Soes ja Citroen
zingt
Thelonious Monk
«t
J"»*
IPRISMAI
King Sunny Adé,
de koning
van de Juju
PZC/ kunst/cultuur
Een Museum
is leuker
dan je denkt
INDERDAG 11 AUGUSTUS 1983
IDoor Margnet Hunfeldi
TTalvervvege augustus wordt een nieuwe elpee uitgebracht
til van de Nederlandse jazz-zangeres Soes,ia Citroen. Het is
fen nogal bijzondere plaat, omdat Soesja Citroen het heeft
ingedurfd om vijf nieuwe teksten (door haarzelf geschre-
i) op muziekstukken van Thelonious Monk te zingen. Zij
[ordt begeleid door het Cees Slinger Octet en door John
feyton en Peter Ypma.
h beroep is ze psycholoog. Soesja. Soesja praat graag
de grote
laatste baan duurde een jaar en Monk: „Eigenlijk werd deze pianist
besloot ze definitief over te stap- uit de jaren veertig door veel van zijn
.naar de muziek. „Eigenlijk heb ik tijdgenoten verguisd. Dat kwam,
altijd zangeres gevoeld", vertelt ze denk ik, omdat hij zo individueel is
ant ik zing al vanaf mijn zestiende, gebleven. De mensen vonden hem een
een, toen ik jong was deed ik dat soort charlatan, hij speelde met de
ion voor m'n plezier. Het Deed er meest uiteenlopende muzikanten sa-
zoveel toe. Dus ging ik op m'n men en zijn composities leken door-
jentiende studeren, want dat vond gaans van een onnozele simpelheid,
'eigenlijk de normale gang van Pas zodra je je verdiepte in zijn
muziek bleek die simpelheid schijn
en werd alles veel ingewikkelder.
Tegenwoordig is Monk erkend ais
een van de hele groten onder de
pianisten.
De°Ètik dat wilde, maar ik wist niet wat Ik heb getracht met mijn teksten de
ken.r daar verder mee moest. Om zoiets muziek van Monk toegankelijker te
'organiseren, ik bedoel, daar komt maken voor een groter publiek. Het is
r Mgtoen ik afstudeerde en ging
r •'"taken kwam het verlangen om te
1 ngen weer tevoorschijn. Ik wist toen
•ink! et in de muziek toch steeds op neer,
all jar had ik geen kaas van gegeten.
eenmaal zo dat gezongen muziek
meer aanspreekt dan instrumentale.
„Jammer genoeg was ik minder tevre
den over de „Het mag mets kosten
show" waarin ik met de andere twee
Knokke-deelneemsters zou optreden.
Ik vond dat er te weinig rekening is
gehouden mèt mij, want ik had geen
zin om me te verkopen als cabaretière
en het werd wel van me gevraagd Ik
ben nu eenmaal zangeres en zodra ik
aan sketches mee moet werken ga ik
me op de een of andere manier onecht
presenteren. Dan wordt het een soort
onechte ongein Uiteindelijk heb ik
voor die televisieshow slechts twee
stukken gezongen en dat is me niet In
dank afgenomen"
Of zoiets mijn carrière zal schaden?
Ze glimlacht: ..Als je over een carrière
praat dan is het niet goed om ondui
delijk te zijn over wat je wel en niet
kan. Het publiek gaat je heus niet
leuker vinden, wanneer je een sketch
doet die je zelf niet leuk vindt.
Sommigen vragen me wel 's aarom
ik niet wat meer Rita Reys-achtigc
dingen doe. Nou. daar kan ik ook heel
kort over zijn: ik ben Rita Reys niet,
ik ben uit een andere tijd. Ik doe mijn
dingen. Ik zing een combinatie van
modern en traditioneel en het pu
bliek maakt uit, wat mij betreft, of ik
dat goed doe of niet".
