Nationaal bedrijf produktie
n transport van energie
Smit-Kroes: niet meer
korten op investeringen
RSV-zaak drukt op
begroting defensie
Grote olievoorraden
in bodem Noordzee
Sombere tijden voor
Nederlandse visserij
PZC/I
AN AARDENNE: EIND AAN VERBROKKELING
mi
miljarden
centen zoek
Ruimte
nieuwe
kunstuitingen
Twee pijlers
emancipatie
Voordeeltjes
via de WIR
uitgesloten
ER ij 1ENSDAG 21 SEPTEMBER 1983
miljoenennota
[binnenland 13 I
(Van onze parlementaire redactiei
DEN HAAG Voor ontwikkelingssa
menwerking is het komende jaar iets
minder geld. 35 miljoen gulden, be
schikbaar dan het afgelopen jaar.
Voor minister Schoo betekent dat
schrappen, voornamelijk in de vrij-
willige bijdragen aan een aantal
fondsen van de Verenigde Naties. Die
worden met twintig procent ver
laagd. Daarnaast legt de minister een
grotere nadruk op de rol van particu
liere organisaties en het bedrijfsle
ven bij de ontwikkelingssamenwer
king dan tot nu toe.
Volgens minister Schoo (de eerste
WD'er op deze posti blijft Nederland
ernaar streven 1,5 procent van het
nationaal inkomen te besteden aan
ontwikkelingssamenwerking
Het totaalbedrag in de begroting 1984
is vastgesteld op 4365,4 miljoen gul
den
Ook de hulp aan Suriname is op de
begroting in 1984 verminderd ivan 250
miljoen naar 200 miljoen per jaari.
De eis dat Suriname .concrete stap
pen zet in de richting van de democra
tie en tot herstel van de rechtstaat,
met respect voor de grondrechten en
met structuren die een herhaling van
de gebeurtenissen van december 1982
kunnen voorkomen", alvorens tot een
hervatting van de hulp kan worden
overgegaan, blijven van kracht.
De veranderingen die minister Schoo
wil in het ontwikkelingsbeleid, zul
len nog voor het einde van dit jaar
worden aangegeven in een „herij
kingsnota".
(Van onze redactie i
EN'HAAG Het kabinet wil dat er een landelijk elektriciteitsproduktie- en transportbe-
ijf komt. Daarmee moet een einde komen aan de bestaande verbrokkeling en moet de
terheid meer greep krijgen op de elektriciteitsvoorziening. Reorganisatie moet meer
leid van werken mogelijk maken, zodat landelijk uniforme tarieven mogelijk worden.
lajn memorie van toelichting
minister Van Aardenne dit
it bekend. Met de elektrici-
jven zal nu verder worden
Nog dit parlementaire jaar
een wetsontwerp worden ïnge-
cd dat de minister van economi-
zaken meer bevoegdheden op dit
tin geeft.
.kabinet gaat hiermee in tegen de
Big van de elektriciteitsbedrijven
i kabinet weet zich gesteund door
lezen van onder meer de commis-
iffagner n (voortgang mdustriebe-
i' en de Elektriciteitsraad. Het par-
mit dringt reeds lang aan op meer
'deling
I arktgerichtheid
!M!;bedoeling is produktie en trans-
(voor overbrenging vanaf 220
evolt) te bundelen in een zoge
nde structuur-NV. Met uitzonde
van de levering aan zeer grote
wners wordt de distributiefunctie
van afgesplitst. Deze constellatie
it sterk overeen met bij het gas.
ütregelen zijn nodig om de markt-
Mtheid van het landelijk bedrijf
bevorderen en een zekere concur-
orm mogelijk te maken. Ge
in wordt aan verruiming van de
lelijkheid voor rechtstreekse in-
ïr van stroom door grootverbrui-
zelfopwekking (warmte-kracht-
ippellng in de industrie en wind
selen doorlevering van overtolli-
itroom aan anderen: kleinschalige
sekking door distributiebedrijven
oral warmte-kracht en windener-
ivinciale of regionale bedrijven zul-
de distributie verzorgen. Ze moe-
een minimale omvang van onge-
riOO.OOO aansluitingen bestrijken
bedrijven niet te klein zijn
men ze tegenspel bieden ten op-
itevan het landelijk bedrijf en dat
esporen tot doelmatig werken. Pro
ces en grote steden gaan in be
like mate het beleid van de dis-
Jüebednjven bepalen.
