HERDER
Vader amputatie-slachtoffer
acht verpleegkundigen schuldig
In weer en wind
achter de kudde
Ouders van kinderen met een
complicatie bundelen krachten
'NIET ALLEEN BEHANDELEND CHIRURG
INITIATIEF VAN THOOLS ECHTPAAR
WOENSDAG 27 JULI 1983
Schaapherder Henk Otten op de Oude Kamersedijk bij Hemkenszand met de schapen van de Zeeuwse
schaapskudde.
Het mag dan voor een buiten
staander opvallend zijn hoe
goed de schapen volgen, minstens
zo opmerkzaam is de rol van de
hond van de herder. Na een paar
woorden jaagt hij de schapen van
de rand van een aardappelveld
terug bij de kudde. Als even 'ga er
overheen' klinkt, weet de hond al
genoeg en jaagt hij de schapen in
de goede richting. En na een even
simpel als kort 'hop hop' draait
heel het spul om en gaan de 27l>
schapen op aandrang van herder en
hond de weg terug.'Over enkele
weken daalt het aantal schapen
van de kudde overigens met een
stuk of vijftig. Dan worden de
ramlammeren verkocht die dit
voorjaar geboren zijn. Daar heeft
de kudde toch niets aan. Het is de
bedoeling dat een kudde van zo'n
250 fokooien gekweekt wordt en
voor dat karwei zijn een stuk of
drie rammen voldoende.
De prijs van een ramlam zal zo rond
den In die bijzondere gevallen
wordt de hulp van de politie inge
roepen om de schapen veilig aan de
andere kant te helpen
Nu de kudde al enkele jaren op
weg is, is al duidelijk het effect
te zien van deze wijze van dijkbe-
heer. Er zijn minder distels en
brandnetels en er worden minder
dijken afgebrand. Niet omdat de
schapen de distels zo graag lusten,
integendeel. Maar doordat het gras
goed kort wordt gehouden krijgen
andere planten meer kans om te
gaan groeien, zodat de begroeiing
op de 'schapendijken' veel geva
rieerder is. Wanneer er niet ge
graasd wordt en de sterkste plan
ten gaan woekeren dan zijn juist
vaak de distels en brandnetels die
de boventoon voeren.
Ook al lijkt het werk van de herder
vrij eenvoudig, er komt toch nog
heel wat bij kijken. Vooral bijvoor
beeld in de lammertijd. vroeg in het
jaar. Dan slapen de herders in de
kooi om dag en nacht beschikbaar
te zijn en de schapen te helpen.
Otten heeft verder een cursus ge
volgd om van alles aan de weet te
komen over bijvoorheeld schapen-
ziekten ..Ik heb erg veel van Dies
Imanse geleerd die z'n hele leven
met schapen heeft gewerkt", vertelt
de assistent-herder die in de toe
komst de herder van de tweede
kudde van de stichting wordt.
Langzamerhand begint hij het ge
drag van de schapen ook te kennen
„Vroeger was het kennelijk zo dat
schaapherders altijd goed het weer
wisten te voorspellen. De mensen
die ik tegenkom vragen mij dan ook
nogal eens wat ik van het weer
denk. Maar ik kan dat lang niet zo
goed Toch heb ik al gemerkt dat als
de schapen onrustig worden, het
slecht weer wordt. Ais ze bijvoor
beeld net zoals zaterdag met vier
poten tegelijk van de grond sprin
gen. dan krijgen we regen"
De contacten tussen de boeren en
de schaapskudde worden ook
steeds beter. In ruil voor een paar
balen stro gaan de schapen nogal
eens een aardappelveld op om de
laatste aardappels op te eten of ze
grazen een sloppelland kaal. op
verzoek van de boeren. Dat gebeurt
volgens Otten steeds vaker. En op
die manier is er nogal wat werk
voor de kudde, want er zijn dijken
genoeg. Zeker als daarbij wordt
aangetekend dat de kudde onge
veer vijf kilometer per dag doet.
Belangstellenden kunnen binnen
een w eek of drie de kudde exact
vinden. Dan staat er een informa
tiebord bij de kooi met daarop
aangegeven waar de schapen lo
pen. Ook staan er dan wegwijzers
in de richting van de kooi.
René Schrier.