Soesja Citroen
our nee
jenwoordig is Soesja Citroen
ïeijjk bekende zangeres. Zij treedt
ïachide jaren zestig had ik me boven- Sinds mijn veertiende schrijf ik al
erg gelicht op moderne, experi- gedichten. Ik geloof niet dat ik door
bepaalde dingen word geïnspireerd,
maar het is wel zo dat mijn teksten
meestal nogal somber zijn"
„Ik ben niet echt somber van aard.
maar op de een of andere manier put
ik toch uit die kant van mijn emoties,
itele jazz. terwijl ik in de jaren Een tijdje terug wees Nico Bunnik me
:ntig de andere muziekrichtingen er eens op en adviseerde me om wat
aginhalen (de bop en zo). Het begon meer ditties en datties te doen, dus
0Ü'C n s00r^ droom van me vrolijkere, gemakkelijkere teksten te
c™en om weer te kunnen optreden Zingen. Daar is toen „Ruby, my dear"
dan het liefst in een duo. Heel uit voortgekomen, een tekst die ik
iVeri,vacbl werd ik op 'n dag gebeld beb geschreven toen mijn dochter
or Nedley Elstak die me vroeg als werd geboren".
n Egeres in zijn band. Het Kwam als ,,vier jaar geleden ben ik begonnen
vb complete verrassing en ik wist met teksten op de muziek van Nedley
eens meer hoe dat moest, zin- Elstak en pas dit jaar heb ik voor het
eerst een totale song geschreven, dus
zowel de tekst als muziek. Ook bij het
werken, aan de Monk-plaat kreeg ik
het advies om de andere kant van
mijn emoties eruit te laten komen,
zodat twee stukken wat donderdcr
y s"'1'5 t hi vara Dansor- kJeurd zlj en de oïerige drie wat
k est en met het Metropole-orkest
aa7?4oot de KRO. Vorig jaar deed zij
witj,bovendien mee aan het songfestival
et-in Knokke (samen met Floor van
i^lülphen en Simone Kleinsma) en
;ebrs ilangswas zij te zien in de „Het mag
rep iiiets kosten show" op televisie.
id
j.; oesja's man en manager Cees de Wit,
'Óna nu bezig om een tournee door het
vejj, itenland te regelen, waarbij Soesja
aet* Bneens voor radio en televisie zal
'jjp. iptreden in Parijs en Antwerpen,
öesja: „Toch heb ik niet het gevoel,
"het goed gaat met mijn zangcarriè-
dat ik die psychologiestudie voor
(U neb gedaan, het Feit dat je
jchologe bent maakt het in sommi-
gevailen makkelijker om bepaalde
ügen te realiseren. Ik heb nu een
tóe baan erbij op het Rotterdams
mservatorium. Daar geef ik les in
fideme en popmuziek".
binnenkort uit te komen elpee van
lesjazal gaan heten „Soesja Citroen
Theonious Monk"; zowel de
prof: als d muziek zijn niet bepaald
veiS ivaUend commercieel. Soesja. ..Tja,
ihoort echt bij mij. Ik ben altijd op
naar mensen met eigenzinnige
n cffunek. daar kwam bij dat ik steeds
r erker het gevoel kreeg dat ik eruit
iie tóe breken Ik zat op de een of
"tJtóere manier vast. Bovendien had ik
eerder teksten gezongen op Monk
,rlioil'net idee om een plaat te maken
typis eta)n muziek kwam opeens bij me
Uren heb ik zitten luisteren naai
werk om te kunnen selecteren en
tgflejP ie proberen welke stukken ge-
sneD zouden zijn voor tekst
wori m n keuze had gernaakt ben
r, ij, Cees Slinger gegaan die me
marr adde!'Ük steunde. Mijn platen-
«schappij deed wat moeilijker,
ir gelukkig kon ik ze overtuigen
f erop te wijzen dat mijn vorige
st het goed had gedaan in Amerika
vooral het Monkstuk.
Knokke
Hoe valt haar liefde voor de jazz te
rijmen met haar deelname aan een
songfestival in Knokke? Soesja: „Pri
ma om zoiets eens mee te maken,
hoewel ik stomverbaasd was toen ik
hoorde dat er voor mijn optreden
cijfers zouden worden gegeven. Heel
eng, vind ik nu, dal mensen punten
gaan geven, maar anderzijds was ik
ook wel weer trots toen ik het hoogst
gescoord bleek te hebben".