nationaal bedrijf moet bedrijfs-
jllg functioneren zonder bemoeie-
vande overheid met de dagelijkse
van zaken. Daarom moet het
(ken als aparte NV, ,.op armlengte
adeoverheid". Er moet een centra-
toctie zijn. die werkt onder toe-
x van een raad van commissaris-
'onafhankelijke personen). Het
intf moet een jaarlijks elektrici-
opstellen, dat de minister
i economische zaken dient goed te
ren. Op die goedkeuring is deze
"""idsman dan parlementair aan-
betrokken personeel te beperken en
met name gedwongen ontslagen te
voorkomen. De zogenaamde pooling
van produktiekosten" waarmee
SEP niet later dan 1 decenber 198*"
beginnen is met spoed gewenst
Na goed overleg met de lagere over
heden moeten de (winst)marges voor
de distributiebedrijven zodanig wor
den herzien dat redelijke en tot doel
matigheid prikkelende vergoedingen
overblijven. Al te grote verstoringen
in de inkomsten van lagere overhe
den (die vaak winst op elektriciteits
bedrijven maken) moeten worden
voorkomen.
her eenheid
it gezien de ingewikkeldheid van
zaak en de weerstanden wil het
®et geleidelijk naar de geplande
misatie streven. Dat kan door
*tt de bouw en exploitatie van
brastige grootschalige produktie-
feien aan een vergunning van de
van economische zaken te
fei. De bestaande SEP moet wor-
omgevormd, waarbij de lagere
teden via een aandeelhouders-
'P betrokken blijven.
(geleidelijke koers van dit streven
-'P' volgens Van Aardenne de
Zwaarden om de gevolgen voor het
Breguet Atlantic
(defensie) heeft flink in zijn plan
nen voor volgend jaar moeten
schrappen om de financie41e gevol
gen van de ontmanteling van het
RSV-concern in de begroting te
kunnen opvangen. De komende
drie jaar is defensie f 620 miljoen
meer kwijt aan marine-orders, om
de werven RDM en De Schelde op
de been te houden.
Aan defensie wil de regering vol
gend jaar ruim dertien miljard gul
den uitgeven. Overeenkomstig het
regeerakkoord is dat twee procent
meer dan dit jaar Omdat de oor
spronkelijke meerjarenplannen uit
gingen van drie procent groei, zoals
in de NAVO was afgesproken, moe
ten de plannen worden bijgesteld.
De RSV-problematiek vergroot dat
probleem.
Volgend jaar besteedt De Ruiter
f215 miljoen meer bij de marine
werven, door het vervroegen van
orders voor fregatten, waarvan hij
f 9" miljoen uit de schatkist vergoed
krijgt. De rest van geld is gevonden
door elders op de begroting te be
zuinigen. Bij de marine zelf worden
in 1984 de fregatten van de Wolf-
klasse vervroegd afgedankt, even
als de patrouillevliegtuigen Bre-
guet-Atlantic. Ze worden niet ver
vangen.
De landmacht levert een bijdrage
door kostenbesparende reorganisa
ties, zoals het terugbrengen van de
parate sterkte bij de genie-eenhe
den. Bij de luchtmacht komt geld
vrij door de al eerder aangekondig
de opheffing van een tweede een
heid Nike-luchtafweer door de con
ventionele Patriot. Nog dit jaar
Eenheid Nike - luchtafweer
Defensienota
Tegen het einde van het jaar komt
ook de Defensienota uit. waarin de
regering haar beleid voor de komen
de tien jaar uitstippelt. De Ruiter
heeft daarom zyn toelichting op de
begroting Voor 1984 zeer kort ge
houden.
Overigens kondigt hij aan dat de
defensienota ook voorstellen zal
bevatten over een eventuele ver
mindering van atoomtaken. hoe
wel premier I.uhbers vrijdag zei.
dat de nucleaire paragraaf nog niet
zal zijn ingevuld.
In de Defensienota zal De Ruiter
aankondigen hoe hij de tering naar
de nering denkt te gaan zetten.
