DE LAATSTE
POLDER
Pastorale praktijk voor ambtsdragers
Vierde macht
Stimulator'
van de
welvaart
Sombere vooruitzichten
voor economische top
PZC/°Pinie en achtergrond 4iriji
VRIJDAG 13 MEI 1983
1Door Henk Colb)
President Ronald Reagan heeft voor de negende topconfe
rentie van 's werelds belangrijkste geïndustrialiseerde
landen een rustieke en historische plek uitgezocht: het in
zijn koloniale eenvoud gerestaureerde en gereconstrueerde
Williamsburg in Virginia, waar ooit een flink stuk van het
politieke denken, dat aan de Amerikaanse revolutie ten
grondslag heeft gelegen, werd geformuleerd. De zeven
staatshoofden en regeringsleiders, die zaterdag 28 mei per
'helikopter zullen neerstrijken op het grasveld met de
achttiende-eeuwse kanonnen achter het oude gerechtsge
bouw, gaan drie dagen van moeizaam beraad tegemoet.
Naar algemene verwachting zullen de diepgaande politieke
en economische geschillen tussen de VS en hun belangrijk
ste partners in Williamsburg niet nader bij een oplossing
kunnen worden gebracht. En de kans bestaat, dat zij nog
worden aangescherpt.
Het instituut van deze topconferen
ties is al vele malen aangevochten.
Kleine maar economisch belangrijke
landen als Nederland zouden er
—«raag bij zijn natuurlijk, doch zolang
dit niet het geval is houden zij het
erop dat deze bijeenkomsten de ar
beid van andere internationale over-
legsorganen uithollen. De samen
spraak van de opperhoofden van de
VS, Japan. Frankrijk, de Bondsrepu
bliek, Groot-Bnttannië, Canada en
Italië, alsmede de voorzitter van de
-Europese Commissie, is veroordeeld
3ot de suggestie van een succes, al
ware het slechts om een bizarre
'Bnslukkmg als die van het vorig
palaver te Versailles te voorkomen.
-Te Washington heeft Ronald Reagan
in de afgelopen weken steeds op-
nieuw de rode lopers laten uitrollen
- voor deelnemers aan de topconferen-
..tie. Deze inventarisatie heeft op het
economisch terrein waartoe het
weekend-gesprek zich heet te beper
ken, fundamentele tegenstellingen
bevestigd, die zozeer te maken heb-
ben met de politieke benadering van
de coëxistentie van Oost en West,
dat de 'gezamenlijke verklaring', die
Reagan op maandag 30 mei gaat
voorlezen, niet veel meer kan zijn
•dan een bevestiging van democrati
sche beginselen en een verwerping
van isolerend protectionisme.
Televisienieuws
Minstens vierduizend journalisten,
2500 man logistiek noodzakelijk per
soneel. een duizendtal adviseurs en
ongetwijfeld nog vele andere belang
stellenden in de een of andere officië
le functie, komen op enige afstand de
'openhartige, niet gestructureerde
gedaehtenwisseling' gadeslaan van
.een achttal politieke leiders in een
soort openluchtmuseum, dat voor
dit goede doel hermetisch van de
buitenwereld wordt afgesloten. Vol
gens de organisatoren hebben zij er
zelfs voor gezorgd, dat de delegaties
rechtstreeks, per satelliet worden
voorzien van het televisienieuws, zo
als dat thuis wordt uitgezonden.
Kosten noch moeiten zijn gespaard,
kortom, al zijn de Amerikanen niet
scheutig met de cijfers. Zij hopen
die kosten wel lager te houden dan
de acht miljoen dollar, die de Cana
dezen ervoor hebben neergelegd
twee jaar geleden, en dan vooral
vanwege het niet mis te verstane
beroep dat de Amerikaanse over
heid heeft gedaan op het bedrijfsle
ven om goederen en diensten gratis
ter beschikking te stellen.
Alle nobele inspanning ten spijt
dreigt de top uit te dijen tot een
optocht van politieke praalwagens.
