien nog steeds groter dan die van
de werknemers in het bedrijfsleven.
„De mensen in het bedrijfsleven zul
len in 1984 veel minder gepakt wor
den. Maar dat geldt alleen als ze nog
werk hebben. En omdat in het be
drijfsleven meer mensen eruit vliegen
dan bij de overheid, is de kans ook
groter dat je terugzakt tot het uitke
ringsniveau. Ik meen ook dat in het
bedrijfsleven al veel meer is ingele
verd dan uit de inkomensplaatjes
(waar Ruding overigens zo snel moge
lijk vanaf wil) blijkt"
Tweedeling
Ruding is niet bang dat in de samen
leving een twee-deling zal ontstaan:
aan de ene kant de mensen in het
bedrijfsleven die het komende jaar
relatief gering gepakt zullen worden.
aan de andere kant de ambtenaren
die moeten inleveren en de uitke
ringstrekkers, de zwakken in de sa
menleving, die de klappen krijgen.
„Vergeet niet dat het bij de overheid
uit de hand is gelopen, niet bij het
bedrijfsleven. Dat is alleen maar
achteruit gegaan. Je trekt de Neder
landse kar alleen maar in het spoor
trekt door de collectieve sector te
verminderen".
„Dat is het gevolg van de ontwikke
ling van de afgelopen tien jaar. We
zitten nu eenmaal met een krankzin
nig hoog financieringtekort Dat kun
nen we niet oplossen door de collectie
ve lasten nog verder te verzwaren.
Dus de uitgaven moeten omlaag. Dat
is ook structureel-economisch nodig
Je moet meer ruimte geven aan het
bedrijfsleven" f
Keerpunt
Nederland heeft de economische ver
slechtering jarenlang kunnen opvan
gen dankzij hel aardgas. Maar dat
loopt nu ook terug. „Nu zitten we
klem. Voor het blok", zegt Ruding.
Maar niet zonder uitzicht. Ruding
spreekt zelf nadi'ukkelijk van een
„keerpunt".
„Het nemen van de wending is het
moeilijkste. Maar ik geloof wel dege
lijk dat de Nederlander begrijpt dat
we maatregelen moeten nemen. An
ders verschuiven we de ellende naar
de toekomst. En de toekomst, dat zijn
niet onze kinderen, dat zijn wijzelf. Ik
wil later met met een schuldgevoel
rondlopen dat ik de Nederlandse sa
menleving heb Ingezeept met enorme
problemen van rente en aflossing. Dat
vind ik slecht rentmeesterschap"
Ruding wijst de vergelijking dat de
wal nu definitief het schip gekeerd
heeft, van de hand. Dat is hem te
passief Het beleid van het kabinet is
het gevolg van een 'bewuste keuze.
Wel stelt hij dat het kabinet die
keuze eenmaal gemaakt hebbend
weinig alternatieven had om het an
ders te doen.
Het „keerpunt" is op een aantal pun
ten merkbaar: het financieringstekort
gaat eindelijk iets (0,3 procent) naar
beneden, de inflatie is lager dan ooit.
Toch stijgt de werkloosheid volgend
jaar met 100.000 en leveren miljoenen
Nederlanders procenten van hun in
komen in. Begrijpt Ruding dat veel
mensen het „keerpunt" zo helemaal
niet als een succes zien?
„Nederland kampt, in tegenstelling
tot de ons omringende landen, met
een zeer forse jaarlijkse toename van
het arbeidsaanbod: meer jeugdigen
en gehuwde vrouwen die werk willen
Dat zijn er alleen al 70.0P0 per jaar.
Daar valt gewoon niet tegenop te
roeien Gelukkig stijgt de werkloos
heid inmiddels minder snel dan we
vijf maanden geleden nog dachten
We hebben de ramingen voor 1984
met zo'n 30 procent naar beneden
kunnen bijstellen"
„En wat het loon betreft denkt de
Nederlander veel meer te hebben in
geleverd dan in werkelijkheid Vol
gend jaar moeten de mensen inder
daad wat achteruit, maar modaal en
het minimum zullen qua koopkiacht
ook in 1984 stukken beter af zijn dan
in 1973"
Maar volgens Ruding zullen de men
sen over met al te lange tijd zelf de
positieve kanten van het beleid gaan
merken Zo gaat de collectieve lasten
druk (het totaal van belastingen en
sociale premies) volgend jaar voor
het eerst m jaren bijna éen procent
omlaag „Als de mensen helemaal
geen resultaten zien zeggen ze natuur
lijk ook na een paar jaar: barst maar'
De oppositie zal in ieder geval trach
ten gaten te schieten in het optimis
me van de minister. Den Uyl is zijn geraamd De werkelijkheid is andea
messen al aan het slijpen. Maar dat 18.3 miljard. Volgens Ruding is h«
doet Ruding (nog) weinig. „Neem nou kabinet Van Agt-Den Uyl toen „ophcii
de kerncijfers. Je ziet geen juichend gebracht" door de 'deskundigen'. Ma,
beeld, maar niemand zal dit. met 12 dacht toen nog dat het niet op fet
procent financieringstekort, durven met de olieprijs. „Wij hebben de aar:-
te beschrijven als een neerwaartse gasraming in één klap omlaag a- j
spiraal. Dan hebben ze het écht niet bracht",
goed door".