..Kwaliteit gaat boven kwantiteit
wordt daarbij het uitgangspunt, zo
laat hij nu al weten Daarbij denkt
hij aan het completeren van wapen
systemen, zoals luchtafweer voor
schepen, nachtzichtapparatuur
voor pantservoertuigen en voorzie
ningen tegen elektronische storin
gen in vliegtuigen.
Door een groter deel van het budget
te besteden aan reservedelen,
brandstof en munitie, kan de beper
king van het aantal vlieguren bij de
luchtmacht in 1984 voor een deel
worden opgeheven. In 1985 ver
wacht De Ruiter weer op het nor
male niveau terug te zijn
Vooral door de opheffing van een
eenheid Nikc-Iuchtafweer zal het
personeclbestand bij defensie vol
gend jaar verminderen met onge
veer zevenhonderd. De minister
overweegt de premie-regeling voor
kort-verband-vrijwilligers op te
heffen. Het effect daarvan op de
werving wordt momenteel onder
zocht.
(Van onze parlementaire redactiei
DEN HAAG Er zitten omvangrijke
olievoorraaden in de bodem van het
Nederlandse deel van de Noordzee.
Onderzoekingen hebben uitgewezen
dat die voorraden zo groot zijn, dat
vanaf 1986 ongeveer 20 tot 25 procent
van onze oliebehoefte kan worden
gedekt. De belangstelling voor op
sporing en winning van olie op de
Noordzee en te land is in Nederland
groter dan in omringende landen.
Dat is volgens minister Van Aarden
ne van economische zaken niet in de
laatste plaats te danken aan de stabi
liteit van het overheidsbeleid.
Nederland moet deze reputatie hand
haven. zeker nu de olie- en gasprijs-
ontwikkehng over de hele wereld een
terugslag veroorzaakt in de booracti-
viteiten De winstgevendheid van
olie- en gaswinning is verminderd
Ook daarom laat het kabinet zijn plan
om meer helling te leggen op de
gaswinning varen Mogelijke gevolgen
voor het mvesteringspeil op dit ter
rein zijn aan deze koerswijziging even
min vreemd
In zijn memorie van toelichting op het
energiebeleid schrijft Van Aardenne
dat Nederland moet blijven streven
naar vermindering van zijn kwets
baarheid voor invloeden als olieprijs
stijgingen De situatie op de olie-
markt is nu rustig. Dat mag geen
aanleiding zijn om inspanningen voor
energiebesparing, verscheidenheid
van toepassingen en ontwikkeling
van eigen bronnen te verslappen. In
jaren '90 zijn weer spanningen te
verwachten, waarbij een kleine ver
storing van het aanbod al sterke
prijsstijgingen kan veroorzaken Voor
de komende jaren wordt geen hogere
olieprijs verwacht.
In overeenstemming met onder meer
het gewijzigde industriebeleid moet
de rol van de centrale overheid op een
aantal terreinen worden teruggedron
gen Ook op dit gebied moet de rol
van het bedrijfsleven sterker kunnen
worden Nieuwe energietechnieken
moeten worden bevorderd als daar
mee tegelijkertijd het industrieel be
lang van ons land wordt gediend.
Van Aardenne vindt de ervaring met
het vrijlaten van de prijzen voor olie-
produkten i sedert 1 augustus 1982)
gunstig Hij wil zich dan ook niet met
deze prijsvorming bemoeien. Voortge
gaan moet worden met herinvoering
van kolen en de ontwikkeling van
kernenergie (afhankelijk van de Brede
Maatschappelijke Discussie)
Vooral voor de energie-intensieve in
dustrie en de toeleverende sectoren
is een duidelijk en voorzienbaar
energiebeleid met het oog op investe
ringen van belang. Van Aardenne
heeft daarom besloten het tot dusver
in aanvulling op het prijsbeleid ge
voerde selectieve gastoewijzingsbe-
leid voor industrie, tuinbouw en
warmte-krachttoepassingen los te la
ten. De gasprijzen blijven gebaseerd
op de ontwikkelingen van de olie-
markt.