Geen zinnig mens kan veronderstel
len dat de leiders van de vrije wereld,
afgezien van de tijd voor diners en
recepties, in zeven uur en drie kwar
tier vergaderen, de wereld aanmer
kelijk zullen verbeteren, omdat zij
ieder voor zich hun nationale belan
gen zorgvuldig in het oog blijven
houden en hoe dan ook geneigd zijn
elkaar de schuld van de problemen
toe te schuiven-
Geldmarkt
De VS voelen er bijvoorbeeld niets
voor om via ingrepen op de geld
markt de koers van de dollar omlaag
te drukken. Ook de Nederlandse
minister van financiën Ruding bij
voorbeeld denkt dat zo'n maatregel
weinig blijvende waarde zou hebben.
De dure dollar schaadt echter niet
alleen de Amerikaanse economie,
maar ook die van andere landen en
legt een enorme druk op de ontwik
kelingslanden. De Amerikanen heb
ben zich niet erg ontvankelijk ge
toond voor buitenlandse aandrang
er toch ten minste voor te zorgen dat
al te wilde koersschommelingen wor
den afgedempt.
De Franse president Mitterrand,
door binnenlandse problemen ge
teisterd, wil een nieuwe monetaire
wereldordening, gebaseerd op de
dollar, de Japanse yen en de Europe
se rekeneenheid, teneinde de dollar
van zijn overwegende rol te ont
doen. Hij zal dat betoog ongetwij
feld in Williamsburg herhalen.
Waar Reagan voortdurend de na
druk legt op blijken van economisch
herstel, waarvan ook in de Bondsre
publiek en Groot-Brittanniè tekenen
merkbaar zijn, is er geen suggestie
van betekenis voorhanden omtrent
de manier waarop de rest van de
wereld daarbij kan worden betrok
ken.
De laatste
De greep die Reagan via een Ameri
kaanse exportwet wil krijgen op de
westelijke handel met de Sovjet
unie. blijft een uiterst teer punt in de
relaties met Europa. Ook de nauwe
lijks meer subtiele strijd om de tradi
tionele landbouwmarkten, moet
voor de duur van Williamsburg tus
sen de coulissen worden geschoven,
zo goed als een Europees verlangen
om schulden van Oostbloklanden in
betalingsmoeilijkheden, zoals Polen,
opnieuw te structureren. De ontwik
kelingslanden met hun variatie aan
armoede en schulden kunnen maar
ternauwernood aan hun betalings
verplichtingen voldoen een crisis
blijft dreigen.
Mitterrand heeft zonder veel omhaal
gezegd, dat hij na de conferentie in
Williamsburg wel zal uitmaken welk
nut zulke bijeenkomsten in de toe
komst nog hebben.
Van meer zijden is gesuggereerd,
dat deze top wel eens de laatste in
zijn soort zou kunnen zijn, als we
derom blijkt dat de resultaten voor
namelijk een cosmetische betekenis
hebben, waarmee elk van de deelne
mers in eigen huis kan doen wat hij
wil.
Bij steeds groeiende tegenstellingen
is de voorbereiding van de topconfe
rentie vooral een inspanning geweest
om opzichtige mislukking te vermij
den. Vlaggen, parades, saluutscho
ten, ritjes in oude karossen en kolo
niaal uitgemonsterd bedienend per
soneel kunnen daaraan niets veran
deren. Maar wie weet wat de geza
menlijke bede om vrede nog uithaalt
die Reagan ook op het programma
heeft gezet.
Tfamerleden en ministers mogen
l\. denken dat zij de mensen zijn
die de machinerie in beweging zetten
die de maatschappij draaiende
houdt, het zijn de ambtenaren die de
raderen vormen, en de olie.. Het is
niet voor niets dat de ambtenarij al
lange tijd geleden voor hel eerst
werd omschreven als de Vierde
Macht, naast de klassieke drie de
wetgevende, de uitvoerende, de
rechtsprekende. Je zou de vierde
macht als de voedende macht kun
nen beschouwen: het zijn, niet bij
uitsluiting van anderen maar wel
voor een groot deel. de ambtenaren
die voor de informatie zorgen waar
mee de wetgevende en de uitvoeren
de machten aan het werk gaan.
Het zal duidelijk zijn dat het moeilijk
is een trein een andere richting uit te
sturen wanneer die eenmaal door de
ambtenarij op de rails is gezet Daar
voor is zowat een sabotage-poging
nodig. Je moet de brug opblazen om
te voorkomen dal de trein er onge
hinderd overheen dendert.