ADVERTENTIE
bij de boekhandel
VAN DE MAAND
AUGUSTUS
MUSEUMGIDSVOOR KINDEREN
alleen deze m
maand jê j
PRISMA
OP STAP
Donderdag 11 augustus
Op en om het terrein aan de
Commandoweg in Vlissingen wordt
gedurende vier dagen voor de derde
keer het straatfestival gehouden In
het kader daarvan treedt een groot
aantal popgroepen op. Vandaag is
dat: Paolo Passionato and the Pen-
nies from Heaven, ook wel de Ne
derlandse Kid Creole and the Coco
nuts genoemd (21.15 uur op het
festival terrein)
Vrijdag 12 augustus
De groep Toontje Lager treedt
op in De Halve Maan in Oostkapel-
le Aanvang 21.00 uur.
In het kader van het straatfesti
val treedt de groep The Serial op in
Vlissingen (20.30 uur op het festival
terrein).
Zaterdag 13 augustus
De Vlissingse groep Sing Sing
Movement treedt op in Vlissingen
in het kader van het straatfestival
(11.30 uur op het festivalterrein).
Voorts zijn er concerten door de uit
Amsterdam afkomstige calypso-
groep Big Bamboo (16.00 uur. festi
valterrein). het straatmuziekgezel
schap La Fanfafonie uit Quebec
(19.00 uur) en de reggaeband Reali
ty uit Engeland (22.30 uur). Ook
deze optredens zijn op het festival
terrein aan de Commandoweg in
Vlissingen
Bovendien zijn er dagelijks op uit
eenlopende plaatsen en tijden op
tredens van hetv gezelschap Sint-
Juttemis. Gedurende het hele
straatfestival is Vlissingen vrijstad
voor alle straatartiesten Dat bete
kent dat niemand vergunning nodig
heeft voor het maken van muziek,
jongleren, potsenmaken en wat dies
meer zij.
Paolo Passionato and the Pennies from heaven.
Het succes kwam voor Vince Clar
ke. en Alison Moyet samen
Yazoo tamelijk onverwacht. Het
kwam misschien zelfs te vroeg, on
danks de titel van hun tweede lp:
'You and me hotli'. Het duo Yazoo
bestaal in ieder geval niet meer. Rest
dus deze laatste lp. Clarke en Moyet
hebben ieder hun deel geleverd en
wel zo keurig 'om en om' dat je zelfs
van 'krampachtig' kunt spreken. 'No-
body's diary' van 'AIP Moyet opent de
plaat.
Het nummer heeft met name in
Groot-Bnttannië zijn hitgevoeligheid
al bewezen. Daarna volgt 'Softly over'
van Clarke, een niemendalletje dat
illustreert dat de mannelijke helft van
het duo vooral grossiert in twee-di
mensionale bespiegelingen, op tekst
gezet met behulp van het 'Groot
Rijmwoordenboek' Combinaties als
'away-day by-try' en 'you-do' keren
veelvuldig terug. Wat anders ligt het
met de nummers van Moyet. die vaak
in even simpele bewoordingen aan
zienlijk meer diepgang bereikt. In
'Winter kills' en 'Midnight' van de
eerste lp was Airs hang naar somber
heid al duidelijk aanwezig Ook dit
maal zijn nummers als 'Ode to boy' en
Anyone' weer uitschieters op een
verder vrij oppervlakkige lp. Natuur
lijk. ook het dansbare "Sweet thing' is
best aardig en past in de reputatie die
Yazoo met. discohitjes als 'Don't go'
heeft opgebouwd, maar de repeteren
de synthesizerriedeltjes van Clarke
gaan al gauw vervelen. Opvallend
genoeg is zijn inbreng in de nummers
van zijn vrouwelijke collega veel in
ventiever. Af en toe (in 'Good times'
bijvoorbeeld) zijn blazers-achtige
klanken te horen die beter passen bij
de uptemponummers die Moyet
schrijft
Zij heeft haar voorkeur voor conven
tionele instrumenten overigens niet
onder stoelen of banken gestoken en
verklaarde m een interview dat ze zich
vaak niet op haar gemak voelde in de
melodielijnen van Clarke.
Beide zullen nu weer opnieuw moeten
beginnen Clarke zal ongetwijfeld wel
weer iets van zich laten horen. Mis
schien wel snel. want hij dook ook al
kort na zijn vertrek uit Depech Mode
in Yazoo op Wat Alison Moyet betreft
is het afwachten. Haar inbreng over
trof op dit laatste Yazoo-produkt die
van Clarke in kwaliteit en kwantiteit.