Van onze parlementaire redactiet
DEN HAAG De Nederlandse visse
rij gaat opnieuw een sombere tijd
tegemoet. De resultaten over 1982
waren een stuk slechter dan over
1981. Bovendien zal de rentabiliteit
door de vangstbeperkingen nog ver
der teruglopen.
Dat schrijft minister Braks i landbouw
en visserij) in zijn begroting voor
volgend jaar Vooral de kleine zeevis
serij (de kottervloot) krijgt het moei
lijk. Toch zal het mogelijk zijn met
een aantal maatregelen de kustvisse
rij te laten opereren op het huidige
niveau.
De totale opbrengst van de kleine
zeevisserij steeg vorig jaar ten opzich
te van 1981 weliswaar van f523 mil
joen tot f 543 miljoen en van de grote
zeevisserij van f144 miljoen tot f168
miljoen, maar het netto-resultaat van
beide bedrijfstakken verslechterde
aanzienlijk.
Bij de kustvisserij werd een totaal
verlies genoteerd van f42 miljoen (f4
miljoen meer dan in 19811 De grote
B onze parlementaire redactie)
'WAAG Hoewel de cent al enige
'?een wettig betaalmiddel meer is,
()i de Nederlandse samenle-
"Off miljarden centen aanwezig
Tot 1 juni 1983 waren bij de
en de postkantoren immers
■us 140.000 centen ingewisseld De
wjkheid tot inwisselen bestaat
•tot 1 maart 1984.
Wtemunt zal volgend Jaar 251
(fel nieuwe Nederlandse munten
J*Daarvan zullen er 1.185 miljoen
""i uit de nieuwe munt van 50
die geslagen wordt ter gele-
fed van de herdenking van de
sterfdag van prins Willem van
~'le Een miljoen van deze munten
fei in de normale circulatie.
worden speciaal in verzame-
'to-kwahteit geslagen
Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Minister Smit-Kroes
vindt dat er na jarenlange bezuini
gingen op verkeer en waterstaat nu
niet langer op investeringen kan
worden bespaard. De geslonken be
dragen zullen verder moeten worden
ontzien, en liefst moeten worden ver
hoogd, zo blijkt uit de toelichting op
haar begroting.
De begroting van Verkeer en Water
staat. inclusief de PTT, vermeldt voor
1984 het bedrag van 10.258 miljard
gulden. Dat is 61,1 miljoen meer dan
voor 1983 (de stijging van het vorige
begrotingsjaar was 466,3 miljoen)
Hiervan is 48,5 miljoen bestemd voor
compensatie van prijsstijgingen in
1983
Er is onder mer 220.1 miljoen meer
uitgetrokken voor de exploitatiete
korten van het openbaar en het goe
derenvervoer (totaal wordt 3,294 mil
jard), 55 miljoen meer voor de PTT
(1.71 miljard), 46 miljoen meer voor
natte waterstaat en staatsvissersha-
venbedrijf (1.960 miljard).
Bezuinigd wordt op de sector droge
waterstaat, met een bedrag van 110,6
miljoen, zodat daarvoor volgend jaar
826,2 miljoen gulden beschikbaar is
Verder is 82.9 miljoen minder beschik
baar voor de posten personeel en
overige diensten.
Daar staat een verhoging van de
investeringssteun voor de zeescheep
vaart tegenover, wegens verlenging
van de regeling tot cn met 1986 Er
wordt van uitgegaan dat dit jaar 1,7
miljard gulden wordt geïnvesteerd,
het bedrag waarover de bedoelde pre
mies worden verstrekt.
Zoals in het regeerakkoord al was
aangekondigd, is thans een wijziging
in voorbereiding van de wet op het
Rijkswegenfonds Het ontwerp moet
dit najaar naar de Tweede Kamer,
zodat de nieuwe wet vanaf 1 januari
kan werken. Voor onderhoud en ver
betering van rijkswegen wordt voor
de jaren 1984 tot en met 1988 respec
tievelijk 550 miljoen, 567 miljoen. 578
miljoen, 589 miljoen en 601 miljoen
gulden begroot.