Er zijn talloze voorbeelden die die
stelling illustreren, maar daarover
zo. Het frustrerende is je met een
bepaalde zaak in principe alle kan
ten op kunt. maar dal het al heel
moeilijk wordt om een diametraal
andere beslissing te nemen wanneer
om eens een voorbeeld te noemen
er een ambtelijke nota over een
bepaald onderwerp is verschenen.
Op grond daarvan neemt om 't
abstracte voorbeeld even uit te
werken een minister zijn besluit,
kiezend uit de vijf hem voorgelegde
alternatieven. Dal lijkt natuurlijk
mooi. maar vergeten wordt dat er
buiten die vijf mogelijkheden nog
minstens 39 ongenoemde alternatie
ven bestaan.
Op die manier komt besluitvorming
tot stand, meestal althans. Daarin
schuilt weinig kwaad, aangezien er
immers geen samenzwering is die de
Vierde Macht de touwtjes in handen
heeft gegeven en de politici tot pop
petjes aan een touwtje heeft ge
maakt. maarzo gaan die dingen. Het
is overigens ook het probleem van
het parlement: de kennisachter
stand van 150 individuele kamerle
den en hun handjevol medewerkers
op de departementen is bijzonder
groot Dat is niet zo erg aangezien
parlement en kabinet de grenzen
moeten aangeven waarbinnen het
beleid door de ambtenaren wordt
uitgevoerd, maar de praktijk leert
dat die grote lijnen maar zelden
duidelijk worden uitgezet door een
vaak te detaillistische Kamer, die
daardoor een gat laat ontstaah
waarin veel moois, en lelijks, onge
hinderd tot ontwikkeling kan ko-
7VTu wat dichter naar huis: de gang
1V van zaken rond de Koninklijke
Maatschappij 'De Schelde' illu
streert dat het haast ondoenlijk,
maar niet onmogelijk is om de mam
moettanker waarmee de Vierde
Macht soms vergeleken wordt, in een
andere dan de gekozen richting te
sturen. De kwestie van de minimum
capaciteit van de marinebouwpoot
(één miljoen manuur versus 1,235
miljoeni is er een duidelijk voorbeeld
van
Al vanaf het begin van de RSV-
deconfiture. in een periode waarin in
ambtelijk kring de besluiten van
minister Van Aardenne werden
voorgekookt, gingen de betrokken
deskundigen en ambtenaren van
economische zaken op die één mil
joen uur zitten. De Schelde zelf. en
later ook de Kamer, kon piepen
zoveel als men wilde, de getallen van
het ministerie waren bijkans heilig
verklaard en onaantastbaar. Het
probleem deed zich voor dat Van
Aardenne geheel op de lijn van zijn
ambtenaren bleef zitten, geheel los
staand van de vraag of de ideëen
van de KMS zelf wellicht niet veel
realistischer waren. Wal dat laatste
betreft, dat kon wel zo zijn, maar
men had er weinig boodschap aan.
De discussies werden immers al lang
op een ander niveau dan dat van een
feitelijke vergelijking van uitgangs
punten gevoerd.
T Jiteindelijk kwam er toch een
LJ werkbaar compromis uit de
buurt, maar dat gebeurde pas nadat
de Tweede Kamer éérst een motie
genegeerd zag en uiteindelijk, met
veel onderhuids geweld, de minister
moest bewegen tot een gesprek met
de Schelde zelf. Dat gebeurde alle
maal niet omdat de mensen van de
KMS zulke mooie ogen hebben, maar
omdat zij een uiterst effectieve, niet
genoeg te waarderen lobby hadden
opgezet die de Kamerfracties voort
durend voedde met zeer betrouwba
re cijfers. Opvallend in dit verband:
het idee om de minister zelf met de
KMS te laten praten, kwam niet van
CDA-er Joost van lersel, maar was
gesuggereerd door de mensen van de
Schelde.