Of ze ook op eigen benen succesvol
kan zijn moet blijken. Yazoo-samen
heeft hoe je het ook bekijkt een
bijdrage geleverd aan het vermengen
van blues- en soul-achtige muziek met
moderne synthesizerklanken, een on
derneming die door andere groepen
als de Eurythmics in ieder geval
wordt voortgezet
H J. K.
Met een band van circa twintig muzikanten en een reputatie die
vijftien jaar teruggaat, behoort de Nigeriaanse bandleider King
Sunny Adé tot de belangrijkste Afrikaanse musici van deze tijd. De
laatste paar jaar wordt zijn muziek in de westerse wereld verspreid
door het Britse label Island en om de gevarieerde ritmische concepten
en het kristalheldere geluid gewaardeerd. In juni dit jaar maakten
King Sunny Adé en His African Beats hun Nederlandse concertde
buut. een gebeurtenis waarop de kritiek eensgezind lovend reageer
de
iDoor John Oomkes)
King Sunny Adé is een 37-jarige man van prinselijke bloede, die met
minzame vriedelijkhcid zijn gasten verwelkomt. Hij schenkt thee ter
smering van het strottenhoofd. Sunny Adé is een buitengewoon beschei
den mens. die met zachte stem zijn verhaal vertelt.
Het is de geschiedenis vail de mu- „Er is helemaal een verwrongen
ziek van zijn voorouders, leden van beeld van ons land ontstaan toen
de grote Yorubastam Juju wordt anderhalf miljoen Ghanezen het
die muziek genoemd, zolang wester- land in het voorjaar moesten veria-
se oren de grote variëteit aan ritmen ten. Ik ben er zelf geen ooggetuige
in deze Westafrikaanse smeltkroes- van geweest, want wij waren in
muziek nog niet kunnen onderschei- februari en maart op tournee in
den Met een mengeling van folklo- Amerika. Maar ik kan wel zeggen
nstische evenementen, eigentijds in- dat ik verbijsterd naar de televisie
strumentarium en een groot aantal, heb gekeken toen die volksverhui-
vaak zeer verschillende invloeden zing aan de gang was. Je zag beel-
uit de westerse rockmuziek heeft den van politiemensen die op die
Dunny Adé eerst de afgelopen twee wegtrekkende mensen insloegen en
jaar zeer grote indruk weten te ma- daar werd bij verteld dat de Nige-
ken in de internationale muziekwe- riaanse politie hard optrad. Dat
rela Zijn band. His African Beats, moeten scènes geweest zijn die na
geldt als een wondertje van orgaru- onze grens en vóór de Ghanese
satievermogen In volledige bezet- grens zijn opgenomen: in buurlan-
ting staan er 22 muzikanten op een den als Benin en Togo, die die
podium zonder dat de zeer verschil- vloedgolf kregen te verwerken. Dat
lende lijnen waarlangs zij functione- was namelijk geen Nigeriaanse po-
ren verward raken. litie. Zelfs de parkeerpolitie loopt
„Je kunt het aan mijn muzikanten bij ons niet in shorts rond - zoals die
zien dat vrijheid ons hoogste goed agenten die op televisie te zien
is", zegt Sunny Adé als de organisa- waren - maar in lange broek",
tie m zijn band ter sprake wordt
gebracht. „Ik huur geen mensen in "Hel 1S Seen blind verdedigen van
die slechts omwille van hun dage- nnjn eigen land. Maar feit was dat de
lijks brood op het podium kunnen economsiche groei en de wereldcri-
staan. Ik vertel ongeveer hoe ik het S1S die daar°P volgde van Nigeria
wil hebben, maar je moet muzikan- een magneet had gemaakt waarop
ten vrijheid gunnen om hun instru- arbeid^rs uit naburige landen afge-
ment letterlijk tot klinken te bren- Komen waren. Ze mogen er slechts
gen. om met gevoel te kunnen spe- verblijven met een vergunning, an-
len. En je ziet het! Zij moeten hun
eigen smaak bevredigen, aan de
wensen van het publiek weten te
voldoen en ook nog eens spelen voor
de zon".
De zon?