„Ten tweede: wanneer wij een bedrag Jjjjg
„Er is ook geen sprake van een gefor- aan ombuigingen voorstellen, danu- jj]j0|
ceerde terugbrenging van het finan- dat en dat is een groot verschil mf,,
eieringstekort. Wat erg belangrijk is. het verleden helemaal gespecii-
is dat wij door dit beleid ruimte ceerd, inclusief de doorwerking. War
creeren via die vermindering van de incidenteel gedoe, daar hebben gjr
collectieve lastendruk, zonder dat niets aan. Dat zijn eendagsvliegen'
en daar is veel misverstand over „Bovendien hebben wij gestreefdnaa |j
de totale belastingdruk omhoog gaat. dat soort van ombuigingen waarmee
Sommige belastingen stijgen wel, je ook de oorzaak van de overschrij-
maar daar staat tegenover dan ande- dingen aanpakt Neem de individuelt nir'
re omlaag gaan". huursubsidie: als je ziet hoe dat gm-
ry plodeerd is, dan is het volkome: :Li
1 eKOrt redelijk en ook in het belang vanóe
Van die resultaten zal het succes van rest van de samenleving datje daari- -
de Ruding-aanpak afhangen. Maar hij gaat snijden. En als je dat niet daa;
zou niet de eerste minister van finan- doet maar ergens anders, dan bUjfi|*;e®
ciën zijn, die zich verkeek op de het doorgroeien",
politieke en economische mogelijkhe-
den. Vaker zijn voorspellingen gedaan AïïlultlQS
over het financieringstekort die door Het financieringstekort loopt in m
de feiten achterghaald werden. Waar terug, maar minder (slechts 0,3 pro s..
haalt Ruding het optimisme vandaan cent) dan de regering bij haar aantië k c
dat hij niet in dezelfde kuil valt als al (jen voor ogen stond. Toch blijft Ru u l:
die anderen? ding ervan uitgaan dat het voorlopig! ten
einddoel van dit kabinet, een tekort Bgr
Ruding recht de rug. schuift de stoel van 7,5 procent in 1986, haalbaar!
aan „Dat zal ik nu eens precies
vertellen. Ten eerste pretenderen wij „Ik heb daar méér dan hoop op. ïi
dat wij realistisch ramen. Dat past bij zijn voor een belangrijk deel alhit
het karakter van dit kabinet en van kelijk van de buitenlandse conjunt-
ondergetekende. Ik ben niet gehuurd tuur. Als die aantrekt heeft dat gun:
om praatjes te verkopen die ik niet stige effecten voor het financiering
kan waarmaken Dat is struisvogelpo- tekort. Meevallende werkloosheid -
litiek Ik hoop hier nog een paar jaar meevallende belastingontvangsten.
te zitten en dan zou ik het het volgend maar ook meer groei. Het werkt du
jaar op mijn eigen brood krijgen'van beide kanten. Natuurlijk is de
Als voorbeeld noemt Ruding de aard- taakstelling ambitieus. Maar als he
gasinkomsten. Twee jaar geleden nog eenmaal loopt dan kan het 1
werden die voor 1984 op 31 miljard gaan".
is de
is b«
De letterlijke tekst van de troonrede
die koningin Beatrix dinsdag uit
sprak, luidt:
Leden der Staten-Generaal.
Ons land wordt deze jaren zwaar
op de proef gesteld. Velen verlo
ren hun baan. Talrijke jongeren
konden nog niet aan de slag komen.
De steeds grotere financiële tekor
ten van de overheid konden dat niet
verhelpen. Deze hebben slechts ge
leid tot steeds hogere rentelasten en
daarmee weer tot grotere tekorten.
Welvaart en werkgelegenheid van
land en burger werden steeds ver
der aangetast. De begroting die u
vandaag wordt aangeboden en het
beleid van de regering zijn dan ook
allereerst gericht op het doorbreken
van deze situatie.