Uiteindelijk liep deze zaak -relatief
gezien met een sisser af. maar er
was veel kunst- en vliegwerk en
volharding voor nodig. De Schelde,
én de Tweede Kamerfracties, moch
ten objectief gesproken méér gelijk
hebben dan de minister, er is echter
een meer dan normale inspanning
voor nodig om dat gelijk ook binnen
te halen wanneer je het op die Vierde
Macht moet bevechten.
Van Aerdenne
DEN
buit
ull<
H
et is lang geleden dat onze ruige, dicrevellen-dragendc voorvadu iatic
ebc
zich in deze moerasdelta vestigden. Behalve met het tradition
dobbelen, drinken en vechten, hielden ze zich vooral bezig met droof CU
blijven. Dat laatste was een hele kunst in de doolhof van waterlop )pet
zandplaten, zeearmen, riet- en griendwildernisse, riviertjes, kreken ota
spaarzame droge plaatsen. Het vrijgevochten leven van Batai en
Kaninefaten en andere stammen moge ons dan als uiterst romantiscl eaij
aantrekkelijk ongebonden voorkomen, voor hen zal het vooral onci erin
fortabel zijn geweest.
De gemiddelde leeftijd van zo om
streeks 37 jaar, wijst daar ook al op.
Geen wonder, een altijd voortdu- geschikt te maken voor het cfcme
rende combinatie van vocht en waarvoor ze gebruikt worden
koude doen zelfs de meest verharde
wildebrassen voortijdig ineen
schrompelen tot kromgetrokken
grijsaard. Het duurde dan ook niet woord is ja! Heel veel van dij*
lang of Bataven en Friezen deden te polderen gebieden liggen li
pogingen hun Biesboschachtige derde wereld. Tussen nu e
woongebied te herscheppen tot jaar 2000 zal de wcreldbevolkl
permanent droge leefplaatsen. Het met meer dan twee miljard toe
recept is bekend men werpe men. Het merendeel van die rix
terpen en vliedbergen op en het me komt op conto van die
begin is er. Daarna verbindt men derde wereld, waar de bevolkte s'
de opgeworpen hoogten met dijkjes het hardst groeit. aan
of verhoogde wegen als men van Om al die toekomstige ik:. i»e.'
die wegen en/of dijken een circel of goed, dat wil zeggen beter dc K
carré maakt, is de omslotenheid te voeden, met de wereldvoer In
compleet. Dat is de oorsprong van produktie met veertig procer.:R^r
de polder nemen. Voor de ontwikkeling;: tt®
'De eerste boer dood, de ticeede den betekent dat minstens i «r
moeten ontsloten en ïngerichtifie bl
den. Dit alles is nodig om zi
Zijn polderwerken buiten
derland nodig? Het korte;
indt
pa
R01
boer nood. de derde boer brood'.', verdubbeling. Harde realiteit
aldus het fameuze gezegde van echter dat het opvoeren va-
toepassing bij polders en inpolde- voedselproduktie momenteel
ringen. Ik moet iedere keer als de leen lukt in de westerse lande:
werkgelegenheid in ons land aan de daar niet tot volle vreugde
orde komt en zijn er dagen dat iedereen). Alleen inhetwestens
dit woord met valt? denken aan de structuur èn de vakbekwa
nieuwe inpolderingen. Want daar- heid zodanig, dat de produktits
mee schep je zowel langdurige der veel moeite verder opgestt
werkgelegenheid, bevorder je ten kan worden. Het inpolderen i
zeerste de innovatie (inpolderen is nieuwe gebieden in allerlei ons
moeilijk werk en vraagt creativi- kelingslanden. kan op velerlei
teit!als de investeringen i inpolde- bied een sprong vooruit beteka
ren vraagt kapitaal verschaffing)
als de welvaart op lange termijn.
Om over voedselvoorziening, re
creatie. natuurbescherming etcete
ra nog maar niet te spreken. Trou
wens, het vergroten van je land op
vreedzame wijze is bittere nood- Nieuwe, vruchtbare grond uit
zaak voor een delta die zo overbe- aan vakbekwame boeren, a
volkt is dat er regelmatig tekenen niet met steun van een ral P
van irritatie en dergelijke ontstaan, land. betekent meestal een spi
puur vanwege de te dichte pak- vooruit voor een gebied of land
king. Gebieden waarin meer dan stimulans die daarvan uitgaat!
duizend mensen per vierkante kilo- geert vaak als startpunt voori
meter wonen, zijn eenvoudigweg te hele nieuwe ontwikkeling. Dit
dicht bevolkt om van een optimale l°s van de toename van de vr1
leefsituatie te kunnen spreken.
produktie. Als je dan weetdii:
Afrikan nog zo'n 25 miljoen hew.