Dat leek wel in orde maandag. Een beetje achter een kudde schapen
aanslenteren op een zonovergoten Zuidbevelandse dijk. Af en toe je
hond erop afsturen om de afgedwaalde schapen weer bij de kudde te
krijgen en om je heen alleen maar de rust van de natuur. Een prima
manier om je dagen te vullen, zeker als je er nog voor betaald wordt ook.
Henk Otten doet dat. Hij is assistent-herder van de stichting de Zeeuwse
schaapskudde uit Heinkenszand. De vaste schaapherder van die stich
ting Dies Imanse was toevallig die maandag een dagje vrij en zo kon
Henk Otten slenterend in het zonnetje worden aangetroffen bij de
schapen. Tenminste dat was maandag het beeld, want zondag liep hij er
ook. Op het moment dat een groot deel van Zeeland zich in de handen
stond te wrijven van tevredenheid over de regenbuien die zo goed voor
de tuin waren. In diezelfde regenbuien liep Otten bij de schapen, maar
dat is de keerzijde van de herdersmedaille die niet iedereen belrijkt.
Eigenlijk zijn Otten of Imanse altijd
wel op pad. terwijl de schapen een
dijk of een stuk land begrazen.
Behalve in de lammertijd en als er
sneeuw ligt, dan moeten ze thuis
blijven Een speciaal baantje waar
je van moet houden Want ook al
lijkt het zo rustig: het is best ver
moeiend om een uur of zeven achter
schapen aan te slenteren En tijd
om iets anders te doen is er eigenlijk
niet. Het constant opletten wat de
schapen doen. Het beeld van de
schaapherder die zit te breien is dan
ook duidelijk niet afkomstig van de
herders van de Zeeuwse schaaps
kudde. Otten: „Het wordt wel ver
teld dat ze dat doen ja, maai" waar
schijnlijk is dat van oudsher toch
geen Zeeuwse gewoonte. Waar
schijnlijk doen de herders op de hei
dat. Die hebben wat meer tijd.
omdat hun schapen niet zoals de
onze op wegen en dijken lopen
Die Drentse herders hebben ook
zo'n kenmerkende stok waarmee ze
steentjes op de schapen kunnen
gooien
Eigenlijk bepalen de schapen het
werk van Otten. Als ze lopen en er
zit een beetje tempo In. wat regel
matig gebeurt, dan heeft hij soms
geen tijd om even te gaan zitten en
z'n boterhammen op te eten Dan
moet dat ook lopend gebeuren
Trouwens, zitten is er toch niet
zoveel bij. Aiieen als de kudde stil
staat en dan alleen nog als hij een
beetje overzicht op de dieren heeft.
„Schapen zijn eigenlijk net als men
sen. Ze denken steeds dat het gras
een stukje verderop nog net iets
lekkerder is".
Samen met een van de drie herders
honden, maandag was dat Lot.
heeft Otten het toezicht op 276
schapen Iedere avond voordat ze
de kooi ingaan die bij Heinkens
zand aan de Nieuwe Kamersedijk
staat, moeten ze worden geteld. En
als er schapen ontbreken moet de
herder terug om ze te zoeken.
Otten heeft dat, gelukkig zegt hij
nog nooit meegemaakt Het is overi
gens verbazend hoe volgzaam de
dieren zijn Een leek zou onmiddel
lijk denken dat binnen de kortste
keren zeker een kwart van de kudde
achterblijft, maar iedere keer weer
blijkt dat de schapen toch de rest
volgen. ..En als er eens een achter
blijft. bijvoorbeeld omdat hy vastzit
in de bramestruiken dan gaat die
meestal hard blaten en hoor je dat
snel genoeg".
de honderd gulden komen te liggen.
Eigenlijk een laag bedrag, volgens
Otten. Dat komt doordat de Neder
landers weinig schapenvlees eten
Waren de prijzen voor schapenvlees
hoger dan hadden meer schapen
kuddes een bron van bestaan. Dat
zie je bijvoorbeeld in Engeland en
Frankrijk waar de kuddes goede
zaken doen met de verkoop van hun
schapen. Trouwens die lage han-
delsprijzen willen in Nederland nog
niet zeggen dat het schapenvlees in
de winkel ook goedkoop is. Daar
moeten heel wat tussenschijven
hun graantje van meepikken.