Adé lacht en legt uit dat het een
synoniem is voor het Afrikaanse
gemeenschapsgevoel. „We zijn ge
lijk, want we spelen
ders niet Wij hadden een illegale
groep van bijna twee miljoen buiten
landse arbeidskrachten Kijk. ik
werk hier op een visum. Als dat
begrijp afgelopen is, zal ik ook moeten
je? Ik ben slechts de leider omdat gaan'
zij mij tot leider hebben gemaakt. \igefl die economische opleving
Nee, ik heb er geen problemen mee geen rol gespeeld voor wat de wes-
om te besluiten hoe ver ik kan gaan. terse elementen van de juju betreft?
Dergelijke vragen over hoe ver je Ade: „Ach, als je geld hebt. kun je
autoriteit strekt kennen wij feite- meer platen kopen. Andere instru-
lijk niet. Ik krijg respect van mijn meriten, Maar daar blijft het bij. Je
muzikanten omdat ik halverwege kunt net zoveel op als je op kunt
de jaren zestig met enkele anderen Als JC goed bjj kas bent kun Je je
de stoot heb gegeven tot het ont- volvreten, maar je komt er snel
staan van deze muziekvorm. Ik ben achter dat je je spijsvertering ver
een van de medestichters, zo je standig moet regelen Muzikanten
wilt"- passen zich niet aan. dat doen za-
„Maar als er muziek in je broeders kenlieden".
schuilt, talent in verborgen zit. dan
is het je eerste taak om dat er uit te „Je moet goed begrijpen dat juju-
laten komen. Daar moet je hen de muziek feitelijk een zijtak is van de
ruimte voor geven. Dan kunnen ze traditie van de jazz. Het is muziek
laten zien dat je in een Afrikaanse die in de jaren twintig voor het
pot veel ideeën klaar kunt stomen, eerst buiten de traditionele plech-
Trouwens. iedereen die zijn eigen tigheden - het aanbidden van de
band wil formeren, is daar vrij in Wij goden, de rituele gebruiken - werd
organiseren jongens voor hem. hel- gebruikt. Nou. dat heeft zich storm-
pen hem aan instrumenten, hij achtig ontwikkeld. De naam is al-
krijgt zelfs de kans om terug te leen verwarrend. De Engelsen - die
keren in onze band als het hem op in Nigeria de koloniale machtheb-
eigen kracht niet lukt. De normale bers waren - noemen het juju, om-
procedure is m dat geval als volgt, dat dat woord een bijklank heeft
Een van onze bandleden komt zijn van zwarte magie. Juju voor ons is
voornemen melden om op eigen gewoon muziek, gewoon ónze mu-
benen te staan. Hij leidt iemand op ziek",
die hem in onze band kan vervangen
en dan staat het hem vrij te gaan en
krijgt hij in wederdienst onze hulp.
Als het hem lukt. dan wordt hij
geregistreerd als orkestleider bij de
Performing Musicians Association
in Nigeria".
Opmerkingen over de raciale af
komst van zijn orkestleden van mijn
kant worden door Sunny Adé ver
keerd opgevat. Het levert evenwel
boeiende informatie op. „In de we
reld bestaat het idee dat de verschil
lende Nigeriaanse volken niet in
vrede kunnen samenleven", zegt hij
fronsend. „Ik ben geen nationalist,
maar dat beeld moet echt gecorri
geerd worden Ik behoor zelf tot een
zeer kleine evangelische geloofsge
meenschap. Die wordt geen stro
breed in de weg gelegd. In Nigeria
verlopen de contacten tussen de
verschillende stammen en geloofs
gemeenschappen over het algemeen
erg goed"
King Sunny Adé
eröfc
(Door Henk Linse)
De Londcnse reggae-groep Ama-
zulu zit op de veerboot van
Zweden naar Finland. De uil vijf
vrouwen en een man bestaande
groep begon als een stel muziek
makende werklozen, maar nu kun
nen ze net van de concerten rondko
men. „De ene weck hebben we lek
ker te eten en de weck erop kan hel
weer moeilijker zijn", aldus zange
res Anne-Marie Ruddock.