(achtmaal zo groot als Nedertoi
Is ons land ergens een goede lngepolderc, kan wordelli lrt
Lnaam in heelt dan is het op Amerlka npg 23 miljoen
het gebied van ontwateren, bedij- --
ken en inpolderen. Op dat terrein
hebben we wereldfaam.
In het afgelopen najaar is er een
groot internationaal congres ge
houden in Lelystad (op de bodem
van onze nieuwste polder) onder
het motto 'polders of the world'.
Het woord 'polder' moge puur Ne
derlands zijn van oorsprong, nu is
het dé term overal ter wereld voor landbouw, de recreatie en dei
min of meer vlakke gebieden die tuurbescherming moeten we.
omgeven zijn door dijken of wallen 'an8 het ka"- doorgaan met in)
en waar de waterstand onafhanke- deren. Om te beginnen
lijk van de omgeving kan worden Markerwaard. Willen wij eenl
beheerst. Meer dan de helft van al dende wereldrol blijven spelen
onze cultuurgrond is polderland poldergebied, dan zullen wijl
(plus minus twee miljoen hectare) dan ook permanent actief mo«
dus aan het water ontworsteld en zÜn °P dit terrein. Nu is hetno<
onder de zeespiegel gelegen. Maar dat als er waar ter wereld ook i
naar schatting is er nog zo'n zes- J J* -
honderd miljoen hectare op de we
reld, die via onze poldertechniek
verbeterd, bewoon- en bewerkbaar
gemaakt kunnen worden. Die zes-
nog 16 miljoen hectare, dan ismf
een duidelijk wat er allemaalopi
gebied nog kan gebeuren.
Moeten we in Nederland dn
gaan met polderwerfa
Voor mij een overbodige vraag!
ten behoeve van de werkgele?
heid, de bevolkingsdichtheid,!
inpolderen wordt gedacht, er
roep op ons op onze kennis
vakbekwaamheid wordt gedus
'Inpolderen' is vanaf het begin'
onze jaartelling een woord ge**
honderd miljoen hectare bestaan dat vooraf ging aan het be?
een deel uit allerlei moeras
achtige gebieden die (nog) onbe
woond zijn en helemaal ingepol
derd kunnen worden. Voor een be-
*welvaart'. Zo ooit. dan geldt 1
m.L zeker in 1983 en in 2000 enn
later. Niet alleen in NedaS
maar zeker ook voor al die lana
langrijk ander deel echter zijn ze al die nog zoveel vooruit moeten.
der (brede) maatschappelijke
cussies en meer inpolderen
op een of andere wijze in gebruik.
Door betere bedijking kunnen ze
gevrijwaard worden van verdere dat niet een aardig motto zijn'
overstromingen (bijvoorbeeld de komende jaren?
Bangladesh). De drainage en irriga-
tie moeten verbeterd worden. Ze mr Gerard W. Smallegtu
DE!
Is het niet de moeite waard te ontdekken dat
mensen elkaar meer te geven hebben dan hun
maatschappelijk bepaalde situatie doet vermoe
den? Dat mensen elkaar nodig hebben in hun
vragen, hun twijfel, hun angst, maar ook in hun
trouw, hun bemoediging, hun troost?"
Woorden uit de inleiding van een boekje waarmee
de Wolphaartsdijkse predikant R. E. da Costa zich
richt tot ambtsdragers en bezoekers van de kerk.
'Uit het leven gegrepen', is de titel, waarna de
ondertitel de bedoeling duidelijk maakt: pastorale
praktijk voor ambtsdragers.
Lezers van de rubriek 'Stemmen uit de kerken'
kennen collega Da Costa als een bewogen scribent,
voor wie een aantal zaken zeer centraal staan. Hij
gelooft In het tegoed van de gemeente van Christus.