Er wordt bij de stichting de Zeeuw
se schaapskudde al gedacht aan het
fokken van een tweede kudde. Een
deel van die tweede kudde moet
worden gekocht en de rest komt uit
de eigen kweek Dat gaat nog vrij
snel. Als er van een kudde van 250
schapen wordt uitgegaan dan ko
men daar jaarlijks na het lammeren
zo'n 75 ooilammeren bij Dan loopt
het in enkele jaren snel op. Het
moet dan niet zo zijn als twee weken
geleden toen van de kudde tien
schapen uit de schaapskooi werden
gestolen. De stichting heeft de zaak
bij de politie aangemeld en is bezig
via de verzekering een schadever
goeding te krijgen.
Op zijn weg over de dijken komt de
kudde nogal eens mensen tegen.
Automobilisten, wandelaars of fiet
sers. vooral in de weekeinden. Vol
gens Otten is er dan een opvallende
belangstelling voor het doen en
laten van de schapen. Als het erg
druk is moet de herder, gewoon
oppassen, zo vermiidt hij in de
weekeinden bijvoorbeeld de Schel-
deroute Er is ook de weg tussen
s-Gravenpolder en Ovezande die
slechts sporadisch wordt aange
daan. Maar omdat er nabij 's-Gra
venpolder enkele dijken liggen die
de schaapskudde onderhoudt moet
die weg wel eens overgestoken wor-
dlge I. Wouters en hoofdverpleegkun
dige H Franken onder ede staande
dat er elke 15 minuten controles aan
het been waren uitgevoerd. Maar toen
het tuchtcollege hen onder druk zette
wisten ze zich uiteindelijk niet meer
precies te herinneren wat er gedaan
was. De verpleegrapporten en de tem-
peratuurlijsten van die controles zijn
nooit teruggevonden. Volgens de be
trokkenen zouden ze kwijtgeraakt
zijn in het academisch ziekenhuis van
Gent, maar daar wordt het bestaan
van die lijsten ontkend.
Dat was voor het medisch tuchtcolle
ge reden genoeg om geen waarde te
hechten aan de getuigenverklaringen
van de verpleegkundigen. In het ver
slag van de zitting staat letterlijk dat
de verklaringen 'weinig waarde' heb
ben, en dat de getuigenissen 'weinig
overtuigend' zijn.
D'Hooghe is er zeker van dat die
nacht het linkerbeen van zijn zoon
helemaal in het verband heeft geze
ten. Dat is op de röntgenfoto te zien.
„Controle is dan niet mogelijk. Het
verband werd er 's morgens pas afge
haald toen zich complicaties voorde
den. Het been was toen vier. vijf keer
zo dik als normaal door de inwendige
bloedingen".
De verpleegkundigen verklaarden
echter onder ede tegen het medisch
tuchtcollege dat het verband er 's
nachts wel af was.
Fout
Voor vader d'Hooghe is de zaak nog
niet afgedaan. „Ik ga een schade
claim indienen tegen de chirurg. Hoe
hoog de eis wordt moet ik nog bespre
ken met mijn advocaat. En ik ga
praten met inspecteur Lelie over de
mogelijkheid van een onderzoek naar
de handelwijze van twee verpleeg
kundigen. Die zijn ook fout geweest".
D'Hooghe is het niet te doen om het
geld. „Deze zaak moet verder uitge
spit worden, anders gaat het hier op
dezelfde manier verder. Natuurlijk,
mensen mogen fouten maken Maar
dit' Waar zijn ze nou toch mee bezig?
Er gebeurt hier nog veel meer, maar
de meeste mensen zijn bang iets te
zeggen."
Volgens d'Hooghe staat het vast dat
de verpleegkundigen meineed hebben
DEN HAAG - Wegens overtreding
van de opiumwet heeft de procureur
generaal bij het Haagse gerechtshof
acht maanden gevangenisstraf,
waarvan twee voorwaardelijk met
ten proeftijd van twee jaar, geeist
tegen de 34-jarige A. Y. uit Middel
burg. De rechtbank in Middelburg
had hem veroordeeld tot zes maan
den, waarvan drie voorwaardelijk.
Bij een aanhouding door de politie in
Middelburg had de verdachte 250
J gram heroine bij zich.