Voor aanleg en uitbreiding zijn deze
bedragen voor dezelfde jaren respec
tievelijk 463 miljoen, 484 miljoen, 488
miljoen. 492 miljoen en 495 miljoen
gulden
Vervoer
Er komt een ombuiging in het capaci
teitsbeleid. zowel voor het weg- als het
watervervoer. Een sloopactie is nood
zakelijk. maar de financiering moet
nog worden opgelost NS zal enkele
tientallen los- en laadplaatsen moe
ten sluiten.
Er is een nieuwe wet voor het vervoer
van gevaarlijke stoffen in de maak. De
minister verwacht dat het ontwerp
begin 1984 naar de Raad van State
kan worden gezonden.
De minister wil dat de gemeente
Rotterdam maatregelen neemt om
iet exploitatieresultaat van Zestien-
noven te verbeteren, nu bij herover
weging besloten is dat deze luchtha
ven moet blijven Wat Schiphol be-
wi..l, vl legering dit najaar een
besluit nemen over al dan niet aanleg
gen van een gedraaide vierde baan
Water
Eind dit jaar zal de minister de nota
De Waterhuishouding van Nederland
naar de Tweede Kamer zenden De
opzet van een algemene Waterschaps
wet gaat verder De bedoeling is het
voorontwerp in 1984 klaar te hebben
Voorts komen er regels voor het ge
bruik van de zeilplank De snelle
opkomst van deze ..kleine recreatie-
vaart' maakt reglementering noodza
kelijk, met name op de wateren die
ook door de beroepsvaart worden
gebruikt.
Er zijn tot dusver rond 80.000 aanvra
gen voor een vaarbewijs binnengeko
men. De uiterste termijn voor deze
overgangsregeling is 1 oktober. Naar
verwachting wordt de vaarhewijs-
plicht eind 1985 ingevoerd. Met om
ringende landen wordt overlegd over
wederzijdse erkenning.
visserij boekte nog wel een winst van
f 3 miljoen, maar dat was f 6 miljoen
lager dan het jaar ervoor.
Stijgende tenergieikosten en dalende
visprijzen waren de belangrijkste oor
zaken voor de teruggang, naast de
toegenomen investeringslasten en be
talingsmoeilijkheden met Nigeria, de
grootste afnemer van in Nederland
verwerkte diepgevroren makreel
Maar het herstel van de Nederlandse
visserij wordt vooral belemmerd door
de in Europees verband afgekondigde
vanagstbeperkingen, waar echter
geen duidelijk visserijbeleid aan ten
grondslag ligt. Zo n beleid noemt
Braks voor een duurzame, econo
misch en biologisch verantwoorde vis
serij onontbeerlijk.
In 1982 werd al f20 miljoen minder in
schepen geïnvesteerd. Toch steeg het
aantal kleine vaartuigen van 563 naar
573 en groeide het totale motorvermo
gen van 430.000 naar 452 000 pk. Er
kwamen twee. grote vissersschepen
bij In die sector steeg het vermogen
van 54 000 naar 64.000 pk. De werkge
legenheid nam daardoor overigens
ook toe: van 2968 naar 3061 mensen.
Herstructurering en modernisering
van de kottervloot moet daar de ren
tabiliteit verhogen Bovendien zal
overschakeling op goedkopere zware
olie (er komt een Begeleidmgsprojekt
Zware Olie en de toepassing van
nieuwe visserijtechnieken (elektrisch
vissen» en de spanvlsserij worden
bevorderd.
De 'grote' vissersvloot is momenteel
de modernste in Europa, aldus Braks
Maar de vloot zou rendabeler kunnen
werken wanneer meer dan tot nog toe
wordt overgeschakeld op de volledige
bewerking van de vangsten op zee
Via het Ontwikkelings- en Sanerings
fonds zal geld beschikbaar worden
gesteld om dat te bevorderen Een
nieuwe stilligregeling is dan met no
dig.
Van onze parlementaire redac
tie)
DEN HAAG De cultuurindus
trie gaat steeds meer voorzien
in de behoeften van de massa.
Het negatieve effect daarvan is
dat de massacultuur de bestaan
de patronen bevestigt. Er moet
daarom extra aandacht worden
gegeven aan verniewingsbewe-
gingen binnen de samenleving.