En dat op tweeerlei wijze: er zijn nog te weinig
aangeboorde krachten in de gemeente verborgen.
En: als die krachten uit de gemeente werkelijk
ontplooid zouden worden dan zou een geweldige
dienst aan de samenleving worden gedaan Immers
in die samenleving worden mensen hoe langer hoe
meer op zichzelf teruggeworpen. Automatisering en
economische recessie dwingen tot een strijd om het
bestaan, dwingen om verkregen welvaart krampach
tig te verdedigen. „Velen komen tussen wal en schip
terecht Jeugdwerkloosheid en gedwongen ontslagen
stellen hoge eisen aan huwelijk en gezin. Echtschei
dingen nemen toe. In één-oudergezinnen ervaart
men de pijn van een leven in afhankelijkheid van
anderen. De onmacht over die situatie uit zich in
neerslachtigheid en agressie.... Door de instanties
wordt men vaak van het kastje naar de muur
gestuurd Meer dan ooit is er behoefte aan contact,
begnp. hartelijkheid", zo lezen wij weer uit de
inleiding.
In zijn hoekje wil collega Da Costa een gesprek
binnen de gemeente op gang brengen Over de
vragen die onze samenleving stelt en waarop het
antwoord zo koud en ik-gericht wordt ingekleed
Maar ook over de wijze waarop de gemeente van
Christus met die vragen mag omgaan, vooral mag
omgaan in het contact met levende mensen, concre
te situaties. Daartoe worden een tiental praktijk
voorbeelden van ontmoetingen beschreven, steeds
voorafgegaan door een korte analyse van een be
paald maatschappelijk probleem. Na het beschreven
praktijkvoorbeeld stellen vragen een groep bezoe
kers in staat om op het geschrevene in te gaan. Om
zo te komen tot verheldering van inzicht en tot een
aanscherpen van de gevoeligheid om in situaties
zinvol werk te doen als bezoeker namens de kerk.
Aan de tien praktijkvoorbeelden gaat een kort
hoofdstuk vooraf, waarin de schrijver een omschrij
ving geeft van wat voor hem pastoraat is. Hij
definieert zonder de pretentie een uitgewerkte
theologie van het pastoraat te geven huisbezoek
als een poging 'om in navolging van Christus,
luisterend en vragend die gevoelens, gedachten en
woorden in je naaste te wekken, die hem kunnen
helpen, zichzelf te verstaan als een uniek en onmis
baar schepsel levend in de gemeenschap met God en
zijn medemens'
Flitsend
De trefwoorden uit deze omschrijving worden,
alweer, kort toegelicht. Hel geeft aan deze doorden
king iets flitsends. Iets dat best nog wat breder mag
worden bemediteerd. Het flitsende geeft het geheel
iets boeiends, het geeft echter ook een aantal
eenzijdigheden.
Ik denk dan bijvoorbeeld met name aan wat gezegd
wordt over de deskundige hulpverlening (bedoeld
zijn de psychiater of de maatschappelijk werker).
Wanneer Da Costa schrijft: „De hoop op verandering,
de bereidheid om samen de donkere tunnel in te
duiken in de vaste overtuiging dat er in Jezus' naam
voor ieder nieuw leven mogelijk is, ontbreken vaak
aan de deskundige hulpveren begrafenisgangers
wordt mij geregeld doorgeseind door twee organisten
die in Amsterdam een dagtaak hebben aan de
begeleiding in de aula's!) Maar goed: naast deze
vragen, veel waardering voor de opzet van Da
Costa's boekje. Het geeft aan groepen bezoekers stof
tot meditatie, verwerking, (ook methodisch: bijvoor
beeld het rollenspel, de muurkrant, de vragen na elk
praktijkvoorbeeld). Het komt op frisse wijze tege
moet aan de behoefte aan toerusting binnen de
gemeente
Ik zou bijvoorbeeld best een seizoen uit de voeten
kunnen met de pastorale werkgroep aan de hand van
dit boekje De praktijkvoorbeelden zijn zeer herken
baar, de vragen daarna zeer verhelderend. Toch
moet mij ook hier een opmerking van het hart De
praktijkboorbeelden zijn geconstrueerd Het zijn.