De kleine tourneetjes. langs clubs en
festivalletjes. zijn zeker geen vetpot.
maar toeren is leuk" De concerten
die in Finland gepland zijn, zullen
bijvoorbeeld nauwelijks kostendek
kend zijn
De Finse trip van Amazulu loopt
echter met alleen ln financiële zin
slechter af dan verwacht Als bassis-
te Claire Kenny aanstalten maakt
om een glas te schenken uit haar
zojuist gekochte fles belastingvrije
whiskey, wordt ze door enkele be
manningsleden van het Zweedse
schip hardhandig aangepakt.
„De belastingvrije waar mag niet in
het openbaar genuttigd worden", zo
schijnt dc regel 'te luiden. In de
scheepskeuken wordt de fles in de
gootsteen geledigd terwijl Clare nog
altijd door een matroos in de houd
greep gehouden wordt, terwijl een
ander haar schopt en slaat
Bemanning, noch passagiers op de
ferry schijnen gecharmeerd te zijn
van het bonte gezelschap, waarvan
er twee van Latijnsamerikaanse af
komst zijn, Anne-Marie heeft Jamai-
caanse ouders, drummer John Bai
ley is van West.indische afkomst, de
saxofoniste is een Ierse en gitanste
Margo Sagov is in Zuid-Afrika opge
groeid
De „overtreding" met de whiskyfles
was de stok om de hond te slaan De
„arrestatie" loopt pas echt uit de
hand als Clare zich verzet en twee
andere meisjes en later John Bai
ley haar te "hulp komen. Het is al
gauw een forse vechtpartij.
De hele groep, inclusief de meerei
zende Zweedse organisator van de
Scandinavische concerten, belandde
in de boeien, in het vooronder Aan
klacht geweldpleging tegen bevoeg
de autoriteiten
Zangeres-percussiomste Sharon Bai
ley „Maar toen we in Finland aan
kwamen. bleken de douanebeamb
ten nog een graadje erger te zijn. Die
ramden ons letterlijk het cachot in.
Daar hebben we tien dagen in geze
ten. bij het eerste concert kwam een
zeshonderdkoppig publiek opdagen,
maar geen Amazulu We waren
doodsbenauwd over wat ze zouden
gaan uitvoeren, vooral omdat we de
eerste drie dagen niet eens een tolk
kregen"
Uiteindelijk ging het Britse consu
laat zich met het lot van de groep
bemoeien en na enig touwtrekken
mocht het zestal naar huis.
Dit gebeurde tweeenhalvc maand
geleden. Begin juli was de groep
voor een tweede tourneetje in Ne
derland. waar de dames (en heer)
gelukkig iets zachtaardiger behan
deld werden. Sharon Bailev: „Maar
achteraf zit er een positieve kant
aan dat incident. De Britse pers
heeft ons behoorlijk wal broodnodi
ge publiciteit gegeven. En boven
dien heeft David Bowie een bandje
van ons beluisterd en besloten dat
wij in zijn voorprogramma mochten
spelen".
Inmiddels heeft onder anderen de
Britse disc-jockey John Peel zich ook
als beschermengel van Amazulu op
geworpen. De reputatie van „dat
arme stel onrechtvaardig behandel
de muzikanten is een leuk duwtje in
de rug geweest
Anne-Marie Ruddock .Maar daar
voor trokken we in Londen ook al
aardig wat publiek. Hoewel ze vol
gens mij in de eerste plaats kwamen
kijken omdat we vrouwen zijn: een
vrouwen-reggaeband is erg onge
woon Maar. omdat dat publiek te
rug blijft komen, denk ik toch dat ze
onze muziek leuk vinden'
Sharon Bailey „Onze muziek is een
stuk gevarieerder dan de doorsnee
reggae De leden van de groep heb
ben zulke verschillende achtergron
den. dat het verwerken daarvan van
zelf tot een „nieuw soort reggae"
leidt. Bovendien zingen we over al
lerlei herkenbare dagelijkse situaties
en niet alleen over liefde en geluk
dus Ook zijn we géén rasta's dat
kun je als vrouw ook bijna niet zijn
we zingen over wat ons irriteert en
bezighoudt".
Anne Marie Ruddock: „Bij veel reg
gae geldt: als je een song gehoord
hebt. ken je ze allemaal. Wij hebben
nu twee singles gemaakt en binnen
kort komt er een elpee. Je zal horen
dat dal bij ons niet zo is".