Ten behoeve van het herstel zijn
aanpassingen nodig. Het kabinet is
zich bewust dat sommige daarvan
burgers en groepen van burgers zeer
pijnlijk treffen door achteruitgang
van inkomen, door grote veranderin
gen in werk- en leefomstandigheden,
of door het ontstaan van onzeker
heid. Toch wil het kabinet de nood
zakelijke ingrepen niet uit de weg
gaan. Er staat te veel op het spel De
ontwrichting van welvaart en werk
gelegenheid, die de laatste jaren
steeds ernstiger werd, moet een halt
toegeroepen worden; pas dan kun
nen wij samen aan herstel gaan
werken Herstel is mogelijk. Daarom
moeten wij nu doorzetten. Met el
kaar kunnen wij de moeilijkheden
overwinnen, opdat er weer zekerheid
komt voor ouderen en kansen voor
jongeren. Het verbeterend interna
tionaal getij stelt ons juist nu in
staat een keer ten goede te bewerk
stelligen
De wijzigingen in de sociale zeker
heid zijn erop gericht dit stelsel
betaalbaar te houden. Om de pijn
eerlijk te verdelen is gekozen voor
deels een algemene vermindering,
deels een bijzondere aanpassing van
de hogere uitkeringen Mede op
grond van de adviezen van de So
ciaal-Economische Raad en in sa
menspraak met U. Leden van de
Staten-Generaal, zal de komende ja
ren een vernieuwd, rechtvaardig en
betaalbaar stelsel van sociale zeker
heid uitgewerkt moeten worden De
voorgestelde maatregelen maken
het mogelijk de sociale premies te
verlagen ten gunste van werkenden
en uitkeringsgerechtigden. Op deze
wijze kan het verlies aan koopkracht
wat beperkt worden
Voor de werkenden is het daardoor
behoeve van de stadsvernieuwing en
de verbetering van het milieu. Dit
zijn welbewuste prioriteiten Wij
moeten ons dat bij bezuinigingen
elders wel realiseren
Diezelfde kwaliteit van de samenle
ving komt tot uitdrukking in de
volksgezondheid, de bejaardenzorg
en in het cultuurbeleid. Ook hier zal
de regering in nauwe samenspraak
met de Staten-Generaal initiatieven
nemen om het met de beschikbare
middelen eenvoudiger en beter te
doen ons meer baserend op moge
lijkheden en verantwoordelijkheden
van de burger zelf. Het gaat ddarbij
niet in de eerste plaats om een
bestuurlijk-technisch vraagstuk;
welzijn en welzijnsbeleid moeten im
mers hun wortels hebben in gesprei
de verantwoordelijkheid en gerech
tigheid
Uit het actieprogramma dat het ka
binet U vandaag presenteert blijken
reeksen van concrete bestuurlijke
inspanningen. Hier en nu gaat het
om de keus voor een bestuurlijk
handelen van een overheid, die zich
wil baseren op de kracht van de
burgers, op hun saamhorigheid en
die de samenleving zo wil inrichten
dat. wat zwakker is. niet van de weg
geduwd wordt.
Ons land mag zich ook dit jaar
weer verheugen in het behoud
van vrede. Helaas bieden de ontwik
kelingen in de politieke en militaire
verhoudingen tussen Oost en West
nog steeds weinig uitzicht op een
wezenlijke vermindering van be
slaande tegenstellingen.
Een toereikende defensie-inspan
ning van het westelijk bondgenoot
schap blijft voor handhaving van
vrede en veiligheid noodzakelijk. De
prijs die wij in verband daarmede
zelf betalen is zeker niet te hoog. In
de defensienota zullen de plannen
voor onze krijgsmacht voor de ko
mende tien jaar neergelegd worden.
Het kabinet blijft bij voortduring
binnen en buiten het bondgenoot
schap hameren op hel aambeeld van
de wapenbeheersing Het moet mo
gelijk zijn de wapenwedloop te door
breken zonder te grote risico's te
nemen, gegeven onze verantwoorde
lijkheid. oorlog te voorkomen. De
uitvoering van het bJAVO-dubbelbe-
sluit van 1979 inzake nucleaire mid-
dellange-afstandraketten en de be
sprekingen daarover in Geneve, ko
men nu in een belangrijke fase
Plaatsing van nieuwe raketten aan
NAVO-zijde moet zo enigszins moge
lijk worden voorkomen, maar daar
tegenover moeten de middellange-
afstandraketten ter andere zijde ont
manteld worden. Als dit doel niet in
één stap bereikt kan worden, dan
dient met kracht naar tussenoplos
singen te worden gestreefd De rege
ring wil een samenhangend beleid
voeren op het gehele terrein van de
nucleaire wapens. Naast de bevorde
ring van de onderhandelingen in
Genéve. zet zij zich daarom in voor
de vermindering van afhankelijkheid
van andere kernwapens, met name
de korte-afstandwapens.