hoe boeiend ook. beschreven situaties en gesprek
ken. Daarom zijn zij ook naar mijn beleven te glad. te
goed voor het doel. Te weinig een echt gesprek, met
zijn stiltes, zijn gevoelens Wanneer deze gesprekken
op de band zouden staan, hoe zou er dan op
gereageerd worden? Ik kon mij niet aan het gevoel
onttrekken dat de schrijver het te mooi. met teveel
humor heeft gedaan Dat is het riskante van een
geconstrueerd gesprek. Dat gaat maar zo met de
schrijver lening dan zet ik toch een vraagteken De
deskundige hulpverlening is toch niet helemaal
recht gedaan wanneer zij wordt getypeerd als 'be
staansverheldering'. Ik noem dit maar als voorbeeld.
Wat in een paar regels wordt gezegd over de
betrokkenheid van het pastoraat op maatschappij
en wereldpolitiek is bepaald te weinig. Juist daar
leven op dit moment de grote vragen en verlegenhe
den binnen de kerk!
Er zou nog veel te zeggen zijn over de woorden
waarmee Da Costa dit hoofdstukje afsluit: „Niet zijn
kennis en inzicht maken de huisbezoeker bruikbaar
voor zijn pastorale taak, maar de gave om zijn
medemens aan te zien zoals Christus hem aanziet
als een uniek en onmisbaar schepsel die niet buiten
de Gemeënschap met God en zijn naasten kan
leven".
My way
Gcsaeculariseerde mensen reageren hier schou
derophalend, nihilistischer ook, op. Zeggen: ik red
het nog hest aardig en zo niet I did it mv way (om
een citaat te geven van Frank Sinatra's song die
zich weer in een populariteit mag verheugen. Zelfs
in crematoria en aula's van begraaf plaatsen!
Met name indien iemand wordt begraven die zelf
moord heeft gepleegd De macabere humor van de
begrafenisondernemers op de loop. en wordt dan een
vertekening van de werkelijkheid. Natuurlijk: het
geconstrueerde dient het doel een groep te laten
invoelen wat aan de orde was. En in die zin zijn de
praktijkvoorbeelden best geslaagd en zinvol
Onecht
Maar toch: het geschreven gesprek,
niet een echt verbatim (gespreksverslag) is van een
echt gesprek, loopt de kans onecht te worden. Te
gekunsteld, te mooi, te gevat. Dan wordt de ken
gemist, dan verloopt de aandacht in vervloeiin;
naar andere lagen en gevoelens.
Ik maak deze kritische opmerkingen omdat ik het dl
opzet van Da Costa waard acht. Hij moet er voorui
mee verder gaan. Wellicht een keer met een band
waarop een gesprek is vastgelegd, of een video
uitgave van een ontmoeting. Binnen de toerusting
van de gemeente zullen wij zeker aan deze mogelijk
heden hebben te denken. De aanzet van Da Costais
het experiment zeker waard. Ik schrijf ook de
kritische opmerkingen omdat hij mijzelf daar dt
toestemming voor gaf.
Het is dus bepaald met de bedoeling te kraker.
Integendeel, met veel plezier en betrokkenheid het
ik dit boekje gelezen Ik wens het eigenlijk in ved
handen, in veel groepen die bezig zijn met pastorale em
vragen. De combinatie van praktijkvoorbeeld, voor
afgegaan door een korte situering van het geval
binnen onze samenleving, binnen de gemeente,
afgesloten door een aantal vragen die de verwerking
stimuleren lijkt mij een uitstekende formule te rijn
Deze 'stem uit de kerken' mag gehoord worden. He:
zijn geen geringe zaken waarvoor gepleit wordt
menselijkheid, gemeenschap, niemand een hopeloos
geval doen zijn. ontmoetingen tot stand brengen al
vanuit de hoop op verandering, de levenswil stimule- !i
ren vanuit de Opgestane. Het eigene van de Kert erk
wordt gezocht, het geheim van het Evangelie gesptó ld
tegenover al die andere vormen van hulpverlening nfi
Al met al. veel dank voor dit boekje. Een vervolg OP
deze weg zie ik graag tegemoet Want binnen de
gemeente leven wij van de genadegaven die aar
ieder van ons geschonken zijn.
L. de Ltejdt