Dit schrijft minister Elco Brink
man van welzijn, volksgezond
heid en cultuur (WVC) in de
toelichting op de begroting-1984
van zijn departement onder het
hoofdstuk 'culturele zaken'. Niet
alleen kunstactiviteiten die on
voldoende aan bod komen (jon
gerencultuur). maar ook de ama
teuristische kunstbeoefening wil
hij de komende jaren bevorde
ren.
Hij vindt dat het onmogelijk en
ongewenst is ledereen die zich
kunstenaar noemt in staat te
stellen een zelfstandige be
roepspraktijk op te bouwen
„Kwaliteit is norm", aldus
Brinkman.
Minister Brinkman kondigt voor
1984 enige extra ruimte aan voor
de subsidiëring van de Neder
landse filmproduktie Het kunst
vakonderwijs hoeft naar het oor
deel van de minister niet meer
alleen gericht te zijn op beroeps
uitoefening betaalde arbeid
wordt schaars Maar dat onder
wijs moet wel goed gekwalifi
ceerde mensen van internatio
naal niveau afleveren. Orkesten
en dansgezelschappen moeten
te vaak kunstenaars uit het bui
tenland aantrekken.
In de paragraaf over de beelden
de kunst en de bouwkunst kon
digt minister Brinkman de sa
menvoeging per 1 januari 1984
aan van de Dienst Verspreide
Rijkscollecties, de Nederlandse
Kunststichting cn het Bureau
Beeldende Kunst Buitenland
tot de Rijksdienst Beeldende
Kunst.
Van onze parlementaire redac
tie)
DEN HAAG Het kabinet zal
zijn emancipatiebeleid de ko
mende tijd presenteren in een
aantal nota's. Nog dit najaar
krijgt het parlement nota's over
'emancipatie en inkomensbe
leid' en over 'seksueel geweld'.
Volgend voorjaar hoopt het ka
binet klaar te zijn met een alge
heel plan waarin het emancipa
tiebeleid voor de komende jaren
is uitgestippeld. In diezelfde
tijd zal ook het ontwerp van de
Wet Gelijke Behandeling wor
den aangeboden.
Deze activiteiten worden aange
kondigd in de begroting van
Sociale Zaken waar mevrouw
Kappeyne van de Coppello als
staatssecretaris de emancipatie-
zaken bestiert In de toelichting
op de begroting geeft zij twee
pijlers aan voor haar beleid een
voor vrouwen betere verdeling
van werk (met de daaraan ver
bonden zaken als status, ontwik
kelingskansen en invloed) en be
strijding van discriminatie op
grond van sekse' burgerlijke
staat of seksuele voorkeur
Op de aangekondigde nota Sek
sueel Geweld zal dit najaar met
twee onderzoeken worden voor
uitgelopen één naar seksueel
misbruik van kinderen, het an
dere naar ongewenste intimitei
ten.
Van onze redactie economie)
DEN HAAG Beleggingsmaat
schappijen en pensioenfondsen
wordt dc mogelijkheid ontno
men om door belastingtechni
sche slimmigheidjes met de Wet
Investeringsrekening (WIR) ka
pitalen op hun beleggingen te
rug te verdienen. De maatregel
wordt aangekondigd in de
Werkgelegenheidsnola die de
minister van sociale zaken en
werkgelegenheid, samen met
zijn collega van economische
zaken, heeft uitgebracht.
Instellingen als pensioenfondsen
komen zelf niet in aanmerking
voor WIR-premies. Via wat om
wegen (zogeheten profit-rou
ting t slagen zy er echter toch in
het geld binnen te halen.
De op stapel staande maatregel
die aan de profit-routing' een
einde moet maken, zal op zeer
korte termijn by de Tweede Ka
mer worden ingediend Ze zal
meteen van kracht zijn. ook al
zal het parlement zich er nog
over moeten uitspreken. Een
dergelijke procedure werd inder
tijd ook gevolgd bij het wetsont
werp dat een einde moest maken
aan de belastingonlwijking via
de zogenoemde koopsom-polis:
sen
De nieuwe maatregel treft overi
gens met alleen pensioenfond
sen en (andere) beleggingsmaat
schappijen. Ook verenigingen,
stichtingen en dergelijke wor
den. wat de WIR betreft, buiten
spel gezet Ze geldt ook voor
lagere overheden (provincies, ge
meenten).