Om werkelijke resultaten te berei
ken bij de wapenbeheersing en bij de
terugdringing van de rol van de
kernwapens, is samenwerking in
bondgenootschappelijk verband on
misbaar. De talrijke regionale con
flicten en oorlogen in de wereld ma
ken het duidelijk hoeveel er nog
schort aan de voorwaarden om vrede
te bezwaren. Naast de risico's ver
bonden aan te veel wapens, levert
het contrast met de armoede in
zovele landen, een voortdurende
aansporing tot wapenbeheersing
Vooral de armste ontwikkelingslan
den worden nu al jaren achtereen
geteisterd door stagnatie en achter
uitgang, hetgeen voor vele miljoenen
mensen daar onaanvaardbare ar
moede met zich brengt. Het moet
ons een plicht zijn al het mogelijke te
doen om deze nood te helpen leni
gen. Gelukkig heeft een aantal ont
wikkelingslanden zich wel met suc
ces uit de stagnatie en onderontwik
keling bevrijd en een zeker groeitem
po bereikt. Daarom moeten wil,
naast voortgezette steun aan de arm
ste ontwikkelingslanden, economi
sche samenwerking met deze landen
bevorderen. Daarmee is niet alleen
armoedebestrijding, maar ook her
stel van gunstiger economische ont
wikkelingen in de wereld en in ons
land gediend
Met betrekking tot de Nederlandse
Antillen kunnen wij terugzien op een
geslaagde rondetafelconferentie, Het
komt nu aan op de uitwerking van de
resultaten daarvan.
Voor de Europese Gemeenschap
draagt ook ons land een eigen ver
antwoordelijkheid. Wij moeten ons
ten uiterste inspannen deze Ge
meenschap, belangrijk voor welvaart
en ontplooiing in vrijheid, te bewa
ren en verder te ontwikkelen. Ook
dat vergt aanpassing en vernieu
wing. Slechts zo kan het landbouw
beleid zijn goede rol blijven vervul
len en kunnen nieuwe taken, waar
onder het vervoersbeleid, aangepakt
worden. Slechts zo kan de Gemeen
schap een gezonde financiële basis
verschaft worden en betaalbaar blij
ven. En slechts zo is het mogelijk de
toetreding van Spanje en Portugal
verantwoord te laten plaatsvinden
Leden der Staten-Generaal.
Volgend jaar herdenken wij de
sterfdag, dan 400 jaar geleden,
van Willem de Zwijger, de Vader des
Vaderlands. Een lange reeks van
generaties heeft sindsdien ons land
gebouwd tot wat het nu is. Ook in
deze generatie worden van alle Ne
derlanders inspanningen en saamho
righeid gevraagd. Steeds weer moe
ten wij eigentijds inhoud geven aan
onze tradities van vrijheid en van
respect voor elkaar, normen en waar
den behoeden en levend houden
Onze democratie is een groot goed
Krachtens deze democratie zijn aan
U. Volksvertegenwoordigers, veel ta
ken en zorgen toevertrouwd.
Van harte ivens ik V toe dat Gods
zegen op uw werk rust
De kwaliteit van de samenleving
moet worden bepaald door de instel
ling en inspanning van de burger.
Dat geldt voor het vraagstuk van de
minderheden die hun plaats moeten
kunnen vinden in onze samenleving
Dat geldt voor het onderwijs, waar
naast de noodzakelijke yersobering
veel werk wordt verzet voor belang
rijke nieuwe plannen met name in
het voortgezet onderwijs; het kort
middelbaar beroepsonderwijs en het
leerlingenstelsel vormen daar een
bijzondere uitdaging
Belangrijke initiatieven op het
gebied van volwassenen-educa
tie en met betrekking tot de toepas
sing van de informatie technologie
in onderwijs en onderzoek zijn
slechts voorbeelden van het feit dat
de rol van het onderwijs in de
samenleving eerder toe- dan af
neemt.
Overziet men de ontwikkeling van
de rijksbegroting dan valt op hoe
gestaag de inspanningen zijn ten
De koningin tijdens het uitspreken van de troonrede.
Centrale figuur in parlementair Den Haag is deze iceek minister van financiën
dr. H. O. C. R. tOnnoi Ruding, oud-directeur van de Amro-bank, nu de
boekhoudervan de Staat der Nederlanden. Hij bood de Tioeede Kamer op
deze Prinsjesdag de Miljoenennota aan, waarin het financiële reilen en zeilen
van het land wordt beschreven.
Harde maatregelen zijn hij en zijn collega-ministers in het kabinet niet uit de
weg gegaan. Maar daarmee is in de rijksbegroting voor 1984 dan ook-..een
keerpunt" bereikt, zoals hij dat noemt. Voor het eerst zit weer een daling in het
financieringstekort, het verschil dat er telkenjare gaapt tussen de inkomsten
van de staat waarvan de belastingen het leeuwedeel uilmakem en de
uitgaven die uit de schatkist moeten ivorden gedaan.
In zijn kamer in het ministerie van financiën hadden onze Haagse redacteuren
Hans de Bruyn, Louis Burgers en Jan Harren een gesprek met de bewinds-