Verdachte ontkende regelmatig han
del te drijven Hij zou het spul voor
een kennis van Rotterdam naar Mid
delburg hebben vervoerd en wist niet
dat dit een strafbaar feit was. De
politie had hem aangehouden op ver
denking van handel in verdovende
middelen en de heroine in de koffer
bak van zijn auto gevonden. Verdach
te gaf wel toe, zelf min of meer ver
slaafd te zijn. De procureur generaal
vond een goede waarschuwing voor De fieer A A ^uooghe met dossiers over zijn zoon
verdachte op zijn plaats.
6 maanden wegens
bezit van heroïne
THOLEN „Het is een klap als je
to'n kind krijgt". Woorden uit de
mond van Veronica van Loon. Met
zo'n kind doelt ze op haar dochtertje
Vivian van anderhalf, geboren met
een linkerarm die na de elleboog
ophoudt.
Veronica en haar man Albert zijn de
klap nog steeds niet te boven. Ze
stuit(t)en op onbegrip in hun omge
ving. Bij familie evengoed als bij
buurtbewoners. Alleen bij ouders die
zelf een kind hebben met een armam-
putatie vond het Thoolse echtpaar
gehoor. Maar een vereniging of werk
groep van ouders die een arm of been
missen bestond in Nederland niet. En
dat heeft er toe geleid dat ze daar zelf
de aanzet toe hebben gegeven.
Albert en Veronica klopten aan bij de
BOSK (de Bond van Ouders van
^Motorisch Gehandicapteni. De hulp
verleners. artsen en maatschappelijk
werkers hadden het echtpaar de tip
gegeven. Maar ook daar kregen ze
„nee" te horen. Uiteindelijk plaatsten
ze een ingezonden brief in „Ouders
van Nu" en daarmee kwam het bal
letje aan het rollen. Tientallen reac
ties kwamen binnen en Albert en
Veronica overwogen zelf een vereni
ging op te richten. Toen de zaak al
bijna rond was haakte de BOSK in.
Een gesprek tussen deze organisatie
en de Van Loons leidde er begin deze
maand toe dat de BOSK de ouders
van kinderen met een amputatie nu
toch wil helpen en onderdeel wil laten
Uitmaken van de BOSK
Begrip
Zo begint voor het Thoolse echtpaar
zicht te komen wat ze zelf zo
misten na de geboorte van hun jong
ste dochter. Contact met mensen die
begrip voor de situatie hebben en
erkenning van deze speciale handi
cap. Want in de omgeving ontbreekt
het daar nogal eens aan: mensen
gapen je aan en kijken naar Vivian of
het een aapje is. Ze stolen elkaar aan
zeggen: heb je dat gezien. Of ze
durven niets te zeggen. Vrienden en
kennissen blijven weg. „Jonge vrou
wen die pas in verwachting zijn
durven Vivian niet aan te raken alsof
het besmettelijk is", verhaalt Veroni-
In hoger beroep eis
Wat de oorzaak van Vivians te korte
arm is. is volgens de Van Loons
moeilijk te zeggen. „Dit komt slechts
één keer op de 90.000 geboorten voor.
Het moet volgens de artsen al in de
eerste weken van de zwangerschap
zijn gebeurd", vertelt Albert De om
geving denkt snel dat Veronica be
paalde medicynen heeft gebruikt en
dat die de oorzaak zijn. Waar zij en
andere ouders mee zitten is een enorm
schuldgevoel ..Je vraagt je toch
steeds af waar het aan gelegen kan
hebben We denken ook wel eens aan
de luchtverontreiniging".
Het leven met een gehandicapt kind
is niet eenvoudig. De maatschappij
maakt het de ouders niet gemakke
lijk. Albert: „Een verzekering tegen
ziektekosten afsluiten kost erg veel
moeite". Of ze krijgen reacties vol
„goede bedoelingen". „We kennen nu
een echtpaar met een zoontje van
zeven met amputatie. Dal joch heeft
inmiddels een prothese. Krijgt van
zijn moeder geld voor een ijsje. Komt
met een ijsje én het geld weer terug.
Dat moet niet".
Nare ervaringen heeft het echtpaar
ook met de medische wereld En uit
de reacties van anderen weten ze dat
ze niet alleen staan „Artsen houden
je voor, dat het allemaal wel goed
komt. Ze houden je gewoon aan het
lijntje omdat ze er zelf geen raad mee
weten".
Omdat het ouderpaar de handicap
van Vivian slecht kan verwerken is
hen aangeraden een derde kind te
nemen Ook dat levert rare reacties
op. „Je wilt zeker bewijzen datje een
gezond kind ter wereld kunt bren
gen", kreeg Veronica te horen. Om
over al deze zaken te kunnen praten
en ervaringen uit te wisselen is een
bundeling van ouders nodig, vinden
de Van Loons „Praten met andere
ouders geeft je een beter gevoel. Als
groep sta je sterkervinden ze.
Wie wil reageren kan schriftelijk of
telefonisch contact opnemen via het
adres: Touwslagersdreef S3; telefo
nisch 01660—4260
HULST De vader van de 18-jarige Edward d'Hooghe uit Hulst wil behalve de chirurg ook
de betrokken verpleegkundigen in het St.-Liduinaziekenhuis verantwoordelijk stellen voor
de foutieve medische behandeling van zijn zoon. Daarover wil hij binnenkort praten met
geneeskundig inspecteur S. Lelie van de Volksgezondheid. De jongen liep 25 november 1981
een dubbele beenbreuk op. Door een verkeerde behandeling in het Hulster ziekenhuis moest
twee dagen later zijn linkeronderbeeri worden geamputeerd in het academisch ziekenhuis
van Gent.
Het medische tuchtcollege gaf de Hul
ster chirurg A. een officiële berisping
voor zijn misstap. De zaak diende op
acht juni van dit jaar.
De heer A A d'Hooghe, Edward's
vader, vindt dat ook de verpleegkun
digen die nachtdienst hadden toen
Edward op de intensive care-afdeling
lag, schuld hebben aan het gebeurde.
Volgens d'Hooghe is duidelijk komen
vast te staan dat de verpleegkundigen
hun werk niet goed hebben gedaan.
Toen Edward op 25 november in het
Hulster ziekenhuis belandde, zag de
chirurg de zaak niet zo somber in.
Volgens hem ging het om een eenvou
dige. dubbele beenbreuk. In
werkelijkheid was de slagader vrijwel
geheel doorgesneden. Dat had op de
Intensive care-afdeling die nacht ge
makkelijk ontdekt kunnen worden,
als de verantwoordelijke verplegers -
I. Wouters en B. D. Herman - regelma
tig temperatuur- en hartslagmetingen
aan het been hadden uitgevoerd. Pas
de volgende morgen omstreeks tien
uur werd de ernst van de breuk ont
dekt. Edward werd meteen overge
bracht naar het academisch zieken
huis van Gent. Daar probeerden de
artsen nog het been te redden, maar
dat was tevergeefs. Een dag later, op
de 27ste, moest het linkeronderbeen
worden afgezet.
Tijdens de zitting van het medisch
tuchtcollege hielden de verpleegkun-
gepleegd tijdens de zitting van het
tuchtcollege. Omdat ze de beenbreuk
van zijn zoon niet hebben gecontro
leerd, acht hij ze medeverantwoorde
lijk voor de amputatie „Aan hen zou
dan ook door hun grove nalatigheid
geen verantwoordelijkheden meer ge
delegeerd mogen worden", zegt hij
„Het zou wenselijk zijn dat er naast
het tuchtrecht voor medici ook een
tuchtrecht komt voor verplegend per
soneel, in het belang van de patiënten
maar ook in het belang van de ver
pleegkundige stand zelf
Over de emotionele nasleep van de
medische ingreep wil hij niet veel
kwijt ..Het is met m'n bedoeling om
medelijden op te wekken", zegt hij.
„Maar jullie voelen dit anders aan dan
ik, Edward was een sportman in hart
en nieren Solo-zweefvliegen, zwarte
band in judo... en nu dit Hij laat een
fotootje zien van zijn zoon. „Rolstoel-
basketbal."
Secretaris F. E. Francken van het
ziekenhuisbestuur zegt, namens de
afwezige hoofdverpleegkundige en
directeur Lockefeer: „Wat hier ge
beurd is valt bij niemand goed. Wat
er gaal gebeuren kan ik nog niet
zeggen. Tijdens de eerstvolgende ver
gadering van het dagelijks bestuur
zullen we hierover praten. Dan komt
zowel de rol van de chirurg als die
van de verpleegkundigen aan de or
de. We zullen hier de nodige aandacht
aan schenken. Daarna moeten we ons
beraden op maatregelen." Hij ver
wacht over een week meer duidelijk
heid te kunnen geven.